. عباسى یعقوبى، احمد بن أبى یعقوب، تاریخ الیعقوبى، بیروت، دار صادر، بى­تا، ج‏۲،ص۴۶۹ ↑
. حموى، شهاب الدین ابو عبد الله یاقوت بن عبد الله، پیشین،ج‏۴، ص۲۴۰؛ بلاذرى، أبو الحسن أحمد بن یحیى، پیشین، ص۴۳ ؛ ابن الأثیر، عز الدین أبو الحسن على بن ابى­الکرم، پیشین، ج‏۲،ص۲۲۵ ↑
. ابن ابی الحدید، عزالدین ابوحامد، پیشین، ج۱۶، ص۲۱۷ ↑
. مسعودی، أبوالحسن على بن الحسین بن على، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق: اسعد داغر، دوم، دارالهجره، قم، ۱۴۰۹
، ج‏۴، ص۵۱ ؛ ابن الأثیر، عزالدین أبوالحسن على بن ابى الکرم، پیشین، ج‏۷،ص۱۱۶ ↑
. نقوی، سید محمد تقی، سوگنامه فدک،دوم، الهادی، قم، ۱۳۷۴ش، ص۱۹۸ ↑
. ابن بابویه، محمد بن على، علل الشرائع، اول، کتاب فروشى داورى، قم، ۱۳۸۵ش ، ج‏۱ ، ص۱۵۵: «از ابراهیم کرخی روایت شده است که از امام صادق پرسیدم: چرا امیرالمؤمنین در زمان خلافتشان فدک راترک کردند؟(پس نگرفتند) فرمودند: به منظور اقتدا به پیامبر اکرم در زمان فتح مکه که عقیل خانه ایشان را فروخته بود؛ به ایشان گفته شد یا رسول الله آیا به منزلتان برمی­گردید؟فرمودند: و آیا عقیل برای ما خانه­ای گذاشته است؟ ما اهل بیت چیزی را که به ظلم از ما گرفته شود پس نمی­گیریم. وبرای همین فدک در زمان خلافت ایشان برگردانده نشد.» ↑

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

. همان: «ما اهل بیتی هستیم که حقمان را از کسی که به ما ظلم کند نمی­گیریم ولی و صاحب اختیار امور ما خداوند عزوجل است و جز او حق ما را از ظالمین برما نمی­گیرد.» ↑
. طبرسى، احمد بن على، پیشین، ج‏۱، ص ۱۰۲ ↑
. همان، ج‏۱، ص ۱۰۴ ↑
. شریف الرضى، محمد بن حسین، پیشین، نامه۴۵ ↑
. الخرائج و الجرائح‏، قطب الدین راوندى، سعید بن هبه الله‏، پیشین، ج۱، ص۱۱۳؛ ابن طاووس، على بن موسى، کشف المحجه لثمره المهجه، ص۱۸۲ ؛ مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، پیشین ،ج۲۹،ص۱۲۳ ↑
. جوهری، ابوبکر احمد بن عبدالعزیز ، السقیفه و فدک، دوم، مکتبه نینوی الحدیثه، تهران، ۱۴۰۱ق، ص۹۸ ↑
. ابن ابی الحدید، عزالدین ابوحامد، پیشین، ج۱۶، ص۲۸۴ ↑
. قراچه داغی تبریزی انصاری، محمد علی بن احمد، المعه البیضاء فی شرح خطبه الزهراء،ص۳۲۵ ↑
. مطهرى، ‏مرتضی، آینده انقلاب اسلامی(مجموعه آثار)، صدرا، چهارم، تهران‏، ۱۳۸۹ش، ج ۲۴، ص۳۶۰ ↑
. مطهرى، ‏مرتضی، مقدمه­ای بر جهان­بینی اسلامی(مجموعه آثار)، صدرا، چهارم، تهران‏، ۱۳۷۴ش، ج۱۵، ص ۸۹۸ ↑
. هر چند که بعضی آن را چهار خطبه برشمرده‌اند؛ ولی به اعتقاد اکثر مورخین، خطبه چهارم، ادامه خطبه فدکیه است. ر.ک: دشتی، محمد، فرهنگ سخنان حضرت فاطمه زهرا ، هفتم، مشهور، ۱۳۸۴، صص۷۰-۹۸ ↑
. پورسیّدآقایی، سیّدمسعود، چشمه در بستر(تحلیلی از زمان­شناسی حضرت زهرا)، هفتم، انتشارات حضور، قم ،۱۳۹۱ش، ص۳۵۲ ↑
. واژه «لمه» به معنای گروه، در مقدمه خطبه حضرت فاطمه آمده است: «وَ أَقْبَلَتْ فِی لُمَهٍ مِنْ حَفَدَتِهَا» و یکی از اسامی خطبه حضرت فاطمه در مسجدپیامبر می­باشد. ↑
. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، پیشین، ج‏۲۹، ص۲۳۵ ↑
. اربلى، على بن عیسى، کشف الغمه فی معرفه الأئمه، اول، بنى هاشمى، تبریز، ۱۳۸۱ق، ج‏۱، ص۴۷۹ ↑
. شرف الدین موسوی، عبد الحسین، النص والاجتهاد، تحقیق: أبو مجتبى، اول، سیدالشهداء ، قم، ۱۴۰۴ ه‍ .ق، ص ۶۱ ↑
. تهرانی، محمد محسن بن علی بن محمد رضا(شیخ آقا بزرگ)، الذریعه إلى تصانیف الشیعه، بی­چا، اسماعیلیان‏، قم‏، بی­تا،ج۷، ص ۲۰۳ ↑
. همان، ج ۱۸، ص ۱۰۹ ↑
. تهرانی، محمد محسن بن علی بن محمد رضا، پیشین، ج۴، ص۳۴۸ ↑
. همان، ج ۲۶، ص ۱۲۵ ↑
. حلى، حسن بن سلیمان بن محمد، مختصر البصائر، محقق/ مصحح: مظفر، مشتاق‏، اول‏، مؤسسه النشر الإسلامی، قم، ‏‏۱۴۲۱ ق‏
ص ۴۵۶ ↑
. جوهری، ابوبکر احمد بن عبدالعزیز، پیشین، ص ۹۸ ↑
. ابو الفرج الاصفهانی، علی بن الحسین بن محمد بن احمد بن الهیثم المروانی الأموی القرشی، مقاتل الطالبیین، المحقق: السید أحمد صقر، بی­چا، دارالمعرفه، بیروت، بی­تا، ص۹۵ ↑
. ابن حیون، نعمان بن محمد، شرح الأخبار فی فضائل الأئمه الأطهار ‏، محقق/ مصحح: محمد حسین حسینى جلالى، اول،‏ جامعه مدرسین‏، قم، ‏۱۴۰۹ ق، ج‏۳، ص۳۴ ↑
. ابن بابویه، محمد بن على،‏ من لایحضره الفقیه‏، محقق/ مصحح: على اکبر غفارى، دوم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏، قم‏،۱۴۱۳ ق‏،‏ ج‏۳، ص ۵۶۸ ↑
. ابن بابویه، محمد بن على، علل الشرائع، ج‏۱، ص ۲۴۸ ↑
. سید مرتضى، ابوالقاسم على بن حسین، الشافی فی الإمامه‏، تحقیق و تعلیق از سید عبد الزهراء حسینى، دوم‏، مؤسسه الصادق ، تهران،‏۱۴۱۰ ق ، ج‏۴، ص۶۹-۷۶ ↑
. طبرى‏، محمد بن جریر بن رستم، دلائل الإمامه‏، اول ، نشر بعثت، قم‏، ۱۴۱۳ ق، ص ۱۰۹-۱۱۱ ↑
. طبرسى، احمد بن على، پیشین، ص۹۷ ↑
. ابن ابی الحدید، عزالدین ابو حامد، پیشین، ج۱۶، ص۲۱۱ ↑
. بحرانى، میثم بن على بن میثم، شرح‏نهج‏البلاغه، دوم، ‏دفترنشرالکتاب، ‏۱۳۶۲ش، ج۵، ص۱۰۵ ↑
. اربلى، على بن عیسى، پیشین، ج‏۱، ص۴۹۲ ↑
. بهاءالدین بغدادی، محمد بن حسن بن محمد بن علی بن حمدون أبو المعالی، التذکره الحمدونیه، اول، دار صادر، بیروت، ۱۴۱۷ق ، ج۶، ص۲۵۵-۲۵۹، ح۶۲۸ ↑
. شامى، ‏جمال الدین یوسف بن حاتم، الدرالنظیم فی مناقب الأئمه اللهامیم،‏ بی­چا ، جامعه مدرسین،‏ قم‏،۱۴۲۰ ق، ص۴۶۵-۴۷۸ ↑
. مسعودی، أبو الحسن على بن الحسین بن على، پیشین، ج‏۳،ص۲۳۷ ↑
. علاوه بر منابعی که اشاره شد، تعداد دیگری از منابع هستند که این خطبه شریفه را ذکر کرده ­اند. از جمله: المناقب احمد بن موسی بن مَردُویَه اصفهانی؛ نثر الدرر منصور بن حسین رازی؛ مقتل الحسین موفق بن احمد مکی؛ منال الطالب فی شرح طَوال الغرائب مبارک بن محمد الجزری؛ تذکره الخواص من الأمّه فی ذکر مناقب الأئمه سبط ابن الجوزی؛ معادن الحکمه فی مکاتیب الأئمه علَم الهدی بن فیض کاشانی. برای مطالعه ر.ک: آذربادگان، حسینعلی، نگاهی گذرا به اسناد و منابع مکتوب خطبه فدک، فصلنامه علوم حدیث، شماره ۲۶، ۱۳۸۱ش. ↑
. ابن منظور، محمد بن مکرم، پیشین، ج‏۱۲، ص۵۴۸ ↑
. ابن اثیر جزری، مبارک بن محمد، النهایه فی غریب الحدیث والأثر، ج‏۴، ص ۲۷۳ ↑
. فراهیدى، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج‏۸، ص ۳۲۳ ↑
. جوزی، جمال الدین أبوالفرج عبدالرحمن بن علی بن محمد، غریب الحدیث، محقق: عبدالمعطی أمین القلعجی، اول ، دارالکتب العلمیه، بیروت ، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۳۳۳ ↑
. زمخشری، أبو القاسم محمود بن عمرو بن أحمد، الفائق فی غریب الحدیث والأثر، تحقیق: علی محمد بجاوی، محمد أبو الفضل ابراهیم،دوم، دارالمعرفه، لبنان، بی­تا، ج۳، ص۳۳۱ ↑
. محمودى‏، محمد باقر، نهج‏السعاده فی‏مستدرک‏نهج‏البلاغه، مصحح: عزیزآل‏طالب‏، سازمان‏چاپ ‏و انتشارات وزارت ‏فرهنگ ‏و ارشاداسلامى،‏ اول، تهران‏، ۱۳۷۶ش‏، ج۱، ص ۸۳ ؛ انصاری، محمد باقر، رجایی، سید حسین، اسرار فدک، اول، دلیل ما، قم،۱۳۸۰ش، ص۱۵۱ ↑
. ابن اثیر جزری، مبارک بن محمد، منال الطالب فی شرح طوال الغرائب، بی­چا ، جامعه ام القری، مکه، ۱۳۹۹ق، ص۵۰۱ ↑

انسان و طبیعت دو جوهره مجزّا هستند

مسئولیت نسبت به طبیعت ناشی از مسئولیت نسبت به انسان‌هاست

تا حدّی که منافع انسان به خطر بیفتد

محدود به انسان

زیست‌محور

انسان صرفاً با موجودات زنده اشتراکاتی دارد

انسان صرفاً نسبت به برخی موجودات زنده مسئولیت دارد

تا حدّی که رفاه برخی جانداران به خطر بیفتد

محدود به گونه‌های جاندار

زیست‌بوم محور

انسان با زیست‌بوم مرتبط است

انسان نسبت به کلّ زیست‌بوم مسئول است

تا حدّی که ثبات و انسجام زیست‌بوم به خطر بیفتد

محدود به اجزای تشکیل دهنده یک زیست‌بوم

خدا محور (توحیدی)

انسان با تمامی مخلوقات خداوند مرتبط است

انسان نسبت به خداوند و مخلوقات او مسئولیت دارد

تا حدّی که مخلوقات خداوند به خطر بیفتد

نا متناهی

نظریه گفتمان: این دیدگاه به منظور تبیین پدیده‌ها بر درک و تفسیر معنای رفتارهای تأکید دارد. گفتمان نوعی پیوستگی بین مفاهیم ایجاد می‌کند و می‌تواند مرزهای هویتی را تصریح نماید. این نظریه در حوزه‌هایی از خط مشی‌گذاری عمومی که با ابهام مسائل عمومی، ابهام تعاریف و مرزبندی‌های اساسی میان مسائل و راه حل‌ها مواجه هستیم (نظیر عرصه سیاستگذاری فرهنگی) راهگشاست اما در قلمرو خط مشی‌گذاری زیست‌محیطی به دلیل دقت مسائل و تعاریف مورد نظر کاربرد چندانی ندارد. از آنجا که مباحث فنّی با تکیه بر علوم زیستی و تجربی به کمک خط مشی‌گذاران زیست‌محیطی آمده است، لذا از ابهامات این حوزه کاسته و دقّت مسائل و تعاریف و شاخص‌ها را افزایش داده است؛ تا آنجا که در یک تقسیم‌بندی کلّی – همانطور که قبلاً اشاره شد- حوزه مسائل زیست‌محیطی را در سه دسته کلّی مسائل ناشی از آلودگی هوا، آب و خاک طبقه‌بندی می‌نمایند.
۲-۲-۲-۳- مدل‌های خط مشی‌گذاری عمومی
مدل، بازسازی و تلخیصی از واقعیت است که با در بر داشتن ویژگی‌های اصلی آن، شناخت از واقعیت را تسهیل می‌کند. (الوانی، ۱۳۸۷، ص۱۷) در عرصه‌های علمی، مدل‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد از قبیل مدل‌های ریاضی، ترسیمی و مدل‌های چند بعدی اما در پژوهشهای کیفی، مدل‌های مفهومی کاربرد بیشتری دارند. یک نوع طبقه بندی از مدلهای مذکور، در برگیرنده انواع زیر می باشد: (قرشی، ۱۳۹۱، ص ۳۰۴)
برای خط مشی‌گذاری تا کنون مدل‌های گوناگونی ارائه شده است. هر یک از این مدلها مسائل خط مشی عمومی، علل و پیامدهای آن را از دیدگاه متفاوتی مورد بررسی و تعمّق قرار می‌دهد. در حالی که هیچ یک از این مدل‌ها «بهترین» مدل تلقی نمی‌شود، هر یک از آنها دیدگاه‌های مشخصی را در مورد مسائل مختلف خط مشی ارائه می‌دهند. در ادامه برخی از این مدل‌ها تبیین شده است:
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

• مدل فرآیندی^[۲۷]: به طور خلاصه می‌توان فرایند خط مشی را به مثابه مجموعه‌ای از فعالیت‌های سیاسی در قالب مراحل شناسایی مشکل، تدوین راه حل‌ها، قانونی کردن، اجرا و ارزیابی در نظر گرفت. باید یادآور شد که خط مشی‌گذاری در این مدل، به تنظیم برنامه کار (جلب توجه خط مشی‌گذاران)؛ تدوین پیشنهادها (انتخاب گزینه‌های خط مشی)؛ مشروعیت بخشیدن (جلب حمایت و تأیید نهادهای قانون‌گذاری، اجرایی و قضایی) و اجرا و ارزیابی نتایج حاصل از آن مربوط می‌شود.

صاحب‌نظرانِ دیگر هر کدام مراحل متفاوتی برای خط مشی‌گذاری از منظر فرآیندی بیان کرده‌اند. شناخت، درک و بیان مسئله یا مشکل، دستور کار گذاری، تجزیه و تحلیل، گزینه‌سازی و انتخاب گزینه، طراحی سیاست، اجرا و به کارگیری خط مشی، ارزیابی و خاتمه خط مشی مراحل فرایند خط مشی‌گذاری را تشکیل می‌دهد. (قلی‌پور، ۱۳۸۹، صص۱۴۴-۱۲۵) الگوی فرایند خط مشی‌گذاری اندرسون دارای پنج مرحله است: تشخیص مسئله و تهیه دستور کار، تنظیم راه حل‌ها، پذیرش راه حل‌ها، اجرا و ارزیابی خط مشی. کواد نیز برای فرایند خط مشی‌گذاری پنج مرحله تنظیم مسئله، پیدا کردن راه حل‌ها، پیش‌بینی محیط آینده، مدل‌سازی اثرات راه حل‌ها و ارزیابی راه حل‌ها را ذکر می‌کند. (هیوز، ۱۳۸۴، ص ۷۷)
الوانی و شریف‌زاده مراحل فرایند خط مشی‌گذاری را تعریف شناسایی مسئله یا مشکل، تشکّل یا سازماندهی، انعکاس مشکلات به مراجع خط مشی‌گذار، دستور کارگذاری خط مشی، تهیه و تنظیم پیشنهادهای خط مشی، اجرا و ارزیابی خط مشی دانسته‌اند. (الوانی و شریف‌زاده، ۱۳۸۸، ص۵). هاولت و رامش پنج مرحله «دستور کار گذاری»، «شکل‌گیری خط مشی»، «تصمیم‌گیری»، «اجرا» و «ارزیابی» را به عنوان مراحل خط مشی‌گذاری ذکر می‌کنند. (Hawlett and Ramesh, 2009, p12) آنچه در تحقیق حاضر مدّ نظر است مراحل مذکور برای فرایند خط مشی‌گذاری زیست‌محیطی «پیش از مرحله اجرای خط مشی‌ها» است.
جدول شماره ۲-۴: مراحل فرایند خط مشی‌گذاری از منظر صاحب‌نظران

نام صاحب‌نظر/ مرجع

گام‌ها یا مراحل فرایند خط مشی‌گذاری

هاولت و رامش

دستور کارگذاری شکل‌گیری خط مشی تصمیم‌گیری اجرا ارزیابی خط مشی

بنابراین اقامه‏ى نماز و اداى زکات و امر به معروف و نهى از منکر از وظایف و کارهاى قطعى مسئولان حکومت اسلامى است. (قرائتی، ۳۱۳۸ ج‏۸: ۵)
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ب)خداوند امر به معروف و نهی از منکر مردم نسبت به مردم می فرماید: الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاهَ وَ یُطیعُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِکَ سَیَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزیزٌ حَکیمٌ (توبه/۷۱)
ولایت امر و مسئول در کار یکدیگر بودن اقتضاء مى‏کند که همدیگر را امر به معروف و نهى از منکر کنند، اقامه نماز که بهترین رابطه با خدا و دادن زکاه که بهترین رابطه با انسان و جامعه و اطاعت از خدا و رسول از آثار ایمان است، نتیجه آنکه چنین مردمان به زودى مورد رحمت خدا واقع مى‏شوند، خدا در انجام این وعده توانا است و این علت و معلول از آثار حکمت خداست، جامعه‏اى که اکثریت قاطع آن این اوصاف را دارد، مورد رحمت خدا و جامعه مترقى است. مردان و زنان در چنین جامعه‏اى هر یک موضوعیت دارند، بهر حال آیه صریح است در اینکه مؤمنان اعم از مرد و زن در پاکسازى جامعه اسلامى و ایجاد محیط توحیدى بر یکدیگر ولایت دارند. ( قرشى، ۱۳۷۷، ج‏۴: ۲۷۰)
این آیه اطلاق دارند که مردم نسبت به هم این وظیفه را دارند و حتی امر به معروف و نهی از منکر مردم نسبت به حکومت و یا حکومت نسبت به مردم را می‌گیرد چون اطلاق دارند.
ج) امر به معروف و نهی از منکر مردم نسبت به حاکمان: در قرآن به صراحت این قسم ذکر نشده است و تنها اطلاقات آیات مربوطه این قسم را می‌گیرد، ولی در روایات زیادی می‌توان استفاده کرد که این قسم نیز مد نظر می‌باشد. مثلاً این روایت نهج البلاغه: لَا تَتْرُکُوا الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ فَیُوَلَّى عَلَیْکُمْ أَشْرَارُکُمْ ثُمَّ تَدْعُونَ فَلَا یُسْتَجَابُ لَکُم(نامه:۴۷)‏ امر به معروف ونهی از منکر را ترک نکنید که اشرار بر شما مسلط می‏شوند وسپس هرچه دعا کنید مستجاب نمی‏گردد.
در دسته بندی دیگری می توان این گونه بیان کرد که:

1. 1. امر و نهی از ذات پاک خداوند شروع شده بر طبق آیه مقابل: « إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ إیتاءِ ذِی الْقُرْبى‏ وَ یَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَ الْبَغْیِ یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُون‏» (نحل/۹۰)

(در حقیقت، خدا به دادگرى و نیکوکارى و بخشش به خویشاوندان فرمان مى‏دهد و از کار زشت و ناپسند و ستم باز مى‏دارد. به شما اندرز مى‏دهد، باشد که پند گیرید).

1. 1. سپس پیامبران، که به عنوان دعوت کنندگان به سوی خدا و دوری از غیر خدا، در قرآن معرفی می شوند: «وَ لَقَدْ بَعَثْنا فِی کُلِّ أُمَّهٍ رَسُولاً أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ… ‏»(نحل/۳۶)

و همانا ما در میان هر امّتى پیامبرى را برانگیختیم (تا به مردم بگویند) که خدا را بپرستید و از طاغوت (و هر معبودى جز خدا) دورى نمایید…
علی الخصوص نبی مکرّم اسلام، چنانکه قرآن، در شمارش اوصاف ایشان می فرماید:
«الَّذینَ یَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِیَّ الْأُمِّیَّ الَّذی یَجِدُونَهُ مَکْتُوباً عِنْدَهُمْ فِی التَّوْراهِ وَ الْإِنْجیلِ یَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْکَر….» (اعراف/۱۵۷)
(همانان که از این فرستاده، پیامبر درس نخوانده- که [نام‏] او را نزد خود، در تورات و انجیل نوشته مى‏یابند- پیروى مى‏کنند [همان پیامبرى که‏] آنان را به کار پسندیده فرمان مى‏دهد، و از کار ناپسند باز مى‏دارد….. )

1. 1. سپس حاکمان صالح (امامان) و مسئولان، خداوند بلند مرتبه می فرماید:
      « الَّذینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاهَ وَ آتَوُا الزَّکاهَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَهُ الْأُمُورِ» (حج/۴۱)

(همان کسانى که چون در زمین به آنان توانایى دهیم، نماز برپا مى‏دارند و زکات مى‏دهند و به کارهاى پسندیده وامى‏دارند، و از کارهاى ناپسند باز مى‏دارند، و فرجام همه کارها از آنِ خداست).
۴٫ دسته دیگر گروه های تأثیرگزارهستند، خداوند می فرماید: وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّهٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (آل عمران/ ۱۰۴)
و باید از میان شما، گروهى، [مردم را] به نیکى دعوت کنند و به کار شایسته وادارند و از زشتى بازدارند، و آنان همان رستگارانند.
بنابر نظر مشهور مفسران تعبیر وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّهٌ که در محاورات خود ما نیز اگر در مثل چنین ترکیبى وجود دارد، ظاهرش همین است که براى تبعیض باشد مگر آنکه دلیلى در کلام باشد، و دلالت کند بر اینکه معناى دیگرى از این کلمه منظور است. (طباطبایى، ۱۳۷۴ ‏، ج‏۳: ۵۷۹)
” امر به معروف و نهى از منکر” دو مرحله دارد: یکى” مرحله فردى” که هر کس موظف است به تنهایى ناظر اعمال دیگران باشد، و دیگرى” مرحله دسته جمعى” که امتى موظفند براى پایان دادن به نابسامانیهاى اجتماع دست به- دست هم بدهند و با یکدیگر تشریک مساعى کنند. قسمت اول وظیفه عموم مردم است، و چون جنبه فردى دارد طبعا شعاع آن محدود به توانایى فرد است، اما قسمت دوم شکل واجب کفایى به خود مى‏گیرد و چون جنبه دسته جمعى دارد و شعاع قدرت آن وسیع و طبعا از شئون حکومت اسلامى محسوب مى‏شود. این دو شکل از مبارزه با فساد و دعوت به سوى حق، از شاهکارهاى قوانین اسلامى محسوب مى‏گردد، و مسئله تقسیم کار را در سازمان حکومت اسلامى و لزوم تشکیل یک گروه نظارت بر وضع اجتماعى و سازمانهاى حکومت مشخص مى‏سازد.
سابق بر این در ممالک اسلامى (و امروز در پاره‏اى از کشورهاى اسلامى، مانند حجاز) با الهام از آیه فوق تشکیلاتى مخصوص مبارزه با فساد و دعوت به- انجام مسئولیت‏هاى اجتماعى به نام اداره حسبه و ماموران آن به نام” محتسب” و یا” آمرین بمعروف” وجود داشته است که مامور بودند با همکارى یکدیگر با هر گونه فساد و زشت‏کارى در میان مردم، و یا هر گونه ظلم و فساد در دستگاه حکومت مبارزه کنند، و هم چنین مردم را به کارهاى نیک و پسندیده تشویق نمایند.
بنا بر این وجود این جمعیت با آن قدرت وسیع، هیچگونه منافاتى با عمومى بودن وظیفه امر بمعروف و نهى از منکر در شعاع فرد و با قدرت محدود ندارد. (مکارم شیرازى، ۱۳۷۴ ، ج‏۳: ۳۶)
برخی از مفسران معتقدند منظور از این گروه های ویژه علما و اندیشمندان اسلامی است، چرا که دعوت و امر به معروف و نهی از منکر وظیفه آنهاست، ولیکن برخی گفته اند معنایش فراتر از این است.

1. 1. مجموعه امت و مردم بر طبق آیه « کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّهٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لَوْ آمَنَ أَهْلُ الْکِتابِ لَکانَ خَیْراً لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَ أَکْثَرُهُمُ الْفاسِقُونَ (آل عمران/۱۱۰)

شما بهترین امتى هستید که براى مردم پدیدار شده‏اید: به کار پسندیده فرمان مى‏دهید، و از کار ناپسند بازمى‏دارید، و به خدا ایمان دارید. و اگر اهل کتاب ایمان آورده بودند قطعاً برایشان بهتر بود برخى از آنان مؤمنند و [لى‏] بیشترشان نافرمانند. یکایک افراد جامعه در اوضاع سخت، با امر به معروف و نهی از منکر، مردم را به سوی پیامبران و صراط شان دعوت می نمودند و از پیروی از طاغوت و فساد نهی می کردند.
در این بخش در یک مدل ارئه شده در شکل (۲- ۱) مباحث مطرح شده در امر به معروف و نهی از منکر که مقدمه ورود به انجام این پژوهش میدانی جهت بررسی امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب می باشد ارائه شده است.
شکل (۲-۱): مدل مباحث امر به معروف و نهی از منکر
علم
احتمال تأثیر
شرایط
استمرار بر گناه
عدم مفسده و ضرر
امر به معروف و نهی از منکر
قلبی
گفتاری
مراتب
اجرایی
مأخذ: یافته های تحقیق
۲-۱-۳- شرایط امر به معروف و نهی از منکر

صلاحیت حقوقی مرکز مشتمل بر:
الف: بستن قرارداد
ب: تملک و انتقال دارایی منقول و غیر منقول
ج: طرح هرگونه دعوای حقوقی، می باشد.
فصل دوم: صلاحیت مرکز
ماده ۲۶٫
رضایت طرفین به داوری تحت مقررات این کنوانسیون، در صورتی که به شکل دیگری مقرر نشده باشد، رضایت با در نظر گرفتن همه راه های دیگر می باشد. هر دولت متعاهد می تواند رضایت به داوری تحت مقررات این کنوانسیون را مشروط به مراجعه قبلی به مراجع اداری یا قضایی ]و عدم حصول نتیجه از آنها[ بنماید.
فصل چهار: داوری
قسمت اول: درخواست داوری
ماده ۳۶ .
۱ . هر کشور متعاهد یا هر تبعه کشور متعاهد که متقاضی رسیدگی داوری باشد، بایستی تقاضای کتبی خود را در این خصوص به دبیر کل بدهد که او هم یک نسخه از این تقاضا را برای طرف دیگری می فرستد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲ . درخواست بایستی حاوی اطلاعات در خصوص موضوع مورد اختلاف بین طرفین، هویت و تراضی ایشان به رسیدگی داوری بر طبق ((مقررات و آیین رسیدگی سازش و داوری)) باشد .
قسمت دوم: تشکیل دیوان
ماده ۳۷ .

1. 1. دیوان داوری (که از این به بعد ((دیوان)) نامیده می شود) پس از ثبت درخواست، بر طبق مقررات ماده ۳۶ هرچه زودتر تشکیل خواهد شد.

۲ . الف: دیوان از یک داور منفرد یا هر تعداد غیر زوج داور منتخب به نحوی که طرفین موافقت بر آن داشته باشند، تشکیل خواهد شد.
ب: در صورتی که طرفین در مورد تعداد و نحوه انتخاب داوران به توافق نرسند، دیوان از سه داور تشکیل خواهد شد که یک داور به وسیله هر یک از طرفین و نفر سوم که رئیس دیوان خواهد بود، با توافق طرفین انتخاب خواهند شد.

کنوانسیون شناسائی و اجرای احکام داوری خارجی

ماده ۱ .
این کنوانسیون در مورد شناسایی و اجرای احکام داوری صادره در قلمرو دولتی غیر از دولتی که از آن تقاضای شناسایی و اجرای احکام مزبور شده است و ناشی از اختلافات بین اشخاص اعم از حقوقی یا حقیقی می باشد، اعمال خواهد شد. این کنوانسیون در مورد احکام داوری که در دولتی که از آن تقاضای شناسایی و اجرای آنها شده است، احکام داخلی محسوب نمی شود نیز اعمال خواهد شد.
ماده ۲ .
۱ . هر دولت متعاهد موافقت نامه ای کتبی را که به موجب آن طرف ها متعهد می شوند که کلیه اختلافات یا هر اختلاف موجود یا متحمل الوقوع بین خود را که مربوط به رابطه حقوقی مشخص اعم از این که قراردادی باشد، یا نباشد و مربوط به موضوعی باشد که از طریق داوری قابل حل و فصل باشد، به داوری ارجاع کنند، شناسایی خواهند کرد .
۲ . اصطلاح (موافقتنامهی کتبی) شامل شرط داوری در قرارداد با موافقتنامهی داوری امضاء شده توسط طرف ها یا گنجانده شده نامه ای مبادله شده با تلگراف های مخابره شده خواهد بود.
۳ . دادگاه یک دولت متعاهد در هنگام رسیدگی به دعاوی درباره موضوعی که طرف ها در مورد آن موافقتنامهای را در مفهوم این ماده منعقد کرده باشند، بنا به تقاضای یکی از طرف ها، آنها را به داوری ارجاع خواهد داد مگر اینکه رأی دهد که آن موافقتنامه باطل و کان لم یکن، بی اعتبار یا غیر قابل اجراست.

نتیجه

مستفاد از ماده ۴۵۵ به بعد ق.آ.دم و اصل ۱۳۹ ق.ا. و همچنین ماده ۱۶ ق.د.ت.ب و سایر قوانین داخلی ذکر شده که به صراحت با پذیرش نهاد داوری و قبول قاعده ((داوری پذیری)) و پذیرش این اصل در نظام حقوق ایران و به ویژه دین مبین اسلام و اختصاص آیات شریفه قرآن کریم بهعنوان قانون اساسی اسلام و روایات وارد شده از اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) میتوان نتیجه گرفت شرط داوری اساساً شرطی صحیح می باشد، لکن قانونگذار بنا بر مصالحی درج شرط داوری در معاملات دولتی را منوط به رعایت و تشریفات قانونی که مهمترین و عمدهترین آن تأیید و تصویب هیأت وزیران و در شرایط خاص اطلاع و تصویب مجلس شورای اسلامی می باشد نموده است، که در فصل بعدی به صورت مفصل به آن خواهیم پرداخت .
فصل سوم
شرایط اعتبار داوری در معاملات دولتی و ضمانت اجرای آن

شرایط اعتبار داوری در معاملات دولتی و ضمانت اجرای آن

در ابتدا به مفهوم دولت، دستگاه ها یا شرکت های دولتی و سپس به موضوع قراردادهای دولتی می پردازیم. انجام معاملات، لازمه مهم هر فعالیت اقتصادی است، همانطوریکه اشخاص حقیقی (انسانها) مابین خود، قراردادهایی را منعقد میسازند، میان اشخاص حقوقی نیز ممکن است قراردادهایی در جهت اهداف مربوطه، منعقد گردد و از آنجا که این گروه از اشخاص، ذاتاً فاقد اراده میباشند، نمایندگان ایشان، معاملاتی را به حساب این اشخاص (شخص حقوقی) که از قبل وی نمایندگی دارند، انجام میدهند.
همانطورکه میدانیم شخص حقوقی از یک نظر نیز خود به دو قسم مهم تقسیم میشود: ۱) شخص حقوقی حقوق خصوصی ۲) شخص حقوقی حقوق عمومی.
الف) اشخاص حقوقی حقوق خصوصی: همان شرکتهای غیردولتی میباشند که یا تمام سرمایه آن متعلق به اشخاص حقوقی است و یا اینکه کمتر از ۵۰% سرمایه آن متعلق به دولت است که در این حالت نیز شرکت خصوصی محسوب میشود ولو اینکه قسمتی از سرمایه آن با نصاب فوق متعلق به دولت باشد. این شرکتها را قانون تجارت ایران در ماده ۲۰ بر هفت قسم احصاء نموده است که عبارتند از:
۱) شرکت سهامی که شامل (شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص) میباشد.
۲) شرکت با مسئولیت محدود.
۳) شرکت تضامنی.
۴) شرکت مختلط غیرسهامی.
۵) شرکت مختلط سهامی
۶) شرکت نسبی.
۷) شرکت تعاونی تولید و مصرف.
ب) اشخاص حقوقی حقوق عمومی: همانطورکه از نامش پیداست مربوط به عموم مردم جامعه است و با حاکمیت مرتبط است. این گروه از اشخاص، جنبه دولتی داشته و عبارتند از:
۱- دولت به مفهوم اخص کلمه که عظیمترین و حجیمترین شخص حقوقی موجود است (مجموعه هیأت دولت).
۲- وزارتخانههای متبوع دولت.
۳- مؤسّسات و شرکتهای دولتی متبوع وزارتخانهها.
سه مورد فوق همه در طول هم بوده و در نهایت به خود دولت ختم میشود.

مفهوم دولت و قراردادهای دولتی

موضوع را با این سؤال شروع میکنیم که دولت چیست؟ و چگونه میتوانیم دستگاه های دولت را شناسائی کنیم؟ دوم اینکه اگر دولت شخصیت حقوقی دارد، این شخصیت از کجا ریشه گرفته و بهعبارتی دیگر ((شخصیت حقوقی دولت)) به چه معنا است؟
باتوجه به جنبه حقوقی بحث کوشش خواهد شد تا به یاری آنچه در قوانین ایران درباره دولت آمده، قلمرو این مفهوم روشن شود. پیش از پرداختن به این بررسی، یادآوری می کنیم گاهی اوقات در نوشته های حقوقدانان واژه حکومت را بهجای دولت و واژه دولت را بهجای کشور یا مملکت به کار برده اند که بیگمان نادرست و نادقیق است. در حالیکه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به روشنی و دقت کشور و دولت بهجای خود بهکار رفته است. میتوان گفت دولت، حکومت میکند ولی دولت، حکومت نیست. در مقدمه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آنگاه که سخن از ((شیوه حکومت در اسلام)) است منظور نظام سیاسی است نه دولت و بازهم واژه ((حکومت)) که در اصلهای ۱۷۵ و ۱ قانون اساسی بهکار رفته غرض نظام سیاسی است و نه دولت. یادآوری میکنیم که واژه حکومت یک بار نیز در اصل ۴۵ ق.ا. آمده که ناروشن است و میتواند به مفهوم نظام سیاسی، حاکمیت و دولت با هم باشد.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی پیش از باز نگری در سال ۱۳۶۸ واژه های ((قوه مجریه)) و ((دولت))، بهگونهای بهکار رفته بود که دو مفهوم مختلف را میرساند. چنان که در اصل ۱۱۳ منسوخ اعلام شده بود که ریاست قوه مجریه با رئیس جمهور است و در اصل ۱۳۴ آمده بود که ((ریاست هیأت وزیران و دولت)) با نخست وزیر است. در حالیکه قوه مجریه و دولت یکی است. با این همه، چند بار و پس از اصلاح در قانون اساسی اصطلاح ((هیأت وزیران)) و ((هیأت دولت)) در کنار هم بهکار رفته که نادقیق است. زیرا اگر هیأت وزیران، هیأت دولت نیست، پس چیست؟ در اصل ۵۷ قانون اساسی اعلام شده که ((قوای حاکم در جمهوری اسلامی ایران عبارتند از: ((قوه مقننه، قوه مجریه و قوه قضائیه…))، با اینکه عنوان فصل نهم قانون اساسی نیز ((قوه مجریه)) است ولی نام قوه مجریه فقط ۵ بار در اصول ۵۷، ۵۸، ۶۰، ۱۱۳، ۱۷۰ آمده است. در حالی که که نام ((دولت)) ۲۴ بار در اصول ۳، ۸، ۱۱، ۱۴، ۲۱، ۲۸، ۲۹، ۳۰، ۳۱، ۴۱، ۴۲، ۴۳، ۴۴، ۴۹، ۷۹، ۱۲۹، ۱۳۸، ۱۳۹، ۱۴۱، ۱۴۷، ۱۵۱، ۱۵۵، ۱۷۰، ۱۷۱، آمده است.
بیگمان ((دولت)) در این اصلهای یاد شده جز در یک مورد، به مفهوم و معنای قوه مجریه بهکار رفته است. این یک مورد مربوط به اصل ۴۲ قانون اساسی است. که میگوید: ((اتباع خارجه میتوانند در حدود قوانین به تابعیت ایران در آیند و سلب تابعیت اینگونه اشخاص در صورتی ممکن است که دولت دیگری تابعیت آنها را بپذیرد یا خود آنها درخواست کنند)). ولی در این اصل نیز مفهوم ((دولت دیگری)) میتواند به مفهوم ((قوه مجریه)) یا ((کشور)) هم باشد. یعنی ((…کشور دیگری تابعیت آنان را بپذیرد…)) با نگاه سیاسی و حقوقی، کشور در اینجا رساتر و دقیقتر از دولت است.
واژه ((کشور)) نیر دست کم ۲۹ بار در اصلهای ۳، ۶، ۹، ۱۷، ۴۱، ۴۴، ۵۲، ۵۴، ۵۵، ۶۳، ۶۸، ۶۹، ۷۲، ۷۶، ۷۸، ۸۴، ۸۴، ۸۵، ۸۹، ۱۰۳، ۱۰۷، ۱۱۰، ۱۱۳، ۱۴۵، ۱۴۶، ۱۵۱، ۱۶۱، ۱۷۶، ۱۷۷، آمده است. چنانکه میبینیم واژه های ((کشور)) و ((دولت)) در قانون اساسی به دقت در جای خود بهکار رفته است. یعنی دولت به مفهوم قوه مجریه و یکی از ((قوای حاکم در جمهوری اسلامی ایران یا یکی از قوای حاکم در کشور ایران بهکار رفته است. کشور واقعیت گستردهتر و بزرگتری بوده که در برگیرنده خاک یا مرزهای مشخص، مردم (ملت) و قوای حاکم (قوه مقننه، قوه قضائیه و قوه مجریه) است. واژه کشور، مردم و ملت و به ویژه دولت صدها بار بیرون از قانون اساسی، در قوانین عادی و تصویبنامهها و آییننامهها آمده است. با این همه در قوانین عادی نیز همانند قانون اساسی از دولت تعریف نشده است. از جمله:
الف: قانون بودجه سال ۱۳۴۴ و آیین نامه اجرای قسمت اول تبصره ۲۹ همین قانون یکی از متنهای دقیق قانونی است که از دولت چنین تعریف میکند: ((منظور از دولت و مؤسسات وابسته به دولت عبارت است از کلیه وزارتخانهها و مؤسسات وابسته به دولت و همچنین مؤسسات بازرگانی و انتفاعی به شرح فهرست ضمیمه که در این آئیننامه به نام سازمانهای دولتی خوانده میشود)) و تبصره یک همین ماده میافزاید ((سازمانهای دولتی که بعد از تصویب بودجه سال ۱۳۴۴ در کشور ایجاد شده و یا خواهند شد نیز مشمول این آییننامه خواهد بود)) آن چه که در این متن قانونی اهمیت دارد، تأکید قانونگذار روی عبارت ((بهشرح فهرست ضمیمه)) و سازمان های دولتی که… بعداً ایجاد شده یا خواهند شد))، است که نشان دهنده این نکته است که سازمانهایی دولتی هستند که نامشان در فهرست پیوست این قانون بودجه آمده یا در قوانین بعد خواهند آمد. یعنی ریشه پیدایی آن چه که ((سازمانهای دولتی)) نامیده میشود، در تصمیم قانونگذار است.

۲- اثرات خارجی که به دلیل بستگی اندازه به عنوان فاکتورهای خارجی است و به اثرات داخلی وابسته نیست.
در محدوده­ خاصی از قطر ذرات، اندازه ذرات بر روی خواص آن­ها موثر است که این تأثیر برای ذرات کوچکتر بیشتر است، در جایی که وابستگی­ها نامنظم خواص- اندازه ذره حکمفرماست، از نظر نانوشیمی مطلوب­تر است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

نانوشیمی ساخت و خواص شیمیایی ذرات با اندازه­ زیر ۱۰ نانومتر را در طی یک مسیر مطالعه می­ کند. اگرچه بیشتر انتقالات جالب بیشتر در ناحیه زیر ۱ نانومتر ایجاد می­ شود. توضیح مکانیسم­هایی که بر روی فعالیت ذرات و اندازه­ های ۱ نانومتر و زیر آن وجود دارد. در شیمی مدرن اغلب مسائل اصلی­اند که به این دلیل است که تعداد ذرات به صورت تابع کوانتومی در برابر اندازه­ آنهاست. وابستگی فعالیت شیمیایی بر روی اندازه ذرات واکنش دهنده با این حقیقت که خواص اتم­های مجزای عناصر به خوبی خوشه ­ها و نانوذرات­اند، توضیح داده می­ شود که خواص آنها با خواص ماکروذرات متفاوت است. برای فهمیدن و آنالیز نسبی وابستگی خواص شیمیایی به اندازه ذرات می­توان مقایسه­ایی را بین عکس العمل انواع مواد، نانوذرات و خوشه با تغییر اندازه آنها انجام داد. تعیین رابطه­ بین اندازه و خواص آنها از عنصر تا عنصر دیگری متفاوت است و باید برای عنصری به طور ویژه بررسی شود.
۲-۳-روش­های ساخت نانو
به طور کلی ذرات نانوساختار و پوشش­هایی با اندازه کمتر از ۱۰ نانومتر توسط روش­های بسیاری قابل تولیداست.
می­توان روش­های تهیه نانومواد را به سه دسته تقسیم کرد هر چند دسته بندی روش­های ساخت نانومواد مانند انواع آنها بسیار متنوع است.
روش­های فیزیکی
روش­های شیمیایی
روش­های مکانیکی
البته هر کدام از این روش­ها به خودی خود دارای راه کارهای جزئی­تر می­باشند. در روش فیزیکی بیشتر واکنش­ها در فاز گاز انجام می­ شود. بنابراین در دو روش اول، روند تهیه مواد از چینش اتم­ها (یا مولکول­ها) آغاز و با ساخت نانومواد پایدار شده پایان می­پذیرد (در واقع این همان تکنیک از «پایین به بالا» است). اما روش­های مکانیکی برعکس این موارد است. یعنی این روش­، روشی بالا به پایین محسوب می­ شود و نانومواد ساخته شده، نتیجه خرد شدن و تغییر شکل مواد توده­ایی مربوطه است. از روش فاز بخار و محلول می­توان در تهیه پودرها و پوشش­ها استفاده کرد. اما از روش خردایش مکانیکی فقط در تهیه پودرها می­توان بهره برد. در روش فیزیکی عمدتاً ابزارهای بسیار دقیق و در عین حال گران قیمتی مورد نیاز می­باشد که به راحتی هم در دسترس قرار نمی­گیرد یکی از عیوب این روش­ها محسوب می­ شود. تولید نانومواد با بهره گرفتن از واکنش­های شیمیایی در مقایسه با روش فیزیکی، بسیار ارزان­تر و در دسترس­تر است. مزیت این روش­ها ارزان بودن، در دسترس بودن و ساده بودن آزمایش­ها برای تولید نانوذرات می­باشد. شاید به این دلیل بخش عظیمی از تحقیقات نانوذرات در دنیا با بهره گرفتن از روش­های شیمیایی انجام می­پذیرد .
شکل(۲-۱). طرح شماتیکی از روش بالا به پایین و روش پایین به بالا
روش­های سل- ژل، CVD و روش­های شیمیایی از متداول­ترین روش­های ساخت نانوذرات است. البته کاربردهایی مانند بیوحسگرها، MRI، انتقال دارو، درمان و غیره نیازمند، کنترل دقیق اندازه و شکل نانوذرات است. با بهره گرفتن از سورفکتانت، عوامل پوشاننده، قالب­ها و مواد خودآرا می­توان نانوذرات را با اندازه و شکل کنترل شده، تهیه کرد. با انتخاب عوامل پوشاننده مناسب، می­توان خواص سطح نانوذرات را از حالت آبگریز به حالت آبدوست و یا برعکس تغییر داد. همچنین می­توان با بهره گرفتن از حلال مناسب نانوذرات کاملاً تک پاش تهیه کرد. [۱۱،۱۲،۱۳].
۲-۳-۱- روش­های مکانیکی
مهم‌ترین روش‌های تولید بالا به پایین روش‌های آلیاژسازی مکانیکی و تغییر شکل پلاستیکی شدید هستند. در روش‌های آلیاژسازی مکانیکی نقطه شروع یک پودر و یا مخلوطی از چند پودر مختلف می‌باشد و محصول نهایی نیز یک پودر می‌باشد. پودر نهایی اگرچه از نظر ابعاد خارجی در حد نانومتر نیست، ولیکن اندازه دانه‌ها و یا فازهای موجود در ساختار داخلی آن در ابعاد نانومتری خواهد بود.
آسیا کاری از روش‌های قدیمی و متداول تهیه پودرها است. این روش قابلیت استفاده در عملیات آلیاژسازی مکانیکی را نیز داشته و برای بیشتر مواد قابل استفاده است. ابزار مورد استفاده در این روش معمولاً آسیاهای گلوله‌ای هستند. به طور کلی انواع مختلفی از آسیاها وجود دارند، که از لحاظ ظرفیت بازدهی و تجهیزات اضافی جهت گرم و سرد کردن با یکدیگر متفاوت هستند. اما علی‌رغم وجود این تفاوت­ها، اصول عملیات در همه آن‌ ها یکسان است. [۲۷،۲۸]
۲-۳-۲- روش فیزیکی:
انواع متداول روش­های فیزیکی ساخت نانومواد عبارت­اند از:
نشست بخار شیمیایی
نشست فیزیکی بخار
آئروسل
کندوپاش
سایش لیزری[۲۸,۲۹].
۲-۳-۳- روش هیدروترمال و سولوترمال
تکنیک هیدروترمال به عنوان یکی از مهم­ترین ابزار در تولید مواد پیشرفته شناخته می­ شود. یکی از عمومی­ترین مزیت­های آن تولید مواد نانوساختار است که کاربردهای گسترده­ای در صنایع الکترونیک، اپتیک الکترونیک، کاتالیزورها، سرامیک­ها، ذخیره کننده­ داده ­ها به صورت مغناطیسی، بیوداروها، بیوفوتونیک و غیره وجود دارد. تکنیک هیدروترمال نه فقط بر پخش ذرات و تولید نانوذرات بسیار همگن کمک می­ کند، بلکه یکی از تکنیک­های مهم در تولید نانوهیبریدها و نانوکامپوزیت­هاست.هیدرو به معنای آب و ترمال به معنای گرماست. فرایند هیدروترمال در واقع هر واکنش ناهمگنی که در حضور آب و یا دیگر حلال­های معدنی تحت فشار و دمای بالا حل شده و سپس نوبلوری، ترکیبات جدید است. فرایند هیدروترمال جزیی از فرایندهای محلول است و به عنوان یکی از فرایندهای دوستدار محیط زیست شناخته می­ شود.تهیه مواد تحت شرایط هیدروترمال به ظرفی با تحمل فشار بالا که درون آن حلالی بسیار خورنده در دما و فشار بالا نیاز دارد. در آزمایشات هیدروترمال باید آزمایشات به طور روزانه تحت شرایط فشار و دمایی بالا انجام شود، که اغلب با مشکلاتی روبرو است. این مشکلات به دو دسته­ی متفرقه و عمومی تقسیم می­ شود که مشکلات عمومی مثل طراحی، ساخت و آنالیز مواد است. طراحی یک وسیله­ هیدروترمال ایده آل یا مناسب مثل اتوکلاو، راکتور، سرنگ فشار و یا بمب فشار بالا مشکل و یا شاید غیرممکن باشد زیرا هر پروژه و کار تحقیقاتی شرایط متفاوتی دارد..
عموماً در فرایندهای هیدروترمال برای ساخت نانومواد از راکتورهای زیر استفاده می­ شود:
۱- اتوکلاوهای معمولی
۲- نوع Morey (پهن و بشقاب مانند و مهر و موم شده)
۳- راکتورهای چرخان
۴- مخروط سربسته نوع Tutlle- Roy
۵- اتوکلاوهای TZM
۶- راکتورهای حمامی شکل
۷- راکتورهای جریانی
۸- راکتورهای هیدروترمال با امواج میکرو
۹- هیدروترمال- مکانوشیمیایی
۱۰- اتوکلاوهای پیستونی استوانه­ایی شکل
۱۱- ابزار قرص مانند
۱۲- سندان معمولی
۱۳- سندان از جنس الماس[۲۱].
۲-۳-۴-روش رسوبگذاری
این روش جزو یکی از قدیمی­ترین روش­های ساخت، نانومواد است. در این روش ابتدا مواد اولیه در یک حلال معمولی حل می­ شود، سپس عامل رسوب دهنده اضافه می­ شود.می­توان در این روش از حلال­های غیرآبی نیز استفاده کرد، که در آن صورت مزایایی بسیاری نیز خواهد داشت. از جمله آنکه تعداد پارامترهای بیشتری برای بهینه کردن شرایط واکنش وجود خواهد داشت (عامل رسوب دهنده پایدار در محیط غیرآبی، پتانسیل­های احیا و ماده­ اولیه و غیره). عامل رسوب دهنده می ­تواند یک کمپلکس، عامل کاهنده و یا اکسنده باشد. در ادامه­ واکنش پس از تشکیل نانوذرات می­توان توسط روش­های مختلف آنها را پایدار کرد. به عنوان مثال؛ روش­های فضایی، الکتروستاتیکی و یا ترکیبی از هر دو روش. یکی از مهم­ترین مزایای این روش این است که نیازی به تجهیزات پیشرفته ندارد و به راحتی می ­تواند با بهره گرفتن از تجهیزات و وسایل موجود در یک آزمایشگاه شیمی و یا فیزیک به راحتی مورد استفاده قرار گیرد.
۲-۳-۵- روش سل- ژل
روش سل- ژل برای تولید ذرات سرامیکی و اکسید فلزی همگن با خلوص بالا به کار می­رود. در واقع سل- ژل عبارت است از سوسپانسیون ذرات معلق جامد در مایع که شکل خود را حفظ می­ کند.فرایند سل- ژل از هفت مرحله تشکیل شده است که بنابر نوع محصول می­توان برخی از مراحل را حذف کرد. این روش، برای ساخت اکسید فلزات یک روش ایده آل محسوب می­ شود. چرا که در این روش محصولات همگن و با درجه خلوص بسیار بالا بدست می ­آید. البته باید عنوان کرد که این روش به دلیل پیش ماده­های گران قیمت (آلکوکسید فلزات) ممکن است در برخی موارد، مقرون به صرفه نباشد .
روش تهیه نانو مواد با تکنیک سل- ژل
روش سل- ژل برای تولید ذرات سرامیکی و اکسید فلزی همگن با خلوص بالا به کار می­رود. اگرچه تاریخچه­ فرایندهای سرامیکی بر پایه علم شیمی به چهار هزار سال قبل از میلاد مربوط می­ شود. اما مفهوم کنترل شکل و ساختار مولکولی سرامیک­ها و شیشه­ها با بهره گرفتن از شیمی سل- ژل، احتمالاً توسط مطالعات ابلمن و گراهام بر روی ژل سیلیکا در اواسط دهه­ ۱۸۰۰ مربوط می­ شود. همچنین کاسا توانست در سال ۱۸۷۰ ژل­های آلومینا را تولید کند. [۲۶٫۲۷].
سل کلوئیدهای معلق در مایع است.
ژل سوسپانسیونی است که شکل ظاهری خود را حفظ کرده باشد.