«انت الذی انعمت انت الذی احسنت انت الذی اجملت…: تویی که نعمتم دادی، تویی که احسانم کردی، تویی که رفتار نیک با من داشتی.»^[۵۱۷]
۳-۳-۱-۴٫ نسبت عاشقی در برابر معشوق
سالک راه حق، نهایت آمال و آرزویش رسیدن به معشوق است و هیچ چیزی او را به آرامش نمی‌رساند، مگر وصال حق و هیچ عذابی دردناک‌تر از فراق و دوری از محبوب نیست. او از این فراق شیون سر می‌دهد، شیونی چون اشخاص آرزومند و کسی که عزیزش را از دست داده است. او فریاد برمی‌آورد: «یا سیدی و مولای اقسم صادقا لئن ترکتنی ناطقا لَاَ ضِجَنّ الیک…، یا غایه آمال العارفین، یا غیاث المستغیثین، یا حبیب القلوب الصادقین…: ای آقا و مولای، من به‌راستی سوگند می‌خورم که اگر زبانم را آنجا باز بگذاری حتماً در میان دوزخیان شیون به‌سویت سر دهم… ای منتهای آرمان عارفان، ای فریادرس درماندگان، ای محبوب دل راستگویان… .»^[۵۱۸]
انسان‌های عارف و مدهوش حق، مناجاتشان هم با انسان‌های خاکی و فرومایه فرق می‌کند. آنها به جای درخواست‌های مادی و پیش پا افتاده از خداوند تنها خود خدا را می‌خواهند و او را آرزوی خویش می‌دانند، زیرا تنها محبوبشان خداوند است و تنها فریاد دادخواهی به‌سوی او سر می‌دهند؛ از فراق و جدایی شکوه و شکایت می‌کنند؛ زیرا بزرگ‌ترین عذاب و شکنجه را دوری از محبوب می‌دانند و از او عاجزانه وصال را می‌طلبند.
سالک هرچه معرفتش بیشتر می‌شود، آتش آرزوی وصال در او شعله‌ورتر می‌شود و فریاد برمی‌آورد: «فیا منتهی امل الاملین و یا غایه سئول السائلین و یا اقصی طلبه الطالبین و یا اعلی رغبه الراغبین: پس ای نهایت آرزوی آرزومندان؛ ای نهایت سئوال سئوال کنندگان و ای بالاترین مطلب جویندگان و ای برترین رغبت راغبان.»^[۵۱۹]
حضرت علی سخت‌ترین عذاب خداوند را فراق او بیان می‌کند: «سیدی و مولای و ربی صبرت علی عذابک فکیف اصبر علی فراقک: آقا و مولا و پروردگارم من بر عذاب تو صبر کنم، اما چگونه بر دوری تو طاقت آورم.»^[۵۲۰]
«و لابکین علیک بکاء الفاقدین و لِاُ نادینّک این کنت یا ولی المؤمنین، یا غایه آمال العارفین، یا غیاث المستغیثین، یا حبیب قلوب الصادقین: و به‌طور قطع مانند عزیر گمگشتگان بر دوری تو گریه و زاری کنم و با صدای بلند تو را می‌خوانم و می‌گویم کجایی ای یاور نگهدار مؤمنان، ای منتهای آرمان عارفان، ای فریادرس درماندگان ای محبوب راستگویان… .»^[۵۲۱]
تنها درمان دردهای عارفان وصال حق است و فقط ملاقات حق مرحمی است بر آتش دل عاشقان: «و غلتی لا یبردها الا وصلک و لو عتی لا یطفیها الا لقاوک و شوقی الیک لا یبله الا النظر الی وجهک و قراری لا یقرّدون دنوی منک: و سوز سینه‌ام را جز وصال تو خنک نکند و آتش دلم را جز ملاقات امر تو خاموش نکند و اشتیاقم را جز نظر به جلوه تو سیراب نکند.»^[۵۲۲]
«و لقاوک قره عینی و وصلک مُنی نفسی و الیک شوقی و فی محبتک و لهی و الی هواک صبابتی و رضاک بغیتی و رؤیتک حاجتی و جوارک طلبی و قربک غایه سوالی: و ملاقات تو روشنی چشم من است و وصالت آرزوی دلم و به‌سوی توست شوقم و شیفته دوستی در هوای توست دلدادگی‌ام و خشنودی توست مقصودم و دیدار توست حاجتم و در جوار توست خواسته‌ام و نزدیکی توست نهایت سئوالم.»^[۵۲۳]
امام عاشقان از خدا می‌خواهد که چشمش را به دیدارش روشن کند: «و اقرر اعیننا یوم لقائک برویتک: و دیده‌های ما را روز ملاقات تو به رویتت روشن کن.»^[۵۲۴]
«حَبِّب الی لقائک و َاحِبب لقائی و اجعل لی فی لقائک الراحه و الفرح و الکرامه: مرا دوستدار لقای خود کن و دوست دار لقایم را و مقرر کن برایم در هنگام ملاقاتت آسایش و گشایش و احترام را.»^[۵۲۵]

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۳-۱-۵٫ نسبت جهل بنده در برابر علم پروردگار و تقاضای هدایت
انسان در برابر علم خداوند خود را جاهل و نادان می‌داند و از او هدایت و راهنمایی می‌خواهد، زیرا اگر خداوند انسان‌ها را راهنمایی و هدایت نکند، گمراه خواهد شد. «سبحانک ما اضیق الطرق علی من لم تکن دلیله و ما اوضح الحق عند من هدیته سبیله: منزهی تو «ای خدا» چقدر راه‌ها تنگ و دشوار است بر کسی که تو راهنمایش نباشی و اگر تو هدایت کنی چقدر راه حق واضح و هویدا است.»^[۵۲۶]
«و لا اضلّنّ و قد امکنتک هدایتی: و گمراه نگردم در حالی‌که تو امکان هدایتم را داری.»^[۵۲۷]
«و اصیب بی سبیل الهدایته: و به راه راست هدایتم فرما.»^[۵۲۸]
امام عارفان در فرازی از دعای ابوحمزه ثمالی که در زیر می‌آید خود را در برابر پروردگار کودکی می‌پندارد که خداوند او را پرورانده است و نادانی بوده که تعلیمش داده و گمراهی که هدایت کرده و پستی که مقامش را رفیع کرده است.
«انا الصغیر الذی ربیته و انا الجاهل الذی علمته و انا الضال الذی هدیته و انا الوضیع الذی رفعته و انا الخائف الذی امنته…: منم کودکی که پروریدی و نادانی بودم که مرا تعلیم دادی و گمراهی که هدایتش کردی و منم پستی که بلندش کردی و منم ترسانی که آسوده‌اش ساختی… .»^[۵۲۹]
بنده که خود را در برابر علم خداوند جاهل و هیچ می‌انگارد، از صمیم قلب فریاد بر می‌آورد: «یا مجیب المضطر، یا کاشف الضر، یا عظیم البر، یا علیما بما فی السر، یا جمیل الستر: ای اجابت‌کننده بیچارگان، ای برطرف‌کننده بیچارگی، ای بزرگ احسان، ای دانای به آنچه نهان است، ای خوش پرده پوش.»^[۵۳۰]
در بعضی دیگر از ادعیه شیعه مثل دعای یستشیر و مشلول نیز از نسبت‌های بین خدا و بنده سخن می‌گوید و در برابر معبود اظهار عجز و نادانی و ناتوانی کرده و هر یک از صفات ناتوانی خویش را با یکی ازصفات کمال الهی یاد می‌کند: «انت الغافر و انا المشیی و انت العالم و انا الجاهل و انت الحلیم و انا العجول: تویی آمرزنده و منم خطاکار، تویی دانا و من جاهل، تویی بردبار و منم شتاب‌گر.»^[۵۳۱]
۳-۳-۱-۶٫ نسبت بنده امیدوار به خالق مهربان و کریم
ائمه اطهار در ادعیه خدا را در نهایت مهربانی و رأفت و بخشندگی می‌خوانند، زیرا خداوند کسی را که قصد او کند ناامید نمی‌کند. خدایی که مهربانی‌اش در وصف ما نمی‌گنجد و از هر سپاس و ستایشی بالاتر است.
«انت الرؤف الرحیم البر الکریم الذی لا یخیب قاصدیه و لا یطرر عن فنائه املیه بساحتک تحطَّ رحال الراجّین: تویی مهربان و بسیار بخشنده و با کرم و احسان که ناامید نشوند قاصدان درگاهش و از آستانش آرزومندانش به آستان تو رانده نشوند. امیدواران به آستان تو بار امید نهند.»^[۵۳۲]
در جایی دیگر امام پس از اینکه از خدا می‌خواهد که او را در کشتی نجات قرار دهد و به لذت مناجات بهره‌ور سازد و به حوض دوستی خود وارد سازد و همت و طاعاتش را خالص کند، اذعان می‌کند که ما به تو هستیم و از تو هستیم؛ یعنی ما را خدا آفریده و در نهایت نیز به سوی خدا باز می‌گردیم، پس از خود سرمایه‌ای نداریم تا به آن فخر و مباهات کنیم، بلکه در همه حال وابسته به لطف خدای هستیم و از او مدد می‌طلبیم: «فاِنّا بک و لک و لا وسیله لنا الیک الا انت: زیرا ما به تو هستیم و از توییم و وسیله‌ای به درگاهت جز تو نداریم.»^[۵۳۳]
در مناجات المفتقرین امام سجاد امیدش به لطف و عنایت و فضل و احسان خداوند است، زیرا هیچ‌کس جز پروردگار لطیف و عزیز و رحیم و … نمی‌تواند با فضل و احسان خود بنده را بی‌نیاز کند و آرزوهایش را برآورده سازد: «الهی کسری لا یجبره الا بلطفک و حنانک و فقری لا یغنیه الا عطفک و احسانک و روعتی لا یسکِّنها الا امانک: خدایا نقصان و کسر من جبران نشود، مگر به لطف تو و عنایت تو و بینواییم را بی‌نیاز نکند، جز توجه تو و نیکی تو و هراسم را آرام نکند جز امانت تو.»^[۵۳۴]
بنده امیدوار خداوند را در دعاهای خویش با این اسامی می‌خواند: «اللهم ملاذ الّا لذین معاذ العائذین، منجی الهالکین، عاصم البائسین حصن اللاجین.»^[۵۳۵]
در فرازی از مناجات خمس عشره که گذشت به‌درستی نسبت بندگان را با خدا روشن می‌کند. خدایی که پناه بی‌پناهان و نجات‌بخش هلاک‌شدگان و گنج محتاجان و یاری‌کننده ناتوانان و قلعه و دژ پناهندگان است. عبد به چه کسی غیر از او می‌تواند امید بندد و از او یاری بخواهد؟ بنابراین به درگاه باری‌تعالی می‌رود و می‌خواند: «فارُّ من سخطک الی رضاک هارب منک الیک راج احسن ما لدیک معوِّل علی مواهبک مفتقر الی رعایتک: گریزان از خشمت به رضایت، گریزان از تو به درگاهت، امیدوار بهترین چیزی که نزد توست و معتمد بر بخشش‌هایت و نیازمند به سرپرستی تو.»^[۵۳۶]
بنده، با معرفت به خداوند و علم به اینکه همه چیز تحت سلطه و قدرت اوست- ذات اقدسی که می‌آفریند ، می‌بخشد ، رحم می‌کند و پناه می‌دهد- پس امیدش تنها به کرم و لطف و بخشندگی خداوند است: «و قد حل رجایی بحرم کرمک: و به تحقیق امید در حرم کرمت بار انداخته است.»^[۵۳۷]
«یا خیر المرجو: ای بهترین امید»^[۵۳۸]
نتیجه آنکه در ادعیه شیعی به‌خوبی و روشنی نسبت بین بندگان وخالق هستی‌بخش بیان شده است و دعاها در نهایت فروتنی و خضوع در برابر ذات مقدس اله است. انسان با خواندن و تأمل و دقت در این ادعیه به رابطه عبد و معبود، عاشق و معشوق و خالق و مخلوق پی‌می برد و جایگاه خویش را نزد پروردگار عالمیان می‌یابد و در برابر او کرنش می‌کند و سر تسلیم فرود می‌آورد.
۳-۳-۲٫ نسبت بنده با خداوند در مناجات‌های شاعران
همان‌طور که در ادعیه شیعه به موضوعاتی چون عجز، نقص بنده، امید، عشق و جهل بنده در برابر قدرت و کمال ولی و معشوق عالم… بر می‌خوریم این موضوعات را می‌توان در شعر شاعران ایرانی فارسی زبان نیز دنبال کرد و نمونه‌های آن را با دعاهای شیعه مقایسه کرد:
۳-۳-۲-۱٫ عجز و سرگشتگی از شناخت خدا
علاوه‌بر نسبت‌هایی که در دعاهای شیعه بررسی شد، می‌توان به عجز و ناتوانی شاعر در برابر شناخت خداوند اشاره کرد، زیرا به دلیل عاجز بودنشان از معرفت کردگار حتی شناخت خدا را از او می‌خواهند.

ز کـــــنه ذات او کس را نـشان نیست

که هر چیزی که گویی این است آن نیست^[۵۳۹]

از خــدایی خـــــلایق آگــــه نیست

عقـــلا را در ایــــن سخـــــن ره نــیست^[۵۴۰]

در فصل چهارم ادعیه و مناجات از نظر برخورداری از نظام اخلاقی، مطالعه شده و تحقیق صورت گرفته‌ شده است. در فصل پنجم سلوک عاشقان در ادعیه و مناجات‌های شاعران و همچنین موانع سلوک بررسی شده است. سؤالاتی که در مقایسه مناجات‌های شاعران و ادعیه ممکن است مطرح شود، از این قرار است:
۱.چه تفاوتی میان ویژگی‌ها و صفات خداوند که در ادعیه شیعه و مناجات‌های مثنوی‌های فارسی ذکر شده است، دیده می‌شود؟
۲. تفاوت میان نسبت بندگان و خدا در منابع یاد شده چگونه است؟
۳. موانع سلوک در ادعیه شیعه چه هستند؟

1. 1. موانع سلوک در مناجات‌ مثنوی‌های عرفانی چه هستند؟

1. 1. چه نظام اخلاقی در ادعیه شیعه و مناجات‌ شاعران دیده می‌شود؟

فرضیه‌ها
فرضیه‌هایی که می‌تو ان در رابطه با این سوالات بیان کرد، عبارت است از:
۱. میان صفات خداوند در این منابع تفاوت اساسی دیده می‌شود؛

1. 1. تفاوت اساسی میان نسبت بندگان و خداوند در منابع یادشده دیده نمی شود.

1. 1. اهتمام به غیر حق، اشتغال به غیر اهم،‌ درگیری‌ها، کبر،‌ غرور و عجب و عناد و گناه از موانع مطرح در ادعیه شیعه است؛

1. 1. اشتغال به غیر حق، گناه و پلیدی‌های باطنی از قبیل حرص و منیت، از موانع سلوک در مناجات مثنوی‌های فارسی است؛

1. 1. در معارف و ادعیه شیعه به نظامی اخلاقی مبتنی بر ترکیب معرفت و عشق با یقین و ایمان می‌توان دست یافت که زمینه تبدیل بدی‌ها به خوبی‌ها می‌شود؛ ولی در مناجات مثنوی‌های فارسی مراحلی از نظام اخلاقی دیده نمی‌شود.

ضرورت تحقیق
کنکاش در دعاها و مناجات‌های ادبیات فارسی، می‌تواند این فرصت را برای هر خواننده فراهم آورد و دریابد که اولاً رابطه شاعران با خالق چگونه بوده است و در عین حال مجالی فراهم آورد تا این متون به‌صورت بهتری معرفی شود. ازسوی دیگر بررسی همانندی‌ها و تفاوت‌های مناجات‌ها و نیایش‌های این منظومه‌ها با دعاهای شیعه، شناخت بهتری از جایگاه این مقوله، در فرهنگ ما مطرح می‌کند و تلاش کنیم تا سره را از ناسره بازشناسیم ضمن اینکه می دانیم شباهت‌های فراوانی میان این منظومه ها با دعاها در منابع شیعه وجود دارد به اصالت منابع شیعه پی ببریم و به این نکته برسیم که همیشه نیازمند منابع شیعه هستیم.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

روش تحقیق
برای تهیه این پژوهش، از روش کتابخانه‌ای، مراجعه به منابع ادبی، سایت‌ها و مقاله‌های علمی استفاده شده است. ابتدا جمع‌ آوری متون و منابع مربوط به موضوع در مطالعه آنها، سپس به بررسی ادعیه و مناجات‌ها و مقایسه آنها پرداخته شده است.
هدف تحقیق
هدف این رساله در واقع شناساندن راه سالم‌تر و صحیح‌تر سلوک و بازنمایی سلوک سالم از سلوکی است که راه به سقر می‌برد و اینکه در جهان تشیع بتوانیم راه صحیح و مبتنی بر معارف شیعه را از راه‌هایی که شبیه و نظیر هستند، باز شناسیم و همچنین آثار شاعران عارف پارسی‌گو را به صورت بهتری معرفی کنیم.
پیشینه تحقیق
منابعی چند، درباره مناجات‌های شاعران یافت می‌شود، اما بیشتر آنها به‌صورت جمع‌ آوری مناجات‌ها است و مجموعه‌ای از نیایش‌های منظوم تدوین کرده‌اند و برای ادعیه نیز منابع فراوانی وجود دارد که به تفسیر دعاها پرداخته و یا تعریف دعا و انواع آن و چگونگی تاثیر بیشتر دعا و برآورده‌شدن حوایج و نیز موانع استجابت دعا بررسی شده اند. برای نمونه به آثاری از استاد علی صفایی حایری درباره دعا وسیر و سلوک می‌توان اشاره کرد که در آنها هدف و شیوه دعاکردن و مضامین بلند دعاهایی چون ابوحمزه ثمالی، دعاهای روزانه حضرت زهرا٬ دعای مکارم الاخلاق ودعای کمیل و… به صورت مفصل بررسی شده و با مطالعه آنها نمودار و تصویری از ادعیه در ذهن خواننده ایجاد می‌شود از آثار ایشان: «بشنو از نی، اخبات، انتظار، نامه‌های بلوغ نظام اخلاقی اسلام، قیام و روش نقد و… را می‌توان نام برد، ولی تاکنون پژوهشی با این اهداف و به ا ین شیوه صورت نگرفته است.
لازم است در پایان این نکته را متذکر شوم که آنچه در جریان تحقیق باعث تأخیر در پیشرفت کار می شد این بود که در ادعیه شیعه باوجود منابع فراوان، موضوعات و مضامین عمدتاً تکراری بود، اما در خصوص مناجات های مثنوی های عرفانی با کمبود منابع مواجه شدم که یاری خداوند و راهنمایی های هوشمندانه و مفید استاد گرامی ام جناب دکتر اسکندری راهگشای بنده در این مهم گردید که لازم می دانم از ایشان سپاسگزاری نمایم.
فصل اول
دعا و مناجات
۱-۱٫ مقدمه
در این فصل کلیاتی درباره دعا و مناجات و نیایش آمده است. در ضمن این تعاریف٬ تفاوت‌ها و شباهت‌های این واژه‌ها بررسی شده و پس از آن دعا از زاویه‌های مختلف به انواع مختلفی تقسیم‌بندی شده است و هر کدام از انواع ادعیه، از منظرهای مختلف بررسی و تفاوت‌ها و شباهت‌های آنها در ادعیه ومناجات‌های شاعران بررسی شده است.
۱-۲٫ پیشینه دعا و مناجات
شاید بتوان نخستین نجوای آدمیان با خداوند تا پگاه آفرینش را در آن زمان پی گرفت که خداوند امانت خویش را بر آسمان‌ها و زمین و کوه‌ها عرضه داشت و همگان بیمناک از این بار سنگین سرباز زدند؛ اما انسان جسور و بی‌پروا آن را پذیرفت: «و انا عرضنا الامانه علی السموات و الارض و الجبال فابین ان یحملنها و اشفقن منها و حمله الانسان انه کان ظلوماً جهولاً: ما امانت را بر آسمان‌ها و زمین و کوه‌ها عرضه داشتیم، آنها از حمل آن سر بر تافتند و از آن هراسیدند؛ اما انسان آن را بر دوش کشید؛ او بسیار ستمکار و نادان بود.»^[۱]
و خدا از او پیمان بر عبودیت خویش گرفت که «الست بربکم قالوا بلی» و او بر ربوبیت حق اقرار کرد که «بلی». بعد از آنکه حضرت آدم به‌عنوان خلیفه الهی در میان تمام آفریدگان برگزیده شد، با عجز و نیاز با پروردگار خود به راز و نیاز پرداخت و آن گاه که به‌خاطر تناول از شجره ممنوعه از بهشت اخراج شد، با ناله و زاری و نیایش طلب مغفرت کرد و خداوند نیز به واسطه رحمت و مهربانی بی‌پایان او را بخشید و مورد لطف خود قرار داد و پس از آن هر چند انسان جایز الخطا،‌ در انتخاب معبود برای راز و نیاز به بیراهه رفت و هر برهه از زمان چیزی را به جای خالق هستی بخش می‌پرستید، اما در فطرت خداجوی خود به دنبال تکیه گاهی می‌گشت که مافوق قدرت او باشد و در سختی‌ها و گرفتاری‌ها به او دل ببندد و از او یاری بطلبد و در خلوت تنهایی با او رازونیاز کند تا بتواند بار امانت، تکلیف، معرفت و عشق الهی را به سر منزل مقصود برساند و خود را بیش از پیش به ربّ خود نزدیکتر کند.
البته انسان گاهی در پرستش معبود به خطا رفته و به جای نیایش با خدای یگانه،‌ گاهی سنگ و چوب و گاهی آتش، گاهی آب یا ستارگان و حتی حیوانات را به جای خالق هستی برگزیده و از آنها یاری خواسته است، اما در ضمیر ناخودآگاه خود آنها را واسطه‌ای برای نزدیکی بیشتر با پروردگار قرار داده تا بتواند اندکی از دور افتادن خود از حلقه الهی را جبران کند.
در ادبیات فارسی به‌ویژه ادبیات عرفانی، نمونه‌هایی می‌بینیم که به شیوایی درباره جدایی انسان از خالق حقیقی خود، داد سخن داده‌اند. در نوشته‌های آنها انسان موجودی است که از خالق خود که همان معشوق اوست جدا افتاده و تمام تلاش او در این عالم، جستن راهی است برای قرب به خداوند متعال.
این تصویر را مولوی در اثر بزرگ خود؛ یعنی مثنوی بدین صورت بیان کرده است:

بشــــــنو از نــــی چــــون حــکایت می‌کند

و از جــــدایی‌هــــا شکـــــایت مــــی‌کنـد

وز نیستـــــان چــــون مــــرا بــــبریــده‌انــد

از نفیــــــرم مـــــرد و زن نالـــیـده‌انــــــــد

کنترل رفتاری ادراک شده

۲

در این تحقیق متغیر کنترل رفتاری ادراک شده توسط سازه هایی مانند تمرکز بر فعالیت های کارآفرینانه در سال آتی و تلاش برای انجام فعالیت های کارآفرینانه در سال آتی سنجیده خواهد شد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

تمایل به کارآفرینی سازمانی

۵

در این تحقیق متغیر تمایل به کارآفرینی سازمانی توسط سازه هایی مانند تاکید بر فعالیت های نوآورانه از جانب مدیران ارشد، تلاش جهت ارائه مستمر خدمات جدید، انجام فعالیت هایی که واکنش رقبا را در پی داشته باشد، پیشگام بودن در ارائه خدمات جدید و متنوع و استفاده از استراتژی های تهاجمی سنجیده خواهد شد.

۱-۸ قلمرو تحقیق
قلمرو تحقیق از عمده مواردی است که مشخص مینماید محقق از لحاظ موضوعی، مکانی ، زمانی ، تحقیق را به چه صورتی انجام داده است.
۱-۸-۱- قلمرو موضوعی
این تحقیق در قلمرو علم مدیریت و از شاخه بازرگانی، گرایش داخلی و با تمرکز بر حیطه کارآفرینی است که در آن به بررسی عوامل موثر بر تمایل به کارآفرینی سازمانی در صنعت بانکداری پرداخته می شود.
۱-۹-۲- قلمرو مکانی
قلمرو مکانی تحقیق حاضر، شهرستان رشت می باشد که در آن، بانک های خصوصی این شهرستان (شامل بانکهای صادرات ایران، ملت، قوامین، پارسیان، پاسارگاد و بانک تجارت) مورد مطالعه قرار گرفتند.
۱-۸-۳- قلمرو زمانی
قلمرو زمانی این تحقیق سال ۱۳۹۲ می باشد. همچنین فرایند توزیع و جمع آوری پرسشنامه ها، طی مدت ۳۰ روز به اتمام رسید.
فصـل دوم
ادبیات و پیشینه تحقیق
۲-۱- مقدمه
از عمده ترین جریان های حاکم بر حیات بشری در آغاز هزاره سوم میلادی فرایند کارآفرینی و خلاقیت است که اساس و بسترساز تغییر و تحول و دگرگونی است. افراد، سازمان ها و جوامعی که نتوانند خود را با این تحولات پرشتاب همگام کنند دچار توقف، سکون و اضمحلال می شوند. در این میان افرادی هستند که در زمانی که همگان بر هرج و مرج، نابسامانی، تناقض و عدم تعادل اذعان دارند، به دنبال بدست آوردن فرصتی هستند تا بتوانند با ارائه محصول و یا خدمت جدیدی به جامعه، تعادل را برقرار کرده و اوضاع را سامان بخشند و ارزشی از خود بر جای گذارند. این افراد که محور توسعه اقتصادی هستند، کارآفرین خوانده می شوند. کارآفرینان موجب می شوند تا سازمانی از سازمان های دیگر پیشی بگیرد و کشوری نسبت به کشورهای دیگر به نحو چشمگیر پیشرفت نماید (۵۶۶ ،۲۰۱۱ ،Huang and Wang).
۲-۲- کارآفرینی
کارآفرینی، خلق کسب و کار، هدایت منابع، تبدیل فرصت‏ها به دستاوردها و ارائه محصولات جدید است که سبب خوداشتغالی، دیگر اشتغالی و یا ایجاد ارزش افزوده می‏شود. کارآفرین کسی است که با بهره‏گیری از منابع موجود، به‏کارگیری خلاقیت، شناخت فرصت‏ها و پذیرش ریسک‏ها به ایجاد یک کسب و کار می‏پردازد (سالازار، ۱۳۷۶). کارآفرینی ریشه‏ای به درازای تاریخ دارد. کارآفرینی مفهومی عینی و عملی است که همزمان با آغاز زندگی انسان بر روی زمین و تلاش برای کسب درآمد و تامین مایحتاج زندگی پا به عرصه وجود گذاشته است. با این وجود، توجه آکادمیک به مفاهیم این دانش سابقه چندانی ندارد (سعیدی و مهتدی، ۱۳۷۸). کانتیلون به عنوان بنیانگذار واژه کارآفرینی، خود اشتغالی را کارآفرینی می‏داند. از دیدگاه وی، کارآفرین سازمان‏دهنده‏ بنگاه اقتصادی است و در عملکرد تولید و توزیع آن نقش محوری دارد (احمد پور، ۱۳۸۴). در سال ۱۸۴۸ واژه کارآفرینی (Entreprenerurship) توسط جان استوارت میل در زبان انگلیسی ترجمه شد. وی عمل کارآفرین (Entreprener) را شامل هدایت، نظارت، کنترل و مخاطره‏پذیری می‏دانست و عامل متمایزکننده مدیر و کارآفرین را مخاطره‏پذیری معرفی کرد. بنابر تعریف واژه‏نامه دانشگاهی وبستر، کارآفرین کسی است که متهد می‏شود مخاطره‏های یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی، اداره و تقبل کند . ژوزف شومپیتر، استاد دانشگاه هاروارد معتقد بود که کارآفرین نیروی محرکه اصلی در توسعه اقتصادی است و نقش وی عبارت است از نوآوری یا ایجاد ترکیب‏های تازه از مواد. از دیدگاه شومپیتر نوآوری ملاک کارآفرینی است (سالازار، ۱۳۷۶). برخی نیز از ریسک‏پذیری یا مخاطره‏پذیری همچون عامل کلیدی برای تعریف کارآفرینان استفاده می‏کنند. اقتصاددانان نیز بر این عقیده‏اند که کارآفرینی فقط یک فعالیت اقتصادی نیست، بلکه یک پدیده فرا اقتصادی است و در اصل دارای ماهیت اقتصادی نمی‏باشد (قمبرعلی و زرافشانی، ۱۳۸۷). بعضی هم کارآفرینی را به معنای آگاهی از فرصت‏های سودآور کشف نشده دانسته‏اند (Kirzner, 1979).
۲-۳- ویژگی های کارآفرینان
کارآفرین را از دو دیدگاه متفاوت تعریف می کنند: از دید یک اقتصاددان و از دید یک روانشناس. از دید یک اقتصاددان، یک کارآفرین کسی است که منابع و نیروی انسانی و مواد و سایر دارایی ها را ترکیب می نماید، به گونه ای که ارزش آنها افزایش یابد و کسی که تغییر ایجاد می کند، نوآوری می نماید و تقاضای جدید ایجاد می نماید. از دید روانشناس، یک کارآفرین کسی است که به طور خاص به واسطه برخی نیروها مثل نیاز به کسب و به دست آوردن، آزمودن، عمل نمودن و شاید فرار از قدرت دیگران هدایت می شود. در حالیکه کارآفرینان وجوه اشتراک زیادی دارند، از بسیاری جهات نیز متفاوت می باشند. یک مجموعه معین از ویژگیها و رفتارها وجود ندارد که هر کارآفرینی آن را دارا باشد. آن چیزی که در شرایط مختلف لازم می باشد، به ترکیبی از بازیگران کلیدی و نحوه ایجاد و حذف فرصتها و کمبودها و نقاط قوت موسسان وابسته است. با این وجود، مطالعاتی نیز نشان دهنده وجود یک مجموعه مشترک از ویژگیها در کارآفرینان می باشد. برخی از این ویژگیهای کلیدی که در یک کارافرین موفق موجود باید باشد عبارتند از نوآوری، ابتکار، محرک های روانی موفقیت، تمایل به ریسک پذیری حساب شده، انعطاف پذیری و رقابت جویی (Johnston et al, 2009). شخصیت از ملزومات کارآفرینی است توسعه کار آفرینی نیازمند تربیت افراد کارآفرین می‌باشد. در سرتاسر دنیا مراکز مختلفی برای آموزش و کارآفرینی وجود دارد. اگرچه برخی از افراد روحیه کارآفرینی بیشتر را وابسته به تحولات زندگی افراد در طول سالیان مختلف می‌دانند ولی این تناقضی با آموزش کارآفرینی ندارد. در آموزش کارآفرینی بایستی افرادی که بصورت بالقوه از روحیه کارآفرینی برخوردارند انتخاب شده و سپس شخصیت‌شان به فعلّیت برسد. نقش دولت در توسعه کارآفرینی، علاوه بر ایجاد بسترهای سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و حمایتی از کارآفرینی، شناسایی، آموزش و هدایت فعالیت‌های کارآفرینانه است.(Ward, 2004) ویژگی هایی مانند تعهد، اعتماد به نفس، سرسختی، نیاز به کسب، فرصت سازی، ابتکار، مسئولیت پذیری، توانایی حل مشکل، توانایی ساخت تیم در کارآفرینان مشترک است. تلاش برای تعیین ویژگیهای شخصیتی و روانشناختی یک کارآفرین محکوم به شکست است، زیرا برای هر تعریف سنتی از تیپ کارآفرینانه، مثالهای نقض متعدددی که آن تئوری را تکذیب می نماید وجود دارد. آنها چنین بحث می نمایند: زمانی که عوامل محیطی نمی توانند مستقل از عوامل روانشناختی بررسی شوند، دیدگاه کلی از کارآفرینی ناکافی است. کارآفرینان نه تنها به وسیله وی‍ژگیهای شخصیتی قابل شناسایی هستند، بلکه به اندازه آنچه که آنها هستند، آنچه که یک کارآفرین انجام می دهد نیز مهم است. بنابراین ضروری است که کارآفرین را به صورت یک شکل رفتاری در نظر بگیریم و نه تنها به صورت مجموعه ای از ویژگیهای مشترک. برخلاف صاحبان و مدیران سنتی کسب و کارها که به واسطه منابع تحت اختیارشان شناخته می شوند، کارآفرینان دارای جهت گیری استراتژیک بوده و به دنبال فرصتها هستند. پیتر دراکر بیان می کندکه کارآفرینی یک شکل رفتاری است که به وسیله تمرین نوآوری سیستماتیک، که عبارتست از تحلیل سیستماتیک فرصتها و جستجو برای تغییراتی که عامل نوآوری می شوند آموخته می شود. این نشان می دهد که کارآفرینان کسانی هستند که این رفتار را بروز می دهند و به صورت سیستماتیک فرصتهای ناشی از تحولات را جذب و تحلیل می نمایند و سپس دانش تجربی خود را بر اساس آن می سازند (Mcquaid, 2002).
۲-۴- سه موج در کارآفرینی
تا دهه ۱۹۸۰ سه موج وسیع، کارآفرینی را به جلو هدایت کرده است:
موج اول. انفجار عمومی مطالعه و تحقیق در قالب انتشار کتابهای زندگی کارآفرینان و تاریخچه شرکتهای آنها، چگونگی ایجاد کسب و کار شخصی و شیو های سریع خلق ثروت که از اواسط دهه ۱۹۵۰ شروع شد.
موج دوم. این موج شامل ارائه رشته های آموزش کارآفرینی در حوزه های مهندسی و بازرگانی است که از دهه ۱۹۶۰ به پا شد.
موج سوم. این موج شامل افزایش علاقه مندی دولتها به تحقیقات بیشتر در زمینه کارافرینی و بنگاههای کوچک، نشر آموزشها به شاخه های دیگر علوم اقتصادی، روانشناسی و مدیریتی، تشویق رشد شرکت های کوچک و انجام تقیقات در خصوص نوآوریهای صنعتی است که از اوائل دهه ۱۹۸۰ آغاز شد (حسینی،۱۳۸۶).
لذا کارآفرین کسی است که متعهد می شود مخاطره های یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی، اداره و تقبل کند.
بالعکس ، مطالعات اخیر نشان می دهد که آموزش کارآفرینی نقش مهمی را در بهتر کردن روحیه کارآفرینی در میان فارغ التحصیلان دانشگاه دارد. طبق نظر کولورید و موان، دانشجویانی که دوره یا رشته ای را در زمینه کارآفرینی گذرانده اند، علاقه بیشتری برای کارآفرین شدن دارند و این دانشجویان، نسبت به دیگر دانشجویان در گرفتن دغدغه ای برای آغاز یک کسب و کار جدید کارآفرینانه تر عمل می کنند . تحقیق دلالت بر این دارد که اگر چه توسعه کارآفرینی صرفاً با آموزش کافی نیست اما به احتمال زیاد آموزش در کمک به تشکیل کارآفرینی تاثیر داشته است (۳۸ ،۲۰۰۱ ،Morris et al). در تحقیقی دیگر، وب نشان داد که دانشجویانی که در یک برنامه کارآفرینی شرکت می کنند نسبت به دانشجویان دیگر ، بیشتر علاقه مند به شروع کسب و کاری توسط خودشان بودند. آپتون دریافت که ۴۰% از آنهایی که در دوره های آموزش کارآفرینی حضور داشته اند کسب و کاری را خودشان شروع کرده اند . طبق نظر ابراهیم و سوفانی، مدرسه و سیستم آموزشی نقش مهمی در شناسایی و شکل دادن ویژگیهای کارآفرینانه دارد . طبق دیگرتحقیقات آموزش کارآفرینی، علی الخصوص آموزش تکنیکی، برای افزایش مهارت و نوآوری در یک محیط چالش برانگیز اهمیت دارد (۵۵۹ ،۲۰۰۹ ،Mahmood et al). مطالعات مذکور نشان می دهد که علیرغم اعتقاد به اینکه کارآفرینی ذاتی است، روشهایی برای جایگزین کردن کارآفرینی وجود دارد. بنابراین آموزش کارآفرینی در جامعه امروز ضروری است. آموزش کارآفرینی بطور سنتی به عنوان آموزشی تعریف شده که مهارت های مورد نیاز برای استقرار کسب و کار جدید را فراهم می کند اما با محتوایی که در آن مهارتها مهم هستند و حالت بهینه برونداد دارند. طبق دیدگاه هیتی و جورمن تعدادی روش برای آموزش کارآفرینی بر اساس اهداف چنین آموزشی پیشنهاد شده است(۴۹۵ ،۲۰۰۵ ،Verheul et al). در صورتیکه هدف آموزش افزایش درک ما از کارآفرینی باشد، اغلب روش مؤثر برای عملی سازی هدف، فراهم کردن اطلاعات از طریق کانالهای عمومی مانند رسانه، سمینارها یا سخنرانی ها است. این شیوه از لحاظ ارسال اطلاعات به جمعیت گسترده ای در یک دوره زمانی نسبتاً کوتاه مؤثر است. در صورتیکه هدف آموزش، مجهزکردن افراد به مهارتهای کارآفرینانه ای است که به طور مستقیم قابل کاربرد برای کار هستند، بهترین روش برای انتشار آموزش و پرورش از طریق ابزاری مانند آموزش صنعتی است. در پایان، در صورتیکه هدف آموزش آماده کردن افراد برای فعالیت به عنوان یک کارآفرین است، تکنیک مؤثرتر، تسهیل کسب تجارب از طریق تلاش برای کارآفرینی در یک محیط کنترل شده است. برای نمونه از طریق تظاهر به کسب و کار یا نقش بازی کردن. مفهوم ضمنی این دیدگاه این است که مؤسسات آموزشی نقش بالقوه ای در ارائه آموزش کارآفرینی دارند(۱۳۹ ،۲۰۰۳ ،Luthje et al). کیبری دیدگاهی کمی متفاوت را با تأکید بر اینکه آموزش کارآفرینی متفاوت با مطالعات مدیریت سنتی است که بعدها ممکن است مانع توسعه ویژگی و مهارت کارآفرینی شود بیان نمود. بنابراین، آموزش کارآفرینی نیاز به یک تدریس متفاوت دارد که در آن آموزش کارآفرینی باید با یادگیری تجربی، یادگیری همراه عمل، و آموزش کارآفرینانه همراه باشد. آموزش کارآفرینی بیشتر از مدیریت یا شروع یک کسب وکار جدید است، بلکه در مورد یادگیری است. یعنی یادگیری همراه با تجربه، مهارت و دانش، به منظورکسب آمادگی برای شروع یک سرمایه گذاری جدید. بنابراین، در این مقاله آموزش کارآفرینی اشاره به یک برنامه رسمی برای تجهیز دانشجویان با دانش و مهارت های مورد نیاز جهت تشخیص فرصتهای کسب و کار، جستجوی دیدگاه های مشتری، شبکه و درک نیازهای بازار، خلق ایده، توسعه یک برنامه کسب و کار، انجام یک کسب و کار و ارزیابی مسائل محیطی، سازمانی و سیاسی دارد (۵۰۰ ،۲۰۰۳ ،Li et al).
۲-۵- انواع کارآفرینی
ابتدا اعتقاد بر این بود که کارآفرینان خود صاحب و مالک کار خود هستند، اما امروزه معتقدند کارآفرینان ممکن است در استخدام شرکت ها درآیند و از اینجا کارآفرینان سازمانی متولد شوند. براین اساس، انواع کارآفرینی زیر مطرح گردید:
– کارآفرینی آزاد (مستقل): فرآیندی است که کارآفرین طی می کند تا فعالیت کارآفرینانه ای را به طور آزاد به ثمر رساند.
– کارآفرینی درون سازمانی: فرآیندی است که کارآفرین طی می کند تا فعالیت کارآفرینانه ای را در سازمانی که معمولاً سنتی و بوروکراتیک است به ثمر رساند.
– کارآفرینی سازمانی: فرآیندی است که سازمان طی می کند تا همه کارکنان بتوانند در نقش کارآفرین انجام وظیفه کنند و تمام فعالیت های کارآفرینانه فردی و گروهی به طور مستمر، سریع و راحت در سازمان مرکزی یا شرکت تحت پوشش خودمختار به ثمر رسند (صمد آقایی، ۱۳۷۹).
۲-۶- کارآفرینی سازمانی
در وضعیت فعلی اقتصاد جهانی، تنها کشورهایی از ابعاد مختلف جهانی شدن تأثیر و تأثیر می پذیرند که بتوانند کالاها و خدماتی جدید و مطابق نیاز مشتری عرضه کنند. یکی از عوامل اصلی این امر، کارآفرینی سازمانی است. به این صورت که تک تک افراد سازمان خودشان را در قبال اهداف سازمان متعهد می دانند و برای این کار نیز حداکثر استعداد خودشان را برای پیشرفت و بقای سازمان بکار می گیرند. از جمله مواردی که در این سازمان ها چنین زمینه ای را به وجود آورده، فضای حاکم بر سازمان هاست که کارکنان در آن با تعهد به کار خود ادامه می دهند و آنچه می تواند بیشترین تاثیر را در ایجاد این فضا داشته باشد، ساختار سازمانی است که به مثابه کالبد اصلی این سازمان عمل می کند. از اینرو در این مقوله، شناسایی تأثیراتی که ساختار سازمانی در ایجاد فضا و جو کارآفرینی می توانند داشته باشد، از مسائل مهمی است که در کشور ما باید به آن پرداخته شود تا زمینه مساعد برای کارآفرینی سازمانی در سازمان ها به وجود آید (فراهانی و همکاران، ۱۳۹۰، ۴۲). هسته اصلی کارآفرینی، نوآوری است و نوآوری در سازمان ها لزوما فرآیندی پایین به بالاست. کارآفرینی سازمانی، تنها وقتی به وقوع می پیوندد که سطوح پایینتر سازمان نوآوری داشته باشند، اما تنها وقتی که به کارکنان اختیار لازم داده شده و آنها تشویق می شوند، کارآفرینی سازمانی امکان بقا خواهد یافت. با توجه به اینکه روش نظام پیشنهادها اغلب یک فرایند پایین به بالاست، در تسهیل روند کارآفرینی سازمانی از مهمترین ابزارها بشمار می آید (فراهانی و همکاران، ۱۳۹۰، ۴۴). امروزه کارآفرینی نیروی محرکه اصلی در توسعه اقتصادی و از مشخصه های یک اقتصاد سالم است (۱۹۹۵ ،Druker). کارآفرینی در حال حاضر مؤثرترین روش برقراری ارتباط بین علم و بازار است (فیض بخش، ۱۳۸۳). این مفهوم هم می تواند زمانی اتفاق افتد که یک فرد یا گروهی از افراد فعالیتی اقتصادی را آغاز می کنند و هم در داخل یک سازمان در حال فعالیت رخ دهد که نوع اخیر را کارآفرینی سازمانی می گویند (مقیمی، ۱۳۸۴، ۲۳). کارآفرینی سازمانی بر توانایی یک سازمان در یادگیری از طریق کشف دانش جدید و بهره گیری از دانش موجود مبتنی است (۱۹۹۵ ،Zahra et al) و به سرعت در حال تبدیل شدن به یک سلاح انتخابی برای بسیاری از سازمان ها به ویژه سازمان های بزرگ است. کارآفرینی سازمانی همچنین تلاشی است برای ایجاد ذهنیت و مهارت های کارآفرینانه و البته وارد ساختن این ویژگی ها و ذهنیت ها به درون فرهنگ و فعالیت های سازمان و بخش دولتی نیز از این قاعده مستثنی نیست. بخش دولتی و نظام اداری یک کشور از بسترهای اصلی رشد و توسعه و از ابزارهای اصلی اجرای فعالیت ها و وظایف دولت ها محسوب می شود و بنابراین ناکارآمدی این بخش مشکلات متعددی را برای یک جامعه به همراه خواهد داشت. حیطه وظایفی که بر عهده دولت هاست، حتی در صورتی که زمینه مشارکت بخش خصوصی و غیردولتی هم فراهم شود، بسیار گسترده است و پیامدهای انجام این وظایف، عده کثیری از افراد جامعه را متأثر می سازد. بطور کلی می توان گفت ویژگی های اصلی سازمان های کارآفرین، این سازمان ها را مجهز به قابلیت هایی می کند که ضمن ارتقای کارآمدی، قادر به بهره گیری بهتر از فرصت های موجود و انطباق پذیری بیشتر با محیط پیرامونشان می شوند. اصطلاح کارآفرینی غالبا در زمینه بخش خصوصی و تجاری به کار رفته است، اما امروزه در مباحث مدیریت بخش دولتی نیز وارد شده که عمدتا ناشی از اهمیت نقش دولت در جوامع و تلاش برای ایجاد تحول در سازمان های دولتی و بهبود عملکرد آنها بوده است (۲۰۰۵ ،Zampetakis and Moustakis,). مطالعات متعددی نیاز به بازآفرینی و کاراتر ساختن و مؤثرتر ساختن دولت و وارد ساختن ساز و کارهای بازار به بخش دولتی، بهبود خلاقیت و توسعه فرهنگ های ریسک پذیر را مورد بحث و بررسی قرار داده اند و بدین ترتیب اصطلاح کارآفرینی سازمانی بخش دولتی را معرفی کرده اند. به همین ترتیب، کارآفرینی سازمانی نیز شاخص ها و موضوعات متعددی را شامل می شود و در نتیجه تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار می گیرد. بنابراین، ضروری است تا ضمن شناخت و دسته بندی این عوامل، وضعیت مطلوب و مناسب آنها برای ارتقای کارآفرینی سازمانی مورد بررسی قرار گیرد (حسین پور و زارعی وش، ۱۳۸۹، ۱۷۳). کارآفرینی در حل تعدادی از مشکلات همچون افزایش سریع رقبای جدید، ایجاد حس بی اعتمادی نسبت به شیوه های مدیریت سنتی در سازمان ها، خروج بهترین نیروی کار از سازمان ها و اقدام آنها به کارآفرینی مستقل ایجاد شده است. کارآفرینی سازمانی اقدامی است که اگر سازمان بخواهد به رشد خود تا بینهایت ادامه دهد، ضروری است. ضرورت کارآفرینی سازمانی عمدتاً ناشی از ناسازگاری و واکنش کند سازمان های متوسط و بزرگ نسبت به تغییرات روزافزون، سریع و پیچیده و نامطمئن محیط است. با توجه به اهمیت بحث کارآفرینی سازمانی در دنیای امروز، در ایران به بحث کارآفرینی (به ویژه در سازمان های دولتی) توجه کمتری شده و زمینه های مورد نیاز برای آن فراهم نشده است. با توجه به اینکه بسیاری از کشورهای پیشرفته و توسعه یافته جهان طی ۲۵ سال گذشته با انجام تحقیقات گسترده و بکارگیری این مقوله توانسته اند به پیشرفت و توسعه اقتصادی و اجتماعی نائل گردند، ضرورت دارد که در ایران نیز تحقیقات هدفمندی در این زمینه صورت گیرد تا بتوان مسائل و مشکلات را شناسایی و با ایجاد الگوها و مدل های علمی برای پیاده سازی این فرایند در سطح سازمان های دولتی از مزایای آن در توسعه همه جانبه کشور استفاده نمود (حسین پور و زارعی وش، ۱۳۸۹، ۱۷۴).
۲-۷- مدل های کارآفرینی سازمانی
صاحبنظران مختلف چارچوبهای علمی و کاربردی متعددی را برای ایجاد سازمان کارآفرینانه ارائه نموده اند که در این بحث برخی از این مدلها مورد بررسی قرار می گیرند:
۲-۷-۱ مدل کارآفرینی سازمانی کورنوال و پرلمن
شکل زیر چارچوب کارآفرینی سازمانی را نشان می دهد که مبنای رویکرد مدیریت استراتژیک است. اطلاعات حاصل از محیط درونی و بیرونی سازمان سرآغاز فرایند کارآفرینی سازمانی است. این اطلاعات، داده های ارزیابی گزینه های استراتژیک است و هنگامی که یک طرح استراتژیک تعیین شد، باید اجرا شود. عوامل فردی، گروهی و سازمانی که برای یک سازمان کارآفرین الزامی هستند، باید موضوع ارزیابی و اجرای یک طرح استراتژیک قرار گیرند و نتایج طرح استراتژیک برای کنترل و ارزیابی مورد استفاده قرار گیرد.
شکل ۲-۱ مدل کارآفرینی سازمانی کورنوال و پرلمن (۲۰ ،۱۹۹۰ ،Cornwall & Perlman)
۲-۷-۲ مدل کارآفرینی سازمانی اکهلس و نِک

۰۴/۰±۳۱/۰

۹۸۸/۰

۰۱۳/۰

هیدروکسی پروپیله-کنترل

۰۸/۰±۹۵/۰

۰۱/۰±۲۸/۰

۹۵۹/۰

۰۰۵/۰

طبیعی+آنزیم

۱۴/۰±۱۲/۱

۰۳/۰±۵۵/۰

۹۵۱/۰

۰۱۸/۰

فسفریله +آنزیم

۱۴/۰±۹۹/۰

۰۵/۰±۴۶/۰

۹۷۱/۰

۰۰۷/۰

هیدروکسی پروپیله +آنزیم

۰۶/۰±۲۷/۰

۰۴/۰±۵۱/۰

۹۵۸/۰

۰۰۷/۰

مقایسه این پارامتر ها برای نمونه ها بعد از هضم در شرایط روده شبیه سازی شده (در حضور آنزیم ها) با نمونه های هضم شده در شرایط معده شبیه سازی شده نشان داد که یک کاهش شدید در مقدار k روی داده در حالی که مقدار n افزایش یافت (۰۵/۰p<). بنابراین، ۲۷/۹۰، ۰۲/۷۳ و ۷۷/۸۹ درصد کاهش در مقدار k و ۵۳/۲۲۳، ۵۶/۱۵۵ و ۶۴/۳۶۳ درصد افزایش در مقدار n برای نمونه های ژل نشاسته های به ترتیب طبیعی، فسفریله و هیدروکسی پروپیله گندم مشاهده شد. لازم به ذکر است که این تغییرات در نتیجه فعالیت آنزیم های هیدرولیز کننده نشاسته صورت گرفت، در حالی که تغییرات کمترِ مشاهده شده برای پارامتر های k (02/64-78/50 درصد) و n (55/154-59/70 درصد) در غیاب آنزیم ها، به دلیل نقش رقیق کنندگی شیره شبیه سازی شده روده (بدون آنزیم) و وجود تنش برشی اعمال شده در نتیجه همخوردن بود (۶۰ دور در دقیقه در ۳۷ درجه سانتیگراد). نتایج مشابهی توسط دارتوئیس و همکاران (۲۰۱۰)، برای نشاسته ذرت مومی پخته شده گزارش شد با این تفاوت که مقدار شاخص n گزارش شده توسط آن ها بیشتر بود (۶/۰ n>). برای این منظور دو دلیل وجود دارد؛ یکی به دلیل استفاده از واحد های متفاوت آنزیم در شیره روده شبیه سازی شده و دیگری در نظر نگرفتن نقش ممانعت کنندگی موسین موجود در بزاق در تحقیق آن ها، که به عنوان سدی در برابر هیدرولیز بیشتر عمل می کند (هاوارد و همکاران، ۲۰۱۱؛ چوی و همکاران، ۲۰۱۴).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴-۱۳٫ تعیین خصوصیات جریان برشی پایای نمونه های نشاسته در حضور و عدم حضور بزاق

۴-۱۳-۱٫ خصوصیات جریان مستقل از زمان

نمودار های جریان نمونه های ژل نشاسته های طبیعی، فسفریله و هیدروکسی پروپیله گندم در غلظت های ۸ و ۱۲ درصد و در حضور و عدم حضور بزاق در دمای ۳۷ درجه سانتیگراد در شکل های ۴-۱۵ و ۴-۱۶ نشان داده شده است.

شکل ۴-۱۵٫ نمودار جریان نمونه های نشاسته (غلظت ۸ درصد و دمای ۳۷ درجه سانتیگراد) در شرایط (a) عدم حضور بزاق و (b) حضور بزاق.

شکل ۴-۱۶٫ نمودار جریان نمونه های نشاسته (غلظت ۱۲ درصد و دمای ۳۷ درجه سانتیگراد) در شرایط (a) عدم حضور بزاق و (b) حضور بزاق.

همانطور که قابل مشاهده است ویسکوزیته برشی پایا برای نمونه های ژل هر سه نشاسته، صرف نظر از حضور یا عدم حضور بزاق با افزایش غلظت افزایش یافت. در غلظت ۸ درصد و در دامنه سرعت برش ۲۰ تا ۲۲۰ معکوس ثانیه نمونه های نشاسته طبیعی و هیدروکسی پروپیله، به ترتیب دارای بیشترین و کمترین مقادیر ویسکوزیته برشی بودند، در حالی که در غلظت ۱۲ درصد این ترتیب برای نشاسته های طبیعی و فسفریله بدست آمد. در تطابق با نتیجه بدست آمده، کاپلکو و همکاران (۲۰۱۵) نشان دادند که ویسکوزیته ظاهری خمیر های نشاسته سیب زمینی به واسطه ایجاد اتصالات عرضی به کمک اسید آدیپیک^[۸۱] کاهش یافت. با افزایش سرعت برشی، ویسکوزیته ظاهری نمونه های نشاسته به سرعت کاهش یافت که نشان دهنده رفتار تضعیف شونده با برش قوی آن ها در همه شرایط مورد آزمایش بود. برای مثال در غلظت ۸ درصد، وقتی که سرعت برشی از ۲۰ به ۳۰، ۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ معکوس ثانیه افزایش یافت، ویسکوزیته ظاهری به ترتیب ۹۵/۳۹، ۰۴/۵۷، ۸۵/۷۱و ۰۲/۸۰ درصد برای نشاسته طبیعی، ۵۳/۱۹، ۷۰/۶۱، ۲۷/۷۱ و ۶۶/۷۱ درصد برای نشاسته فسفریله و همچنین ۲۹/۳۵، ۹۴/۵۲، ۳۵/۷۲ و ۵۹/۸۰ درصد برای نشاسته هیدروکسی پروپیله کاهش یافت. تفاوت معنی داری بین کاهش ذکر شده برای نمونه های نشاسته طبیعی و هیدروکسی پروپیله وجود نداشت (۰۵/۰p>)، در حالی که نمونه های نشاسته فسفریله به طور معنی داری کاهش کمتری را نشان دادند، که نشان دهنده پایداری بالاتر آن ها نسبت به تنش برشی بود (واتاناچانت و همکاران، ۲۰۰۳؛ سینگ و همکاران، ۲۰۰۷). در غلظت بالاتر (۱۲ درصد) نتایج متفاوتی بدست آمد، به طوری که در این غلظت تفاوت معنی داری بین ویسکوزیته ظاهری نمونه های نشاسته فسفریله و هیدروکسی پروپیله مشاهده نشد.
اضافه کردن بزاق سبب ایجاد یک کاهش شدید در ویسکوزیته ظاهری نمونه های ژل نشاسته ها گردید (شکل های ۴-۱۵ و ۴-۱۶ قسمت b) و همچنین مشاهده شد که این تاثیر در غلظت ۸ درصد نمونه ها بیشتر است. اضافه کردن بزاق به ژل های نشاسته ها در غلظت ۸ درصد تقریباً سبب کاهش ۱۰ برابری در ویسکوزیته ظاهری شد در حالی که این مقدار در غلظت ۱۲ درصد ۲ برابر بدست آمد. برای مثال در مورد ژل های نشاسته طبیعی (۸ درصد)، اضافه کردن بزاق سبب کاهش ۳۸/۹۰، ۶۵/۸۹، ۴۷/۸۹ و ۸۹/۸۸ درصدی در ویسکوزیته ظاهری در مقایسه با کاهش ۱۰/۴۹، ۶۳/۵۶، ۵۶/۵۵ و ۰۰/۵۰ درصدی مشاهده شده در غلظت ۱۲ درصد بود، که این کاهش ها به ترتیب در سرعت ها برشی ۲۵، ۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ معکوس ثانیه بدست آمد. هاوارد و همکاران (۲۰۱۱) گزارش کردند که بزاق کامل دارای رفتاری سودوپلاستیک در یک دامنه وسیع از سرعت برشی است و ویسکوزیته ظاهری آن بین ۸-۲ میلی پاسکال ثانیه می باشد. بنابرین، می توان نتیجه گرفت که نه تنها حضور آمیلاز (و هضم نشاسته) سبب کاهش ویسکوزیته ظاهری نمونه های نشاسته می شود، بلکه اثر رقیق کنندگی و رفتار سودپلاستیسیته بزاق نیز در این مسئله دخیل است (سانز و لویتن، ۲۰۰۶؛ هنسون و همکاران، ۲۰۱۲).
فارغ از اثر بزاق، نتایج بدست آمده بر اساس مدل قانون توان نشان داد که سودوپلاستیسیته تمام نمونه های نشاسته با افزایش غلظت افزایش یافت، به طوری که یک رفتار تضعیف شونده قوی در غلظت ۱۲ درصد نشاسته ها بدست آمد (۲۰/۰n_p<) (جدول ۴-۹).
جدول ۴-۹٫ پارامتر های مدل قانون توان بدست آمده برای نمونه های نشاسته در شرایط حضور و عدم حضور بزاق (دمای ۳۷ درجه سانتیگراد)

فردوس المرشدیه از یک مقدمه و چهل باب تشکیل شده است ؛ در این تحقیق پس از معرفی کتاب و توضیح مختصر درباره‌ی باب‌های چهل گانه‌ی این اثر ، به بررسی محتوایی آن پرداخته ‌شده است .
موضوعات گوناگونی که در این تحقیق از فردوس المرشدیه استخراج شده و مورد بررسی قرار گرفته عبارتند از : زندگی‌نامه‌ی شیخ ابواسحاق کازرونی و انواع کرامات منسوب به او ، تعدادی اصطلاح عرفانی ، تفسیر آیات قرآن ، اطلاعات تاریخی و جغرافیایی و …
واژگان کلیدی : فردوس المرشدیه ، محمود بن عثمان ، بررسی محتوایی
مقدمه
نگارش زندگی نامه‌ها و تذکره‌های عرفانی ریشه در قرن‌های نخستین پس از اسلام دارد ، در ان هنگام مسلمانان به شرح احوال پیشوایان دین و ارباب حدیث پرداختند و این امر بعدها الهام‌بخش نویسندگانی شد که به شرح احوال عرفا و بزرگان تصوف روی آورند .
بر اهل تحقیق پوشیده نیست که آثار منظوم و منثور ادب عرفانی حوزه‌ی بسیار گسترده‌ای را در برمی‌گیرد . زندگی‌نامه‌ها و تذکره‌ها بخشی از این دریای پهناور به حساب می‌آیند اما آن گونه که شایسته است به آنها پرداخته نشده‌است . در زندگی‌نامه‌ها مطالب متنوع و گرانبهایی اعم از تفسیر و تأویل آیات و احادیث ، مسائل اخلاقی ، آداب و رسوم مردمان آن زمان ، باورهای عامیانه و … به چشم می‌خورد .
فردوس المرشدیه تذکره‌ای است عرفانی در شرح حال شیخ ابواسحاق کازرونی – عارف قرن پنجم – که محمود بن عثمان در سال ۷۲۸ ه . ق آن را نگاشته‌است . در این اثر نیز مانند سایر تذکره‌های عرفانی ، علاوه بر شرح زندگی عارف مورد نظر در لابلای مطالب آن موضوعاتی از قبیل اندیشه‌های اخلاقی ، تفسیر آیات ، مفاهیم عرفانی و … دیده می‌شود .
این تحقیق که به بررسی محتوایی کتاب فردوس المرشدیه پرداخته است ، در چهار فصل تنظیم شده است :
فصل اول : به زندگی و شرح احوال محمود بن عثمان – نویسنده‌ی کتاب – و شیخ ابو اسحاق کازرونی اختصاص دارد .
فصل دوم : به معرفی کتاب فردوس المرشدیه اختصاص دارد که در ضمن معرفی ابواب کتاب ویژگی های سبکی این اثر نیز بررسی شده است .
فصل سوم : در این فصل که مفصل ترین بخش این تحقیق است ، محتوا و درون مایه این کتاب بررسی شده است .
فصل چهارم : به نتیجه‌گیری و حاصل تحقیق اختصاص دارد .
پیشینه تحقیق:
تا جایی که نگارنده تحقیق نمود ، هیچ تألیفی را نیافت که به بررسی محتوایی این کتاب پرداخته باشد . اما در پیوند با این کتاب دو مقاله یافته شد که عبارتند از :
۱-مقاله ی «شناسایی آبادی های فارس در فردوس المرشدیه» که احمد اقتداری آن را نوشته و در مجموعه ی هفتاد و دو مقاله در سال ۱۳۶۲ آن را به چاپ رسانده است. نویسنده در این مقاله با کمک کتاب فردوس المرشدیه تعدادی از مکان های جغرافیایی آن زمان را مشخص نموده است. نویسنده کوشیده است در این مقاله، آبادی ها و شهر هایی را که در فردوس المرشدیه از آن ها نام برده شده است، مکان نمایی نماید تا مشخص شود که آیا از آن مکان اثری وجود دارد یا نه، یا این که چه تغییر و تحولی در این زمینه صورت گرفته است .
۲-مقاله ی «سکه های ضرب کازرون و کتاب فردوس المرشدیه» که به قلم عبدالله عقیلی نوشته شده و در سال ۱۳۸۱ در مجله ی آینده شماره ی ۸ به چاپ رسیده است نویسنده در این تحقیق با استناد به فردوس المرشدیه مطالبی درباره ی ضرب سکه در آن زمان نوشته است. این نوشته که با توجه به محتوای فردوس المرشدیه به رشته ی تحریر در آمده است اطلاعات مفیدی درباره ی ضرب سکه و انواع آن در اختیار خواننده قرار می دهد.
اهداف تحقیق :
الف ) اهداف علمی : تبیین جایگاه کتاب فردوس المرشدیه در میان آثار عرفانی
ب ) اهداف کاربردی : از این تحقیق می‌توان در حوزه‌های زیر استفاده کرد :

1. 1. در حوزه‌ی تذکره‌ها و زندگی‌نامه‌های عرفانی

1. 1. در حوزه‌ی شرح و تفسیر متون عرفانی

روش تحقیق :
این تحقیق ، به روش تحقیقی – توصیفی انجام ‌گرفته و برای اجرای آن مراحل زیر پیموده شده است :

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱-ابتدا کتاب مورد نظر دقیق مطالعه شد و موضوعات عمده و قابل بحث استخراج و فیش برداری گردید .
۲- پس از فیش برداری محتوایی کتاب ، فیش های تحقیق طبقه‌بندی شد و موضوعات مشابه دسته‌بندی گردید .
۳- برخی از موضوعات که نیاز به شرح داشتند ، با مراجعه به منابع معتبر شرح داده شدند .
فصل اول :
شرح احوال و آثار محمود بن عثمان
و شیخ ابو اسحاق کازرونی
۱-شرح احوال و آثار محمودبن عثمان و شیخ ابواسحاق کازرونی
۱-۱-محمود بن عثمان
محمود بن عثمان از مولفان و نویسندگان قرن هشتم هجری است که متأسفانه اطلاعات اندکی درباره‌ی وی در دست است .
استاد ذبیح الله صفا ، در کتاب تاریخ ادبیات خود درباره‌ی محمود بن عثمان می نویسد که مولدش به درستی معلوم نیست و بیشتر عمر خود را در کازرون گذرانده است و با امین الدین بلیانی عارف و شاعر قرن هفتم و هشتم معاصر بوده و از مریدان عارف مذکور به شمار می‌آمده و تا آخر عمر امین الدین در خدمت او بوده است ( صفا ، ۱۳۷۲ : ۲۶۶ )
مرحوم ایرج افشار هم در مقدمه‌ی کتاب فردوس المرشدیه با استناد به این کتاب ، محل اقامت او را کازرون دانسته است ( محمود بن عثمان ، ۱۳۳۳ : ۵ مقدمه ) و اشاره‌ای به سفرهای او کرده است : « وی به جز سفری به بغداد رفت ، یک بار هم پیش از سال ۷۲۸ هجری از بصره از راه صحرای کنابه عبور کرد و به بغداد آمد و نیز یک بار عرفات را زیارت کرد . » ( همان : ۸ مقدمه )
درمورد دیگر وقایع زندگی ، تاریخ وفات و آرامگاه وی اطلاعاتی موجود نیست .
۱– ۱ – ۱ – آثار
ذبیح الله صفا علاوه بر فردوس المرشدیه ، دو اثر دیگر از محمودبن عثمان نام برده است یکی جواهر الامینیه در شرح مقامات امین الدین بلیانی و دیگری مفتاح الهدایه و مصباح العنایه که تلخیص کتاب جواهرالامینیه است . ( صفا ، ۱۳۷۲ : ۱۷۹ )
اما اثر معروف محمود بن عثمان کتاب فردوس المرشدیه است که ترجمه واقتباسی است از یک اثر عرفانی : « خطیب امام ابوبکر محمدبن عبدالکریم بن علی بن سعد ، ( احتمالاً متوفای ۵۰۲ ) سومین خلیفه‌ی شیخ ابواسحاق کازرونی ، کتابی داشته است به عربی در احوال ومقامات شیخ ابواسحاق ( ۳۵۲ – ۴۲۶ ه . ق ) .
وی کتاب خود را ظاهراً در بیست سال پایانی قرن پنجم تألیف کرده بوده است . اصل این کتاب ، امروز در دست نیست اما عطار در قرن ششم آن را در دست داشته و از آن استفاده کرده است .
محمود بن عثمان فردوس المرشدیه را به سال ۷۲۸ در کازرون ، براساس این کتاب پرداخته است . وی پای بند متن اصلی بوده و هرجا مطلبی را به متن افزوده یا از آن کاسته بدان اشارت کرده است ، هم چنین برای نظم دادن به مطالب کتاب ، تقدیم و تأخیرهایی در مطالب روا داشته است .
محمود بن عثمان فردوس المرشدیه را به تقاضای گروهی از دوستان خود تلخیص کرده و ان را انوارالمرشدیه فی اسرارالصمدیه نامیده است . » ( غلامرضایی ، ۱۳۸۸ : ۲۱۷ )
« این کتاب علاوه بر آگاهی های مفیدی که در باره ی احوال شیخ ابو اسحاق کازرونی در بردارد از باب اطلا عات سودمند تاریخی و اجتماعی و نیز از بابت نمونه هایی که از لهجه ی قدیم کازرون و شعر های هجایی ان به ما می دهد خالی از فایده نیست .» (صفا، ۱۳۷۲: ۲۶۷)
ما در فصل بعد به طور مبسوط این کتاب را معرفی خواهیم نمود ، اما از آنجا که موضوع این اثر شرح احوال شیخ ابواسحاق کازرونی است لازم می کند مختصری به زندگی او اشاره شود .
۱– ۲ – شیخ ابو اسحاق کازرونی
ابواسحاق کازرونی ، ابراهیم بن زادان فرخ بن خورشید،معروف به شیخ مرشد (۴۲۶-۳۵۲ه ) عارف، شاعر ، مفسّر، محدّث و مؤسّس سلسله ی کازرونیه (یا اسحاقیه) است.محمود بن عثمان در باب اول کتاب فردوس المرشدیه فی اسرار الصمدیه، شیخ اسحاق کازرونی را این گونه معرفی می کند : « آن سلطان اولیاء ،آن افضل اتقیا ، آن مقتدای راه دین، آن پیشوای اهل یقین ،آن کاشف اسرار بی چونی ،… بزرگ و یگانه بود و محتشم زمانه و مجرد ظاهر و باطن ، و در تقوی و ورع بی نظیر بود و در حقایق و دقایق بی همتا و در عبارات و اشارات بی بدل و به مجاهده و مشاهده بی مثل ، و معاملاتی شریف و کلماتی لطیف داشت و سخن او پیش همه مقبول بوده و به علوم ظاهر و باطن آراسته بود . و از همه مرادات خود به کلی برخواسته بود.» (محمود بن عثمان ، ۱۳۳۳ : ۹ )
عطار نیشابوری نیز در تذکره الاولیاء در باره ی وی این گونه می نویسد : « آن متقی مشهور آن منتهی مذکور ،آن شیخ عالم اخلاص ،آن محرم حرم خاص ،آن مشتاق بی اختیار ابواسحاق شهریار رحمه الله علیه ؛ یگانه ی عهد بود و نفسی موثر داشت ، و سخنی جانگیر ، و صدقی به غایت ، و سوزی بی نهایت ، و در ورع کمالی داشت ، ودر طریقت دوربین و تیز فراست بود. » (عطار ، ۱۳۸۴ : ۷۴۰ )
۱-۲-۱-تولد شیخ ابو اسحاق کازرونی
شیخ اسحاق کازرونی در شهر کازرون به سال ۳۵۲ ه .ق متولد شده است : « و از کازرون بود ، و صحبت مشایخ بسیار یافته بود ؛ وتربت شیخ را تریاک اکبر می گویند از ان که هر چه از حضرت وی طلبند حق تعالی به فضل خود آن مقصود رواگرداند. »(همان :۷۴۰)
«و مولود شیخ در شب دوشنبه بود ، نیمه‌ی ماه رمضان در سنه‌ی اثنین و خمسین و ثلثمائه.» (محمود بن عثمان ،۱۳۳۳: ۱۲)