به نظر می‌رسد برای هر شهر تصویر و سیمایی کلی موجود باشد که با تصویری که اشخاص مختلف دیگر از آن در ذهن دارند کاملا مطابقت نکند یا شاید بتوان گفت چندین “تصویر کلی” از هر شهر موجود است که هر کدام آن‌ها در ذهن شمار زیادی از ساکنین آن به وجود آمده است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در نقشه‌های شناختی، پایگاه های اجتماعی ـ اقتصادی افراد و گروه ها، نقش عمده‌ای دارند. زیرا، شیوه زندگی طبقات مختلف جامعه در بخش‌های مختلف شهر و محیط زندگی، تفاوت‌های زیادی با هم پیدا می‌کنند. در نتیجه، تصویر ذهنی متفاوتی از شهر و محیط زندگی ارائه می‌دهند. طبقات پر درآمد با پایگاه های اجتماعی ـ اقتصادی بالاتر در مقایسه با طبقات کم درآمد، تصویر ذهنی کاملتری از شهر و محیط زندگی دارند.
به طور کلی در شکل‌گیری تصویر ذهنی و نقشه‌های شناختی، پایگاه های اجتماعی ـ اقتصادی، عامل ترس، رنج‌ها، امیدها، سن، جنس، شغل، تخصص یابی، میزان تحصیلات، شکل‌گیری شهر و خیابان‌ها، عوارضطبیعی، شرایط فیزیکی و اجتماعی محله، زیبایی‌ها و آلودگی‌های محیطی تاثیرگذار می‌باشند (شکویی، ۱۳۸۸: ۱۲۹).
لینچ پنج عامل عمده از سیمای شهر را در تهیه نقشه شناختی به کار می‌گیرد که عبارتند از:
۱ـ مسیرها: که در آن‌ها تحرک‌های شهری صورت می‌گیرد. نظیر خیابان‌ها، خطوط آهن و پیاده‌روها که برای بیشتر مردم از عوامل مسلط شهری به شمار می‌رود.
۲ـ کناره‌ها: در جهت تحرک‌های شهری چندان مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. اما مرز میان بخش‌های مختلف چشم اندازهای شهری را تشکیل می‌دهند. در واقع از عوامل جانبی شهر می‌باشند.
۳ـ مناطق داخلی شهرها: دارای خصیصه‌های معین و ویژه‌ای می‌باشند که به صورت حوزه‌های متمایز کننده فضای شهری در می‌آیند.
۴ـ گره‌ها یا نقاط استراتژیک: شهرها که نتیجه برخورد خیابان‌ها و امکانات حمل و نقل شهری می‌باشند. در موارد بسیار، به صورت فعال‌ترین نقاط اجتماعی ـ اقتصادی شهرها ایفای نقش می‌کنند.
۵ـ علایم بر جسته یا سمبلیک که به هنگام آمد و شد به جهت یابی فرد کمک می‌کند مثل تپه‌ها، گنبدهای طلایی، علائم بزرگ نئونی و … (لینچ، ۱۳۸۷: ۹۴-۸۹).
نظام ارزشی
صورت ذهنی
تصمیم
رفتار
جهان واقعی
اطلاعات
ادراک کنندگان
کاوش
محیط شخص
نمودار (۲-۷): شکل­واره ادراکی از نقشه شناختی از راجر دوانز
۲-۸- نتیجه‌گیری
بررسی دیدگاه های مطرح در این بخش چند نکته مهم را گوشزد می‌کند:
نخست، با توجه به اینکه در دیدگاه سیاستگذاران سطوح مخاطبان مختلف و عقاید متخصصان معیار اصلی ارزیابی کیفیت محیطی است، ممکن است گستره توافق بر سر کیفیت محیطی بین متخصصان و ساکنان نسبتا پایین باشد. دوم، یکی از آسیب‌هایی که به ارزیابی کیفیت محیط از طریق اندازه‌گیری‌های مخاطب محور وارد می‌شود، به دلیل وجود رابطه ضعیف بین سطوح مخاطبان و ناراحتی و آزردگی ناشی از فاکتورهای محیطی است.
نتایج دیدگاه تحقیقات تجربی نشان داد که:
نخست، مقیاس مطالعاتی اغلب مطالعات مذکور خیلی کوچک است. بدین معنی که اغلب شرایط محیط سکونت (واحد مسکونی و گاه محله) را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. دوم، در بیشتر این مطالعات مجموعه‌ای از شاخص‌ها از قبل به وسیله محققان انتخاب و برگزیده شده‌اند و بنابراین مهم است که تمام شاخص‌های سکونتی که احتمالا کیفیت محیطی ادراکی را تحت تاثیر قرار دهد، دخیل شود. سوم، مطالعات صورت گرفته در راستای دیدگاه تحقیقات تجربی یک سری مطالعات پراکنده هستند که توسط محققان در نقاط مختلف انجام شده است و روش آماری مشخصی در این گونه مطالعات وجود ندارد. به عبارت دیگر برخی از مطالعات صورت گرفته در این دیدگاه با روش های توصیفی و برخی دیگر با روش های آماری انجام شده است. همچنین تعریف و ساختاربندی شاخص‌ها در یک ساختار سلسله مراتبی اصلی مهمی است. در حالی که در این مطالعات ساختار چند شاخصه مفهوم کیفیت محیط به صورت یک مفهوم عرضی و خطی مورد توجه بوده است و در بعضی از این مطالعات تنها شاخص‌های سکونتی مورد آزمایش قرار گرفته‌اند. به طور کلی این دیدگاه بر شاخص‌های عینی تاکید دارد.
بر خلاف دیدگاه تحقیقات تجربی، در دیدگاه شناختی ـ روانشناسی شاخص‌های عینی و ذهنی همزمان مورد بررسی قرار می‌گیرند. این دیدگاه بر اساس یک روش آماری انجام شده و مقیاس آن درک و برداشت مردم از کیفیت محیط زندگی خویش می‌باشد. این دیدگاه از یک طرف اثرات متقابل محیط و انسان را بر روی هم نشان می‌دهد و از سوی دیگر عوامل دخیل در ارتباط مثبت و منفی را آشکار می‌سازدکه بر میزان رضایتمندی و آزردگی خاطر افراد از محیط زندگی خود تاثیر می‌گذارد. رضایتمندی مقیاس معمول برای کیفیت محیط ادراکی است. البته این ملاحظات در دیدگاه تحقیقات تجربی نیز مشاهده می‌شود زیرا بیشتر تحقیقاتی را مد نظر دارد که در مقیاس رضایتمندی و میزان ناراحتی و آزردگی خاطر از عوامل محیطی تعریف شده‌اند. نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد این است که در جهت تبدیل موضوعات کیفی مانند کیفیت محیط به موضوعات کمی جهت تجزیه و تحلیل بهتر و استفاده از روش های آماری مناسب ضرورت استفاده از مدل‌های سلسله مراتبی کاملا مشهود است و از میان دیدگاه های عنوان شده در این تحقیق دیدگاه شناختی ـ روانشناسی به خوبی از ماهیت سلسله مراتبی مفهوم کیفیت محیطی نیز حمایت می‌کند.
در تحقیق حاضر رضایت از محیط مسکونی شهری و آزردگی خاطر(عدم رضایت) از عوامل محیطی به عنوان مقیاسی از کیفیت محیطی ادراکی مورد استفاده و استناد قرار گرفته است. به عبارت دیگر در این تحقیق اثراتی مطالعه شده‌اند که عکس‌العمل‌های شناختی^[۳۷] و عاطفی^[۳۸] ساکنان است. عکس‌العمل‌هایی که توسط محیط‌های گوناگون و ارزش‌های محیطی به ذهن مخاطب وارد می‌شود. عکس‌العمل‌های شناختی و عاطفی مذکور مقادیر رضایتمندی و میزان ناراحتی و آزردگی خاطر ادراکی ساکنان است که به وسیله شرایط غالب محیط تجربه شده است.
در این راستا و در قدم اول پس از بررسی رویکردهای موجود در زمینه رضایتمندی سکونتی، رویکرد عاطفی با توجه به اینکه هدف تحقیق را پوشش می‌دهد مورد نظر قرار گرفت. در قدم بعد با بررسی دیدگاه های موجود در زمینه کیفیت محیط شهری “دیدگاه شناختی ـ روانشناسی” به علت همخوانی با هدف تحقیق و همچنین با رویکرد عاطفی از یک سو و برتری‌های این دیدگاه نسبت به سایر دیدگاه ها از جمله، در نظر گرفتن شاخص‌های عینی و ذهنی به طور همزمان، حمایت از ساختار سلسله مراتبی مفهوم کیفیت محیط شهری و مقیاس قرار دادن برداشت مردم از کیفیت محیطی که در آن زندگی می‌کنند به عنوان دیدگاه منتخب تحقیق در نظر گرفته شد و کیفیت محیط شهری منطقه پنج شهرداری کرمانشاه در قالب دیدگاه شناختی ـ روانشناسی مورد سنجش قرار گرفت.
۲-۸-۱- تعیین شاخص‌ها و زیرشاخص‌های سازنده در سطوح مختلف
مدل نظری کیفیت محیط (سکونتی) شهری ارائه شده در این قسمت براساس چهارچوب نظری دیدگاه شناختی ـ روانشناسی و با توجه به میزان رضایتمندی از محیط و میزان آزردگی خاطر (عدم رضایت)، بنا شده است. این مدل با بهره گرفتن از مطالعات تجربی مختلف در سطح جهان و ایران براساس شاخص‌ها و زیرشاخص‌های سازنده و متغیرها در چهار سطح به شرح زیر طراحی شده است.
سطح اول:
کیفیت محیط شهری محله‌های مورد مطالعه.
سطح دوم:
۱)محیط شهری. ۲)محیط سکونتی
سطح سوم:
۱) ویژگی‌های کالبدی ـ فضایی، ویژگی‌های کارکردی، ویژگی‌های محتوایی (اجتماعی، فرهنگی، محیطی)، در سطح محیط شهری
۲)اندازه و تسهیلات واحد مسکونی، هزینه‌های واحد مسکونی، تسهیلات بیرونی، محیط داخلی در سطح محیط مسکونی
سطح چهارم:
۱) در سطح ویژگی‌های کالبدی:۱٫ فضاها و بناها ۲٫ دسترسی و حمل و نقل ۳٫ فضاهای سبز و عمومی.
۲) در سطح ویژگی‌های کارکردی: ۱٫ خدمات رفاه اجتماعی ۲٫ خدمات تفریحی ۳٫ خدمات تجاری ۴٫ خدمات بهداشتی.
۳) در سطح ویژگی‌های محتوایی(اجتماعی ـ فرهنگی و محیطی): ۱٫ بهداشت محیطی ۲٫ امنیت و روابط اجتماعی.
۴) در سطح کیفیت محیط سکونتی: ۱٫ابعاد و تسهیلات واحد مسکونی ۲٫ هزینه‌های واحد مسکونی۳٫ تسهیلات بیرونی واحد مسکونی ۴٫ متغیرهای محیط داخلی واحد مسکونی
سطح پنجم:
۱) در سطح فضاها و بناها: ۱٫ ریزدانگی بناها ۲٫ اندازه ساختمان‌ها ۳٫ تراکم ساختمان‌ها ۴٫ زیبایی شناسی بناها.
۲) در سطح سازمان دسترسی و راه ها: ۱٫ مسیرهای حمل و نقل اصلی ۲٫ دسترسی به محل کار ۳٫ دسترسی به پارکینگ ۴٫ دسترسی به خدمات اساسی.
۳)در سطح فضاهای سبز عمومی و سبز: ۱٫ پارکها و بوستانها ۲٫ مراکز محله ۳٫ مراکز گردهمایی ۴٫ مراکز خرید
۴) در سطح خدمات رفاه اجتماعی: ۱٫ امکانات آموزشی ۲٫ خدمات مراقبت اجتماعی ۳٫ مراکز اجتماعی ۴٫ زیبایی شناسی بناها
۵) در سطح خدمات تفریحی: ۱٫ خدمات و امکانات ورزشی ۲٫ خدمات اوقات فراغت.
۶) در سطح خدمات تجاری: ۱٫ مراکز خرید ۲٫ مغازه‌ها ۳٫ خرید مایحتاج روزانه.
۷) در سطح خدمات بهداشتی: ۱٫ تسهیلات بهداشتی ۲٫ بیمارستانها ۳٫ مراکز تخصصی پزشکی.

در ادامه به نحوه ی مدلسازی عدم قطعیت ها و الگوریتم شبیه سازی در پرداخته خواهد شد. با توجه به مطالعه ی عدم قطعیت، از توابع چگالی احتمال جهت مدلسازی استفاده گردیده است. به منظور تاثیر این عدم قطعیت ها بر شاخص های مساله از روش مونت کارلو استفاده شده است که به تفصیل توضیح داده شده است.
۳-۲ شناخت ابعاد مساله
مساله مورد نظر در این تحقیق، برنامه ریزی مشارکت واحدهای تولید مبتنی بر قیمت (PBUC) است که توسط VPP در یک دوره ی زمانی معین (۲۴ ساعته) حل می شود.
چنانچه در فصول قبل به آن اشاره گردید، در این مساله قیمت و تقاضا دارای عدم قطعیت می باشد و از توابع احتمال نرمال لگاریتمی و نرمال جهت مدلسازی این عدم قطعیت ها استفاده گردیده است. از روش مونت کارلو جهت بررسی تاثیر متغیرهای احتمالی اشاره شده بر چگونگی استراتژی نیروگاه مجازی استفاده شده است.
همچنین شبیه سازی مونت کارلو برای محاسبه ی توزیعهای آماری سود، پیشنهاد تولید VPP به بازار انرژی پیشنهاد تولید VPP به بازار رزرو ، تولید DG،ظرفیت دستگاه ذخیره ساز و دیگر پارامترها انجام شده است]۳ [.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

شبکه ی مورد مطالعه در این تحقیق شامل ۲ نمونه می باشد. در حالت اول، بدون در نظر گرفتن حضور واحدهای CHP در شبکه می باشد.
تابع هدف مساله حداکثر نمودن سود VPP جهت شرکت در بازار با در نظر گرفتن قیود مربوط به آن می باشد]۳۶ [.
از نکات مهم برای نیروگاه مجازی جهت مشارکت در بازار برق، پیشنهاددهی مناسب با توجه به برآورده ساختن قیود موجود در مساله می باشد. این قیود با توجه به شبکه ی مورد مطالعه، متفاوت می باشد. در شبکه ی اول این قیود شامل قیود محدوده ی توان تولیدی واحدها، حداقل زمان توقف فعالیت، قیود افزایشی و کاهشی، قیود دستگاه ذخیره کننده ی الکتروشیمیایی و قیود بار قابل قطع می باشد که در فصل دوم به آن اشاره شده است.
معرفی پارامترهای موجود در مساله تدوین استرتتژی پیشنهاد تولید مبتنی بر PBUC ]۳۶ [:
اصطلاحات:
: شاخص های باس ها
: شاخص زمان
: تنظیم شاخه های VPP
: تنظیم DG ها
: تنظیمات مجاز ساعت(زمان) که ممکن است اگر قطعی بار لازم باشد، قطع شود.
: تنظیم بارهای قطع شده
: تنظیم ذخائر الکتروشیمیایی
: تنظیم منحنی( گره) VPP
متغیرها:
: پیشنهاد VPP برای بازار انرژی (مقادیر مثبت و منفی به ترتیب نشان دهنده ی میزان خرید از بازار انرژی و و فروش از بازار انرژی است)
: مقادیر باینری نشان دهده ی حالت مشارکت یک DG
: مقادیر باینری نشان دهده ی راه اندازی DG
: مقادیر باینری نشان دهده ی خاموش شدن DG
: بار تامین شده ی VPP اگر پیشنهاد جهت رزرو چرخان و بازار برای تولید فراخوان نشود.
: بار تامین شده ی VPP اگر پیشنهاد مزایده جهت رزرو چرخان بازار برای تولید فراخوان شود.
: تلفات توان VPP اگر پیشنهاد جهت رزرو چرخان برای تولید فراخوان نشود.
: تلفات توان VPP اگر پیشنهاد جهت رزرو چرخان برای تولید فراخوان شود.
: بار تامین نشده برای تجارت در بازار برق.
: تولید DG برای بازار برق.
: مجموع تولید توان واقعی در گره (مسیر حرکت)
: تزریق توان واقعی به گره i.
: مقدار ظرفیت شارژ / دشارژ ذخیره کننده الکتروشیمیایی در ساعت در کیلو وات (مقادیر منفی و مثبت به ترتیب حالت دشارژ و شارژ را نشان می دهد)
: توان راکتیو تولیدی در گره i.
: مجموع توان راکتیو تزریقی به گره i.
: بار تامین نشده برای ارائه سرویس رزرو چرخان.
: تولید DG برای رزرو چرخان بازار.
: پیشنهاد VPP برای رزرو چرخان بازار.
: شارش توان ظاهری از گره i به گره j
: بردار دامنه ی ولتاژ.
: دامنه ی ولتاژ در گره i
: بردار زاویه ولتاژ
: زاویه ولتاژ در گره i
ثابت ها:
: برقراری رزرو مناسب توسط VPP
: به میزان حرارتی اتصال ظرفیت ترانسفورماتور و یا ظرفیت قراردادی برای تبادل قدرت بین VPP و شبکه بالادست اشاره دارد.

شکل ‏۳‑۳ : پالس موجود در رکورد سرعت در زلزله بم
در شکل ‏۳‑۴ ، مولفه سرعت ثبت شده در زلزله ۱۹۸۹ لوماپریتا در سایت های مختلف، و همچنین تصویر هندسی گسل ایجاد کننده زمین لرزه را نشان می دهد [۲۸]. همان طور که مشاهده می شود، در نزدیکی مرکز زمین لرزه و همچنین در انتهای سمت چپ گسل، رکوردهای زمین لرزه فاقد پالس جهت داری می باشند. این در حالی است که در انتهای سمت راست گسل، رکوردهای زمین لرزه دارای پالس های بزرگی هستند که ناشی از اثر جهت داری به وجود آمده اند.
۳۷
۳۷٫۲
۳۶٫۸
۳۷٫۴
-۱۲۲٫۵
-۱۲۲
-۱۲۱٫۵
km
۲۰
۰
۰
Sec
۳۰
شکل ‏۳‑۴: اثر جهت داری در تاریخچه زمانی سرعت در زلزله ۱۹۸۹ لوماپریتا [۲۸]

اثر جابجایی ماندگار

اولین شواهد لرزه شناختی پدیده جابجایی ماندگار زمین لرزه توسط بنیوف [۳۳] در سال ۱۹۵۵ گزارش گردید. وی نشان داد که انتشار پارگی گسل به عنوان یک منبع در حال حرکت، به زمین لرزه های متفاوتی در دو سمت منطقه گسلش و با اختلاف زیاد در محتوای فرکانس رکوردها می انجامد. پدیده جابجایی ماندگار می تواند باعث ایجاد یک نیم پالس در تاریخچه زمانی سرعت زمین لرزه گردد. در مورد پدیده جابجایی ماندگار تکتونیکی این نکته دارای اهمیت است که موقعیت ساختگاه نسبت به جهت گسلش ارتباطی به جابجایی های مورد نظر نداشته و فقط بزرگا، نوع گسلش و میزان فاصله از سطح گسلش در مقدار جابجایی های ماندگار عوامل موثر تلقی می گردند. به این معنا که در فواصل بیشتر از ۵ کیلومتر از سطح گسلش از اثر این پدیده تا حد زیادی به دلیل افزایش فاصله کاسته می­ شود. جابجایی ماندگار تکتونیکی در مولفه موازی گسل نمایان می شود و دارای ذات و ماهیت استاتیکی است. تفاوت این پدیده با پدیده جهت داری این است که پدیده جهت داری در مولفه عمود بر امتداد گسلش رخ می دهد و دارای ذات و ماهیت دینامیکی است. مهم ترین اثرات پدیده جابجایی ماندگار تکتونیکی عبارتند از جابجایی مشخص در طول گسل، نشست ناهمگن، اعوجاج زمین، ترک خوردگی زمین و ایجاد کرنش های فشاری و کششی در زمین. از بین این موارد جابجایی ناهمگن و کرنش های زمین جزء مخرب ترین آثار جابجایی ماندگار تکتونیکی می باشند. جابجایی ماندگار تکتونیکی حاصل یک جابجایی استاتیکی در زمین است و ویژگی عمده ناشی از آن وجود یک پالس یک جهته (نیم پالس) در تاریخچه زمانی سرعت زمین لرزه، و یک پله یکنواخت در تاریخچه زمانی جابجایی زمین لرزه می باشد. شکل ‏۳‑۵ مولفه های شتاب، سرعت و جابجایی زلزله ۱۹۹۹ چی چی ثبت شده در ایستگاه TCU068 در فاصله ۳ کیلومتری از گسل را نشان می دهد. همان گونه که مشاهده می شود، تاریخچه زمانی سرعت این زمین لرزه دارای یک پالس یک جهته با دامنه نوسان بالا می باشد که وجود این پالس باعث ایجاد یک گام پله مانند (تغییر مکان ماندگار) در تاریخچه زمانی جابجایی شده است.
شکل ‏۳‑۵ : نمودار شتاب، سرعت و جابه جایی مولفه نمادین زلزله نزدیک گسل
شکل ‏۳‑۶۶(a) گسلی امتداد لغز و ۱۲ ایستگاه ثبت زمین لرزه ناشی لغزش این گسل را نشان می دهد[۷]. شکل ‏۳‑۶۶ (b) تاریخچه زمانی سرعت مولفه موازی با گسل زمین لرزه های تولید شده در این ایستگاه ها را نشان می دهد. همان طور که ملاحظه می شود، در فواصل نزدیک گسل وجود پالس جابجایی ماندگار در تاریخچه زمانی سرعت کاملا مشهود است. با افزایش فاصله از گسل، به مرور پالس جابجایی ماندگار نیز از بین می رود. به طوری که در فاصله ۱۲ کیلومتری از گسل، اثر جابجایی ماندگار در تاریخچه زمانی سرعت مشاهده نمی شود.
شکل ‏۳‑۶ : اثر جابجایی ماندگار در تاریخچه زمانی سرعت مولفه موازی با گسل زمین لرزه[۷]
به سبب عدم وجود وجود اطلاعات لازم و کافی در مورد زلزله های حوزه نزدیک گسل به ویژه در کشوری مانند ایران که مدت زیادی از ثبت و مطالعه زلزله های رخ داده نمی گذرد، تولید زلزله های (شتابنگاشت) سازگار با چشمه لرزه زا، نوع گسلش، ابعاد گسلش، اثرات عبور مسیر موج و اثرات نوع خاک زیر ساختگاه از اهمیت ویژه ای برخوردار می شود. تولید زلزله (شتابنگاشت) در فاصله های دور از گسل شامل جهت داری، جابجایی ماندگار تکتونیکی و همچنین افزایش فرکانس در پیش سوی و کاهش آن در پس سوی که به پدیده داپلر^[۱۷] معروف می باشد به ندرت مطالعه و بررسی شده است. این آثار برای سازه های بلند ممکن است تا حدود ۴ برابر افزایش داشته باشد. در تحقیق حاظر با بهره گرفتن از روش های تحلیلی ریاضی اثرات نزدیکی به گسل در تاریخچه­زمانی شتابنگاشت های شبیه سازی شده لحاظ می گردد و با بهره گرفتن از آنها اثرات جابجایی ماندگار و جهت داری بررسی می گردد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

فصل چهارم : روش های تولید زلزله

مقدمه

ویژگی های جنبش نیرومند زمین برای طراحی سازه­ها و مطالعه خصوصیات چشمه زمین لرزه از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. ناهمگن بودن ساختار لایه های زمین، لایه ای بودن پوسته، وجود چین­ها، گسل­ها، موج های انعکاسی، شکست مرزی، موج های تبدیل یافته و فرایند پیچیده کاهندگی برروی تخمین پارامترهای جنبش نیرومند زمین تاثیر می گذارند. با توجه به ویژگی های جنبش نیرومند زمین روش هایی برای تخمین آنها معرفی شده است. این روش ها شامل روش های تجربی و تئوری می باشد. در روش های تجربی پارامتر جنبش نیرومند زمین به صورت تابعی تجربی از فاصله، بزرگای، نوع خاک، سازوکار برای منطقه مورد نظر و براساس پارامترهای جنبش نیرومند زمین بدست آمده از زمین لرزه­های رخ داده شده در آن منطقه برآورد می گردد. در صورتی که در روش­های تئوری با در نظر گرفتن اطلاعات مربوط به چشمه زمین لرزه، انتشار امواج بین چشمه، سایت و شرایط ساختگاهی، جنبش نیرومند زمین شبیه سازی می گردد. مزیت روش تئوری بر روش تجربی در این است که با در نظر گرفتن اطلاعات مربوط به چشمه، مسیر و شرایط ساختگاهی پارامتر جنبش نیرومند زمین با دقت بیشتری تخمین زده می شود.
امروزه با افزایش توان محاسبات، توسعه ابزارهای تحلیل غیرخطی سازه ها و همچنین پیدایش روش مهندسی زلزله بر اساس عمکرد، استفاده از تحلیل تاریخچه زمانی در بین مهندسان کاربرد گسترده ای پیدا کرده است (به خصوص زمانی که انتظار رفتار غیر خطی از سازه وجود دارد). با این حال، این روش تحلیل نیازمند تاریخچه زمانی تحریک زمین لرزه به عنوان ورودی تحلیل می باشد. سوال اساسی این است که از چه تاریخچه زمانی تحریکی برای ورودی تحلیل استفاده شود که خصوصیات زمین لرزه آینده وارده به سازه را منعکس نماید. برای این منظور، مهندسان بر اساس معیار های انتخاب مخصوص ساختگاه (مانند بزرگا، فاصله، نوع خاک، وضعیت تکتونیکی منطقه و…)، از مجموعه ای از شتابنگاشت هایی که در زلزله های گذشته ثبت شده است استفاده می نمایند[۳۴, ۳۵]. این در حالیست که مشخصات زمین لرزه برای سناریوهای مختلف بسیار متفاوت است و تعداد کافی زمین لرزه ثبت شده برای سناریوها و ساختگاه های متفاوت در دسترس نمی باشد. در اثر محدود بودن تعداد زمین لرزه های ثبت شده، مهندسین اغلب مجبور به انتخاب رکورد از مکان هایی غیر از مکان پروژه و اصلاح آن با روش های مقیاس کردن یا تطبیق دادن با طیف طرح می باشند [۳۴]. با افزایش آگاهی در مورد مشخصات خطر در منطقه و در نتیجه افزایش تعداد پارامترهایی که خصوصیات خطر زمین لرزه در ساختگاه را مشخص می نمایند، تعداد شتابنگاشت هایی که می توان از زمین لرزه های ثبت شده انتخاب نمود، کاهش می یابد. برای اینکه تعداد رکوردهای انتخاب شده معقول باشد (از نظر آماری معقول و مناسب باشد)، مهندسان مجبورند که یا معیارهای جستجو را کاهش دهند و یا محدوده جستجوی خود را گسترش دهند. علاوه بر این، رکوردها اغلب بایستی مقیاس و اصلاح شوند. برای سازه ای که قرار است بر روی یک شرایط ساختگاه (نوع خاک) به خصوص ساخته شود، مقیاس کردن رکوردی که روی سنگ واقع شده است، به هیچ عنوان نمی تواند اطلاعات خاک را منعکس نماید. همچنین مطالعات زیادی [۳۶, ۳۷]، نشان داده اند که در فواصل نزدیک به گسل و در فرکانس های مورد علاقه مهندسی، اثرات زلزله نزدیک گسل غیر قابل چشم پوشی است. توجه شود که امروزه با رشد مراکز عمده جمعیتی در نزدیکی گسل های فعال، به طور قابل توجهی احتمال وقوع یک زمین لرزه قوی نزدیک به یک شهر بزرگ در آینده افزایش پیدا کرده است. مقیاس کردن رکوردی که در منطقه ای دور از گسل ثبت شده است، به هیج عنوان اثرات زلزله نزدیک گسل را در خود انعکاس نمی دهد. از طرفی به دلیل آن که تحلیل غیر خطی دینامیکی به مشخصات بار لرزه ای حساس می باشد، در ارائه واقعی زمین لرزه بایستی دقت لازم لحاظ شود. برای اجتناب از این مشکل، رویکرد دیگر استفاده از زمین لرزه مصنوعی به صورت مکمل یا به جای نگاشت های ثبت شده می باشد. نگاشت های تولید شده به کمک روش های شبیه سازی زمین لرزه، بر خلاف رکوردهای مقیاس شده که مشخصات فیزیکی زمین لرزه را در خود ندارند، خصوصیات فیزیکی چشمه، مسیر و سایت زمین لرزه را انعکاس می دهد. به همین علت استفاده از آن ها در تحلیل می تواند مشکل کمبود تعداد رکورد زمین لرزه برای ساختگاه را حل نماید.
در سال های اخیر تکنیک های شبیه سازی زمین لرزه زیادی برای کاربردهای مهندسی توسعه داده شده اند [۷, ۳۸]. مزیت چنین تکنیک هایی این است که خصوصیات فیزیکی زمین لرزه را در خود انعکاس می دهند و همچنین می توان از آن ها برای مناطقی که رکورد ثبت شده کافی وجود ندارد (مانند مناطق نزدیک گسل) استفاده نمود.
وقوع زمین لرزه ناشی از شکست سریع گسل و انتشار امواج تولید شده در سراسر محیط کره زمین می­باشد. بنابراین مسئله مدلسازی زمین لرزه شامل مدل سازی چشمه لرزه زا و همچنین مدل سازی انتشار امواج لرزه ای آزاد شده از چشمه در محیط زمین می باشد. در مدل سازی چشمه زمین لرزه ایده­آل این است که چشمه به صورت دینامیکی مدل شود. به این معنی که وضعیت تنش ها و کرنش­ها و همچنین مقاومت سنگ در محاسبات لحاظ شوند. ولی به دلیل اینکه تعیین وضعیت تنش ها و کرنش­ها و همچنین خصوصیات دقیق لایه ای سنگی در منطقه بسیار پیچیده است و در حال حاضر عدم قطعیت های بسیاری در این زمینه وجود دارد، در حال حاضر معمولا مدل های کینماتیکی چشمه^[۱۸] در مدل سازی ها وارد می شوند. در مدل های کینماتیکی توزیع لغزش روی صفحه گسل در شبیه­سازی لحاظ می شود و این توزیع به صورت تابعی از تنش ایجاد کننده لغزش در نظر گرفته نمی شود. این مدل ها اثر توابع جابجایی در سطح گسل را بدون در نظر گرفتن ملاحظات فیزیکی تنش، فراهم می نمایند. علی رغم حذف شرایط دینامیکی گسلش، مدل های کینماتیکی نتایج مهمی در تفسیر حرکت توانمند زمین ناشی از زلزله های حوزه نزدیک گسل و برآورد توزیع لغزش و گسترش گسیختگی بر روی صفحه گسل را به همراه دارند. در این چشمه، توزیع لغزش روی صفحه گسل به صورت تابعی از تنش های تکتونیکی منطقه در نظر گرفته و مدل ها میزان لغزش هر بخش از گسل و تغییرات آن با زمان، از روش های حل معکوس (که در آن ها از رکوردهای ثبت شده زمین لرزه برای تعیین توزیع لغزش استفاده می شود) و یا مدل های توسعه داده شده برای سناریوهای مختلف زمین لرزه تعیین می­شوند. این در حالیست که در مدل دینامیکی می شود. در این مدل ها توزیع لغزش به صورت تابعی از افت تنش^[۱۹] در منطقه مدل می شود[۳۹, ۴۰].
روش های مختلفی برای ایجاد رکوردهای مصنوعی بر اساس سینماتیک چشمه توسط محققین ارائه شده است. این روش های شبیه سازی مبتنی بر چشمه را می توان به سه دسته کلی روش های مبتنی بر مربع فرکانس^[۲۰] ، روش های مبتنی بر تابع گرین تجربی^[۲۱] و روش های مبتنی بر تابع گرین نظری^[۲۲] تقسیم بندی نمود. مدل مربع فرکانس توسط بور [۴۱]با فرض نقطه ای بودن سطح گسلش ارائه شد و در گذر زمان توسط تعداد زیادی از پژوهشگران توسعه داده شد. این مدل توسط اتکینسون و برسنو[۴۲, ۴۳] به روش گسل محدود^[۲۳] توسعه داده شد. روش های شبیه سازی مبتنی بر تابع تجربی گرین در ابتدا توسط ایریکورا [۴۴] پیشنهاد شد و در ادامه توسط دیگر پژوهشگران [۴۵, ۴۶] توسعه داده شد. اساس این روش بر این پایه استوار است که پس لرزه ها و یا پیش لرزه های زلزله اصلی که در ایستگاه های همجوار ثبت شده است را انتخاب و هر یک را به یک سری ریز گسل انتقال و در نهایت آنها را با بهره گرفتن از تاخیر فازهایی که متناسب با طول مسیر موج است در ایستگاه جمع می نماید. مزیت این روش آن است که نیازی به شناخت لایه های خاک ساختگاه ندارد و بنابراین نیازی به پرداختن به مسیر عبور موج نیست. این روش ها قابلیت تولید شتابنگاشت هایی با فرکانس های بیشتر از یک هرتز را دارند. با این حال این روش در تولید شتابنگاشت با فرکانس پایین از دقت مناسبی برخوردار نمی باشند. از این رو برای تولید شتابنگاشت های با فرکانس پایین نیاز به استفاده از روش دیگری می باشد. روش شبیه سازی گرین مبتنی بر تابع نظری اخیراً توسط تعداد معدودی از پژوهشگران ارائه شده است. در این روش مؤلفه های حرکت زمین در ساختگاه با بهره گرفتن از حل عددی توابع گرین به دست می آیند. بوچون و اکی [۴۷]روشی را برای محاسبه توابع گرین با محاسبات کاهش یافته ریاضی ارائه نمودند. اسپودیچ [۴۸]روشی ارائه نمود که در آن قابلیت تولید هر سه مؤلفه زمین لرزه (دو مؤلفه افقی و یک مؤلفه قائم) در فرکانس های پایین وجود دارد. با توجه به اینکه برخی از مدل های یاد شده در بالا توانایی بیشتری در تولید شتابنگاشت هایی با فرکانس های بالا، و برخی دیگر توانایی بیشتری در تولید شتابنگاشت هایی با فرکانس های پایین را دارند، اخیراً برخی از پژوهشگران از ترکیب این مدل ها برای تولید تاریخچه زمانی تحریک دارای محدوده وسیع فرکانسی در حوزه دور و نزدیک گسل استفاده نمودند [۴۹, ۵۰]. با این حال تعداد محدودی از این مدل ها قابلیت مدل کردن اثرات حوزه نزدیک گسل مانند تغییر مکان ماندگار^[۲۴] و اثر جهت داری^[۲۵] را دارند. در ادامه ابتدا روش های شبیه سازی مبتنی بر تابع تجربی گرین شرح داده می شوند. سپس به بیان جزئیات یک روش مبتنی بر تابع گرین نظری که به خوبی قادر به شبیه سازی زمین لرزه نزدیک گسل دارای خصوصیات جهت داری و جابجایی ماندگار می باشد، می پردازیم.

روش شبیه سازی تابع تجربی گرین^[۲۶]

روش بررسی زمین لرزه های اصلی با استفاده نگاشت های رویدادهای کوچک (پیش لرزه یا پس لرزه) با عنوان تابع تجربی گرین، را هارتزل [۵۱] معرفی کرد. ایده اصلی چنین است که اطلاعات چشمه، مسیر و ساختگاه که در رویداد اصلی وجود دارد در رویداد کوچک (پیش لرزه یا پس لرزه) نیز وجود دارد. روش تابع تجربی گرین دارای این مزیت است که مسیر پیچیده، اثرات ساختگاه و پیچیدگی ساختار غیرهمگن زمین بین چشمه و محل ثبت را در نظر می گیرد. روش های چشمه نقطه ای^[۲۷] و گسل محدود^[۲۸]، دو روش عمده مبتنی بر تابع نظری گرین می باشند.
مدل چشمه نقطه ای که توسط برون بیان شد[۵۲] بر پایه طیف موسوم به ω^۲[۴۱] و فرکانس گوشه استوار می باشد. طیف فرکانس حاصل از مدل چشمه نقطه ای برای فرکانس های (۱/۰ تا ۲ هرتز) و بزرگای بیشتر از ۴ ریشتر مناسب است. روش چشمه نقطه ای نمی تواند پارامترهای کلیدی زمین لرزه را در یک زلزله بزرگ، مانند مدت زمان طولانی و اثر جهت پذیری امواج را در محاسبات در نظر بگیرد. به علت اینکه چشمه زمین لرزه در این روش به صورت یک نقطه در نظر گرفته می شود، این روش برای شبیه سازی زمین لرزه های دور از گسل مناسب است. نتایج مطالعات نشان داده اند که روش چشمه نقطه ای برای شبیه سازی زمین لرزه های با بزرگای متوسط به بالا و در حوزه نزدیک گسل دارای نتایج قابل قبولی نمی باشد. از این رو روش های شبیه سازی گسل محدود که در آن ها گسل زمین لرزه به صورت یک صفحه مدل می شوند، توسعه داده شدند.

روش شبیه سازی گسل محدود^[۲۹]

در روش گسل محدود، یک صفحه مستطیلی برای گسل در نظر گرفته می شود، صفحه گسل را نیز به المان های مستطیلی تقسیم می کنند و فرض می شود که شکست از مرکز یکی از المان ها (کانون زمین لرزه) شروع شده و به صورت شعاعی انتشار می یابد. سرعت انتشار شکست گسل معمولاً ۸۰ درصد سرعت موج برشی در نظر گرفته می شود. هر ریز گسل به صورت یک چشمه کوچک مستقل لرزه ای عمل کرده و شروع به انتشار امواج لرزه ای می کند. شتاب نگاشت های به دست آمده از هر المان که بر اساس طیف چشمه نقطه ای است، با در نظر گرفتن تأخیر زمانی متناظرشان با یکدیگر جمع می شوند تا شتاب نگاشت کلی حاصل از آزاد شدن انرژی کل ریز گسل های صفحه گسل به دست آید. این روش شبیه سازی به طور گسترده ای در برآورد جنبش های نیرومند زمین مورد استفاده محققین مختلف قرار گرفته شده است. ارزیابی نتایج بر اساس نظریه چشمه نقطه ای و نظریه گسل محدود مشخص می کند که مدل گسل محدود برآوردهای دقیق تری را نسبت به مدل چشمه نقطه ای ارائه می دهد. شکل ‏۴‑۱ به صورت شماتیک مراحل شبیه سازی زمین لرزه بر مبنای روش گسل محدود را نمایش می دهد. اگر چه بدون شک استفاده از این روش ها در شبیه سازی زمین لرزه می تواند بسیار مفید واقع شود، با این حال این روش ها دارای محدودیت هایی می باشند. به طور مثال در مطالعه اثرات زمین لرزه نزدیک گسل نمی توان از این روش ها استفاده نمود. این امر به این دلیل است که اثرات نزدیک گسل مانند اثر جهت داری و اثر جابجایی ماندگار را نمی توان به کمک این روش ها شبیه سازی نمود در ادامه یک روش شبیه سازی مبتنی بر تابع گرین نظری معرفی می گردد که به خوبی قادر به شبیه سازی اثرات نزدیک گسل می باشد.
شکل ‏۴‑۱ : نمای شماتیک از فرایند برهم نهی امواج منتشر شده از ریز گسل ها در مدل گسل محدود چشمه زمین لرزه[۵۳]

تکنیک کارآمد شبیه سازی شتاب نگاشت در حوزه نزدیک گسل

هیسادا و بیلاک [۷]در سال ۲۰۰۳ یک روش ریاضی کارآمدی را برای محاسبه جنبش نیرومند زمین در حوزه نزدیک گسل و در محیط نیمه بی نهایت لایه ای^[۳۰] ارائه کردند که در آن توجه ویژه ای به جابجایی ماندگار استاتیکی^[۳۱] به دلیل گسلش سطحی شده است. همچنین اثر همزمان جابجایی ماندگار^[۳۲] و جهت داری^[۳۳] در جنبش های نیرومند زمین نیز در این تکنیک لحاظ شده است. این روش می تواند جابجایی مربوط به جنبش نیرومند زمین را برای سه مولفه در حوزه نزدیک گسل و محدوده فرکانس پایین را محاسبه نماید. نکته قابل توجه اینکه، این روش برای مواردی که نقطه مشاهده (ثبت کننده امواج) در نزدیکی صفحه گسل می باشد، بهبود پیدا کرده است. اساس این روش بر اساس نظریه بازنمایی^[۳۴] [۵۴] است. در این نظریه مؤلفه ام جابجایی در نقطه مشاهده و زمان از رابطه زیر محاسبه می گردد:
‏۴‑۱
که در آن تابع لغزش در چشمه، بردار مربوط به توابع گرین، و صفحه گسل می باشد. به دلیل اینکه حل این معادله در حوزه زمان بسیار زمان بر می باشد، اغلب این معادله را در حوزه فرکانش بیان می کنند:
‏۴‑۲
که در آن U­_k، k امین مولفه جابجایی در نقطه مشاهده Y، X نقطه منبع بر روی صفحه گسل، ω فرکانس زاویه ای و Σ صفحه گسل می باشد. T_ik اثر تابع گرین^[۳۵] و D_i ، i امین مولفه لغزش روی صفحه گسل می باشد. تابع گرین فضای نیمه بینهایت، توسط انتگرال شمارگر موج^[۳۶] به فرم رابطه زیر محاسبه می شود:
‏۴‑۳
متغیر وابسته به تابع گرین می باشد. هیسادا و بیاک یک فرم اصلاح شده از رابطه نظریه بازنمایی در حوزه فرکانس، با رویکرد ویژه به جابجایی ماندگار و اثر جهت داری ارائه کردند که در آن نقاط تکینی^[۳۷] تابع گرین اصلی با کم کردن و جمع کردن تابع گرین استاتیکی به فرم رابطه زیر حذف می­شوند:
‏۴‑۴
بنابراین با این جداسازی می توان اثر جهت داری (انتگرال اول) و اثر جابجایی ماندگار (انتگرال دوم) را به خوبی مدل نمود. روش یاد شده به صورت سه کد فرترن توسط پرفسور هیسادا پیاده سازی شده است. نتایج مطالعات مختلف نشان می دهد که این روش کارایی مناسبی برای مدل سازی زمین لرزه حوزه نزدیک گسل را دارا می باشد. در شکل ‏۴‑۲ نمای کلی از مدل سازی گسل و تعریف پارامترهای چشمه لرزه­زا نشان داده شده است.
اگر چه روش های شبیه سازی مبتنی بر تابع نظری گرین قادر به شبیه سازی مناسب زمین لرزه در حوزه نزدیک گسل می باشند، با این حال این روش ها نیازمند تعریف پارامترهای فیزیکی زیادی می­باشد. که تعیین مقدار دقیق آنها از قبل امکان پذیر نیست. این امر استفاده از این روش ها را در شبیه سازی زمین لرزه محتمل آینده با مشکلاتی روبرو می سازد. ناشی از وجود عدم قطعیت در پارامترهای ورودی مدل زمین لرزه، دو رویکرد وجود دارد. یک رویکرد این است که برای هر پارامتر بحرانی ترین مقدار آن به عنوان ورودی مدل شبیه سازی در نظر گرفته شود. رویکرد دوم که در مطالعات زیادی مورد استفاده قرار گرفته است این است که با دانستن میزان عدم قطعیت موجود در هر پارامتر، اجازه داده شود که هر پارامتر در بازه محتمل خود تغییر کند. به این ترتیب می توان به یک درک آماری و احتمالاتی مناسب از میزان خطر زمین لرزه در منطقه مورد مطالعه دست یافت. در ادامه ابتدا به عدم قطعیت های موجود در پارامترهای شبیه سازی می پردازیم. سپس کارآیی روش شبیه سازی مبتنی بر تابع نظری گرین را برای شبیه سازی زمین لرزه محتمل آینده مورد بررسی قرار می دهیم.
Rake Angle
X (North)

۲-۱۱-۱۴- ۱۵- مدل انتقال ^[۴۶]هولتون
هالتون در سال ۱۹۹۶، به انتقاد از الگوی چهار سطحی کرک پاتریک پرداخت و الگوی جایگزین معرفی کرد. الگوی هالتون براساس یک نو‌آوری از کارهای موجود در حوزه انتقال یادگیری به ‌وجود آمد. الگوی انتقالی هالتون یک پایه تئوریک برای تشخیص نقاط قوت و ضعف انتقال یادگیری در سازمان‌ها فراهم می‌آورد. این الگو متغیرهایی را که بر روی فرایند ارزشیابی بسیار موثرند و روابط میان عوامل موثر را تشریح می‌کند (جعفر زاده، ۱۳۸۶). این مدل به مفهوم‌سازی متغیرهای اساسی پرداخته که با نتایج سه گانه آموزش یعنی یادگیری، عملکرد فردی و عملکرد سازمانی در تعامل است. هولتون واکنش یادگیرندگان در مدل کریک پاتریک را به عنوان یک نتیجه منطقی آموزش رد می‌کند و در عوض آن را به عنوان متغیر تعدیل‌گری که یادگیری را تحت تأثیر قرار می‌دهد معرفی می‌کند. هالتون بر اساس تحقیقات نئو (۱۹۸۶) متغیرهای کلیدی مدلش را در چهار طبقه اصلی- توانایی^[۴۷]، محیط^[۴۸]، انگیزش^[۴۹]، و عوامل ثانوی^[۵۰] ـ سازماندهی کرده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بر اساس این رویکرد مفهومی، شماری از متغیرهای فردی^[۵۱] و موقعیتی^[۵۲] که شامل متغیرهای آموزشی و سازمانی بوده و بر اثربخشی آموزشی تأثیر گذار هستند مشخص می‌شوند (فریمن، ۲۰۰۹). درمجموع هالتون برای تعیین میزان انتقال یادگیری فراگیران فاکتورهایی را ارائه داد که شامل ۱۶ مؤلفه در دو حوزه آموزشی است: مؤلفه‌های آموزش خاص و مؤلفه‌های آموزش عمومی. حوزه آموزشی خاص شامل موارد اندازه‌گیری کننده ۱۱ ساختار است. این ۱۱ ساختار عبارتند از: آمادگی یادگیرنده‌، انگیزه انتقال‌، نتایج فردی مثبت، نتایج فردی منفی‌، ظرفیت فردی برای انتقال، پیش حمایت‌ها، حمایت سرپرست، مجوز سرپرست‌، اعتبار محتوای مهیا شده، طرح تحقیق و فرصت استفاده. حوزه آموزشی ‌عمومی شامل موارد اندازه‌گیری کننده ۵ ساختار است که عبارتند از: انتظارات عملکرد انتقال، انتظارات نتایج عملکرد‌، مقاومت در برابر تغییر، خودکارآمدی عملکرد^[۵۳] و هدایت عملکرد. در این الگو سهم دانش به وسیله رفتارهایی که در مبادله اطلاعات و فراهم‌سازی کمک به افراد درگیر هستند، مشخص می‌شود (کیلووی و کنلی، ۲۰۰۳). الگوی انتقالی را می‌توان برای ارزیابی مشکلات بالقوه فاکتورهای انتقال دوره، ارزشیابی برنامه‌های آموزشی، رسیدگی به مشکلات انتقال شناخته شده، طراحی مداخلات هدفمند جهت بهبود انتقال و ارزشیابی یکپارچه انتقال به عنوان بخشی از ارزیابی منظم کارکنان مورد استفاده قرار داد (جعفرزاده، ۱۳۸۶).
۲-۱۲- نقش منابع انسانی در صنعت گردشگری
یکی ار فوائد بسیار مهم توسعه گردشگری، اشتغالزایی است، به طوری که در سال ۱۹۹۸، از هر ۱۰ نفر فرد شاغل در جهان یک نفر در این صنعت مشغول به کار بوده است. به هر حال گردشگری می‌تواند به عنوان عاملی جهت بهبود وضعیت اقتصادی مقاصد گردشگری یا بهتر ساختن روابط سیاسی بین کشورها، مورد استفاده قرار گیرد (اپرمن و ویور، ۲۰۰۰). از طرفی هم کارگران ساده بدون مهارت و هم صاحبان مهارت‌های خاص، می‌توانند در این صنعت، شغلی را عهده دار شوند (جکنز، ۱۹۹۴، به نقل از کاظمی و سهرابی نژاد و همراهی، ۱۳۸۸).
بنابراین می‌توان به درستی ادعا نمود که مهم‌ترین سرمایه سازمان، منابع انسانی آن است و توجه به منابع انسانی در طی سالهای اخیر بخش عظیمی از زمان و سرمایه سازمان‌های پیشرو را به خود اختصاص داده است (جزنی، ۱۳۸۰). در صنعت گردشگری نیز توسعه منابع انسانی از اهمیت بسیاری برخوردار است اکنون مدیران هوشمند بر این باورند که هر قدر در زمینه توسعه و ارتقای نیروی انسانی سرمایه‌گذاری کنند، موفقیت، کارایی و برتری رقابتی سازمان خود را تضمین کرده‌اند.
اما با توجه به اهمیت منابع انسانی در صنعت گردشگری، توجه کافی به وضعیت نیروی انسانی این بخش نشده است. در سال‌های گذشته برنامه ریزی صحیحی برای ارتقای سطح نیروی انسانی این بخش، افزایش تعهد سازمانی و دلبستگی بیشتر آنها نسبت به وظایف خود صورت نگرفته است و از طرف دیگر هیچ گونه نظام ارزیابی و سیاست تشویقی و تنبیهی نیز وجود ندارد (سینایی، ۱۳۸۲).
۲-۱۳- آموزش منابع انسانی در صنعت گردشگری
توجه به منابع انسانی در طی سالهای اخیر بخش عظیمی از زمان و سرمایه سازمانهای پیشرو را به خود اختصاص داده است. اکنون مدیران هوشمند آگاهند که هر قدر در زمینه توسعه و ارتقای نیروی انسانی سرمایه‌گذاری کنند، موفقیت، کارایی و برتری رقابتی سازمان خود را تضمین کرده‌اند (جزنی، ۱۳۸۰). توسعه منابع انسانی از چالش‌های مهم در صنعت جهانگردی ایران است. ایجاد بیش از یک دهه فترت و از میان رفتن بازار گردشگری ایران باعث شد که بسیاری از افراد مجرب و متخصص در سطوح سیاستگذاری و اجرایی ناگزیر از تغییر شغل یا ترک کشور شوند. در چنین شرایطی، توسعه جهانگردی در ایران مستلزم ایجاد تحولی اساسی در آموزش نیروی انسانی و طراحی نظامی جامع برای توسعه منابع انسانی بخش گردشگری است.
اکنون بر اساس خوشبینانه‌ترین آمارها فقط ۲۵ درصد از شاغلان بخش گردشگری آموزش دیده‌اند. با توجه به کیفیت نامطلوب، محدود، سطحی و بسیار کوتاه برخی از این آموزش‌ها، می‌توان احتمال داد که حداقل نیمی از این افراد نیز از آموزش‌های کافی و مفید بهره‌مند نشده اند. کمبودها و نیازها تقریباً تمام سطوح مختلف آموزش گردشگری، اعم از آموزش عالی و آموزش‌های فنی و کاربردی در زمینه‌های مدیریت و خدمات هتلداری، دفاتر خدمات مسافرتی، راهنمایان و غیره را در بر می‌گیرد (سینایی، ۱۳۸۲).
تمام این شرایط نشان می‌دهد که نظام آموزش گردشگری، واحدهای آموزشی، امکانات و تجهیزات آموزشی و از همه مهمتر، معیارها و ضوابط نظارتی و چگونگی اعمال آنها باید به سرعت متحول شوند. ایجاد این تحولات همچنین مستلزم ارائه تسهیلات و معافیت‌هایی به مؤسسات آموزشی، گسترش مبادلات بین‌المللی در امور آموزشی و تربیت مدرسان مورد نیاز است. از آنجایی که ۷۰ درصد از منابع و سرمایه سازمان‌ها را منابع انسانی تشکیل می‌دهد، لذا تأمین این سرمایه انسانی مستلزم انجام فعالیت‌های آموزشی منظم در تمامی سطوح سازمانی است (عباسیان، ۱۳۸۵). از طرف دیگر امروزه آموزش و پرورش منابع انسانی به عنوان یکی از استراتژی‌های اصلی دستیابی به سرمایه انسانی و سازگاری مثبت با شرایط تغییر قلمداد می‌شود (ایمانی و ربیعی، ۱۳۸۷).
۲-۱۴- پیشینه تحقیق
سازمان‌ها و شرکت‌های امروزی به خوبی دریافته‌اند که آن چه در راه آموزش منابع انسانی صرف می‌کنند، به زودی در عملیات و دستاوردهای سازمانی انعکاس خواهد یافت (سوانسون و هولتون^[۵۴]، ۲۰۰۹). نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که آموزش کارکنان بر نگرش‌ها (ساهینیدس و بوریس^[۵۵]، ۲۰۰۸)، رضایت شغلی (اشمیت^[۵۶]، ۲۰۰۷)، روش انجام کار (اکوینس و کرایر^[۵۷]، ۲۰۰۹)، تعهد (مک کیب و گاراوان^[۵۸]، ۲۰۰۸)، روابط و رفتار سازمانی (باکلی و کیپل^[۵۹]، ۲۰۰۷) و به طور کلی بر عملکرد منابع انسانی اثر می‌گذارد. تقریباً همه منابع موجود که بر اثرات آموزش به شکل‌گیری سرمایه انسانی تأکید دارند، باور کرده‌اند که آموزش می‌تواند اثر کاری فرد را افزایش دهد؛ توانایی تخصیص یعنی استفاده به اندازه و به جا از منابع را بهبود بخشد؛ و نوآوری و ابتکار او را ارتقاء دهد (شولتز، ۱۹۸۳؛ عمادزاده، ۱۳۷۸؛ فگین و مک کان^[۶۰]، ۲۰۰۹؛ متوسلی و آهنچیان، ۱۳۸۱).
بنابراین مرور تحقیقات پیشین اهمیت موضوع را برای محقق مشخص می‌کند و او را قادر می‌سازد تا محدوده تحقیق خود را تعیین نماید. همچنین استفاده از منابع علمی متعدد راه را برای دید وسیعتر محقق در امر پژوهش هموار کرده و ارائه تحقیقات علمی از سوی وی راه ‌گشای فعالیت‌های علمی بعدی در ابعادی وسیعتر و ارائه فرضیات جدیدتر می‌باشد و از دوباره‌کاری هم جلوگیری می‌کند. حال به شرح تعدادی از این پژوهش‌ها که در حوزه‌ی اثر‌بخشی برنامه و دوره‌های آموزشی مختلف انجام گرفته است پرداخته می‌شود.
۲-۱۴-۱- تحقیقات خارجی
گاش^[۶۱] (۲۰۱۱) در ارزیابی اثربخشی برنامه‌های آموزشی نشان دادند که تفاوت معناداری در میانگین عامل برقراری ارتباط از سوی مربی وجود دارد، که دلالت بر این موضوع دارد که به منظور اثربخشی برنامه های آموزش مدیران باید در فرایند آموزش ارتباط بیشتر و بهتری با کارکنان خود داشته باشند.
نرمان^[۶۲] (۲۰۰۸) بیان می‌دارد، برنامه آموزشی که تنها مبتنی بر مجموعه مهارت‌های سنتی و قدیمی باشد، قادر به پاسخگویی نیازهای دنیای رقابتی تجارت امروز نیست و مهارت‌های مورد نیاز بازار باید در ارتباط با نیازهای صنعت مورد بررسی قرار گیرند تا از این طریق بتوانند برنامه‌های آموزشی حرفه ‌مدار فرآهم آورند.
بالوت^[۶۳] و همکاران (۲۰۰۱) در پژوهشی در فرانسه نشان دادند که درفاصله سالهای ۱۹۸۶ تا ۱۹۹۲ به دلیل افزایش کارکنان آموزش دیده در حوزه صنعت، اثربخشی افزایش یافته است، یعنی با افزایش یک درصدی کارکنان آموزش دیده،اثربخشی و بهره‌وری دو درصد افزایش یافته است.
مال هلند^[۶۴] (۲۰۰۱) نشان داد که ۹۰ درصد آموزش‌های ضمن خدمت در آمریکا نیز اثربخش بودند، ولی به گونه‌ای مناسب به کارکنان انتقال داده نشدند.
نو و اشمیت (۲۰۰۶) در تحقیق خود به این نتیجه رسیدند که دو عامل پایبندی شغلی و برنامه‌ریزی مسیر شغلی، عواملی هستند که بیش از همه می‌توان تأثیر دوره‌های آموزشی در یادگیری و تغییر رفتار را به کمک آنها پیش‌بینی کرد.
۲-۱۴-۲- تحقیقات داخلی
کاظمی، سهرابی نژاد و همراهی (۱۳۸۸) در پژوهشی تحت عنوان ارزیابی کیفیت دوره‌های آموزش ضمن خدمت در صنعت گردشگری استان فارس بر اساس مدل CIPP به این نتایج دست یافتند که دوره‌های آموزشی برگزار شده به صورت کلی و در ابعاد زمینه، درون داد، فرایند و برون داد از کیفیت مطلوبی برخوردار بوده است.
نتایج پژوهش شریعتی؛ یزدانی و حقیقت (۱۳۸۸) با عنوان بررسی تأثیر مدیریت منابع انسانی بر قابلیت سودآوری در هتل‌های شهر اصفهان حاکی از آن است که بین نظرات کارشناسان هتلها بر اساس عوامل سن، میزان تحصیلات، سابقه کار و جنسیت، شرکت در دوره‌های آموزشی و مدت زمان حضور در دوره‌های آموزشی تفاوت معناداری وجود نداشت. اما بر اساس عامل پست سازمانی، مسئولین پذیرش نسبت به مسئولین بخش مالی هتلها تأثیر مدیریت بر قابلیت سودآوری را بیشتر ارزیابی کردند.
پژوهشی توسط محبوبی و همکاران (۱۳۸۸)، با عنوان ارزیابی اثربخشی دوره‌های آموزشی درس عملیات کشاورزی، صورت گرفته که نتایج آن عبارت است از: آموزش عملی و یادگیری تجربی از جمله، در قالب آموزش‌های مزرعه‌ای که اساس آموزش کشاورزی به شمار می‌رود. هدف این تحقیق ارزیابی اثربخشی درس عملیات کشاورزی در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان بوده است. نتایج حاصل ازهمبستگی بین متغیرهای مستقل و وابسته تحقیق نشان داد، با اطمینان ۹۹ درصد بین نوع رشته تحصیلی دانشگاهی، شغل پدر، نحوه عمل و فعالیت مدرسین درس، نحوه عمل گروه تخصصی آموزشی، نحوه اجرای برنامه آموزشی درس و ارزیابی دانشجویان از اثربخشی درس، رابطه معنا‌داری وجود دارد.
محمدی (۱۳۸۸) در پژوهش خود با عنوان بررسی ‌میزان اثربخشی دوره‌های آموزش ضمن خدمت مدیران دانشگاه علوم پزشکی مشهد از دیدگاه شرکت‌کنندگان در دوره، به نتایج دست یافت که دوره‌های آموزشی برگزار شده از دیدگاه مدیران شرکت کننده در دوره‌ها در زمینه ارتقاء دانش شغلی، ارتقاء مهارت‌های (فنی، انسانی، ادراکی) بهبود عملکرد، درکارکردهای مدیریتی (برنامه‌ریزی، سازماندهی، رهبری) و در زمینه آماده‌‌سازی مدیران برای پذیرش مسئولیت اثربخش بوده است.
وفادار (۱۳۸۸) پژوهشی را در زمینه بررسی اثر بخشی دوره‌های آموزش کارگزاران بیمه‌ کشاورزی بر اساس مدل کرک پاتریک انجام داده است. نتایج تحقیق حاکی از این است که فراگیران از دوره‌های آموزش بیمه‌ کشاورزی رضایت داشته‌اند و نمره‌های کارگزاران، بیانگر این مطلب است که فراگیران مطالب تدریس شده در دوره‌ها را فراگرفته اند. سرپرستان مستقیم نیز بیان نموده‌اند که رفتار کارگزاران پس از طی دوره های آموزشی، بهبود یافته است. بنابراین با توجه به یافته هایی که از سه سطح واکنش، یادگیری و رفتار، بدست آمده است، دوره‌های آموزش کارگزاران بیمه‌ کشاورزی که طی سال‌های ۱۳۸۴ الی ۱۳۸۶ برگزار شده است، از اثربخشی بالایی برخوردار می‌باشد.
نتایج تحقیق کروبی و متانی (۱۳۸۸) در مقاله‌ای با عنوان توانمندسازی منابع انسانی از طریق آموزش‌های ضمن خدمت نشان داد که آموزش‌های ضمن خدمت در بهبود عملکرد، تقویت مهارت‌های شغلی، رضایت شغلی و آمادگی لازم برای انجام وظایف در کارکنان مؤثر بوده است. همچنین یافته‌ها حاکی از آن است که بین میانگین اثربخشی به دست آمده در دو گروه مردان و زنان تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین بین میانگین‌های به دست آمده در سه گروه با سوابق خدمتی۵ تا ۱۰ سال، ۱۰ تا ۱۵ سال و بالای ۱۵ سال تفاوت مشاهده می‌گردد.
ترک‌زاده، نیکنام، محمدی (۱۳۸۸) در پژوهشی با عنوان ارزیابی اثربخشی درونی و بیرونی دروس علمی و کاربردی برنامه درسی دوره آموزش درجه‌داری رسته عملیات ویژه ناجا به بررسی اثربخشی درونی و بیرونی دروس عملی و کاربردی برنامه درسی دوره آموزش درجه داری رسته‌ی عملیات ویژه ناجا پرداختند. نتایج تحقیق آنها نشان داد که برنامه درسی دروس مورد نظر از اثربخشی درونی نسبی برخوردار است. اما برنامه درسی آموخته شده نتوانسته به اثربخشی بیرونی مطلوبی نائل شود. ولی با این وجود از حداقل اثربخشی بیرونی قابل قبول برخوردار است. در این میان نگرش فرماندهان چندان مثبت نبوده و نتایج پژوهش ضرورت بررسی علل بروز این وضعیت و نیز بازنگری و بهسازی علمی برنامه درسی مذکور را تبیین می‌کند.
در مطالعه‌ای که توسط هدایت نژاد (۱۳۸۷) تحت عنوان بررسی میزان اثربخشی دوره‌های آموزش و فنی حرفه‌ایی رسمی وزارت جهاد سازندگی انجام شد، اثربخشی میزان افزایش آگاهی و اطلاعات، مهارت و توانایی و تغییرات نگرشی کارکنان تعریف شده است. در این تحقیق بین متغیرهای جنسیت، جذابیت مطالب آموزشی و میزان مطالب کاربردی با اثربخشی دوره‌ها ارتباط معنا‌داری پیدا شده است.
ارفعی و حاجی حسین نژاد (۱۳۸۷) در تحقیق خود با عنوان بررسی اثربخشی دوره‌های آموزشی دامداران (آموزش دیده و آموزش ندیده) نشان دادند که بین دامداران آموزش دیده و آموزش ندیده از نظر توانمندی میزان ارتباط حرفه ای کارشناسان در خصوص پرواربندی با سایر دامداران، کیفیت مدیریت علمی در کار پرواربندی، اعتماد به نفس در حرفه پرواربندی (اعتماد به دانش و مهارت خود در نگهداری دام)، افزایش کیفیت تولید گوشت دام پرواری در سال جاری، افزایش کمیت تولید گوشت دام پرواری در سال جاری،کاهش ضرر و زیان های مرتبط با کار پرواربندی (کاهش تلفات دام و)… ضد عفونی کردن و رعایت اصول بهداشتی نگهداری دام، تهیه جیره غذایی متعادل، آشنایی با شیوه‌های علمی مبارزه علیه بیماری‌ها و شناخت بیماری‌های دام، توانایی در کاهش هزینه‌های مرتبط با پرواربندی دام، وجود انگیزه لازم جهت ادامه فعالیت پرواربندی و افزایش درآمد در زمینه پرواربندی دام اختلاف معنا‌داری وجود دارد.
امیری (۱۳۸۶) در پژوهش خود تحت عنوان ارزیابی اثر‌بخشی دوره‌های آموزشی شرکت سایپا دیزل بر اساس الگوی کرک پاتریک به این نتایج دست یافت که در خصوص شاخص دستیابی به اهداف دوره و شاخص مدرس در تمامی دوره‌ها از نظر شرکت‌کنندگان در سطح خوب و عالی ارزیابی گردیده است و شاخص برنامه‌ریزی و اجرای دوره از نظر شرکت‌کنندگان در سطح متوسط و ضعیف ارزیابی گردیده است. به طور کلی اثربخشی تمامی دوره‌های آموزشی هم از نظر کارکنان و هم از نظرمدیران در سطح عالی و خوب ارزیابی گردیده است.
پژوهشی توسط ساعدپناه (۱۳۸۶) تحت عنوان ارزیابی اثربخشی دوره‌های آموزش ضمن خدمت از دیدگاه کارکنان بانک مسکن شهر تهران انجام گرفت نتایج به دست آمده حاکی از آن است که فراگیران شرکت کننده در دوره‌های آموزشی در مجموع، میزان یادگیری و میزان تغییرات رفتاری را در سطح خوب ارزیابی نموده‌اند. نظری بودن آموزش در اغلب دوره‌ها و توجه اندک به آموزش‌های عملی، مرتبط نبودن آموزش‌ها با نوع فعالیت کارمند در بانک، نامناسب بودن مکان آموزشی از لحاظ بعد مسافت، نامناسب بودن زمان برگزاری کلاسها، صلاحیت و توانایی پایین علمی اساتید از مهمترین مشکلات مطرح شده توسط فراگیران شرکت‌کننده در دوره‌های آموزشی بود. نتایج حاصل از بررسی مقایسه میانگین فراگیران نسبت به اثربخشی دوره‌ها با در نظر گرفتن متغیرهای مؤثر (میزان تحصیلات، سابقه خدمت و رشته تحصیلی)، تنها در دوره مضاربه و ضمانت‌نامه بین میانگین فراگیران بر حسب میزان تحصیلات و رشته تحصیلی تفاوت معنی داری دیده شد.
رانور (۱۳۸۵) در پژوهش خود تحت عنوان ارزیابی اثربخشی دوره­ های آموزش از راه دور در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده ­های نفتی ایران به این نتابج دست یافت که بین دیدگاه‌های کارشناسان برحسب سن، میزان تحصیلات، سابقه خدمت، سمت سازمانی و محل خدمت در پاسخ به اثربخشی دوره­ های آموزش از راه دور شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده ­های نفتی ایران تفاوت معنی­داری مشاهده نگردید.
پژوهشی توسط توسلی، پزشکی راد و چیذری (۱۳۸۶) تحت عنوان اثربخشی دوره‌های آموزشی ضمن خدمت بانک کشاورزی در افزایش دانش فنی کارشناسان کشاورزی بانک انجام گرفته است. نتایج این پژوهش حاکی از این است که بین سن، سابقه خدمت و مدرک تحصیلی کارشناسان با میزان دانش فنی آنها رابطه منفی و معناداری وجود دارد.
همچنین پژوهشی توسط فتحی واجارگاه و همکاران (۱۳۸۶)، با هدف ارزشیابی کیفیت درونی و بیرونی برنامه‌های درسی رشته آموزش بزرگسالان انجام گرفته است. از بعد درونی، کیفیت برنامه درسی رشته آموزش بزرگسالان، با توجه به عناصر نه‌گانه فرانسیس کلاین مورد بررسی قرار گرفته است. از بعد بیرونی نیز این که برنامه درسی آموزش بزرگسالان تا چه اندازه پاسخگوی نیازهای مشتریان است مورد توجه قرار گرفته است. یافته‌ها نشان داد که، کیفیت برنامه درسی رشته آموزش بزرگسالان با توجه به عناصر نه‌گانه برنامه درسی در سطح متوسط است. دانشجویان و مدرسان پیشنهاد حذف بعضی دروس و افزایش درس جدید دیگر مرتبط با رشته تحصیلی آموزش بزرگسالان را دادند. همچنین رضایت مطلوب از سوی سازمان‌های استخدام کننده فارغ‌‌التحصیلان و خود دانش‌آموختگان در زمینه برنامه‌های آموزش بزرگسالان وجود دارد. بر اساس داده‌های جمع‌ آوری شده، فارغ‌التحصیلان آموزش بزرگسالان از لحاظ دانش و نگرش در وضعیت بسیار خوبی هستند اما، از نظر مهارت و توانایی‌های عملی با مشکلاتی مواجه‌اند.
در پژوهش بزاز جزایری (۱۳۸۴) در بررسی و ارزیابی دوره‌های آموزشی برگزار شده در شرکت ملی فولاد ایران، ترکیبی از مدلها و الگو‌های ارزشیابی اثربخشی آموزشی به ‌کار گرفته شد. شاخص‌های متعددی مانند انطباق محتوای دوره با نیازهای آموزشی کارکنان، تناسب اهداف آموزشی با اهداف و سیاست‌های شرکت، درک اهمیت آموزش از سوی مدیران، اعتبارات کافی و مناسب، کیفیت اساتید، نحوه برخورد مدیران با کارکنان پس از دوره آموزشی، افزایش علاقه و تلاش کارکنان برای یادگیری بیشتر، افزایش دانش و اطلاعات شغلی، بهبود عملکرد شغلی و… برای سنجش اثربخشی به‌ کار گرفته شد. بر اساس نتایج بدست آمده گر چه دوره‌های آموزشی برگزار شده طی سالهای ۷۷ تا ۸۱ از اثربخشی کامل و مطلوب برزخوردار نبوده است ولی با توجه به محاسبات آماری انجام شده می‌توان ادعا نمود که اثربخشی آموزش‌های سازمانی شرکت ملی فولاد به طور معناداری از میانگین فرضی (۶۰ درصد حداکثر امتیاز اثربخشی) بالاتر بوده است. میزان اثربخشی دوره‌های آموزشی بر بهبود عملکرد کارکنان شرکت فولاد برابر با ۷۰ درصد و با اطمینان ۹۹ درصد معنی دار بوده است. از نظر متغیرهای تعدیل کننده نیز مشاهده شده است که بین نظرات نمونه‌های تحقیق به تفکیک سمت سازمانی (مدیر- کارشناس) و میزان تحصیلات نسبت به اثربخشی برنامه‌های آموزشی برگزارشده تفاوت معنا‌داری وجود داشته ولی به تفکیک متغیرهای رشته تحصیلی و سابقه خدمت در شرکت تفاوت معنا‌داری وجود ندارد.
احمدی (۱۳۸۰) در پژوهش خود تحت عنوان بررسی میزان اثر‌بخشی برنامه‌های آموزش ضمن خدمت در ایجاد مهارت‌های تدریس دبیران به این نتیجه رسیدکه ۱- (از نظر مدیران) بین اثربخشی آموزش‌های ضمن خدمت و مهارت‌های پیش و پس از تدریس رابطه‌ای معنادار وجود نداشت.۲- ( از نظر کارکنان) بین اثربخشی آموزش‌های ضمن خدمت و مهارت تدریس رابطه ای معنا‌دار بدست آمد. ۳- میانگین نمره‌های معلمان زن در مهارت‌های سه گانه بالا از معلمان مرد بیشتر بود و این تفاوت در مهارت‌های پیش و پس از تدریس و در مهارت ضمن تدریس (از نظر دانش آموزان)، معنا‌دار بود. در مهارت ضمن تدریس (از نظر مدیران) تفاوتی معنی دار میان معلمان زن و مرد مشاهده نشد. ۳- سابقه خدمت و سطح تحصیلات دبیران تأثیری بر میزان مهارت‌های سه گانه تدریس آنان نداشت.
۲-۱۵- جمع‌بندی
مطالعات انجام شده بر اهمیت و لزوم آموزش به عنوان راهبردی اساسی در ارتقاء دانش، مهارت و نگرش کارکنان و در نتیجه بهبود کیفیت و خدمات ارائه شده از سوی سازمان و دستیابی به اهداف و رسالت‌های سازمانی تأکید کرده و ارزیابی اثربخشی آموزشی شاه کلید قضاوت در این زمینه می‌باشد.
۲-۱۵-۱- جمع‌بندی فصل
در این فصل به اهمیت و ضرورت دوره‌های آموزشی کارکنان، الزامات و نتایج آن اشاره شد و رویکردهای گوناگون در زمینه ارزیابی اثربخشی آموزش در سازمان‌ها و مدل‌های متنوع آن مورد بحث و بررسی قرار گرفت. هر چند مدل‌‌هایی که تا کنون به منظور ارزیابی اثربخشی آموزش طراحی شده، تا حدودی اطلاعاتی را در زمینه اثربخشی آموزشی فراهم ساخته‌اند، با این حال این مدل‌ها، هر کدام تنها جنبه‌ای از اثربخشی آموزش را مورد بررسی قرار داده‌ و تمرکز بر جنبه‌‌هایی از اثربخشی آموزشی، ارزیابی از سایر ابعاد را با محدودیت مواجه ساخته است. در این میان الگوی مفهومی دو بعدی اثربخشی درونی و بیرونی معرفی شده در این پژوهش از دو منظر متفاوت، در عین حال وابسته و همزمان به ارزیابی اثربخشی آموزش پرداخته است.
مطابق با این الگوی مفهومی، اثربخشی آموزشی از نظر کارآمدی سیستم آموزش و دستیابی به اهداف آموزشی دوره (اثربخشی درونی)، ارتقا دانش، نگرش و مهارت کارکنان و کارآمدی آموزش‌های ارائه شده در محیط کاری و درنتیجه نمود آن در کیفیت تولیدات و خدمات ارائه شده از سوی سازمان (اثربخشی بیرونی) و نهایتاً بررسی تأثیر آموزش بر اهداف، رسالت‌ها و مأموریت سازمان و نقش آموزش در ارائه تصویر مطلوب از سازمان در محیط پر رقابت امروزی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در این راستا زمانی می‌توان به اثر بخش بودن برنامه‌های دوره‌های آموزشی مطمئن بود که این آموزش‌ها در راستای تحقق اهداف واقعی سازمان باشد. و برای جهت‌دار نمودن آموزش، تعیین میزان اثربخشی برنامه‌های دوره‌های آموزشی ضرورتی مهم محسوب می‌شود، هرچند معیارهای صد در صد مشخصی در این رابطه وجود ندارد و امری بسیار دشوار به نظر می‌رسد، با این حال در این متن سعی گردید تا ضمن ارائه مطالبی ارزنده در زمینه اثربخشی برنامه‌های دوره‌های آموزشی، چندین روش ارائه شود که اغلب نقش‌های مزبور ارزیابی آموزش را از ابتدای شروع آموزش تا مدتها بعد از آموزش در بر می‌گیرد.
فصل سوم
روش شناسی
۱-۳- مقدمه
پژوهش حاضر با هدف بررسی ارزیابی میزان اثر‌بخشی درونی و بیرونی دوره‌های آموزشی بخش تخصصی در اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شیراز انجام گرفته است. لذا در این فصل روش تحقیق، جامعه آماری، روش نمونه‌گیری، ابزار اندازه‌گیری و شیوه جمع‌ آوری اطلاعات، برآورد اعتبار و روش‌های تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها مطرح شده است.
۳-۲- روش تحقیق
پژوهش حاضر به دنبال بررسی ارزیابی میزان اثر‌بخشی درونی و بیرونی دوره‌های آموزشی بخش تخصصی در اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شیراز می‌باشد. لذا از لحاظ هدف، «کاربردی» و از جهت روش جزء پژوهش‌های توصیفی و از نوع «پیمایشی» می‌باشد.
۳-۳- جامعه آماری
جامعه‌ی آماری این پژوهش شامل کلیه مدیران و کارکنان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شیراز، می‌باشد. حجم جامعه‌ی آماری پژوهش شامل ۱۰۰۰ نفر کارکنان آموزش دیده و ۱۵۰ نفر مدیران شاغل در اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس می‌باشد.

نمودار۴ـ ب: میانگین معدل دانشجویان ۹۳
نمودار۴ـ پ : توزیع فراوانی و مشروطی دانشجویان ۹۴
نمودار۴ـ ت : انتخاب اولویت براساس علاقه دانشجویان ۹۴
نمودار۴ـ ث: میانه رتبه پذیرش در رشته ۹۵
نمودار۴ـ ج: توزیع فراوانی به تفکیک وضعیت کنونی دانش آموختگان ۹۷
نمودار۴ـ چ:توزیع فراوانی معدل دانش آموختگان ۹۸
نمودار۴ـ ح: توزیع فراوانی به تفکیک محل کار دانش آموختگان ۹۸
نمودار۴ـ خ: توزیع فراوانی به تفکیک جنسیت اعضا هیات علمی ۹۹
نمودار۴ـ د: توزیع فراوانی به تفکیک مدراک تحصیلی ۱۰۰
نمودار۴ـ ذ: توزیع فراوانی مرتبه علمی در گروه ۱۰۰
نمودار۴ـ ر: توزیع سنوات خدمتی اعضاهیات علمی ۱۰۱
نمودار۴ـ ز: توزیع فراوانی وضعیت استخدامی گروه ۱۰۲
نمودار۴ـ ژ: توزیع فراوانی تعداد واحد تدریس اعضا هیات علمی ۱۰۲
نمودار۴ـ س: توزیع فراوانی تعداد ساعت مشاوره در گروه دامپزشکی ۱۰۳
نمودار۴-۱: دروندادهای دانش آموختگان ۱۰۶
نمودار۴-۲: دروندادهای هیات علمی ۱۱۱
نمودار۴-۳: دروندادهای دانشجویان ۱۱۵
نمودار۴-۴: فرایندهای دانش آموختگان ۱۲۰
نمودار۴-۵: فرایندهای هیات علمی ۱۲۳
نمودار۴-۶: فرایندهای دانشجویان ۱۲۸
نمودار۴-۷: بروندادهای دانش آموختگان ۱۳۲
نمودار۴-۸: بروندادهای هیات علمی ۱۳۵
نمودار۴-۹: مقایسه امتیاز ملاک ها عامل اهداف، جایگاه سازمانی، تشکیلات و مدیریت ۱۴۰
نمودار۴-۱۰: مقایسه امتیاز عوامل ۱۵۰
نمودار۴-۱۱: دروندادها ۱۵۱
نمودار۴-۱۲: فرایندها ۱۵۲
نمودار۴-۱۳: بروندادها ۱۵۳
نمودار۴-۱۴: مقایسه دروندادها،فرایندهاوبروندادها ۱۵۳
فهرست اشکال
عنوان صفحه
شکل شماره ۲ـ۱ رابطه ارزیابی با سایر کارکردهای مدیریت آموزش ۳۷
شکل شماره ۲ـ۲ تاثیر ارزیابی درونی بر سازمان ۴۱
شکل شماره ۲ـ۳ هدف ارزیابی درونی ۴۳
شکل شماره ۲ـ۴ گردش فعالیتها و اعتبارسنجی درونی ۴۹
شکل شماره ۲ـ۵ چارچوب نظری تحقیق ۶۹
چکیده تحقیق
دانشگاه‌ها نیز مانند سایر سازمان‌ها برای استفاده از فرصت‌های احتمالی و مقابله با تهدیدات محیطی، ناچارند ظرفیت‌ها و توانمندی‌های درونی خود را بشناسند، نقاط قابل بهبود را ترمیم و به تقویت نقاط قوت بپردازد. نقش ارزیابی درونی در این خصوص و در جهت شناخت قوت‌ها، ضعف‌‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها به عنوان مبنای برنامه‌ریزی توسعه و بهبود قابل توجه است.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

پژوهش حاضر نیز بر آن بود تا به ارزیابی درونی گروه دامپزشکی دانشکده کوشک دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار بپردازد.
تحقیق حاضر از نوع کاربردی و از نظر چگونگی به دست آوردن داده‌های مورد نیاز در زمره تحقیقات توصیفی هم قرار می گیرد.
جامعه آماری این پژوهش شامل اعضای هیأت علمی و اساتید گروه دامپزشکی دانشکده کوشک دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار (۴۲ نفر)، مدیرگروه دامپزشکی درسه سال گذشته (۲نفر)،دانشجویان ازسال های ۸۸-۸۱ (۷۲۰ نفر که تعداد نمونه آن ۲۵۰ نفر) و دانش‌آموختگان (۱۰۰ نفر که تعداد نمونه آن ۵۰ نفر) می‌باشند.
پس از تشکیل کمیته با عضویت اعضای هیأت علمی گروه، اهداف گروه در سه زمینه آموزشی، پژوهشی و عرضه خدمات تخصصی تدوین گردید. همچنین پس از تعیین ۷ عامل، ۲۶ ملاک و ۸۵ نشانگر از ابزار اندازه‌گیری پرسشنامه برای جمع‌ آوری اطلاعات استفاده شد. به منظور گردآوری داده‌های مورد نیاز درباره افراد جامعه از طریق شمارش کامل و نمونه‌گیری استفاده شد و برای هر زیر جامعه پرسشنامه‌ای جداگانه و بر اساس طیف لیکرت تنظیم شد که درجات آن از خیلی زیاد تا خیلی کم می‌باشد. نتایج این پژوهش نشان داد که گروه دامپزشکی دانشکده کوشک دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار از نظر اعضای هیأت علمی، دانشجویان، دانش‌آموختگان و مدیرگروه در سطح نسبتاً مطلوبی می‌باشد.
واژگان کلیدی: ارزشیابی، ارزیابی درونی، کیفیت آموزشی.