۱–۵–۶–۱– میکروجایروهای نوری (لیزری)
برای عملکرد بهتر از ۰.۱^o/hr پیشنهاد شده است که یک لیزری حلقوی با ساختار MEMS مانند آنچه در شکل ۱۳-۱ دیده می‌شود استفاده گردد. همانطور که در شکل دیده می‌شود، ساختار ژیروسکوپ‌های لیزر حلقوی (Ring Laser Gyro) در اینجا حفظ شده است. آینه‌های MOEMS بر روی زیر لایه (Substrate) سیلیکونی قرار گرفته و یک رزوناتور بسته(حلقوی) را ایجاد می کند. یک دیود لیزری (LD) در داخل حلقه (کاواک) نور لیزر مورد نیاز را تولید می‌کند. دو بخش متمایز دیگر یکی منشور تداخل امواج لیزری مختلف الجهت و متعلقات آن و آینه متحرک جهت تنظیم محیط حلقه (رزوناتور) می‌باشد. نور لیزر ایجاد شده در دیود لیزری در دو جهت مخالف هم (ساعت‌گرد و پادساعت گرد) در رزوناتور منتشر شده و در منشور مخلوط کن، طیف تداخلی تشکیل می‌دهند. سرعت حرکت این طیف تداخلی جهت آشکارسازی زاویه‌ای ورودی ژیروسکوپ مورد استفاده قرار می‌گیرد. از لحاظ عملکردی ژیروسکوپ لیزری عبارتست از یک لیزر حلقوی که در آن دو موج الکترو مغناطیسی در خلاف یکدیگر در یک مسیر بسته منتشر می‌شوند. [۲] در اثر گردش ژیروسکوپ به دور محور عمود بر صفحه رزوناتور اختلاف فرکانس (فرکانس ضربان) بین دو موج یاد شده بوجود می‌آید، که متناسب با سرعت زاویه‌ای گردش می‌باشد. این ارتباط بصورت ذیل بیان می شود:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

که تغییر فرکانس تولید اشعه لیزر، سرعت زاویه‌ای جسم حامل ، مساحت مسیر بسته(کاواک) لیزر، L محیط آن و طول موج لیزر است. با اندازه‌گیری این فرکانس می‌توان مقدار سرعت زاویه‌ای جسم حامل ژیروسکوپ را بدست آورد و با انتگرالگیری فرکانس مقدار زاویه چرخش بدست می‌آید. رابطه فوق رابطه ژیروسکوپ لیزری در حالت ایده‌آل می‌باشد و بیانگر اصول کار ژیروسکوپ لیزری است [۲]. این ژیروسکوپ با وجود مستعد بودن، دارای چالشهای تکنولوژیکی فراوانی تا مرحله میکروشدن می‌باشد، زیرا با کوچک شدن نویز معادل چرخشی آن افزایش می‌یابد. عمده ترین مزیت های آن بر های دیگرعبارتند از:
دقت بسیار خوب
حساسیت کم به تغییرات درجه حرارت
عدم حساسیت به شوک و ارتعاش بواسطه نداشتن قطعات متحرک.
مصرف انرژی کم

شکل ۱۳-۱- نمای شماتیک ژیروسکوپ ارتعاشی نوری میکروماشین شده

شکل ۱۴-۱- نمای شماتیک ژیروسکوپ MOEM

فصل دوم
تبیین فرایند تحریک در ژیروسکوپ های ارتعاشی
۱–۲– مقدمه
در این قسمت بطور خلاصه انواع ارتعاشات مکانیکی برای درک بهتر فرایند تحریک مورد بررسی قرار می گیرند. ما ارتعاشات را به رده های مجزا بر حسب نوع ارتباطشان بین فرکانس اعمالی و فرکانس طبیعی ساختار تقسیم بندی می کنیم. در واقع تحلیل دینامیکی اکثر ساختارهای واقعی با بهره گرفتن از مدل های چند درجه آزادی صورت می گیرد. فرض می کنیم که شکل کلی معادلات حرکت یک ساختار N درجه آزادی بصورت زیر باشد:
M + C+ K+ () = _۱(t) + _۲(t)(1-2)
که M ماتریس جرم، C ماتریس میرایی، K ماتریس سختی(صلبیت) و ()یک بردار غیر خطی است که در ساختار قرار گرفته است. سمت راست معادله نشان دهنده نیروی خارجی وارد شده به ساختار است. در معادله (۱-۲)، M،C،K و_۲(t) ماتریس های N×N هستند. ازسوی دیگر بردارجابجایی(t)، ترم غیر خطی () و بردار نیروی_۱(t) ، بردارهای ( N×۱) می باشند. نیروی برداری اعمال شده به سیستم _۱(t) و ماتریس _۲(t) توابع زمانی متناوبی هستند که مقادیر آنها بترتیب برابرند با f₁cosΩ_۱t و f₂cosΩ_۲t
در معادله(۱-۲) اگر مقادیر_۱(t) و _۲(t) برابر صفر باشند، ارتعاشات از نوع آزاد خواهد بود که در این حالت تمامی ترم های معادله شامل بردار جابجائی (t) یا مشتقات آن می باشد و ضرایب معادله هم وابسته به زمان نخواهد بود. ارتعاشات آزاد در سیستم واقعی بخاطر اتلاف انرژی بتدریج از بین می رود و سرانجام سیستم به حالت سکون در وضعیت تعادل می رسد.
از سوی دیگر ارتعاشات را وقتی اجباری می نامیم که یک یا چند نیروی متناوب خارجی به سیستم اعمال شوند. در این حالت، معادله حرکت را می توان بوسیله یک تابع پریودیک (متناوب) معینی از زمان بیان نمود.
وقتی فرکانس اعمالی متناوب باشد، نوسانات در نقاط اوج دامنه بصورت رزونانسی در می آیند. همانطور که در شکل۱-۲ نشان داده شده رزونانس خارجی ایجاد شده را می توان به سه رده تقسیم بندی نمود: رزونانس اولیه، رزونانس ثانویه و رزونانس پارامتری.
در بیشتر سیستم های مکانیکی، توجه ما به رزونانس اولیه به این خاطر است که فرکانس اعمالی نزدیک به یکی از فرکانس های طبیعی سیستم می باشد. وقتی سیستم غیرخطی باشد، سیستم ممکن است در یک فرکانس متفاوتی از رزونانس اولیه نوسان کند که در نتیجه بصورت رزونانس ثانویه در خواهد آمد. رزونانس ثانویه را می توان به سه نوع وابسته به فرکانس طبیعی سیستم تقسیم بندی نمود: رزونانس هارمونیک تحتانی، رزونانس هارمونیک فوقانی و رزونانس هارمونیک تحتانی- فوقانی[۹].
علاوه بررزونانس های اولیه و ثانویه رزونانس دیگری بنام رزونانس پارامتری نیز وجود دارد.این رزونانس بوسیله نیروی خارجی یا ارتعاش متناوب بعضی از پارامترهای سیستم که نسبت به حرکت سیستم حساس می باشند، رخ می دهد. زمانی از نیروی خارجی برای ایجاد رزونانس پارامتری استفاده می شود که جهت راستای نوسان رزونانس های اولیه و ثانویه با هم یکی بوده و در اینصورت جهت نیرو باید بر راستای این نوسان عمود باشد. رزونانس پارامتری را به دو صورت می توان طبقه بندی نمود : رزونانس پارامتری پایه (اولیه) و رزونانس پارامتری اصلی.

شکل ۱-۲- طبقه بندی رزونانس خارجی

شکل ۲–۲- طبقه بندی رزونانس داخلی
رزونانس های داخلی را رزونانس پارامتری خودکار نیز می نامند زیرا حفظ رزونانس سیستم بواسطه برخی روابط که میان فرکانس های طبیعی سیستم وجود دارد صورت می گیرد. همانطور که در شکل ۲-۲ نشان داده شده وقتی رابطه بین فرکانس های طبیعی یک نسبت عددی صحیح می باشد، انتقال انرژی از حالت فرکانس بالا به حالت فرکانس پایین اتفاق می افتد[۱۰].
۲–۲– تحریک پارامتری
نایوف و ماک در سال ۱۹۷۹ و باتئو در سال ۲۰۰۵ ،[۱۱]،جزئیات فرایند تحریک را تشریح کردند. یک معادله دیفرانسیل شامل ضرایب متغیر با زمان را بصورت زیر در نظر می گیریم :
+ P₁(t) + P₂(t)x = f (t) (۲-۲)
در معادله فوق اگر بجای تحریک خارجی صفر بگذاریم یعنی f (t)= 0 ، ترم های وابسته به زمان در معادله می تواند بر تحریک تأثیر بگذارد. همانطور که در معادله (۲-۲) نشان داده شده تحریک ثابت همراه با تحریک خارجی می تواند ظاهرگردد. این معادله خطی بوده، ضرایب آن ثابت نبوده و جواب عمومی آن را می توان از جمع جواب خصوصی معادله کامل با جواب عمومی معادله همگن بدست آورد. اگر x₁(t)وx₂(t) دو جواب مستقل از معادله همگن باشند، جواب عمومی را می توان با ترکیب خطی x(t) = C₁ x₁(t) +C₂ x₂(t) بدست آورد.

بعد از هیدرولیز اسیدی مقدار کل قندها ۳۷/۱۹ بود در صورتیکه قندهای قابل تخمیر ۱۵/۱۸ می‌باشد. (بر اساس ۳۶/۰ قندهای آزادشده در هر گرم ppw خشک شده خام). نشاسته هیدرولیز شده پوست سیب‌زمینی چه حاصل از هیدرولیز آنزیمی و چه هیدرولیز اسیدی به مدت ۴۸ ساعت با ساکارومایسس سروزیه واریه بایانوس تحت شرایط استاندارد (rpm100، ۳۲و ۵) در ارلن مایر ۲۵۰ میلی‌لیتری با تله تخمیر قرار می‌گیرد. مایع تلقیح ۶٪ (V/V) و به مدت ۲ روز تخمیر ادامه داشت. در پایان تخمیر قند کل ۳۴/۴ و قند کاهنده قابل تخمیر ۰۶/۴ بود. بنابراین مقدار قند کاهنده قابل مصرف ۰۸/۱۴ و PH نهایی در آخر تخمیر ۸۹/۳ بود.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شکل ۴-۲ نمودار تولید اتانول برحسب گرم بر لیتر، از قندهای قابل تخمیر حاصل از هیدرولیز اسیدی ضایعات پوست سیب‌زمینی را نشان می‌دهد. بیشترین میزان تولید اتانول ۹۷/۶ بعد از ۴۸ ساعت تخمیر بوده است و تا ۶۰ ساعت یک میزان ثابت در تولید مشاهده شده است و پس از آن میزان تولید کاهش می‌یابد. بازده تولید (گرم محصول تولیدی به گرم قند مصرفی) ۴۶۳/۰ درصد بوده است. این نتایج با۶/۹۲ درصد بازده نظری بدست آمده مطابقت داشت (وقتی سوبسترا گلوکز خالص بوده است) (براین، ۱۹۹۰).
۴-۱-۴- هیدرولیز آنزیمی
درجه هیدرولیز نشاسته طبیعی ضایعات پوست سیب‌زمینی به فاکتورهایی مانند غلظت سوبسترا، نوع و غلظت آنزیم استفاده شده و شرایط فرایند مانند pH و دما و … وابسته می‌باشد.
در وحله‌ی اول توانایی هر آنزیم برای تجزیه کربوهیدراتهای ضایعات پوست سیب‌زمینی (قندهای احیاء قابل تخمیر) امتحان شده بود.
استفاده از ۶۵/۴ Ternamyl، ۰۳/۴ Liquozyme و فقط ۷/۰ Viscozyme قندهای قابل احیاء آزاد کرده بود.
Ternamylو Liquozyme آنزیم‌هایی برای روان سازی آنزیمی نشاسته و Viscozyme آنزیمی برای ساکاریفیکاسیون می‌باشد.
Viscozyme L یک آنزیم کمپلکس از Aspergillus aculeatus می‌باشد. فعالیت این آنزیم FBGU/ml ^[۶۰] ۱۲۰ می‌باشد. یک FBG مقدار آنزیم لازم تحت شرایط استاندارد ( ۳۰، PH برابر ۵ و به مدت ۳۰دقیقه) برای تجزیه -گلوکان جو به قندهای احیاء با یک قدرت احیاءکنندگی برابر با ۱میکرومول گلوکز در دقیقه می‌باشد.
)
زمان (ساعت)
شکل۴-۲: نمودار تولید اتانول برحسب گرم بر لیتر از قندهای قابل تخمیر حاصل از هیدرولیز اسیدی پوست سیب‌زمینی
Ternamyl 120L یک آمیلاز مقاوم به حرارت حاصل از B.licheniformis می‌باشد. فعالیت آنزیمی آن۱۲۰KNU/g بود. KNU ^[۶۱] مقدار آنزیم لازم برای شکستن ۲۶/۵ گرم نشاسته در ساعت مطابق با روش Novozyme برای تعیین آمیلاز می‌باشد.
Liquzyme supra نیز یک آمیلاز مقاوم به حرارت حاصل از B.licheniformis می‌باشد. فعالیت آنزیمی آن KNU/g 200می‌باشد.
Celluclast 1/5L یک مایع سلولاز تهیه شده با فعالیت آنزیمی NCU/g 1500 می‌باشد. یک NCU^[62] مقدار آنزیمی است که تحت شرایط استاندارد کربوکسی‌متیل سلولز را به قندهای احیاء با یک قدرت احیاءکنندگی برابر با یک میکرومول گلوکز در هر دقیقه تبدیل می‌کند. Celluclast توسط تخمیر یک گونه Trichoderma reesi حاصل می‌شود.
برای هیدرولیز آنزیمی ۲ گرم پوست سیب‌زمینی با آب ۱۰۰ میلی‌لیتر اب مقطر مخلوط شده بود. مخلوط حاصل در ۲ یا ۳ مرحله تحت آنزیم قرار گرفته بود.
مرحله‌ی اول روان‌سازی آنزیمی می‌باشد که یا تحت Ternamyl 120L تحت دمای ۸۵درجه ‌سانتی‌گراد و pH برابر ۶ به مدت ۱ ساعت و یا Liquozyme supra تحت دمای ۵۵ درجه و pH برابر ۵/۵ و زمان واکنش ۲۰ ساعت قرار گرفته بود.
مرحله‌ی دوم ساکاریفیکاسیون می‌باشد که Viscozyme تحت دمای ۴۴درجه سانتی‌گراد و pH برابر ۶/۴ به مدت ۵/۲ ساعت اعمال شده بود و یک مرحله‌ی اضافی با Celluclast تحت دمای ۵۰ درجه‌ سانتی‌گراد و pH برابر ۵ به مدت ۲ ساعت جهت تجزیه سلولز اعمال شده بود. در پایان هر مرحله آنزیم‌ها در حمام بخار تحت دمای ۹۵ درجه سانتی‌گراد و pH برابر ۶/۴ و به مدت ۱۰ دقیقه غیر فعال می‌شدند.
نتایج نشان داد که مرحله ساکاریفیکاسیون به تنهایی ناکافی است و یک مرحله ابتدایی روان سازی آنزیمی لازم بوده است. بر اساس این نتایج استفاده از ترکیب آنزیم‌ها برای هیدرولیز موثر لازم و ضروری است.
جدول۴-۲ قندهای احیاء آزادشده بعد از هیدرولیز آنزیمی، بقیه قندهای احیاء بعد از تخمیر توسط ساکارومایسس سروزیه واریه بایانوس بعلاوه قندهای مصرف‌شده در تخمیر را نشان می‌دهد.
به دلیل آزاد سازی کمتر قندهای احیاء و زمان واکنش بیشتر (۲۰ساعت) استفاده از liquozyme به جهت روان سازی آنزیمی نشاسته پذیرفته نشده بود و از طرف دیگر Ternamyl به جهت هیدرولیز بالا قندهای احیاء و زمان واکنش کمتر انتخاب شده بود (۱ ساعت). نتایج نشان داد که غلظت زیاد آنزیم منجر به میزان بالای قندهای قابل احیاء می‌شود. بدیهی است که تبدیل‌های مشابه را با غلظت کمتر آنزیم می‌توان بدست آورد، اگرچه نیاز به زمان طولانی دارد. قرار گرفتن در معرض طولانی آنزیم با دمای بالا (۸۵ درجه سانتی‌گراد برای Ternamyl) برای ژلاتینه شدن گرانول‌های نشاسته لازم و ضروری است، که نایل شدن به طرز عمل و کارکرد خوب آنزیمی، ممکن است منجر به غیر فعال شدن مقدار ناچیز آنزیم گردد (موجوویک و همکاران، ۲۰۰۶). از طرف دیگر، تیمارضایعات پوست سیب‌زمینی با Celluclast به طور قابل توجهی آزاد سازی قندهای احیاء را افزایش می‌دهد(۰۵/۰>p) که علت آن تجزیه سلولز اضافی می‌باشد. افزایش غلظت Celluclast از ۱ درصد به۲ درصد، افزایش قابل ملاحظه‌ایی در میزان قندهای احیاء مشاهده نمی‌شود.
با بهره گرفتن از این ترکیب در انتهای فعالیت تخمیر مقدار قند کاهش یافته برابر ۹۳/۱ بدست می‌آید. بنابراین مقدار قند مصرف شده ۵/۱۶ است (جدول ۴-۲). در تمام مشاهدات مقدار قند غیر قابل تخمیر بسیار ناچیز بوده و مقدار قند مصرفی در طول تخمیر بسیار زیاد و نزدیک به ۸۹ درصد بوده است. با توجه به توانایی ساکارومایسس سروزیه واریته بایانوس در تبدیل زیستی قند کاهنده.
جدول ۴-۳ تولید اتانول، بازده تولید (Υ) و درصد بازده نظری تولید را با بهره گرفتن از ترکیب مختلف آنزیمی را نشان می‌دهد. در همه تیمارهای آنزیمی، بیشترین میزان اتانول (۶/۷-۰/۶) تولید می‌شود، به جزء ترکیب(b) که میزان تولید اتانول کم بوده است ( ۲/۴) .بازده تولید در همه موارد ۴۶/۰ بوده است و این میزان در همه موارد با بازده نظری ۹۱درصد مطابقت داشت. نتایج نشان داد که پارامترهای مهم و حساس تولید اتانول از زائدات پوست سیب‌زمینی، ترکیب آنزیمی، میزان(دوز) و مدت زمان هیدرولیز می‌باشد. بعد از روان‌سازی آنزیمی و ساکاریفیکاسیون، تخمیر توسط ساکارومایسس سروزیه قندها را به اتانول (بالاترین میزان تولید) تبدیل می‌کند.
معلوم است که هیدرولیز آنزیمی ضایعات پوست سیب‌زمینی، قندهای قابل تخمیر زیادی در مقایسه با هیدرولیز توسط اسید هیدروکلریک آزاد می‌کند. خصوصیت یا ویژگی ترکیب آنزیمی که بالاترین آزادسازی قندهای احیاء را داشت شامل ترکیب آنزیمی زیر می‌باشد:
Ternamyl0/24 KNU+ Viscozyme 12 FBGU+ Celluclast 1%
با این ترکیب‌آنزیمی، در پایان فرایند تخمیر قندهای احیاء ۹۳/۱ بود. از این رو قندهای مصرفی ۵۵/۱۶ بود. تولید اتانول ۵۸/۷ و با ماکزیمم بازده نظری ۶/۹۱ درصد مطابق بود.
نتایج ثابت کرد که ضایعات پوست‌ سیب‌زمینی یک محصول فرعی حاصل از صنایع سیب‌زمینی می‌تواند برای تولید اتانول به طور موثری مورد استفاده قرار بگیرد. این تکنیک می‌تواند در مقیاس وسیعتر در جهت تولید اقتصادی مورد استفاده قرار بگیرد و تحقیقات و بررسی‌ها در این جهت انجام بگیرد (آراپوگلووهمکاران،۲۰۱۰).
جدول ۴-۲: قندهای احیاء قابل تخمیر آزادشده بعد از هیدرولیز آنزیمی پوست‌ سیب‌زمینی تحت ترکیب آنزیمی مختلف، قند احیاء بعد از فرایند تخمیر و قند مصرفی در طول تخمیر

قند مصرفی

قندهای احیاء بعد از فرایند تخمیر

قندهای احیاء هیدرولیز شده

ترکیب آنزیمی

۱۲/۶۰ ± ۰/۳۳

۱/۴۶ ± ۰/۱۲

۱۴/۰ ± ۰/۶۷

L-1% and V-6U

a

۹/۱۸ ± ۰/۱۷

۱/۰۹ ± ۰/۲۲

۱۰/۲ ± ۰/۹۸

T-0/24U and V-6U

طبق نمودار از سال ۷۸ تا ۹۲ در حدود ۵۰۶ محصول در زمینۀ تجهیزات و مواد فناوری نانو در کشور تولید شده اند. این تجهیزات در وب­سایت مؤسسۀ خدمات فناوری تا بازار (کریدور) به ۶ دسته طبقه بندی گردیده اند که عبارتند از:
سیستم های مشخصه یابی
الکتروفورز مویین
اسپکتروسکوپی جرمی
دستگاه آنالیز حرارتی
نانوسورد
طیف سنج تحرک یونی
کروماتوگرافی گازی
کروماتوگرافی گازی دوبعدی
تجهیزات فناوری نانو
نانوکلوئیدساز پلاسما
تولید نانوپودر به روش انفجاری الکتریکی سیم
الکتروریس صنعتی
سیستم زدایش فعال یونی و زدایش عمیق سیلیکون
همگن کنندۀ اولتراسونیک
حباب ساز نانویی
خشک کن انجمادی
پرس داغ در خلأ مجهز به سیستم گرمایش سریع القایی
دستگاه آزمایشگاهی الکتروریسی
الکتروریس آزمایشگاهی
مغناطومتر
مغناطیس سنج نمونۀ مرتعش
میکروسکوپ پروب روبشی
میکروسکوپ نیروی اتمی
میکروسکوپ تونلی روبشی
میکروسکوپ نیروی اتمی
سیستمهای لایه نشانی
سامانۀ لایه نشانی رومیزی
سامانۀ دومنظورۀ PECVD-RIE
دستگاه ذوب ریسی تحت گاز محافظ
سیستم لایه نشانی با لیزر
سیستم لایه نشانی مگنترون اسپاترینگ
سیستم لایه نشانی تبخیر با پرتو الکترونی
دستگاه لایه نشانی بخار شیمیایی پلاسمای جریان مستقیم
سامانۀ لایه نشانی کندوپاش (اسپاترینگ DC و RF) و تبخیر حرارتی
دستگاه رسوب نشان شیمیایی از بخار به کمک پلاسما
دستگاه لایه نشانی اسپاترینگ رومیزی
دستگاه لایه نشانی مولکولی در ضخامت نانومتری
لایه نشانی به روش بخار
سیستمهای تصویربرداری از موجودات زنده
تصویربرداری اسپکت از حیوانات کوچک
سیستم برشنگاری فلئورسنت مولکولی
لوزام جانبی
۱-۵-۵-۲ اقدامات انجام شده در جهت تجاری سازی تجهیزات
تاکنون ۲۵ شرکت و شخص حقیقی در حوزۀ طراحی و ساخت تجهیزات آزمایشگاهی که دارای کاربرد بیشتری در موضوع نانو هستند، شناسایی و پس از بررسی های کارشناسی و تأییدیه به طرق مختلف مورد حمایت قرار گرفته اند و همکاری با آنها ادامه دارد؛ در این خصوص در سال ۱۳۹۱ بیش از ۲۰ میلیارد ریال به صورت تسهیلات شامل پیش خرید، حمایت از خریداران عضو شبکۀ آزمایشگاهی فناوری نانو و وام های حمایتی برای این منظور به متقاضیان واجد شرایط اعطا شده است (ماهنامۀ فناوری نانو، ۱۸۹). از دیگر اقدامات حمایتی دولت می توان به پیش خرید حدود ۵۵۰ دستگاه از تجهیزات فناوری نانو در نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ساخت ایران اشاره داشت که در ۱۷ تا ۲۱ اردیبهشت ماه سال جاری و به همت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با حضور شرکت های تجهیزات ساز و تولیدکنندۀ مواد اولیه برگزار گردید.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

کارگروه صنعت و بازار ستاد نانو همچنین در راستای حمایت از تجاری سازی محصولات تجهیزات سازان داخل کشور اقدامات حمایتی ذیل را انجام داده است:
راه اندازی هفت آزمایشگاه دانش آموزی با تجهیزات ساخت داخل
حمایت از طراحی صنعتی تجهیزات
حمایت از اخذ گواهی نامۀ مدیریت کیفیت ISO9001 و نشان CE
حمایت از ثبت پتنت بین المللی
حمایت از اختصاص یک دستگاه به منظور انجام امور مربوط به تحقیق و توسعۀ نمایشگاهی

با این وجود پس از آزادسازی کویت از اشغال عراق در ۱۹۹۱، ۷ گروه سیاسی رسما اعلام موجودیت کرده و برنامههای حزبی خود را معرفی کردند. (همدانی، ۱۳۸۱٫ص۳۷). بنابراین هفت گروه سیاسی نه چندان منسجم، از سنی، شیعی، مدعیان مردم سالاری، آزادمنش و چپ گرا، در صحنه سیاسی کویت وجود دارند. احزاب سیاسی غیر رسمی فعال در کویت عبارتند از:

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-تریبون دموکراتیک ۲-مجمع قانون اسلامی۳_مجمع نمایندگان۴-تشکل قانون اساسی ۵-حزب موتلفه اسلامی ملی ۶-جمعیت اسلامی مردمی ۷ _ مستقلین(همدانی،۱۳۸۱٫ص۴۰)
با وجود فعالیت این احزاب غیر رسمی در کویت، تکثرگرایی در این کشور از پشتوانه قانونی برخوردار نیست و همین امر ادامه حیات تشکل های موجود را با تهدید مواجه می کند، چرا که هر گاه قدرت حاکم احساس خطر کند می تواند این گروه ها را به بهانه غیرقانونی بودن قلع و قمع کند.
از سوى دیگر، دولت بر فعالیت بسیارى از احزاب مهم نظارت دارد و به تحکیم سیطره خود بر آنها می‌پردازد و در امور حزبى آنها دخالت می‌کند. همچنین به رغم وجود مطبوعات و نشریات حزبى در کشورهاى قائل به تکثرحزبى، نقش این روزنامه‌ها بسیار محدود بوده است. آنها همواره، به بهانه‌هایى، در فعالیتها و اعلام دیدگاههاى خویش با محدودیت روبه‌رو بوده‌اند (ابراهیم، ۲۰۰۵: ۱۰۴(

۳-ساختار نظام سیاسی بحرین

ساختار نظام سیاسی بحرین پادشاهی مشروطه است و مطابق قانون اساسی این کشور ظاهرا قوای سه گانه مستقل بوده، مجاز به اعمال نفوذ در وظایف و اختیارات یکدیگر نیستند، اما در عمل تمامی سه قوه زیر نظر مستقیم امیر بحرین اداره می‌شوند. وی همراه با ولی‌عهد و نخست وزیر بر کشور حکومت می‌کند. پارلمان بحرین و وظایف آن پارلمان بحرین شامل دو مجلس است: “مجلس نمایندگان” ( یا مجلس النواب ) و “مجلس مشورتی” ( یا مجلس الشوری).هر دو مجلس ۴۰ عضو دارند. اعضای مجلس نمایندگان به وسیله مردم انتخاب و اعضای مجلس مشورتی به انتخاب پادشاه تعیین می‌شوند. براساس قانون اساسی، نمایندگان مجلس نمایندگان را مردم برای یک دوره ۴ ساله انتخاب می‌کنند. قوانین مصوب این پارلمان باید به امضای شاه بحرین برسد، در غیر این صورت اجرا نخواهد شد.پیشینه انتخابات در بحرین سابقه پارلمان در بحرین به دهه ۷۰ قرن گذشته میلادی باز می‌گردد. اما این پارلمان را پادشاه وقت در سال ۱۹۷۵ منحل کرد و مسئولیت قوه مقننه به عهده شورای وزیران گذاشته شد. در ۱۶ دسامبر ۱۹۹۲ مجلس مشورتی تشکیل شد که اعضای آن را شاه منصوب می‌کند. این شورا را می‌توان کمیته کارشناسی دولت دانست که طرح‌ها و لوایح را در جلسات خود به بحث گذاشته و تحویل دولت می‌دهد .پارلمان جدید بحرین و وظایف آن در سال ۲۰۰۲ مقرر شد که پارلمانی مرکب از دو مجلس نمایندگان و مجلس مشورتی تشکیل شود. طبق قانون اساسی بحرین دو مجلس نمایندگان و مشورتی در صورت اختلاف در تصمیم گیری درباره قانون‌گذاری تشکیل نشست خواهند داد. مجلس مشورتی اختیار دارد همه مصوبات پارلمان را رد یا تایید کند. به دستور “شیخ حمد بن عیسی” مجلس دوگانه‌ای تشکیل شد که ۴۰ عضو آن انتخابی و ۴۰ عضو دیگر انتصابی هستند. حق اصلاح قانون اساسی نیز به شخص امیر بحرین اختصاص داده شد.

-احزاب وگروههای سیاسی بحرین

بررسی ساختار سیاسی بحرین نشان می‌دهد که این کشور با دموکراسی بیگانه است و مردم، احزاب و گروه های سیاسی به لحاظ قانونی حق هیچ گونه فعالیت سیاسی را ندارند. رسیدن به دمکراسی در بحرین به دلیل وجود پیچیدگی‌های تاریخی، ژئواستراتژیک و جمعیتی بسیار دشوار است. در کشور پادشاهی بحرین احزاب سیاسی به شکل وساختار متعارف آنکه در کشورهای دمکراتیک معمول است حق فعالیت ندارند، اما گروه‌ها و جریان‌های سیاسی در این کشور با دور زدن قانون ممنوعیت فعالیت احزاب اقدام به تشکیل جمیعت‌های سیاسی می‌کنند که برخلاف احزاب مجوز فعالیت خود را از وزارت دادگستری این کشور دریافت کرده وبه شکلی نیم بند به فعالیت سیاسی می‌پردازند. گرچه حضور جمعیت‌های سیاسی در بحرین دیرینه‌ای چند ده ساله دارد اما فعالیت سیاسی نزدیک به معنای واقعی کلمه آن از سال ۲۰۰۲ در میان این جمعیت‌ها آغاز شده است..
در کشوری همچون بحرین تعریفی که برای فعالیت‌های سیاسی وجود دارد تفاوت بسیار زیادی با آنچه که به صورت واقعی در بقیه نقاط جهان به اجرا درآمده و جامعه جهانی آن را با تعریفی واضح می‌شناسد، وجود دارد. به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران بحرینی، جامعه بحرین متشکل از شبکه‌های متعدد اجتماعی است، اما نظام حاکم به نوعی تک قطبی‌گری تمایل دارد که در بهترین شرایط چند طیفی است، اما این طیف‌ها به صورت لایه‌های عمودی تقسیم بندی شده‌اند.
با نگاهی به تحقیقات و پژوهش‌های انجام گرفته در این رابطه به جرأت می‌توان گفت که گروه‌های فعال در صحنه سیاسی بحرین ازجمله گروه‌های مخالف تا به امروز نه تنها از طریق فعالیت‌های سیاسی موفق به تحقق حداقل اهداف و خواسته‌های خود نشدند بلکه تمامی تلاش‌هایشان چه خودجوش وچه سازماندهی شده، در کاهش شکاف بین طرف حاکم وجامعه و دستیابی به بستری مشترک برای همکاری ناکام مانده است..
در چارچوب این مسئله است که گروه های سیاسی بحرین ومرجعیت دینی بیش از گذشته به یکدیگر نزدیک شده‌اند به نحوی که هم اکنون مرجعیت دینی در بحرین رهبر اصلی و سخنگوی جریانهای سیاسی و بویژه اسلامگرای آن محسوب می‌شود.
گرچه قانون تشکیل جمعیتهای سیاسی در این کشور رسمیت دارد، اما با نگاهی به تعامل دولت بحرین با فعالان سیاسی در قیام اخیر مردم این کشور شاهد آن هستیم که هیچ یک از این فعالان گرچه نماینده پارلمان هم باشند از گزند حملات وبازداشت‌های سرکوبگرانه نیروهای امنیتی در امان نماندند.
تاریخچه فعالیتهای سیاسی در بحرین نشان داده که خانواده حاکم همواره سعی کرده تا فعالیتهای سیاسی (درصورت انجام)هم در کنترل کامل و تحت نظر مستقیم این خانواده یا طایفه اهل تسنن حاکم باشد و منجر به آن شده اکثر قریب به اتفاق جمعیت‌ها با وجود اعلام موجودیت نسبت به قوانین که سرنوشت ادامه فعالیتشان را در اختیار وزیر دادگستری این کشور قرار داده معترض می‌باشند.^[۳۳]البته اقدامات خوب دولت در خصوص ارتقای بهداشت وآموزش، رایگان بودن کلیه خدمات سلامت وپزشکی،باسوادی بیش از نوددرصدجمعیت بالای پانزده سال ووضع مطلوب آموزش را نمیتوان نادیده گرفت(نیاکویی،۱۳۹۱:ص۸۶)ولی توزیع ناعادلانه ثروت درجامعه به ویزه دربین شیعیان،بیکاری نزدیک به بیست درصدی به ویژه در بین جوانان شیعی،تبعیض های مذهبی و سیاسی واجتماعی آل خلیفه وسرکوب مستمر حرکت های اعتراضی شیعیاناقتدارگرایی حکومت ودلایلی مانندآن این کشور رامستعدحرکت انقلابی کرده است.(سردارنیا،۱۳۹۲،ص۲۸۶)

۴-ساختار قدرت سیاسی در قطر

در امیرنشین قطر امیر رئیس حکومت و نوع حکومت سلطنت مطلقه است. امیر قطر در حال حاضر شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی است که در سال ۱۹۹۵ جانشین پدر شد .رئیس دولت نخست وزیر است که امیر او را تعیین می‌کند .مجلس الشورای این کشور ۳۵ کرسی دارد که نمایندگان آن را امیر تعیین می‌کند .
قطر کشوری با وسعت و جمعیت کم در حاشیه جنوبی خلیج فارس است . کشور کوچک قطر تحت حاکمیت خاندان آل ثانی است که از نسل فردی به نام ثانی بن محمد، از قبیله بنی تمیم و از اهالی نجد عربستان هستند. این خاندان با حمایت انگلستان در قطر به حکومت رسیدند. قطر در سال ۱۹۷۱، از قیومیت انگلستان خارج شد و به استقلال رسید و ایران دومین کشوری بود که بعد از انگلستان، استقلال آن کشور را به رسمیت شناخت. از زمان استقلال این کشور، پدر شیخ حمد، حاکم کنونی قطر، یعنی شیخ خلیفه حکومت را در دست گرفت و حدود ۲۳ سال بر قطر حکومت کرد. دوران حکومت شیخ خلیفه با حیف و میل اموال، عقب ماندگی کشور، تسلط انگلیسی‌ها بر امور کشور و رکود اقتصادی همراه بود. قطر در زمان عضویت در شورای همکاری خلیج فارس، از عقب مانده‌ترین کشورهای خلیج فارس بود. در سال ۱۹۹۵، شیخ حمد پسر شیخ خلیفه در هنگام سفر وی به فرانسه با کودتایی بدون خونریزی زمام امور را در دست گرفت. از زمان حاکمیت شیخ حمد، قطر در عرصه داخلی و منطقه‌ای شاهد تحولات و پیشرفت‌های مهمی شده است؛ وضعیت داخلی و جایگاه منطقه‌ای این کشور مرحله نوینی را تجربه می‌کند.
قطر در عرصه منطقه‌ای، در چند سال اخیر در پی ایفای نقشی جدی و متمایز نسبت به سایر کشورهای خلیج فارس برآمده و به عنوان میانجی در مناقشه‌های منطقه‌ای ایفای نقش می‌کند . در عرصه داخلی نیز این کشور دست به اصلاحات سیاسی و اقتصادی زده است. در عرصه رسانه‌ای، شروع فعالیت شبکه الجزیره انقلابی در عرصه رسانه‌ای جهان عرب، در جهت فضای آزاد سیاسی، ایجاد کرده است. همچنین این کشور با صدور گاز LNG جهش اقتصادی قابل تاملی را باعث شده است.

گفتارسوم) ساختار اجتماعی و فرهنگی نهادهای مدنی در شیخنشینهای خلیج فارس

فرهنگ طیفی از معناها ونمادها مانند رفتارها، گفتارها واشیای معنادار ونمادین گوناگون که افراد به اعتبارآنها باهم ارتباط برقرار میکنندوتجربه هاومفاهیم وباورهای مشترکی به دست می آورند.انسجام ویکپارچگی فرهنگ سیاسی، عامل اصلی همگونی وهماهنگی درسمت گیری رفتارشهروندان است.(نظری و دیگران،۱۳۹۰:ص۳۱۱). به طور کلی علاوه بر خلیج فارس در ناحیه خاورمیانه هنوز نظامهای سلطنتی و مذهبی مانند عربستانسعودی، کویت، عمان، یمن، و غیره وجود دارند.
در این کشور ها بیشترین تاثیر گذاری را برای مشروعیت بخشی به تقسیم قدرت. نظام قبیله ای جدای از حسن و قبح آن دارد که قرنهاست در میان اعراب وجود داشته و تقریبا می توان گفت هویت آنهارا تشکیل می دهد.
در آمار خانه آزادی که در سال ۲۰۰۹ انتشار یافت از مجموع ۲۲ کشور عربی در خاورمیانه ۱۵ کشور در زمره کشورهای استبدادی و ۷ کشور دیگر تنها دارای آزادیهای نسبی هستند (Freedom house. Org, 2009.) بسیاری از ساختارهای سیاسی این نظامها برای سالیان طولانی زیر سیطره نظامهای پادشاهی با گرایشات قبیلهای، عشیرهای و مذهبی بوده و رهبران کشورهای خاورمیانه از این گرایشها به عنوان منطق سیاست و کشورداری برای بقای حکومت خود بهره گرفتهاند. اینگونه نظامهای سیاسی منافع فرد و یا یک گروه خاص را برتر از منافع جامعه یا کشور برشمرده و اجازه مشارکت دیگر لایه های جامعه را در ساختار سیاسی خود نمیدهد.
در این میان فرهنگ قبیلهای و پاتریمونیالیستی حاکم بر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در کنار سنت زندگی قبیلهای و پذیرش اصل ریش سفیدی وگرایشهای کاریزماتیک که باآمریت نیز همراه است، زمینه ذهنی مردمان این منطقه را میسازد. فرهنگ پذیرش شاه یا پیرومرشد دراین کشورهاکه در سایه کارکرد تاریخی دولتهای حاکم پاگرفته، ویژگی استبدادپذیری وآمریت را نیز در مردمان پدیدآورده است .
برپایه این نگرش، شاه نماداقتدار ملی و فره ایزدی با ماهیتی کاریزماتیک است که باید سر بر فرمانش نهاد. بیگمان این بینش به آسانی با مردم سالاری سازگاری نخواهدیافت.
کشورهای عربی حوزه خلیج فارس باویژگی های فرهنگ سیاسی مدنی یعنی آگاهی سیاسی مردمان، وجود فرهنگ مشارکتی، احساس اثرگذاری سیاسی، دوربودن ازتقدیرگرایی سیاسی، وجود اعتماد اجتماعی وسیاسی، اعتمادبه دولت، اعتماد به قواعدبازی سیاسی و…بیگانه هستندوویژگیهای قبیله ای وطایفهای وفرهنگ تابعیت در میان آنها رواج دارد که خود مانعی جدی برای شکل گرفتن نهادهای مدنی هستند. دراین گفتار سعی برآنست که این ویژگی ها بررسی شود.

الف) ساخت اجتماعی قبیله ای _طایفه ای و فرهنگ تابعیت و عدم امکان رشد و نیرومندی نهادهای مدنی

کشورهای عربی منطقه خلیج فارس ازلحاظ ساختار اجتماعی دارای ساخت اجتماعی قبیله ای وطایفه ای هستند
ضعف فرهنگ سیاسی مشارکتی و مدنی، نیروی فرهنگی سیاسی تبعی – احساسی و توده‌ای، اثرپذیری از فرهنگ سیاسی عشیره‌ای، خویشاوندسالاری، کمبود گرایش به کار جمعی، گوشه‌گیری و سیاست‌گریزی و جمع گریزی، عوام زدگی،کمبود اعتمادورزی و مسئولیت پذیری، نداشتن رواداری و گذشت، شخصیت پرستی، رابطه‌ورزی به جای ضابطه‌گرایی، تعصب و افراط‌گرایی، چاپلوسی و…را می‌توان برآمده از زیست عشیره‌ای و خویشاوند‌سالاری دانست. (اخوان کاظمی،۲۶:۱۳۸۶)
یکی از نکات مهم در ادبیات نظری آنست که سازمان سیاسی ریشه در سازمان یاساختار اجتماعی هر جامعه دارد.از دید جیمز بیل نظام سیاسی موروثی دراین منطقه به شکل مستقیم ریشه در نظام اجتماعی پدرسالار قبیله ای دارد. به عبارت دیگر، پدرشاهی در عرصه حکومت دنباله ناگسسته پدرسالاری و ریش سفیدی یا سرکردگی قبیله ای بوده است.قبیله،خانواده، عشیره، وابستگی های منطقه ای و هویت قومی و مذهبی اجزای مهم سازمانهای اجتماعی این منطقه را شکل می دهند. همانطور که روابط گسترده پیروگرایانه بین خانواده های حاکم و رجال وگروههای متنفذ قبیله ای و تجار سنتی در این جوامع دیده می شود.
در جهان عرب پیشینه نهادهای مدنی و انجمنی مدرن به سده ۲۰ برمیگردد.حال آنکه نهادهای اجتماعی سنتی و غیر مدرن که قشربندی اجتماعی این منطقه را شکل داده اند از همان ابتدای شکل گیری این جوامع بوده اند .قدمت بسیار طولانی، عمیق وچیرگی چنین نهادهای پیشامدرن اجتماعی مبتنی بر ارزشهای سنتی و وفاداری های قبیله ای، عشیره ای و منطقه ای یکی از عوامل مهم پایداری اقتدارگرایی و از موانع بسیار مهم در مقابل دموکراسی سازی در دو دهه اخیر بوده اند . بافت قبیله ای در این منطقه به تعهد و الزام عمومی به اطاعت از خاندان حاکم و باور به تقدس سنتهای بسیار کهن انجامیده است.
در هم تنیدگی سازمان اجتماعی وسیاسی پدر شاهی و پدرسالاری قبیله ای و ریشه داری آن در هدایت رفتارهای سیاسی واجتماعی مردم در گذشته ودر حال حاضر نیز بسیار تاثیرگذار بوده است و این دو مکمل یکدیگر بوده اند.(سردارنیا،۱۴:۱۳۸۸)
در پادشاهی های عربی حوزه خلیج فارس، فرهنگ قبیله گرایی با حکومت پدرشاهی وپیوندهای حامی_پیرو سازگار بوده است واطاعت در خانواده وقبیله همانند اطاعت از حاکم بوده است . این امر مانع از نهادینه شدن روابط و ارزشهای مدنی در بین توده ها شده است و امروزه این توده ها با پس زمینه ارزشی قبیله ای وپدرسالار نمی توانند پشتیبان جریانات دموکراسی خواه باشند از اینرو نهادهای غیر دولتی ومدنی نتوانسته اند روابط مدنی را در مقابل روابط سنتی موجود نهادینه ساخته ودر پویشهای سیاسی، مشارکت سیاسی واقعی نداشته باشند .
در این کشورها خانوادهای سلطنتی جایگزینی برای احزاب حاکم در جمهوری عوام فریبانه غیر پادشاهی هستند وشبکه های قبیله ای معادل انجمن ها یا نهادهای کورپوراتیستی بوده‌اند.این شبکه ها به مثابه یکی از موانع مهم دموکراسی وگسترش انجمن های مدنی عمل کرده‌اند. باید گفت در این منطقه ساختار سیاسی پدر شاهی وساختار اجتماعی پدرسالار نوعی پیرو پروری وحمایت سیاسی پیروها(قبایل) از حامی (خاندان حاکم) را گسترش داده است .وجود شبکه های فاسد حمایتی، وساطت و میانجی گری، ارتباطات ونفوذ سیاسی،خانوادگی، قبیله ای عشیره ای و مذهبی از عوامل مهم تاثیرگذار بر رفتارهای سیاسی _اجتماعی محافظه کارانه ورفتارهای سود جویانه اقتصادی ودر تعیین منزلت اجتماعی افراد بوده اند.در مجموع پیوندهای قوی بین قبایل وخاندان حاکم، عامل مهمی در تداوم نظام سنتی بوده است. (سردارنیا، ۱۵:۱۳۸۸)

ب) ائتلاف حکومتهای محافظه کار بانهادهای سنتی مانندروحانیون وقبایل به مثابه مانع مهم برسر راه نهادهای مدنی

با وجود نوسازی در دهه های اخیرو تحولات چشمگیر در عرصه ارتباطی، آموزشی، اقتصادی و غیره، هنوز هویت قبیله ای وارزشهای وابسته به آن در این جوامع به شکل برجسته در نظام سیاسی وتعاملات سیاسی تداوم یافته اند.
در سطح نهادهای سیاسی، اساس وجوهره قبیله گرایی از طریق خانواده سلطنتی تجسم می یابند. در انتصاب و عضویت در شوراها،،مجلس، نهادهای حکومتی واداری اساس قبیله گرایی حفظ شده است نهادهای قبیله ای به شکل رسمی وغیر رسمی در نظام وساختار سیاسی یک پارچه ادغام شده اند. درکویت، نهادهای قبیله ای به شکل غیر رسمی واز طریق نهادهای سیاسی موجود همچون مجلس ملی، شوراهای شهری وانجمن های داوطلبانه وبرخی باشگاه های سیاسی عمل می کنند.در عربستان عمان وبحرین نهادهای قبیله ای نیمه رسمی هستند وبه شدت در نیروهای پلیس وگارد ملی در کنار نهادهای سیاسی حضور دارند.در بین قبایل، قبیله ای که خاندان حاکم از آن برخاسته اند از اهمیت محوری برخوردار بوده واعضای آن دارای پستهای کلیدی حکومتی واستانی هستند.در عربستان معمولا خانواده حاکم بین ۱۵ تا ۲۵ هزارنفرتخمین زده می شوند که بیش از ۲۰۰شاهزاده ارشد خانواده حاکم را کنترل پستهای کلیدی را از آن خود کرده اند.
در این جوامع پیشبرد وتقویت استحکام خانواده سلطنتی اساسا ماهیت قبیله ای دارد .در بحرین، کویت، عمان، قطر وعمارات پستهای نخست وزیری، وزارت خارجه،کشور ودفاع به خانواده سلطنتی تعلق دارند .البته این قبیله گرایی گاهی خطر رقابت فردی وتوطئه در بین شاهزاده های ارشد را دربر دارد.
یکی از موانع مهم دموکراسی سازی، وجودبروکراسی گسترده وتحت سلطه خاندان حاکم است.در این کشورها بروکراسی تحت نظارت شدید خاندان حاکم وعشیره هاوقبایل بزرگ است.
به تاثیراز ساخت قدرت سیاسی موروثی، بروکراسی نیز تابعی از قدرت شخصی وخانوادگی خاندان حاکم وقبایل وابسته به آن است، بنابراین عضوگیری دربروکراسی تحت سیطره روابط و ملاحظات شخصی، خاندانی، قبیله ای یا غیررسمی بوده است.اخیرا تکنوکراتهای تحصیل کرده غرب در بوروکراسی جای پایی پیدا کرده اند که البته اینها اغلب وابسته به خاندان حاکم بوده اند .بوروکراسی،کانالی برای گسترش روابط حامی، پیرو واجاد شبکه های حمایتی فاسد و یارگیری سیاسی وبه طور کلی در خدمت تثبیت قدرت سیاسی خاندان حاکم عمل کرده است.
بنابراین، بوروکراسی با جوهره قبیله گرایی وپیرو پروری تا کنون سد ومانع مهمی در مقابل جریانات ونهادهای مدنی نسبتا ضعیف دموکراسی خواه بوده است.یکی از ملزومات گذار به دموکراسی، شکاف در حاکمیت ونخبگان حکومت به دو دسته اصلاح طلبان ومحافظه کاران ونیز برقراری پیوندهای قابل توجه بین نخبگان اصلاح طلب در حاکمیت واصلاح طلبان در عرصه جامعه مدنی است.
این ضرورت برای گذار به دموکراسی در این منطقه شکل نگرفته است . ساخت نخبگی در خاورمیانه عربی از دو الگوی مشخص پیروی کرده است:
۱٫گردش مستمر قدرت وپست های حکومتی بین نخیگان وفادار به حکومت که در این فرایند جایی برای نخبگان منتقد نیست .گردش قدرت در این منطقه از الگوی طبقات خانوادگی، قبیله ای وسیاسی تبعیت می کنند، در نتیجه، چرخش نخبگی حداکثر به شکل جابه جایی پست ها بین نخبگان ثابت وفادار به حکومت بوده است.
۲٫پایداری یا ثبات نخبگان ؛ که این راه برد اساسا متکی بر حفظ افراد بسیار وفاداروعمدتا شاهزادگان ارشد در پست هایشان است.(سردارنیا، ۱۳۸۸: ۱۶-۱۵)

گفتار چهارم) وضعیت اقتصادی کشورهای عربی و عدم امکان نیرومندی نهادهای مدنی

توده­های نفت و گاز داخل تله­های زیر­زمینی یافت می­ شود که به واسطه­ خصوصیات ساختاری و چینه­ای شکل گرفته­اند[۵]­. خوشبختانه توده­های نفت و گاز معمولا در قسمت­ های متخلخل­تر و نفوذپذیرتر بسترها که به صورت عمده ماسه­ها­، سنگ­های ماسه­ای­، سنگ­های آهکی و دولومیت­ها هستند­ و نیز در منافع بین دانه­ای یا فضای منافذ که با درزها­، شکاف­ها و فعالیت محلول ایجاد شده­­اند یافت می­شوند­.
در شرایط اولیه­ مخزن­، سیالات هیدروکربنی به حالت تک فاز یا دو فاز می­باشند­.حالت تک فاز ممکن است فاز مایع باشدکه تمام گاز موجود در نفت حل شده است­. در این حالت­، ذخایر گاز طبیعی محلول باید همانند ذخایر نفت خام برآورد شوند­. از طرف دیگر­، حالت تک فاز ممکن است فاز گاز باشد­. اگر در فاز گاز­، هیدروکربن­های تبخیرشده­ای وجود داشته باشند که در سطح زمین به صورت مایعات گاز طبیعی قابل بازیابی باشند­، این مخزن را مخزن گاز میعانی یا مخزن گاز تقطیری می­نامند­. در این حالت­، ذخایر مایعات همراه موجود ( میعانی یا تقطیری ) باید همانند ذخایر گاز برآورد شوند­­­. زمانی که توده­ی هیدروکربنی به صورت دوفاز باشد­­، فاز بخار را کلاهک گازی می­نامند­ و فاز مایعی که در زیر آن واقع می­ شود­­، منطقه­ نفتی نام دارد­. در این­جا چهار نوع ذخایر هیدروکربوری وجود خواهد داشت­:
گاز آزاد یا گاز همراه­، گاز محلول­، نفت موجود در منطقه­ نفتی و مایعات گاز طبیعی که از کلاهک گازی بازیابی می­شوند­.
هرچند هیدروکربن­های موجود در مخزنکه به آن ذخیره می­گویند­، مقادیر ثابتی دارند، میزان ذخایر به روش بهره برداری از مخزن بستگی دارد­. در سال ۱۹۸۶ جامعه­ مهندسان نفت (SPE)^[3] تعریف زیر را برای ذخایر انتخاب کرد­:

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ذخایر­، میزان حجم­های برآورد شده نفت خام­، گاز طبیعی­، مایعات گاز طبیعی و مواد همراه قابل عرضه در بازار هستند که از یک زمان به بعد تحت شرایط اقتصادی موجود­، با عملیات بهره ­برداری مشخص و تحت آیین­ نامه­ های جاری دولت به لحاظ اقتصادی­، قابلیت بازیابی و سوددهی وعرضه در بازار را داشته باشند[۶]. میزان ذخایر با بهره گرفتن از داده ­های زمین­ شناسی و مهندسی موجود محاسبه می­گردد­. به تدریج که طی بهره ­برداری از مخزن داده ­های بیشتری به­دست می ­آید­، برآورد ذخایر نیز روزآمد می­ شود­.
تولید اولیه­ هیدرو کربن­ها از مخازن زیر زمینی که با بهره گرفتن از انرژی طبیعی مخزن صورت می­گیرد­­، بهره ­برداری اولیه محسوب می­ شود­. در بهره ­برداری اولیه، نفت یا گاز بر اثر الف) انبساط­، ب) جا به ­جایی سیال­، ج) ریزش ثقلی و د) نیروی مویینه دافعی به سمت چاه­های تولیدی رانده می­شوند­. در صورتی که مخزن فاقد سفره­ی آبی باشد و سیالی به آن تزریق نشود­، بازیابی سیالات هیدروکربنی عمدتا با انبساط سیال صورت می­گیرد­. در حال که در مورد نفت ­، ممکن است بازیابی به کمک ساز­و­کار ریزش ثقلی انجام شود­. در صورتی که شار آب ورودی از سفره­ی آبی وجود داشته باشد یا به جای آن آب به درون چاه­های انتخابی تزریق شود­، بازیابی با ساز­و­کار جا به ­جایی صورت می­گیرد که ممکن است همرا با ساز­و­کار ریزش ثقلی یا نیروی مویینه­ی دافعی باشد­­. گاز نیز که سیال جابه­جا کننده است­، به منظور کمک به بازیابی نفت به چاه­ها تزریق می­ شود­. همچنین از گاز به منظور بازیابی سیالات گاز میعانی در چرخه­ی گاز استفاده می­ شود­.
استفاده از طرح تزریق گاز طبیعی یا آب­، عملیات بازیابی ثانویه نامیده می­ شود­. زمانی که برنامه­ی تزریق آب فرایند بازیابی ثانویه را به دنبال داشته باشد­، فرایند سیلاب زنی آبی نامیده می­ شود­. هدف اصلی از گاز طبیعی یا آب­ به مخزن­، حفظ فشار است­. به همین دلیل از عبارت برنامه­ی حفظ فشار نیز در تشریح فرایند بازیابی ثانویه استفاده می­ شود­.
فرایند جا به ­جایی دیگری فرایند بازیابی مرحله­ سوم نامیده می شود­، در مواقعی که فرایند­های بازیافت ثانویه کارایی ندارد­،کاربرد می­یابد­. همچنین این فرایند­ها در مخازنی به کار می­روند که از روش­های بازیابی ثانویه به دلیل پتانسیل پایین بازیابی استفاده نمی­ شود­. در این حالت کلمه­ی مرحله­ سوم نام­گذاری غلطی است­. در برخی از مخازن­، اعمال فرایند ثانویه یا مرحله­ سوم پیش از فرایند پایان بازیابی مرحله­ اول سودمند است­. در این مخازن عبارت ازدیاد برداشت به کار می­رود و عموماً شامل هر فرایند بازیابی می­ شود که برداشت از مخازن را بیش از آن­چه از انرژی طبیعی مخزن انتظار می­رود، بهبود بخشد­.

تعاریف انواع مخزن­ها با بهره گرفتن از نمودار­های فازی
از نقطه نظر فنی­، می­توان انواع مختلف مخزن را به کمک موقعیت اولیه­ دما و فشار مخزن با توجه به محدوده­ دو فازی ( گاز و مایع) که معمولاً بر روی نمودار حالات فشار –­ دما نشان داده­ می­ شود­، تعریف کرد­­. شکل (۱-۱) نمودار فازی فشار –­ دما می باشد که در آن هر دو فاز گاز و مایع وجود دارند­­. ناحیه­ی سمت چپ نمودار به پایین که با منحنی­های نقاط حباب و شبنم محصور می­باشد­، محدوده­ای است مرکب از دما و فشارهایی که در آن هر دو فاز وجود خواهند داشت­. منحنی­های درون ناحیه­ی دوفازی­، در صدی از حجم کل هیدروکربن را به صورت مایع می­باشد­، به ازای مقادیر مختلف فشار و دما نشان می دهند­. در ابتدا هر توده­ی هیدروکربنی­، نمودار حالت مخصوص خود را خواهد داشت­ که فقط به ترکیب آن توده بستگی دارد­.
شکل(۱-۱): نمودار فازی دما – فشار سیال یک مخزن[۷]
این نمودار به پنج ناحیه تقسیم شده است در ناحیه پنجم سیال در حالت تک فازی قرار دارد و ماده ای که در این قسمت قرار دارد­، گاز نامیده می­ شود­. چون سیال باقی­مانده در مخزن در ضمن بهره ­برداری در همان دمای مشخص باقی می­ماند­، واضح است وقتی که فشار در این مسیر کاهش می­یابد سیال همچنان در حالت تک فازی­، یعنی گاز باقی می­ماند­. به علاوه همچنان که مخزن تخلیه می­ شود ترکیب سیالی که استخراج می­گردد­، تغییر نمی­کند­. این حالت برای هر توده­ای از این ترکیب تا آنجا که دمای مخزن به دمای نقطه کری کاندنترم ( حداکثر دمای دوفازی ) نرسیده باشد­، به همین ترتیب ثابت می­ماند­. گرچه در این محدوده­، سیال باقی­مانده در مخزن در حالت تک فازی باقی می­ماند­­، در عین حال سیالی که از درون چاه و در تفکیک­کننده­ های سر چاه استخراج می­ شود و همان ترکیب را دارا می­باشد ممکن است به علت کاهش دما وارد ناحیه دو فازی شود. مایعی که در سر چاه از گاز موجود در یک مخزن گازی تولید می­ شود به علت همین تحول می­باشد.
این بار مخزن را در موقعیت سه و چهار در نظرمی­گیریم. در این ناحیه نیز دمای مخزن افزون بر دمای نقطه بحرانی(نقطه C) است حالت اولیه سیال تک فازی است که مجدداً فاز گاز می­باشد. با وجود اینکه فشار بر اثر بهره ­برداری کاهش می­یابد­، ترکیب سیال استخراج شده همان ترکیب سیال مخزن ناحیه پنجم بوده و این حالت تا فرا رسیدن نقطه شبنم برقرار می ماند­. در فشار کمتر از این مقدار ، مایع غلیظی شبیه مه یا شبنم از سیال مخزن شکل می­گیرد­، و بدین جهت چنین مخزنی­، مخزن نقطه شبنم نامیده می­ شود. این مایع میعانی ، از فاز گاز گه اکنون مقداری از مایع خود را از دست داده جدا می­ شود و چون به دیواره­ های خلل و فرج سنگ می­چسبد هیچ­گونه حرکتی ندارد­. در این حالت گازی که در سر چاه استخراج می­ شود مقداری کمتری مایع به همراه دارد­، لذا نسبت گاز به نفت تولیدی افزایش می­یابد. این عمل که میعان معکوس نامیده می­ شود همچنان ادامه می­یابد تا نقطهN فرا رسد که در آنجا حجم مایع به حداکثر مقدار خود می­رسد­. اصطلاح معکوس بدین جهت به­کار می رود که در ضمن انبساط هم دما­، به جای عمل میعان­، معمولاً باید عمل تبخیر صورت گیرد­. بالاخره پس از آنکه نقطه شبنم فرا رسید چون ترکیب سیال استخراج شده تغییر کرده است­، ترکیب سیال باقیمانده در مخزن نیز تغییر می­نماید و تغییر مکان منحنی حالت شروع می­ شود­، زیرا نمودار فازی که در شکل(۱-۱) دیده می­ شود فقط و فقط یک مخلوط هیدروکربنی را نشان می­دهد­. متاسفانه این تغییر مکان به سمت راست متمایل است که خود به هدردهی مقدار بیشتری از مایع به صورت میعان معکوس در خلل و فرج سنگ مخزن شدّت بیشتری می بخشد و در نتیجه بازیابی مایع نمی­تواند به حداکثر میزان خود برسد.
به هدر رفتن مایع میعان معکوس­، به طور محسوسی در موارد زیر افزایش می­یابد­: الف-­ پایین بودن دمای مخزن­، ب-­ بالا بودن فشار ترک مخزن­، ج-­ تمایل بیشتر نمودار فازی به طرف راست­، که البته مورد اخیر مشخصه خاص سیستم اخیر به شمار می ­آید­.
اگر توده هیدروکربنی در موقعیت یک و دو قرار گیرد­، مخزن در حالت تک فازی می باشد چون دما کمتر از دمای نقطه بحرانی است­، این فاز­­، فاز مایع خواهد بود­. چنین مخزن­، مخزن نقطه حباب نامیده می­ شود زیرا همچنان که فشار کاهش می­یابد نقطه حباب فرا می­رسد­. بلافاصله در زیر این نقطه­، حباب­های گاز یا فاز گاز آزاد ظاهر می شود سرانجام­، گاز آزادی که از مایع خارح شده در حالی­که هر لحظه بر مقدارش افزوده می­ شود به طرف حفره چاه جریان می­یابد­. از طرف دیگر­، نفت در حالی به جریان خود ادامه می­دهد که هر لحظه از مقدارش کاسته می­ شود و در نتیجه مقدار زیادی نفت غیر قابل بازیابی در مخزن باقی می­­ماند­. نام­های دیگر این قبیل مخازن نفت عبارتند از­: نفت تخلیه­ای­، مخزن گاز محلول­، مخزن با رانش گاز محلول­، مخزن انبساطی و مخزن با رانش گاز داخلی.
بلاخره اگر همین مخلوط در ناحیه دو فازی قرار داشته باشد­،دمخزن در حالت دو فازی است که شامل یک منطقه­ مایع یا منطقه­ نفتی است و در بالای آن منطقه­ گازی یا کلاهک گازی واقع می­باشد­. چون ترکیبات این دو منطقه با یکدیگر تفاوت کلی دارند می­توان هر یک را به طور جداگانه با نمودار فازی مخصوص خود در نظر گرفت تا بدین وسیله این دو سیال یا ترکیبشان­، با یکدیگر ارتباط کمتری داشته باشند­.

مروری بر خواص سنگ مخزن
خواصی که در این بخش بررسی می­ شود عبارتند از درجه­ تخلخل، تراکم­پذیری هم­دما­، درجه اشیاع سیال، تراوایی و نفوذپذیری که اهمیت زیادی در برداشت از مخزن دارند­.
۱-۴-۱- درجه­ تخلخل
درجه­ تخلخل محیط متخلخل با نماد Ø نشان داده شده و عبارت است از نسبت فضای خالی یا حجم منافذ به حجم کل توده­ی سنگ­. این نسبت به صورت کسری یا بر حسب درصد بیان می­ شود­. هنگامی که از مقدار تخلخل در معادله استفاده می­ شود­، این مقدار تقریباً همیشه به صورت کسری خواهد بود. اصطلاح درجه­ تخلخل هیدروکربنی به آن بخش از تخلخل اشاره دارد که حاوی هیدروکربن باشد. تخلخل هیدروکربنی­، حاصلضرب تخلخل کلی در کسری از حجم منافذ است که حاوی هیدروکربن هستند.
میزان درجه­ تخلخل معمولاً به روش اندازه ­گیری استفاده شده بستگی دارد و به صورت درجه­ تخلخل کلی یا موثر گزارش می­ شود­. درجه­ تخلخل کلی­، مقدار فضای خالی کل محیط را نشان می دهد و درجه­ تخلخل مؤثر آن مقدار از فضای خالی است که در جریان سیالات سهیم است.این نوع درجه­ تخلخل معمولاً در آزمایشگاه اندازه ­گیری می­ شود و در محاسبات مربوط به جریان سیال مورد استفاده قرار می­گیرد.
روش های آزمایشگاهی اندازه ­گیری درجه تخلخل عبارت هستند از قانون بویل، درجه­ اشباع آب، درجه­ و درجه­ اشباع مایع آلی.
۱-۴-۲-تراکم پذیری همدما
تراکم پذیری همدما در ماده ، با معادله­ زیر نشان داده می­ شود :
(۱-۱)
که در آن P فشار ، c تراکم پذیری و v حجم را نشان می­دهد.
این معادله تغییر حجم ماده را در دمای ثابت بر اثر تغییر فشار توصیف می کند و واحد­های آن معکوس واحد­های فشار است.
۱-۴-۳- درجه­ اشباع سیال
نسبت حجم اشغال شده توسط سیال به حجم منافذ ، درجه­ اشباع سیال نامیده می­ شود. نماد درجه­ اشباع نفت ، S_o است که S درجه­ اشباع و o به نفت اطلاق می­ شود. درجه­ اشباع به صورت کسر یا درصد بیان می­ شود، اما در معادلات به صورت کسری مورد استقاده قرار می­گیرد. مجموع درجه­ های اشباع تمام سیالات موجود در محیط متخلخل برابر ۱ است.
۱-۵- مقدمه‌ای بر چاه‌آزمائی^[۴]
به محض حفر یک چاه در درون مخزن و آغاز استخراج سیال درون آن، تغییراتی در پارامتر‌های مخزنی مانند فشار، حجم سیال درون مخزن، گرانروی سیال و… ایجاد می‌شود. تغییر پارامتر‌های مخزن باعث تغییر رفتار مخزن مانند چگونگی فاز‌های سیال (مایع و گاز) درون مخزن، در نتیجه چگونگی فازهای سیال استخراج شده، میزان دبی و… می‌شود.
بنابراین با گذشت زمان و ادامه‌ی برداشت از مخزن، رفتار مخزن تغییر می‌کند. در واقع پارامترهای مخزن به نوعی تابع زمان هستند. عملیات چاه‌آزمائی تجزیه و تحلیل رفتار مخزن و چاه بر اساس زمان است، نتایج حاصل از آن می‌تواند تأثیر زیادی در تشخیص مقادیر واقعی پارامترهای مخزنی داشته باشد، از این رو چاه‌آزمائی یکی از مهم‌ترین ابزار‌های مهندسان برای شناخت مخزن نفت محسوب می‌شود. به دست آوردن مقدار واقعی این تغییرات نقش عمده‌ای در ایجاد یک مدل دقیق و به روز از مخزن دارد.
در سال‌های ۱۹۳۷، چاه‌آزمائی به عنوان ابزاری برای شناخت رفتار واقعی مخزن در قبال تغییرات ایجاد شده‌ی درون چاه، وارد مهندسی نفت شد[۸]. مخزن نفت محیطی ناشناخته و بسیار ناهمگن است که تشخیص دقیق آن عملاً امکان پذیر نیست. با توجه به ویژگی‌های کلی مخزن، مدل‌های ریاضی اولیه‌ای برای تفسیر رفتار مخزن و چگونگی حرکت سیال در درون محیط‌های متخلخل مختلف از جمله محیط متخلخل مخازن شکافدار، وجود دارد. این مدل‌ها که اصطلاحاً مدل‌های ایده‌آل گفته می‌شوند، تا اندازه‌ای توانایی پیش‌بینی رفتار واقعی مخزن را دارند. پارامتر‌های مدل را باید پس از تطبیق با رفتار مخزن اصلاح کنند، تا رفتار مدل، رفتار واقعی مخزن را نشان دهد. پس از انجام هرآزمایش، روی مخزن واقعی، اطلاعات فشار و زمان را روی نمودارهایی (مختصات لگاریتمی، شبه لگاریتمی یا دکارتی) پیاده کرده و آن را بر اساس نمودار‌های مدل‌های اولیه تفسیرمی‌کنند و اطلاعاتی مانند نوع رژیم جریان(خطی، شعاعی، کره‌ای)، مساحت مخزن و… غیره را به‌دست آورند.
درحدود سال‌های ۱۹۷۰به بعد، محققین با ارائه کردن نمودارهای مدل^[۵] فشار در برابر زمان، به تشخیص حالت‌های کلی شکل مخزن پرداختند که در تفسیر نمودارهای چاه‌آزمایی نقش بسیار زیاد و مهمی دارند.
شکل(۱- ۲) : نمودار مدل فشاری [۹]
نمودار‌های مدل نسبت به روش قبلی، جزئی‌تر و دقیق‌تر بوده و حالت‌های بیشتری را نشان می‌دهند، از این رو برای مهندس نفت این امکان ایجاد می‌شود که با اخذ اطلاعات مخزن و پیاده کردن داده‌های مربوط به آزمایش روی نمودار، نمودار بدست آمده از مخزن واقعی را با نمودارهای مدل منطبق کرده و براساس آن پارامترهای دیگر مهندسی مخزن ( نفوذ‌پذیری، ضریب پوسته و….) را به دست ‌آورد، و یا درحالت عدم انطباق کامل با نمودار‌های مدل، برخی از پارامترهای نمودار مدل را تغییر داده تا بهترین نمودار بیان‌کننده‌ی حالت واقعی مخزن را شناسایی کند. پس از این برای افزایش دقت، روش استفاده از نمودارهای مشتق ( نمودار مشتق فشار در برابر زمان ) ارائه شد.
در واقع نمودار‌های مشتق نیز یک نوع نمودار مدل هستند که محاسبات مهندسی بر اساس آن‌ها بیشتر، در تأیید و تکمیل نتایج بدست آمده از نمودارهای مدل معمولی بکارمی‌رود. نمونه‌ای از این نمودارها در شکل زیر آمده است.

شکل(۱- ۳) : نمودار مدل مشتق فشاری [۹]
درکشورما به دلیل اهمیت داشتن تولید روزانه، بستن چاه به مدت دو یا سه روز برای انجام آزمایش تا حدود زیادی امکان‌پذیر نیست و یا خیلی سخت است به‌همین دلیل مجهز کردن چاه‌ها به سیستم‌های هوشمند (چاه هوشمند^[۶]) برای ثبت فشار و زمان و دبی تولید می‌تواند تا حدودی ما را از عملیات چاه‌آزمایی بی‌نیاز کند. یکی از نکات جالب درمورد چاه‌آزمایی این است که با بهره گرفتن از اطلاعات سه متغیر زمان، فشار و دبی تولیدی یا دبی تزریقی، اکثر پارامترهای مهندسی مخزن نظیر نفوذپذیری، ضریب پوسته، سطح تخلیه چاه (حجم مؤثر درتولید چاه، به بیان دیگر حجمی از مخزن که توسط هر چاه تخلیه می‌شود)، نوع مخزن (ساده یا ترکیبی) را به ‌دست می‌آورند.
۱-۵-۱- عوامل موثر بر چاه‌آزمائی
۱-۵-۱-۱- ضریب پوسته^[۷]
فاصله‌ی نزدیک به چاه که به دلیل عواملی مانند ورود آب از گل حفاری به داخل سازند، عوارض حاصل از مشبک‌کاری، آزاد شدن گاز نزدیکی چاه به دلیل افت فشار و هم‌چنین رسوب آسفالتین (نوعی نفت بسیار سنگین با گرانروی بسیار بالا) خواص فیزیکی خود را از دست داده باشد را ضریب پوسته گویند [۱۰]. میزان آسیب‌دیدگی مخزن را با یک ضریب به اسم ضریب پوسته نشان می‌دهند. به‌عبارت دیگر به هر نوع عاملی که باعث افت فشار غیر معمول و نیز کاهش یا افزایش تراوائی در ناحیه‌ی اطراف چاه گردد ضریب پوسته گفته می‌شود.
– ضریب پوسته‌ی شکاف هیدرولیکی