ب) استعارهی مکنیّه ( بالکنایه)
در این نوع استعاره مشبه را ذکر میکنند و مشبه به را حذف مینمایند و آن را در دل ضمیر خود به جانداری تشبیه میسازند و سپس برای آن که این تخیّل به خواننده منتقل شود، یکی از صفات یا ملائمات آن جاندار را در کلام ذکر می کنند؛ مثل دست روزگار که در آن مشبه یعنی روزگار، همراه یکی از ملائمات مشبه به (انسان) که دست باشد آمده است. ( ر.ک: شمیسا، ۱۳۸۱، ص ۱۷۰)

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

استعارهی مکنیه یا بالکنایه، از جمله مقولههایی است که مورد توجه شاعران کودک قرار
گرفته است. از میان انواع استعارهها، این استعاره کاربرد فراوانتری دارد. حال به ذکر نمونههایی از استعارهی مکنیّه که از میان اشعار کودکانهی شاعران برگزیدهایم میپردازیم:

برگ خستهای است
روی بال باد
باد، اسب اوست
تند و تیز و شاد
(رحماندوست، ۱۳۶۹، ص ۲۳)

در مصرع دوم این شعر، ترکیب «بال باد» استعاره مکنیّه است که موجب خیالانگیزی بیشتر این شعر شده است:

آغوش زمین دوباره پر شد
از پونه و سبزه های خوشبو
برخاست گل بنفشه از خواب
با خنده نشست بر لب جو
(شعبان نژاد، ۱۳۷۰، ص ۸)

در مصرع اوّل این شعر، ترکیب «آغوش زمین» استعارهی مکنیه است. در مصرع سوم عبارت «از خواب برخاستن گل بنفشه» هم نوعی استعارهی انسان مدارانه یا جاندار انگاری را تشکیل
میدهد.

آن روز زمین سیاه پوشید
پر بود دلش زغصّه و درد
انگار که چشم آسمان هم
در سوگ بهار گریه میکرد
(همان، ص ۲۰)

در این شعر ترکیب اضافی «چشم آسمان» که اضافهی استعاری میباشد، استعارهی مکنیه است. هر چند در کل شعر نوعی جاندار انگاری را به وضوح حس میکنیم. سیاه پوشیدن زمین، گریه کردن چشم آسمان، دل زمین از غصّه پر بودن، همه نوعی بیان استعاره است.
تشخیص در شعر کودک
بیگمان یکی از زیباترین و پرکاربردترین گونه های صورتهای خیال در شعر فارسی، تشخیص است؛ یعنی ذهن شاعر با نیروی تخیّل خویش به هر چیز بی جان ، حرکت و زندگی میبخشد و همه چیز در برابر چشمان شاعر زنده است. «در دنیای کودکان، شخصیت بخشیدن به اشیاء از یک جایگاه والایی برخوردار است و جدای بعد هنری آن، تشخیص دراذهان کودکان از دیدگاه روانشناختی، نیز قابل بررسی است ومربوط به مراحل رشد کودک میباشد وهرچقدر کودک، از نظر سنی و عقلی رشد بیشتری می یابد میزان و بسامد کاربرد تشخیص در گفتاراو کمتر می شود.» ( علی پور، ۱۳۸۳، ص ۱۲۴)
به طور کلّی جاندار پنداری از خصوصیات بارز کودکان است و کودکان با آن زندگی میکنند . کودک به راحتّی با درخت، دریا و عروسک و … صحبت میکند.حرفهای دلش را به عروسکش
میگوید و آن را رازدار خود میپندارد؛ بنابراین میبینیم که شاعران شعر کودک از این عنصر شعری بیشتر ازدیگر عناصر درسرودن شعر سود میجویند. اگر به خوبی شعرهای کودک را بررسی کنیم، میتوان گفت درهمهی سروده های گروه سنی کودک و حتّی نوجوان، تشخیص جایگاه خوبی دارد واین یکی از ویژگیهای خوب شعر کودک است و نشان میدهد که دنیای کودکان خیالانگیزتر از دنیای بزرگسالان است؛ همانند:

من کنار شیشه هستم
میزند باران صدایم
مینشیند توی ایوان
شعر میخواند برایم

واژگان: دف: چنبری باشد که پوستی بر آن چسبانند و قوّالان نوازند. (برهان)
معنی و مفهوم: حیواناتی که شکل آن‌ها روی بدنه‌ی دف حک شده است، در بزم باده‌نوشی همگی از شاه اخستان یاد می‌کنند.
۴۰ – پشـــت ملّـــت، خــدایــگان امــم
روی دولـــت، نـــگاهبـــان عـــجم
معنی و مفهوم: شاه اخستان، پشت و پناه مردم و صاحب و خداوندگار همه‌ی امت‌هاست. او روی و نشانه‌ی بخت و اقبال و نگهبان فارسی زبانان (ایرانیان) است.
آرایه‌های ادبی: پشت و روی با هم تضّاد دارند. روی دولت اضافه‌ی استعاری است.
بند چهارم:
کلمات قافیه: آن، روان، جان و …
حروف اصلی قافیه: ان
حرف روی: ن
حروف الحاقی: ندارد
ردیف: کنید امروز
۴۱ – خــاصــگان، جـــهد آن کنیــد امـــروز
کــآب عشـــرت روان کنیـــد امــــروز
معنی و مفهوم: ای خاصگیان بزم، بکوشید که امروز به شادی و عشرت رونق و رواج بدهید.
آرایه‌های ادبی: آب عشرت اضافه‌ی استعاری و استعاره از شراب است. آب روان کردن کنایه از رونق بخشیدن است.
۴۲ – تــا بــه شـب هـم صبـوح، نــوروز اسـت
روز در کـــــار آن کنیـــــد امـــــروز
معنی و مفهوم: باده نوشی صبحگاهی تا شب باید ادامه داشته باشد، پس روز خود را در آن صرف کنید.
آرایه‌های ادبی: شب و روز با هم تضّاد دارند.
۴۳ – اِنســیان را هـــم از مُصـــحِّف اُنـــــس
روضــه‌ی اِنــس و جـــان کنیــد امــروز
واژگان: مُصحِّف: لفظی که به تغییر نقطه، لفظ دیگر خوانده شود (فرهنگ لغات) مُصحِّف اُنس: مقصود آتش است که مُصحِّف کلمه‌ی «اُنس» است. (فرهنگ لغات) روضه: باغ، گلزار. (معین) جان: جن، مقابل اِنس، پریان. (معین)
معنی و مفهوم : از آتش برای آدمیان و جنیان باغ و بوستانی مهیّا کنید.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

آرایه‌های ادبی: اِنس و اُنس جناس محرّف دارند. مُصحِّف اُنس کنایه از آتش است.
۴۴ – ز آن گـلی کـه از حَجَــر، نـه از شَجر اسـت
حُـجره چــون گلسـتان کنیـــد امــــروز
واژگان: حجر: سنگ. (دهخدا) شجر: درخت. (معین)
معنی و مفهوم: امروز از آتش که همچون گُلی می‌باشد، که به جای درخت از سنگ رسته است، خانه‌ی خود را به گلستان تبدیل کنید.
آرایه‌های ادبی: گل استعاره از آتش است. حجر و شجر جناس مضارع دارند. شاعر به این که اصل آتش در دل سنگ است، نظر دارد.
۴۵ – هســـت روی هـــوا کبــوتــر فـــــام
زآتـــش، ارزن فشـــان کنیــد امــــروز
واژگان: ارزن: نباتی است که در نواحی سردسیر که گندم عمل نمی‌آید، یعنی در قسمت‌های کوهستانی برای مصرف اهالی یا دانه‌ی مرغ کاشته می‌شود. (دهخدا)
معنی و مفهوم: امروزکه آسمان از ابرهای تیره‌ی چون کبوتر پوشیده شده است، آتش بیفروزید تا جرقه‌های آن همچون دانه‌های ارزن به هوا بپرد. (و غذای کبوتران را تأمین کند)
آرایه‌های ادبی: روی هوا اضافه‌ی استعاری است. هوا درتیرگی ابرها به رنگ کبوتر مانند شده است. ارزن استعاره از جرقه‌های آتش است.
۴۶ – ز آتشــی کـــه آفــتاب ذرّه‌ی اوســـت
آســــمان را نــــهان کنیـــد امــــروز
معنی و مفهوم: چنان آتشی بیفروزید که آفتاب در مقابل عظمت آن، ذرّه‌ای بیش نباشد و این آتش انبوه، آسمان را بپوشاند.
۴۷ – وز مــی‌ای کــه آسـمان پیـالـه‌ی اوســت
آفتــابــــی عیـــان کنیــــد امــــروز
معنی و مفهوم: امروز از شرابی که آسمان به منزله‌ی جام و پیاله‌ی آن است، در این هوای ابری، آفتابی دیگر نمایان کنید.
آرایه‌های ادبی: می به آفتاب تشبیه شده و پیاله با تشبیه مضمر به آسمان مانند شده است. بیت دارای آرایه‌ی غلو است.
۴۸ – بیــد را چـــون زکــال کـــرد آتـــش
بــــاده، راوُق بــــدان کنـــید امـــروز
واژگان: زکال: زغال، انگِشت. (ناظم) راوق کردن: صاف کردن، پالودن. (دهخدا)
معنی و مفهوم: امروز که آتش، هیزم بید را به زغال تبدیل کرده است، با زغال آن شراب را صافی کنید.
۴۹ – از پــــی آن تــــذرو زرّیــــن پــــر
آهنیـــن آشــــیان کنیـــد امـــــروز
واژگان: تذرو: مرغ صحرایی شبیه به خروس باشد. (برهان)
معنی و مفهوم: امروز برای آن آتش سرخ که شراره‌های زرد دارد و به تذروی با بال‌های زرّین شبیه است، آتشدانی آهنین بسازید.
آرایه‌های ادبی: تذرو زرّین پر استعاره از آتش است. آتش سرخ با شراره‌های زرد به قرقاولی با بال‌های طلایی مانند شده است. آهنین آشیان استعاره از آتشدان است.
۵۰ – بهــــر مـــرّیـــخ آفـــتاب عَــــلَم

که تحت شرایط اولیه و شرایط مرزی زیر حل می­ شود

(۳-۲)

(۳-۳)

(۳-۴)

با اعمال شرایط بالا، پروفایل غلظت به صورت معادله­ (۳-۵) خواهد بود.

(۳-۵)

مقدار گاز جذب شده به وسیله­ مایع با انتگرال گیری از معادله­ غلظت به دست می ­آید.

(۳-۶)

فاکتور F₂ اثر سرعت هیدرودینامیکی و تغییر در حجم مایع در اثر مخلوط شدن را نشان می­دهد.

(۳-۷)

­بنابراین با انداز گیری مقدار گاز جذب شده، ضریب نفوذ سیستم تعیین می­گردد. این روش تکرارپذیری خوبی ندارد که علت آن، تغییر سریع تراکم پذیری گاز در بازه­ی فشاری مطالعه شده است که باعث می­ شود نتایج آزمایش شدیدا به نوسانات دما و فشار حساس گردند ]۱۸[.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

گروگان و همکارانش، با بهره گرفتن از همین روش، ضریب نفوذ دی اکسید کربن را در پنتان، دکان، هگزادکان و همین طور در نفت خام و آب اندازه گیری کردند. دمای آزمایش C° ۲۵ و بازه­ی فشاری تا KPa6000 گزارش شد. آنها بر مبنای نتایج به دست آمده، دو رابطه برای محاسبه­ی ضریب نفوذ دی اکسید کربن در آب و نفت بر اساس ویسکوزیته­ و دما ارائه دادند ]۱۹[.
۳-۲-۲- اندازه گیری ضریب نفوذ بر اساس تغییر فشار گاز
ژانگ و همکارانش با بهره گرفتن از این روش ضریب نفوذ متان و دی اکسید کربن را در نفت سنگین به دست آوردند. اساس کار این روش این است که با گذشت زمان، گاز درون مایع نفوذ کرده و فشار فاز گاز به آرامی کاهش می­یابد. بنابراین با قرار دادن داده ­های فشار فاز گاز بر حسب زمان، در معادلات انتقال جرم، ضریب نفوذ گاز در مایع تعیین می­گردد. این فرایند تا جایی ادامه می­یابد که فاز مایع از گاز اشباع شود. معادله­ نفوذ حاکم و شرایط اولیه و مرزی این سیستم مشابه معادلات (۳-۱) تا (۳-۴) خواهد بود. در این روش هم فرض می­ شود، مقاومت در مرز دو سیال وجود ندارد ]۲۰[.
مشکل روش ژانگ این است که یک شرط مرزی نامناسب را در مدلسازی به کار برد; به عبارتی او فرض کرد هنگامی که سیستم به فشار تعادلی رسید، غلظت گاز در مایع برابر با غلظت تعادلی خواهد بود. از طرف دیگر، آنها یک عدد ثابت را برای انحراف گاز از حالت تعادل در طول آزمایش در نظر گرفتند، گرچه این پارامتر در فشارهای بالا انحراف قابل ملاحظه­ای از واحد می­یابد و می ­تواند عامل ایجاد خطاهای زیادی شود ]۲۱[. هر چند انجام این روش ساده است اما می­توان بزرگترین مشکل این روش­ها را گران بودن، زمانبر بودن و عدم در نظر گرفتن فشار فاز گاز در بدست آوردن ضریب نفوذ دانست ]۲۲[.

۲-۴-۲-۲ سیفون و ادکتور
از آنجا که اجکتورها با ایجاد خلأ سبب مکش سیال می­شوند، در برخی از موارد، می­توان از این خصوصیت جهت انتقال سیالات استفاده نمود. اجکتورهایی که از بخار بعنوان سیال محرک جهت انتقال و پمپاژ آب یا مایعات دیگر استفاده می­ کنند، تحت عنوان سیفون شناخته می­شوند. در اجکتورها اختلاط آب یا سیال مکش یافته با سیال محرک باعث کندانس بخار می­ شود.
ادکتورها نیز مانند سیفون­ها برای پمپ، انتقال و تخلیه مایعاتی که در سطوح پایین­تر قرار گرفته­اند، بکار می­روند با این تفاوت که سیال محرک مورد استفاده در ادکتورها بجای بخار، یک مایع پر فشار است. از اجکتورهای مایع، جهت انتقال مواد گرانولی یا پودری و یا اختلاط آنها با مایعات نیز استفاده می­ شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۴-۲-۳ ونتیلاتور و گاس اسکرابر
همانطور که قبلاً ذکر شد، یکی از مهمترین موارد استفاده از اجکتورها، تهویه محیط و حذف ذرات آلوده موجود در سیالات می­باشد. جهت تخلیه هوای آلوده از یک محیط بسته مانند تانک از یک دستگاه تهویه یا ونتیلاتور استفاده می­ شود. هوا و یا نیتروژن فشرده شده به عنوان سیال محرک وارد اجکتور می­شوند و بدین ترتیب گازها و بخارات آلوده را از محیط، مکش نموده و خارج می­نمایند.
در بعضی از موارد نیز که هدف تزریق هوای تازه به یک محیط بسته می­باشد، هوای پرفشار موجود یا ایجاد شده توسط یک کمپرسور کوچک، وارد ونتیلاتور شده و پس از اختلاط با هوای آزاد مکش شده، به محیط بسته وارد می­ شود. لازم به ذکر است اگر قرار بود حجم هوای مورد نیاز را توسط یک کمپرسور فشار پایین و با دبی بالا، فشرده ساخته تا به محیط مورد نظر انتقال یابد، هزینه بالاتری صرف می­شد.
تزریق هوا یا اکسیژن در برخی از فرایندها نیز انجام می­ شود. فرایندهایی از قبیل اکسیداسیون، تخمیر و فرایندهای بیولوژیکی برای انجام واکنش، نیاز به اکسیژن دارند که در اینگونه موارد از اریتور استفاده می­ شود. سیال محرک مورد استفاده در اریتور، آبی است که توسط یک پمپ سیرکولاسیون، پرفشار شده و وارد اجکتور می­ شود و بدین ترتیب هوای آزاد محیط را مکش نموده و به فرایند تزریق می­نماید.
برای حذف ذرات گرد و غبار، آلودگی، بخارات و بوی بد گازهای صنعتی از گاس اسکرابر استفاده می­ شود. این تجهیزات معمولاً بین مراحل فرایندی و یا قبل از اینکه گاز به اتمسفر تخلیه شود، آلودگی­های مذکور را حذف می­ کنند. از اجکتورها می­توان به منظور جداسازی ذرات موجود در گاز استفاده نمود. در این موارد سیال محرک مورد استفاده مایعی است که قادر است ذرات معلق موجود در گاز را در خود جذب نماید. مخلوط سیال محرک و گاز حاوی ذرات آلوده به یک درام منتقل شده و در آنجا مایع از گاز جدا می­ شود. مایع توسط یک پمپ، مجدداً به اجکتور منتقل می­ شود.
۲-۴-۲-۴ اختلاط سیالات
چنانچه قبلاً ذکر شد، سیال محرک مورد استفاده در بسیاری از اجکتورها، بخار می­باشد. از آنجا که بخار دارای حرارت بالا بوده و اختلاط آن با آب بعنوان سیال مکشی، مشکلی ایجاد نمی­نماید، لذا در بسیاری از موارد از اجکتورهای بخار جهت گرمایش آب یا سیالات فرایندی استفاده می­ شود. در این نوع اجکتورها، بخار بعنوان سیال محرک بطور مستقیم با آب یا هر مایع دیگر تماس پیدا کرده و پس از اختلاط کامل، آب گرم شده و بخار نیز کندانس می­گردد.
در بعضی از موارد نیز از اجکتور جهت کاهش دمای بخار استفاده می­ شود. بخار مصرفی در واحدهای صنعتی توسط واحدهای تولید کننده بخار تولید می­ شود که می ­تواند به صورت اشباع و یا سوپرهیت باشد. بخار تولید شده که برای واحدهای مصرف کننده فرستاده می­ شود، معمولاً سوپرهیت بوده و باید از نظر دما و فشار کنترل گردد. لذا کنترل دما در سوپرهیت کننده­ها از اهمیت بالایی برخوردار می­باشد. یکی از روش­های کاهش دمای بخار سوپرهیت، استفاده از دی­سوپرهیتر می­باشد.
دی­سوپرهیترها تجهیزاتی هستند که با تماس دادن مستقیم آب خنک و بخار سوپرهیت، باعث کاهش دمای بخار سوپرهیت می­گردند. در برخی از دی­سوپرهیترها از یک اجکتور جهت اختلاط آب با بخار سوپرهیت استفاده می­ شود. بخار سوپرهیت به عنوان سیال محرک عمل کرده و آب را مکش نموده و سبب اختلاط آن با بخار و لذا کاهش دمای آن می­ شود.
۲-۴-۲-۵ افزایش فشار
از آنجا که سیال منتقل شونده در اجکتور ضمن عبور از دیفیوزر، فشار آن نیز افزایش می­یابد، لذا یکی از کاربردهای اجکتورها افزایش فشار سیالات است. از جمله این نوع اجکتورهای بخار می­توان به ترموکمپرسور و یا بخار jet computer اشاره نمود. ترموکمپرسورها اغلب جهت کاهش انرژی مصرفی در تبخیر کننده­ها استفاده می­شوند. در شکل ۲-۴ یک نمونه از ترموکمپرسورها را مشاهده می کنید.

شکل ۲-۴ یک نمونه ترموکمپرسور [۴]
چنانچه می­دانیم تبخیر کننده­ها برای غلیظ کردن محلول­ها کاربرد دارند و برای گرم کردن خوراک از بخار استفاده می­ کنند. بخار وارد لوله­های تبخیرکننده شده و حرارت خود را به خوراک می­دهد و سبب می­ شود بخشی از خوراک تبخیر شود و به این ترتیب محصول تغلیظ شده، بوجود آید. بخارات حاصل از تبخیر خوراک، از بالای تبخیر کننده خارج می­ شود. برای جلوگیری از اتلاف حرارتی در تبخیر کننده­ها، از انرژی گرمایی بخارات حاصل از گرم کردن خوراک ورودی، می­توان استفاده نمود. بدین منظور لازم است این بخار با بخار تازه که وارد لوله­های مبدل تبخیر کننده می­ شود، مخلوط گردد. از آنجاییکه فشار بخار ورودی به لوله­های مبدل بالاتر از فشار “بخار حاصل از تبخیر خوراک” می­باشد، لازم است از یک اجکتور استفاده شود تا بخارات حاصل از گرمایش خوراک را مکیده و ضمن مخلوط نمودن با بخار تازه، وارد مبدل تبخیر کننده گردد. بدین ترتیب به کمک یک اجکتور می­توان از انرژی گرمایی بخار استفاده بهینه نمود.
چنانچه می­دانیم برای بالا بردن فشار گاز و انتقال آن در طول یک فرایند، از کمپرسور استفاده می­ شود. کمپرسورها انواع مختلفی دارند که بر حسب کاربرد، میزان فشرده سازی، ظرفیت مورد نیاز، شرایط سیال ورودی و … نوع آن توسط طراح، انتخاب و پارامترهای مهم آن تعیین می­ شود. بعنوان مثال در کمپرسورهای سانتریفیوژ، فشار سیال ورودی نباید کمتر از حد معینی باشد.
در برخی از موارد احتمال دارد فشار گازی که وارد یک کمپرسور سانتریفیوژ می­ شود از حد پایین بخش مکش آن کمتر شود و سبب شود کمپرسور وارد سرج شده یا نهایتاً از سرویس خارج شود. همچنین احتمال دارد طراح بخواهد از یک کمپرسور سانتریفیوژ فشار بالا در فرایند استفاده نماید، اما به دلیل اینکه فشار گاز ورودی بسیار پایین است، هزینه بالایی باید صرف تهیه کمپرسور شود.در اینگونه موارد می­توان از یک اجکتور برای بالا بردن فشار گاز ورودی به کمپرسور استفاده نمود. بخشی از گاز خروجی از کمپرسور برگشت داده شده تا بعنوان سیال محرک در اجکتور مورد استفاده قرار گیرد.
یک نمونه از موارد استفاده از این طرح در بازیافت گازهای ورودی به فلر می­باشد. بخش مهمی از گازهای زایدی که به سیستم فلر فرستاده می­شوند، گازهایی هستند که دارای فشار بسیار کم بوده و به همین دلیل غیرقابل استفاده در فرایند می­باشند. اما چنانچه فشار این گازها به حد مطلوبی برسد، می­توان مجدداً از آنها استفاده نمود.
در جدول ۲-۱، موارد کاربردی هریک از اجکتورهای بخار، هوا و آب ذکر شده است.

جدول ۲-۱ کاربرد انواع اجکتورها [۵]
کاربرد
سیال محرک
نمونه

پمپاژ و انتقال مایعات

بخار

سیفون­های جت بخار
مکنده­های (exhauster) جت بخار
پمپ­های خلأ تک مرحله­ ای

هوا

سیفون­های جت هوا
مکنده­های جت هوا

مایع

اجکتورهای جت آب
مکنده­های جت آب

مبدل منبع ولتاژ(VSC)
عنصر پایه نسل جدید ادوات FACTS یک مبدل ولتاژ با کلیدهای GTO می باشد که طرف AC آن توسط یک ترانسفورماتور به صورت سری یا موازی به شبکه قدرت متصل است و طرف DC آن یک خازن با توان نامی کوچک قرار دارد که نقشی در تهیه توان راکتیو مبدل ندارد وصرفاً برای تأمین ولتاژ خروجی مبدل مورد استفاده قرار می گیرد. هر بازوی این مبدل از یک کلید GTO و یک دیود تشکیل شده است که برای عبور دوطرفه جریان به صورت معکوس با هم موازی شده اند[۱۱].

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شکل(۲-۱۶) طرحی از این جبرانساز را با اتصال موازی به شبکه به عنوان یک STATCOM که توضیحات بیشتر آن در بخش بعدی ارائه خواهد شد، نشان می دهد.
طرح VSC در کاربرد STATCOM
طرح پایه ای مدل VSC
با انتخاب تدابیر کنترلی برای کلید زنی و استفاده از روش های مدولاسیون پالس(PWM) می توان دامنه و فاز ولتاژAC را کنترل کرد. از آنجایی که مبدل منبع ولتاژ به هیچ منبع انرژی داخلی متصل نیست بنابراین با صرفنظر از تلفات نباید در حالت ماندگار توان اکتیو با شبکه مبادله کند(معادله توان اکتیو باعث شارژ و دشارژ خازن DC می گردد در حالی که وظیفه خازن صرفاً تأمین سطح ولتاژ مبدل است) توان تلفاتی خازن DC می تواند یا از شبکه AC و یا از طریق یک یکسوکننده جداگانه به طور مستقل تأمین شود. مبدل نشان داده شده در شکل(۲-۱۶) دو سطحی است به این معنی که دارای دو سطح ولتاژ DC (دو طرف خازن DC) است و از طریق کلید زنی، از آنها برای ایجاد ولتاژ های بالاتر AC استفاده می شود. در سالهای اخیر برای ایجاد ولتاژهای بالاتر AC و کاهش هارمونیک ها از مبدلهای چند سطحی نیز استفاده می شود. در حالت کلی می توان به جای مبدل منبع ولتاژ در ادوات FACTS از یک مبدل منبع جریان که در طرف DC آن به جای خازن یک سلف قرار دارد استفاده نمود که در حال حاضر به دلیل مشکلات عملی کاربرد آن بسیار محدود است. [۱۲]

STATCOM
اگر ولتاژ خروجی مؤلفه اول مبدل با ولتاژ شبکه هم فاز باشند و ولتاژها و جریانها به صورت یکایی بیان شوند خواهیم داشت :

در این رابطه، راکتانس معادل بین خروجی مبدل و نقطه اتصال جبران کننده به شبکه(f) می باشد. مشاهده می شود که این جریان به ازای به صورت خازنی عمل می نماید این پدیده همانند چگونگی جذب یا تزریق توان راکتیو توسط یک کندانسور سنکرون می باشد. توجه داریم که تبادل توان راکتیو صرفاً با تنظیم پارامترهای مبدل و نه توسط عناصر ذخیره کننده انرژی (سلف و خازن) صورت می گیرد. از طرفی مبادله توان اکتیو میان مبدل و شبکه، طبق رابطه(۲-۱۹) براساس اختلاف زاویه انجام می گیرد :

و چون این رابطه با صرفنظر کردن از تلفات بدست آمده است ، بنابراین توانی بین مبدل و شبکه مبدله نخواهد شد. به این ترتیب STATCOM به مانند یک منبع جریان راکتیو مستقل با دامنه قابل کنترل که به طور موازی با سیستم قدرت قرار می گیرد عمل می نماید .
همانند VSC مهمترین کاربرد STATCOMدر شبکه انتقال کنترل ولتاژ و تثبیت ولتاژ نقطه اتصال جبران کننده است. بنابراین کنترل توان راکتیو خروجی آن توسط یک کنترل حلقه بسته با پس خور ولتاژ صورت می گیرد. مطابق شکل(۲-۱۸) زمانی که جبران کننده به حد ظرفیت سلفی و یا خازنی خود می رسد، جریان آن مستقل از دامنه ولتاژ خروجی به حداکثر مقدار مجاز محدود خواهد شد، در حالی که vsc در حد ظرفیت خود مانند سلف یا خازن ثابت عمل نموده و جریان آن تابعی خطی از ولتاژ است.[۱۳]
مشخصه های جبران کننده های ایستا با کنترل حلقه بسته ولتاژ . الف) SVC ، ب) STATCOM

کنترل کننده یکپارچه پخش توان(UPFC)
UPFC از دو مبدل منبع ولتاژ تشکیل شده است که خروجی AC یکی از آنها از طریق یک ترانسفورمر به طور موازی به شبکه انتقال متصل شده و دیگری به صورت سری با خط قرار گرفته است.همانگونه که در شکل(۲-۱۹) مشاهده می شود ساختار این وسیله حاصل ترکیب یک STATCOM و یک SSSC می باشد[۱۳و۱۷و۱۸].
ترانسفورمر موازی UPFC را ترانسفورمر تحریک و ترانسفورمر سری آن را ترانسفورمر تقویت کننده می نامند.در UPFC بر خلاف مبدل سری می تواند تبادل توان اکتیو نیز داشته باشد. در این صورت بدون آنکه ولتاژ خازن DCتغییر نماید توان اکتیو اضافی یا مورد نیاز مبدل سری از طریق ترانسفورمر و مبدل موازی تأمین می شود بنابراین فاز ولتاژ تزریقی سری می تواند به طور آزادانه و مستقل کنترل شود.
* ut هم فاز با u بوده و دامنه آن کنترل شود (تقویت وتنظیم ولتاژ شبکه)
* ut عمود برجریان خط بوده وهمانند csc به صورت جبران خازنی قابل کنترل استفاده شود.
* ut عمود بر u بوده وبا تنظیم دامنه U زاویه فاز ولتاژشبکه کنترل شود (مانند PAR)
*ترکیبی از موارد بالا
طرح UPFC
مشخصه های مختلف جبران سری
درتمامی موارد یاد شده توان راکتیو تزریقی مبدل موازی نیز به طور مستقل قابل کنترل بوده ومانندSTATCOM می توان از آن برای کنترل ولتاژ یا توان راکتیو استفاده کرد .
UPFC دارای سه پارامتر قابل کنترل می باشد دامنه ولتاژتزریقی ترانسفورماتور تقویت کننده (UT)فاز این ولتاژ(PQ) وجریان راکتیو ترانسفورماتور تحریک کننده (IQ)
UPFC قادر است تمامی اهداف سایر ادوات FACTS نظیر تنظیم ولتاژ کنترل همزمان توانهای اکتیو وراکتیو وبهبود پایداری را به تنهایی محقق نماید .

مقایسه قابلیت‌های ادوات FACTS
در این بخش قابلیت‌های ادوات نسل قدیم وجدید FACTSدر بهبود بهره برداری از سیستم قدرت از دیدگاه کنترل ولتاژ ، کنترل پخش بار پایداری گذرا ، میرایی نوسانات محلی ، میرایی نوسانات بین ناحیه ای ، کاهش جریان خطا وتغییر سطح اتصال کوتاه به بحث گذارده می شود. [۱۳]

بررسی کابرد ادوات FACTSدرشبکه برق موجود وآینده کشور
با وجود قدمت نسبی نسل اول سیستمهای انتقال جریان متناوب انعطاف پذیر مثل SVC وHVDC سیستمهای مزبور درکشور ما جایگاه چندانی درشبکه های برق منطقه ای درسراسری پیدا نکرده اند علت این امر را می توان درعواملی همچون عدم وجود فناوری ساخت این گونه تجهیزات درکشور ودر نتیجه وابستگی شدید به تجهیزات ساخت خارج ضرورت انجام مطالعات متکی به اطلاعات واقعی برای طراحی این گونه سیستمها ونگرانی عمومی دست اندکاران صنعت برق درعوارض وحوادث غیر قابل پیش بینی ناشی از کاربرد این تجهیزات خلاصه کرد از این رو تنها تأسیسات موجود از این نوع درشبکه برق کشور منحصر به سیستم SVC نصب شده درپست امیدیه ۲ بوده وسایر نمونه های موجود این نوع تأسیسات درایران مربوط به صنایع سنگین فلزی نظیر فولاد مبارکه ونیز کارخانه فولاد آلیاژی ایران واقع دراستان یزد می باشد دراین بخش پاره ای از مشکلات بهره برداری وبرنامه ریزی شبکه سراسری برق ایران مطرح شده ودررابطه با امکان رفع این مشکلات از طریق به کارگیری ادوات FACTSپیشنهاداتی ارائه خواهد شد که موجود و یا در دست ساخت می باشند .
* برنامه ریزی برای توسعه بهینه شبکه انتقال کشور با بررسی احداث ستون فقرات جدیدی از نظر سطح ولتاژ ویا نوع ساختار آن (جریان متناوب یا جریان دایم)برای شبکه برق کشور. مدار علی آباد به اسفراین[۱۵] وعلی آباد به ترکمنستان [۱۶] نشان می دهد :
* درحالتی که ارتباط دوشبکه خراسان وسراسری فقط از طریق خط مزبور برقرار باشد بروز خطای منجر به قطع این خط می تواند مشکلات عملی درحفظ پایداری در شبکه ترکمنستان می باشد.
* وقوع خطا درنزدیکی پست علی آباد باعث نوسانات قابل توجهی درتوان انتقالی برروی خطوط ۴۰۰کیلو ولت نزدیک به محل خطا بخصوص خط علی آباد به اسفراین خواهد شد واختلاف فرکانسی میان دو انتهای خط مزبور ایجاد خواهد کرد .مشکلات مطرح شده نمایانگر ضرورت بررسی وانجام مطالعاتی برای برنامه ریزی برای کنترل توان قابل انتقال میان شبکه های سراسری خراسان وترکمنستان ومحدوده نوسانات آن درشرایط وقوع خطا بوده واستفاده از عناصر مختلفFACTSبه عنوان یکی از راهکارهای قابل اجرا برای بهبود عملکرد سیستم می تواند مورد توجه قرار گیرد.

ارتباط نیروگاه آبی دز
با توجه به آنچه که درباره وضعیت آینده شبکه سراسری وپست علی آباد درشبکه برق کشور وامکان استفاده از ادوات FACTSبرای بهبود وضعیت سیستم گفته شد ،نگاهی به مشکلات گذشته شبکه سراسری وکاربرد عناصر FACTSدر این رابطه نیز قابل توجه خواهد بود.
مطابق با شکل (۱۵)نیروگاه آبی دز درسال ۱۳۷۴دارای ۲خط ارتباطی ۲۳۰کیلو ولت دو مداره به پستهای اندیمشک وکمالوند بود .به موجب وضعیت بهره برداری از شبکه برق خوزستان درسال ۱۳۷۴ومطالعات انجام شده برای بهبود آن [۲۵] به علت به مدار آمدن منابع تولید جدیدی همچون نیروگاه بیستون درشبکه برق منطقه ای غرب ،تقریبأتمامی تولید نیروگاه آبی دز با توان تولیدی ۱۰۰ مگاوات به سمت شبکه خوزستان (پست اندیمشک)سرازیر شده وتوان قابل انتقال آن به سمت شبکه برق باختر (پست کمالوند) به شدت کاهش یافته ونزدیک به صفر می رسید.
خطوط ارتباطی نیروگاه آبی دز
با توجه به ظرفیت انتقال محدود خط ۲۳۰کیلو ولت دو مداره دز به اندیمشک (کمتر از ۳۰۰مگاوات برای هر مدار)درصورت بروز خطا برروی هر مدار ،مدار دیگر قابلیت انتقال تمامی تولید نیروگاه دز را اندیشه ومنجر به از دست رفتن نیروگاه دز به عنوان یکی از اصلیترین منابع تنظیم فرکانس درشبکه می گردید. برای رفع این مشکل بناچار درکوتاه مدت توان تولیدی نیروگاه دز به اندازه ظرفیت انتقال یک مدار ۲۳۰ کیلو ولت خط دز به اندیمشک کاهش یافت ودرمرحله بعد اقدام به احداث یک خط ۲۳۰کیلو ولت دو مداره جدید به طول ۲۵ کیلومتر میان نیروگاه وپست اندیمشک گردید که درسال ۱۳۷۵به بهره برداری رسید.
درصورت وجود ترانسفور ماتورهای جابجاگر فازPST درشبکه به عنوان یکی از عناصر نسل قدیم FACTS و یا امکان بهره گیری از فناوریهای جدیدتری همچون جابجاگر ایستای فاز(SPS) شاید مطالعات لازم درزمینه کابرد این نوع تجهیزات به یافتن راه حل مناسبتری از نظر فنی واقتصادی نسبت به احداث یک خط جدید منجر می شد .
خازن گذاری در شبکه توزیع
مقدمه