توضیحات:
هندوستان: کشور معروف در جنوب آسیا، در جنوب هیمالیا و کنار دریای عمان و بحر بنگال… . این سرزمین شبه قارهّ‌ای است که از قسمت‌های دیگر آسیا با جبال هیمالیا جدا می‌شود، در قدیم به تمام سرزمینی اطلاق می‌شد که امروز هند و پاکستان کنونی است. (فرهنگ لغات)
۱۳۱ – بــــر ثبـــات دولـــت او تـــا ابـــد
جنبـش عــدلـش نشـان خــواهــد نمــود
معنی و مفهوم: عدل و انصاف همیشگی شاه، نشانه‌ای از جاودانگی و ثبات بخت و دولت (حکومت) اوست.
آرایه‌های ادبی: ثبات و جنبش با هم تضّاد دارند.
۱۳۲ – سـرخی شــام آگهی داده اسـت از آنــک
روز خــوشـی، در جهــان خــواهـد نمــود
معنی و مفهوم: سرخی افق در هنگام غروب (شفق) از آن خبر می‌دهد که (با وجود دولت شاه اخستان) روز خوبی در انتظار جهان خواهد بود.
۱۳۳ – صبــحگاهی کــز شـبیخون ران گشــاد
تیــغ چــون خـور، خون فشـان خواهد نمود
واژگان: ران گشاد: سوار شدن بر اسب و رفتن. (فرهنگ لغات)
معنی و مفهوم: صبحگاهی که شاه برای حمله‌ی ناگهانی، سوار بر اسب می‌شود و حرکت می‌کند، شمشیرش را که با خون دشمن سرخ شده، مانند خورشید سرخ رنگ هنگام طلوع، به همگان نشان خواهد داد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

آرایه‌های ادبی: ران گشادن کنایه از بر اسب سوار شدن و حرکت کردن است. تیغ خون‌آلود ممدوح به خورشید هنگام طلوع تشبیه شده است.
۱۳۴ – شبـروی کــرده کلنــگ آســـا بــه روز
همـچو شـاهـین کــامـران خـواهـد نمــود
واژگان: کلنگ: پرنده‌ای کبود رنگ و بزرگ تر از لک لک. (ناظم) شاهین: پرنده‌ای باشد شکاری و زننده از جنس سیاه چشم. (برهان)
معنی و مفهوم: شاه در تمام طول شب، همچون کلنگ که در طول روز همواره در حرکت است، در حرکت و تکاپو بوده است و در آغاز روز، مانند شاهینی پیروز و غالب می کند.
آرایه‌های ادبی: حرکت و تکاپوی شاه در شب به تکاپو و حرکت کلنگ در روز مانند شده و پیروزمندی او به شاهین تشبیه گردیده است. کلنگ و شاهین با هم مراعات نظیر دارند. شب و روز در بیت تضّاد ایجاد کرده است.
توضیحات:
کلنگ: برهان قاطع در معنی کلنگ آورده است: «پرنده‌ای است کبود رنگ و دراز گردن و بزرگ تر از لک لک که او را شکار کنند.» نام دیگر این پرنده، کرکی و نام ترکی آن درنا ثبت شده است . در قاموس کتاب مقدّس در باره‌ی کلنگ آمده است: «صدایش شبیه به بوق می‌باشد و در فاضلاب‌ها و نیزارها مأوا گزیند، خوراکش قورباغه و ماهی می‌باشد و از جمله خصایل او این که زمستان را در گرمسیر و تابستان را در ییلاق می‌گذراند.» چنان که ارمیای نبی نیز این مطلب را اشاره می کند و ایمان قوم بنی اسرائیل را بدین مرغ تشبیه می‌فرماید و قول ارستوفانیس نیز بر این مطلب یعنی ارتحال کلنگ دلالت می کند چنان که می‌گوید: وقتی که کلنگ به افریقا آید و صدایش شنیده شود، موسم زراعت می‌باشد». (عبدالّهی، ۱۳۸۱: ۸۳۶- ۸۳۵)
۱۳۵ – حـلق خصمـش در تَنــاوُب جــان دهــد
کــو تَمَــطّی بـر کمـان خــواهــد نمــود
واژگان: تناوُب: خمیازه کشیدن. (فرهنگ لغات) تَمَطّی: خمیازه. (فرهنگ لغات)
معنی و مفهوم: هنگامی که شاه تیر را از کمان رها می‌کند و دهانه‌ی کمان مانند دهان در حال خمیازه باز می‌شود، دشمن در حال خمیازه کشیدن جان می‌دهد و نابود می‌شود.
آرایه‌های ادبی: تَمَطّی (خمیازه‌ی کمان) کنایه از باز شدن دهانه‌ی کمان بعد از پرتاب تیر است.
۱۳۶ – چــون کمـان و تیــر شـد نــون وَالقـَلم
نَشـره‌ی فــتح، ایــن و آن خــواهـد نمــود
واژگان: نشره: دعایی که با آب و زعفران نویسند تا دفع چشم زخم کند. (معین)
معنی و مفهوم: هنگامی که کمان شاه مانند حرف نون خم می‌شود و تیر، راست همچون قلم از آن بیرون می‌جهد، کمان ِهمچون نون و تیر همچون قلم به عنوان نشره و حرزی برای پیروزی قرار می‌گیرند.
آرایه‌های ادبی: نون و قلم با حرز، ایهام تناسب می‌سازد. معنی نزدیک همان شکل خمیده‌ی کمان و هیأت قلم مانند تیر است و در معنای دوم به آیه‌ی اوّل سوره‌ی قلم «نون والقَلَم و ما یَسطرون» اشاره دارد که آن را به عنوان حرز و نشره با زعفران بر کاغذ نوشته و همراه می‌داشته‌اند. بیت دارای حسن تعلیل است؛ زیرا آیه‌ی «نون والقلم» را به عنوان حرز و نشره می‌نویسند که شکل تیر و کمان شاه مانند آن است.
۱۳۷ – جــوشـنِ نــاخـن تنــش، بــدخـواه را
تـن چــو نـاخـن ز استـخوان خواهـد نمــود
واژگان: جوشن: سلاحی جُبّه مانند که از حلقه‌های آهن سازند و شبیه به زره است. (معین)
معنی و مفهوم: جوشن زبر و زمخت شاه، تن دشمن بدخواه را چنان پاره پاره می‌کند که استخوان‌هایش تکه تکه شده و مانند ناخن بیرون می‌زند.
آرایه‌های ادبی: ناخن تن کنایه از حلقه‌های آهن روی زره است. پاره پاره شدن بدن و استخوان دشمن به شکل ناخن تشبیه شده است. بیت در حرف «ن» دارای واج آرایی است.
۱۳۸ – شـاه موسـی کــف، چـو خنـجر بـرکشـد
زو روان، طـــورِ روان خـــواهـــد نمـــود
واژگان: طور: کوهی است در شبه جزیره‌ی سینا که موسی (ع) در آن به مناجات پرداخت و نور الهی را مشاهده کرد. (معین)
معنی و مفهوم: هنگامی که شاه با دست درخشان و معجزه‌گر خود که مانند دست موسی است، خنجر خویش را برکشد، با این عمل جان‌ها مانند کوه طور به لرزه می‌افتد.
آرایه‌های ادبی: دست شاه در معجزه‌گری و درخشندگی به دست موسی تشبیه گردیده است. طور با موسی ایهام تناسب می‌سازد. بیت ظاهراً اشاره به آیه‌ی تجلی(اعراف،۱۴۳) دارد.
« وَ لَمّا جاءَ موسی لِمیقاتِنا وَ کَلَّمَهُ رَبُّهُ قالَ رَبِّ اَرِنی اَنظُر اِلَیکَ قالَ لَن تَرانی وَ لکِنِ اُنظُر اِلَی الجَبَلِ فَاِنِ استَقَرَّ مَکانَهُ فَسَوفَ تَرانی فَلَمّا تَجَلی رَبُهُ لِلجَبَلِ جَعَلَهُ دَکًّا وَ خَرَّ موسی صَعِقاً فَلَما اَفاقَ قالَ سُبحانَکَ تُبتُ اِلَیکَ وَ اَناَ اَوَّلُ المُؤمِنینَ»
۱۳۹ – خصـم فرعــونی نســب همــچون زنــان
دوکــدان در زیـــر ران خــواهــد نمـــود
واژگان: فرعون: معمولاً پادشاه مصر معاصر موسی را بدین عنوان خوانند. (معین) دوکدان: جعبه‌هایی که در آن دوک‌های نخ ریسی را جا دهند. (معین)
معنی و مفهوم: دشمن شاه که اصل و نژادش به فرعون می‌رسد (کافر است) در مقابل حمله‌ی شاه، مانند زنان می‌ترسد و به جای اسب، دوکدان در زیر پای خود می‌گذارد و شروع به ریسندگی می‌کند تا شاه به او رحم کند.
۱۴۰ – پنبـه‌گیــر، ای جــان دشـمن، زان تنــی
کــو ز تــرکـش، دوکــدان خـواهـد نمـود
معنی و مفهوم: ای جان دشمن، تن دشمن که تیردان را تبدیل به دوکدان می‌کند (شجاعت ندارد و تسلیم می‌شود) رها کن و از جسم او بگریز.
آرایه‌های ادبی: پنبه گرفتن کنایه از فرار کردن و رها ساختن. از ترکش، دوکدان ساختن کنایه از تسلیم شدن و خواری پذیرفتن است. دوکدان با پنبه ایهام تناسب می‌سازد.
۱۴۱ – سـگ گَزیده، خصــم و تیغ شـه چــو آب
کـآتـش مــرگـش عـیان خـواهــد نمــود

در سوره مبارکه فرقان: آیه ۵۷، شعراء: آیه ۱۴۵، شعراء: آیه ۱۶۴: شعراء: آیه ۱۸۰، سباء: آیه ۴۷، یس: آیه ۲۱، ص: آیه ۸۶، شوری: آیه ۲۳، می‌خوانیم که پیامبر اکرم (ص) به مردم می‌فرمودند: «من در قبال رسالت خویش اجر و فردی از شما نمی‌خواهم.»
با توجه به این مطلب ، یک مربی پرهیزکار و مؤمن نیز در درجه‌ی اول رضای خداوند و کمک به
متربیان به عنوان بندگان شایسته‌ی خداوند جهت رسیدن به سعادت معنوی را هدف اساسی خویش
قرار می‌دهد.
-آموزش ارزش ها نیازمند یک مربی مجرب است تا از هر حیث توان پیشبرد فرایند آموزشی به سمت اهداف تعین شده رادارا باشد.معلمی شغل انبیاست، پس به جرات می توان گفت که هر شخصی شایسته ی مقام معلمی نیست.فردی که به عنوان آموزش دهنده انتخاب می شود بایستی الزاما واجد نکات یاد شده در این فصل باشد.
فصل چهارم
نکات مرتبط با
آموزش گیرنده
یا متربی
۴-۱٫مقدمه:
تعلیم وتربیت به عنوان یکی از زیر ساخت های مهم سازندگی و اصلاح انسان و اجتماع ،همیشه مورد توجه بشر قرار گرفته است .همانگونه که برای انجام هر کاری نیازمند فراهم کردن اسباب و لوازم آن کار هستیم و لذا برای این که تربیت واقعی امکان پذیر گردد بایستی تمامی شرایط آن مهیا گردد. آموزش گیرنده یا متربی به عنوان محصول اصلی فرایند تربیت از اهمیت ویژه ای برخوردار است که بایستی به عنوان یکی از ارکان اساسی تربیت مورد توجه و عنایت ویژه ی صاحب نظران تربیتی و به ویژه معلمان و مربیان تربیتی و پرورشی قرار گیرد .

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در نظر گرفتن نکات مرتبط با آموزش گیرنده یا متربی به عنوان یکی از ارکان اساسی تعلیم و تربیت به حدی حائز اهمیت هستندکه تحقق اهداف و مقاصد آموزشی منوط به موفقیت آن ها در امر تعلیم و تربیت می باشد، جزء وظایف مهم و اساسی یک مربی ماهر می باشد. آشنایی با نکات مرتبط با آموزش گیرنده یا متربی ، به مربی کمک می کند تا با در نظر گرفتن این ویژگی ها ، به دقت به تهیه و تنظیم فعالیت ها و برنامه های آموزشی بپردازدو احیانا در صورتی که مشاهده کند که متربیان فاقد یک یا چند مورد از ویژگی ها ی مورد نیاز برای یک متربی یا آموزش گیرنده می باشند،بایدوارد عمل شده و به اصلاح یاتقویت و تحکیم آن ها در ایشان بپردازد. .مجهز بودن آموزش گیرنده یا متربی به هر یک از موارد یاد شده راهگشای وی در امر یادگیری خواهد بود منجربه افزایش بازدهی تعلیم و تربیت می گردد
این نکته بایستی مد نظر مسئولان تربیتی به ویژه مربیان، معلمان و اساتید قرار گیرد که، بی توجهی به ویژگی های متربی منجر به تنظیم و اجرای برنامه های تحمیلی گشته و آسیب های جدی به متربیان وارد می کند. نکات مرتبط با آموزش گیرنده یا متربی می تواند شامل احتیاجات، علائق و توانائی هایی باشد که یک متربی بایستی آن را دارا باشد.
این فصل به بیان نکات مرتبط با آموزش گیرنده یا متربی پرداخته و آن ها را به صورت مشروح بیان نموده است.
۴-۲٫ نکات مرتبط با آموزش گیرنده یا متربی:
۴-۲-۱٫ آمادگی:
اگر کودکی را، دوران تکوین شخصیت بنامیم دوره نوجوانی و جوانی دوره تثبیت شخصیت خواهد بود. در این دوره جسم و جان با شیوه های درست یا غلط ساخته شده و او برای یک زندگی ارزنده و یا خطرناک آماده خواهد شد. از مشخصات این سن آمادگی برای عمل ، تربیت شدن و تربیت کردن است. دامنه ی این آمادگی را در سنین نوجوانی و جوانی می توان به این شکل تعریف کرد.
الف ).آمادگی فطری: منظور از فطرت همان سرشت و خمیره اصلی ، ذاتی و نهادی بشر است که در سنین جوانی و بلوغ بیدار می شود و فرد را به سوی مقصد و برنامه ای می خواند.
ب ) . آمادگی بدنی : نوجوان و جوان دارای ذخیره هنگفتی از انرژی و قدرت جسمی است و
می تواند با بهره گرفتن از آن بر مشکلات غلبه کند و از سویی توان تکالیفی چون روزه و تحمل گرسنگی و تشنگی را پیدا می کند.
پ ) .آمادگی روانی و فکری : اینـان در مرحله ای هستندکه کمال انسان را در نیل به مـکارم
اخلاقی و روحانی می دانند و این توان فکری را می یابند که انسانیت صِرف خوردن و آشامیدن و لذت بردن و … نیست.
ت ).آمادگی عاطفی وروانی: آنان در این سن آماده درک عشق و تنفر، بیزاری و دلسوزی حق شناسی و تقدیر هستند و عواطف دیگران را درک می کنند.
ث ).آمادگی اجتماعی و اخلاقی: در این سن نوجوانان و جوانان در می یابند که احترام به بزرگترها به ویژه پدر و مادر لازم و در واقع نوعی احترام به خود می باشد و حتی در صورت بروز اختلافاتی میان خود و پدر و مادر به شدت از این موضوع رنج می برند و وضع نابسامان خانواده آن ها را سرخورده می کند.
ج ).آمادگی مذهبی: در این سن حس مذهبی آنان بیدار شده و تحت تاثیر گزارش ها و کشش های دینی و معنوی قرار می گیرند و سعی می کنند تا آرزوها و کمال مطلوب خود را از طریق مذهب به دست آورند.
چ ).آمادگی اقتصادی: این آمادگی و استعداد در این سنین آنان را به سوی انتخاب شغل و حرفه، استقلال مادی و رسیدن به خودکفایی سوق می دهد و تمایل به تشکیل خانواده جدید و ترک والدین پیدا می کنند و دوست دارند که مسئولیتی را بپذیرند.
ح ).آمادگی سیاسی: نوجوانان و جوانان از سنین بلوغ آمادگی و رغبت پیدا می کنند تا در سازمان و تشکیلاتی کار کنند و سلسله وظایف آن سازمان را بپذیرند. از سنین ۱۷-۱۵ سالگی علاقمندی به پاکی، تقدس و تقوی در آنان پیدا شده و می خواهند جهانی با حاکمیت عدالت و انسانیت بسازند.
خ ).آمادگی فرهنگی: در این سن آنان راه و رسم و موضع گیری های مختلف را درباره امور
مختلف می آموزند. میل به زیبائی، معنویت و کسب فضائل اخلاقی در آن ها بیدار می شود (قائمی، ۱۳۶۳).
با توجه به بیان انواع آمادگی هاکه ذکر آن رفت ،می توان دریافت که متربیان در سنین نوجوانی و جوانی بایستی از این آمادگی برخوردار باشند تا بتوانند مسیر یاددهی- یادگیری را به راحتی طی نمایند. هر یک از این آمادگی ها به عنوان نقاط مثبت و موثری برای مربی، جهت آغاز فعالیتش می باشند .
به طور مثال: می توان گفت که اگر متربی از یک بیماری جسمی یا روحی در رنج باشد و یا اینکه مشکلات خانوادگی و اقتصادی فضای فکری او را آشفته کرده باشند و یا این که دچار مشکلات ذهنی و هوشی در زمینه یادگیری باشد، نمی توان از او انتظار داشت تا در این عرصه موفقیتی حاصل نماید؛ بلکه بر عکس ، خیلی زود دلزده و خسته شده و آن را رها می نماید. لذا مجهز بودن به حداکثر ممکن از آمادگی های ذکر شده ، لازم و ضروری به نظر می رسد. از سوی دیگر، داشتن پیش نیازهای علمی کافی جهت یادگیری جدید، نیز یکی از ملزومات اساسی و آمادگی های مورد نیاز جهت پیشرفت وی می باشد که در صورت فقدان آن ها متربی دچار مشکلات عدیده ای می گردد.
۴-۲-۲٫ انگیزه:
کریمی( ۸۱:۱۳۷۸ ) به نقل از ادوارد کلاپارد می گوید: محرک تعلیم و تربیت باید نه ترس از تنبیه و نه حتی اشتیاق به پاداش، بلکه رغبت عمیق نسبت به چیزی که پای درک یا اجرای آن در میان است، باشد.
از جمله عوامل موثر در یادگیری و پیشرفت در آن، رغبت و انگیزه دانش آموز است.
حسینی زاده( ۳۷:۱۳۸۹ ) معتقد است که انگیزه دو نوع است: درونی و برونی. انگیزه درونی می تواند تاثیرات بیشتر و عمیق تری در یادگیری داشته باشد به گونه ای که فرد از درون، نسبت به یادگیری اشتیاق پیدا کند و دیگر نیاز به تشویق های بیرونی نباشد. این نوع انگیزه در هر کس باشد، معمولاً پیشرفت و ادامه کار به آسانی متوقف نمی شود، بر خلاف انگیزه بیرونی که به تشویق کننده های بیرونی نیاز دارد و با به دست آوردن آن مشوق انگیزه کاهش می یابد و تشویق و تحریک کننده ی جدید، پیدا می شود؛ از این رو یکی از راه های ایجاد انگیزه ی درونی این است که نیاز به علم و یادگیری را در دانش آموز برانگیزانیم ، یا به عبارت دقیق تر ، باید عوامل درونی ایجاد انگیزه را فعال سازیم ؛ زیرا در هر صورت انگیزه، درونی است ، آنچه گاهی درونی است و گاهی بیرونی، عوامل انگیزه است و نه خود انگیزه.
لذا متربی بایستی در تلاش باشد تا خود انگیختگی (انگیزه درونی) را جانشین دگر انگیختگی (انگیزه بیرونی ) نموده و نیاز درونی و تمایل به یادگیری را افزایش داده و تقویت نماید. هر چه عطش متربی برای یادگیری بیشتر باشد قاعدتاً تلاش و پشتکار وی نیز مضاعف گشته و جریان یادگیری به سهولت و یا رغبت تمام صورت می گیرد.
۴-۲-۳٫ قدرشناسی:
اصل قدرشناسی بر این مطلب حکم می کند که متربی ، نسبت به کسی که به او چیزی می آموزدیا
عنایتی می کند، قدرشناس باشد.
واضح است که دامنه ی این قدرشناسی می تواند شامل عناوین زیر باشد.
۱-قدرشناسی نسبت به خداوند بی همتا و نعمت های او به عنوان خالق هستی و اصلی ترین مربی عالم بشریت.
۲-قدرشناسی نسبت به پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین به عنوان مربیان تشریعی انسان.
۳-قدرشناسی نسبت به والدین
۴-قدرشناسی نسبت به ساحت مربی و استاد و هر کس علم مفیدی به ما می آموزد.
۵-قدرشناسی نسبت به ساحت مقدس علم به منظور استفاده صحیح از آن و عدم هزینه کردن آن در جهت ناصواب .
سادات( ۱۷۷:۱۳۶۶ ) به نقل از حضرت امام سجاد (ع) روایت می کند که «روز قیامت خداوند بـه
بنده ای از بندگان خود می فرماید: آیا سپاس فلان شخص را گذاردی؟ او پاسخ می دهد: پروردگارا! من شکر و سپاس تو را به جای آوردم. پس خداوند می فرماید: شکر مرا به جای نیاوردی؛ چون سپاس او را نگزاردی ( قدر نیکی او را نشناختی).
و در روایتی از حضرت امام رضا (ع) می خوانیم: کسی که شکر منعمی از مخلوقین را به جا نیاورد، شکر خدا را به جا نیاورده است. و همچنین در روایتی دیگر از ایشان می فرمایند: کسی که شکر و سپاس پدر و مادرش را به جا نیاورد، شکر خدا را بجا نیاورده است.
متـربی و متعلم بایـستی همواره خود را مدیون مربی خویش احساس نماید و بـرای ادای ایـن دیـن،

قوانین و هنجارهای مطلوب جامعه برای مصرف مواد، اسلحه و ارتکاب جرم

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

شرایط جامعه: نابسامانی همسایگان^[۱۶۷]، فقر بیش از‌اندازه، تبعیض نژادی، بیکاری زیاد

(منبع: برنارد^[۱۶۸]، ۱۹۹۱؛ کوتلیارنکو^[۱۶۹] و همکاران، ۱۹۹۷؛ لوتر^[۱۷۰] و زیگلر^[۱۷۱]، ۱۹۹۲؛ روتر^[۱۷۲]، ۱۹۸۷؛ به نقل از PAHO ،۲۰۰۱، صص ۱۹-۱۸).
طبقه بندی مازلو از نیازهای انسان و دلالتهای آن بر آموزش مهارتهای زندگی
آبراهام مازلو^[۱۷۳] (۱۹۷۰) نیازهای انسان را به دودسته تقسیم می‌کند: نیازهای کمبود یا کاستی^[۱۷۴] و نیازهای رشد یا بالندگی^[۱۷۵]. مازلو نیازهای دسته اول را نیازهای اساسی^[۱۷۶] و نیازهای دسته دوم را فرا نیازها^[۱۷۷] نام گذاری کرده است.
الف) نیازهای کمبود یا اساسی: علت این نام گذاری آن است که نیازهای کاستی زمانی که ارگانیسم در رابطه با یک نیاز کمبودی دارد (مثلاً غذا یا آب) بر انگیخته می‌شود. این نیازها چهار دسته‌اند:
نیازهای جسمانی، شامل نیاز به آب، غذا، خواب، حرارت مناسب وغیره
نیازبه امنیت یا ایمنی، شامل نیاز به داشتن محیط امن و به دور از تهدید.
نیاز به عشق و تعلق، شامل نیاز به ایجاد روابط متقابل میان دیگران و محبت کردن و مورد محبت واقع شدن.
نیاز به عزت نفس یا احترام به خود، شامل احساس کسب توفیق و تأیید، احساس شایستگی و احساس کفایت و مهارت؛ یعنی نیاز فرد به ایجاد تصور مثبتی در دیگران نسبت به خودش
ب) فرانیازها یا نیازهای مربوط به خود شکوفایی:
برخلاف نیازهای کاستی که از محرومیت‌های انسان سرچشمه می‌گیرند، فرا نیازها نیروی شان را از میل آدمی به رشد و بالندگی کسب می‌کنند. فرا نیازها به نیازهای مربوط به خود شکوفایی یا تحقق خویشتن^[۱۷۸] نیز معروفند. اینها عبارتند از نیازهای فرد برای رسیدن به آنچه که در حداکثر توان و استعداد دارد. نیازهای خود شکوفایی مواردی چون کنجکاوی، اشتیاق به شناخت یادگیری، کسب حقیقت، دانش‌اندوزی، تجربه کردن، درک زیبایی و نظم و هماهنگی را شامل میشوند (سیف، ۱۳۷۹، صص۳۵۲- ۳۵۰).
انواع نیازهای مازلو بصورت سلسله مراتبی در دنبال هم قرار میگیرند؛ یعنی اینکه نیازهای رده پایین باید حداقل تاحدودی ارضا شوند تا اینکه فرصت برای ارضای نیازهای سطح بالاتر فراهم آید. وقتی همه نیازهای اساسی برآورده شوند، انسان به فکر خود شکوفایی می‌افتد؛ یعنی می‌کوشد تا تواناییها و استعدادهای خودش را کشف کند و آرمانهایش را محقق سازد.
مازلو ویژگی‌های افراد خود شکوفا را به شرح زیر بیان کرده است:
داشتن درک درستی از واقعیت، توانایی پذیرش خود و دیگران، طبیعی بودن، مشکل محور بودن به عوض خود محور بودن، علاقمند به تنهایی و خلوت، مقاومت در برابر همشکل شدن با دیگران، همدلی نسبت به دیگران (همان منبع، صص ۳۵۳-۳۵۲).جولییات. وود^[۱۷۹] (ترجمه فیروز بخت، ۱۳۷۹) سطح بالاتری را نیز اضافه می‌کند که عبارتست از «شرکت مؤثر در یک جامعه متنوع» او نیازها را با محوریت ارتباط بین فردی بررسی می‌کند و در توضیح نیاز سطح ششم میگوید: در آستانه قرن جدید ما نیاز داریم راه و رسم زندگی در یک جامعه متنوع را بیاموزیم. دنیای ما از اقوام، جنسیتها، طبقات اجتماعی، سلایق جنسی، گروه های سنی و فرهنگهای مختلف تشکیل شده است.برای زندگی و عملکرد مناسب در یک چنین دنیای متنوعی محتاج و متکی به ارتباطات هستیم. شرکت مؤثر در دنیای اجتماعی متنوع، نقش بسیار مهم و حساسی در زندگی حرفه ای دارد زندگی در یک دنیای متنوع مثل سایر نیازهای مازلو وقتی بیشتر جلوه می‌کند که نیازهای اساسی برآورد شده باشند. درگیر شدن در این تنوع می‌تواند برخی از نیازهای اساسی انسان را برآورده کند (ادیب، ۱۳۸۲، ص۳۷).
دلالتهای نظریه مازلو بر آموزش مهارتهای زندگی
از نیازهای اساسی مطرح شده توسط مازلو می‌توان مهارتهای زندگی را استخراج نمود که می‌توانند در ارضاء نیازها مؤثر باشند. این مهارتها به شرح ذیل است:
نیازهای جسمانی(فیزیولوژیکی)^[۱۸۰]:
قابلیت‌های حرفه ای، بهداشت جسمی و روانی
نیاز به امنیت یا ایمنی^[۱۸۱]:
مهارتهای ارتباطی و روابط بین فردی، بهداشت و سلامت جسمی و روانی، رعایت نکات ایمنی
نیاز به عشق و تعلق^[۱۸۲]:
مهارتهای ارتباطی و بین فردی، مشارکت و همکاری، همدلی، تحمل،آزادی و مهارتهای شهروندی
نیاز به عزت نفس یا احترام به خود^[۱۸۳]:
مهارتهای ارتباطی و بین فردی، خودآگاهی و داشتن هدف در زندگی، افزایش عزت نفس
نیاز به خود شکوفایی یا تحقق خویشتن^[۱۸۴]:
مهارتهای خود آگاهی و داشتن هدف در زندگی، تفکر خلاق، تفکر انتقادی و مهارتهای ارتباطی و بین فردی
مشارکت مؤثر در یک جامعه متنوع:
مهارتهای ارتباطات اجتماعی و روابط بین فردی، همکاری، مشارکت، همدلی
همانطور که ملاحظه می‌گردد مهارتهای ارتباطی و روابط بین فردی وجه مشترک همه نیاز‌ها می‌باشند. به عبارت دیگر برقراری ارتباط با دیگران، ابزار اصلی و اولیه برای مرتفع ساختن نیازهاست.
جمع‌بندی نظریه های یادگیری
به طور خلاصه هر یک از تئوری‌ها مبنایی را برای توجیه توسعه مهارتها و دیدگاه های متفاوت دربارۀ اینکه چرا این مهارتها مهم هستند، فراهم می‌کند.‌اندکی توجه بیشتر روی پیامدهای رفتاری نشان می‌دهد که توسعه مهارتها به عنوان روشی برای حرکت نوجوانان و جوانان به سمت رفتارهایی است که انتظارات مربوط به رشد، زمینۀ فرهنگی^[۱۸۵] و هنجارهای اجتماعی^[۱۸۶] را بطور مناسب برآورده می‌سازد. نکته دیگر تمرکز بیشتر روی اکتساب مهارتها^[۱۸۷] به عنوان خود هدف می‌باشد. چونکه شایستگی در حل مسأله، ارتباط میان فردی و حل تعارضات می‌تواند به عنوان عناصر بسیار مهم رشد انسان سالم در نظر گرفته شود. سرانجام اینکه، برخی دیدگاه های نظری، مهارتهای زندگی را به عنوان روشی برای مشارکت فعالانه نوجوانان در فرایند رشد خودشان و فرایند ساخت هنجارهای اجتماعی می‌دانند. با آموزش به جوانان درباره اینکه چطور فکر کنند^[۱۸۸] تا اینکه چه چیزی را فکر کنند^[۱۸۹]، با مجهز کردن به ابزارهای حل مسائل، تصمیم‌گیری‌ها و کنترل عواطف، و با درگیر کردن آنها از طریق روش‌های مشارکتی، توسعه مهارتها می‌تواند به عنوان ابزار قدرت^[۱۹۰] قلمداد شود. جدول صفحه بعد مفاهیم ضمنی هر یک از تئوری‌ها را برای برنامۀ مهارتهای زندگی مشخص می کند:
جدول ۲-۲: مفاهیم ضمنی تئوریها برای توسعه مهارتهای زندگی

مفاهیم ضمنی تئوریها برای توسعه مهارتهای زندگی

آموختن مهارتهای زندگی نیاز به تکرار فرایندهای طبیعی بوسیله کودکان که رفتار (الگوگیری، مشاهده، تعامل اجتماعی) را یاد می‌گیرند، دارد.
کودکان و نوجوانان نیاز به توسعه مهارتهای درونی (خویشتن‌‌داری، کاهش استرس، مدیریت خود، تصمیم‌گیری) می‌باشند تا بتوانند رفتارهای بیرونی مثبت را حمایت کنند.

تئوری یادگیری اجتماعی

رفتارهایی که بوسیله ارزشها، باورها و نگرش‌های فرد، و ادراک دوستان و خانواده درباره آن رفتارها تحت‌تأثیر قرار گرفته‌اند. بنابراین مهارت در روشن‌سازی ارزشها و تفکر انتقادی (ارزیابی کردن خود و ارزشهای محیط اجتماعی) جنبه مهمی از برنامه‌های مهارتهای زندگی می‌باشند.

تئوری مسأله- رفتار

روش ها

فرآیندها

محدوده کسب و کار و شبکه

منبع : سپهری، (۱۳۸۴)

۲-۱۵- همسویی استراتژی های سازمان در برنامه های مهندسی مجدد

محققان نظرات متفاوتی را در خصوص توسعه استراتژی در برنامه های مهندسی مجدد عنوان کرده اند. ((تنگ)) در این خصوص عقیده دارد که بسیاری از سازمان ها برنامه های مهندسی مجدد خود را به گونه ای سیستماتیک تنظیم می کنند تا ارتباط تنگاتنگی بین مهندسی مجدد و استراتژی ها وجود داشته باشد و به واقع این دو مقوله را بسیار به هم پیوسته می داند. از طرف دیگر ((اشمیت)) معتقد است که بین استراتژی ها و فرآیندهای سازمان ارتباط دوطرفه ای موجود است. وی اعتقاد دارد که نظریه سنتی ((فرآیندها، استراتژی ها را دنبال می کند)) از ریشه دچار اشکال است زیرا استراتژی ها به وسیله فرآیندها قابلیت اجرا پیدا می کنند و توسط شایستگی های کلیدی، مزیت رقابتی در سازمان حاصل می شود. بنابراین ((این استراتژی ها هستند که فرآیندها را دنبال می کنند)) و توسط فرآیندهای کلیدی سازمان، قابلیت های استراتژیک سازمان جهت تأمین ارزش برای مشتری ظهور می کند(اخوان، ۱۳۸۳).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ادواردز^[۱۰۲]، پپاردو^[۱۰۳] بر این عقیده اند که شکاف بین فرموله کردن استراتژی و اجرای آن توسط مهندسی مجدد پر می شود و مهندسی مجدد پلی بین فرموله کردن و اجرای استراتژی است. به این صورت که معماری سازمان را به گونه ای تعریف می کند که سازمان به صورت شفاف تری روی نیازهای مشتریان و شایستگی های کلیدی تمرکز کند. این محققان ترکیب و همسویی فرآیندهای سازمان را عاملی جهت حمایت از استراتژی های کسب و کار می دانند. گیبونز و باتاچریا از دیگر محققانی هستند که در این خصوص اظهار نظر کرده اند. طبق نظر ایشان استراتژی های یک سازمان برپایه شایستگی های کلیدی آن سازمان و شایستگی های کلیدی نیز برپایه فرآیندهای سازمان استوارند. این دو بر این باورند که فرآیندها، هسته اصلی سازمان هستند(اخوان، ۱۳۸۳).

۲-۱۵-۱- مدل همراستایی در مباحث مربوط به مهندسی مجدد

تأکید صاحبنظران به توجه متعادل و همزمان به عوامل و منابع سازمانی و ساختاری، اعم از فنی و غیرفنی سازمان ها در مباحث مربوط به مهندسی مجدد بطور فزاینده ای ادامه پیدا کرده است. از جمله این مطالعات که مورد استفاده زیاد هم در حوزه های نظری و نیز در محیط های عملی و اجرایی قرار می گیرد مدل همراستایی در چارچوب مدل معروف به MIT 90 به شرح زیر است(سپهری، ۱۳۸۴) :
ساختار
فناوری فرایند مدیریت استراتژی
نقش ها و مهارت های فردی
شکل ۲- ۱- مدل همراستایی
منبع : سپهری، (۱۳۸۴)
در این مدل به لزوم همراستایی بین ساختار، استراتژی، فناوری، فرآیندها و نیروی انسانی تأکید شده است. عنصر کلیدی در مدل فوق جایگاه مرکزی فرآیندهای مدیریتی است که سایر عناصر مثل ساختار، استراتژی و تکنولوژی و نیروی انسانی، در تعامل با یکدیگر و در یک فرایند پویا موجب تحولات اساسی در طراحی سازمان و کسب و کار می شود. در مدل فوق پنج سطح تحول در کسب و کار، شامل دو سطح اول بصورت تکاملی و سه سطح بالاتر بصورت انقلابی بشرح شکل ۲- ۲ متمایز شده اند(سپهری، ۱۳۸۴).
طراحی مجدد دامنه کسب و کار(سطح پنجم) بالا
سطح انقلابی
طراحی مجدد شبکه های کسب و کار(سطح چهارم)
مهندسی مجدد فرآیندها(سطح سوم)
—————————————————- درجه تحولات سازمانی
سطح تکاملی تلفیق فرآیندهای داخلی(سطح دوم)
بهره برداری محلی(سطح یکم) پایین
بالا دامنه منافع بالقوه پایین
شکل ۲- ۲- سطوح تحول در کسب و کار
منبع : سپهری، (۱۳۸۴)
چنانچه در شکل ۲- ۲ ملاحظه می شود سطوح یکم و دوم، تحولاتشان ماهیت تکاملی دارد، بدین معنا که با بکارگیری فناوری تغییرات اساسی و پایه ای در فرایند های سازمانی حاصل نمی شود. بلکه با حفظ ساختارهای موجود، فرآیندها در درون سازمان بهبود یافته و با یکدیگر تلفیق و هماهنگ می شوند. در مقابل سطوح سوم تا پنجم، طبیعتی انقلابی دارند و بکارگیری فناوری اطلاعات مستلزم تغییرات اساسی در فرایند های کسب و کار و شبکه ها و محیط های کسب و کار در صنعت است(سپهری، ۱۳۸۴).

۲-۱۶- نقش فناوری اطلاعات در BPR

فناوری اطلاعات نقشی بنیادین در ایجاد تحول سازمانی دارد و بنابراین یکی از ارکان اساسی در مهندسی مجدد کسب و کار است. در چندین دهه گذشته از فناوری اطلاعات جهت ارتقاء کارآیی و کیفیت فعالیت های سازمان ها از طریق مکانیزه کردن فرآیندهای موجود استفاده شده است. ولی وقتی از مهندسی مجدد فرایند کسب و کار بحث می شود، فرایند سنتی نگاه به مشکلات تغییر و سپس انتخاب فناوری برای حل آن باید در دستور کار قرار گیرد. فناوری اطلاعات از طریق اتو ماسیون، امکان انجام کار در محیط های مختلف، انعطاف در تولید، تحویل سریع خدمات کالا به مشتری، ارائه مدلی نو از کسب و کار، انجام پردازش های همزمان در بین گروهای درگیر کسب وکار (تولید کننده، مشتری، تأمین کننده) را عملی می سازد. فناوری اطلاعات علاوه بر مکانیزه کردن امور می تواند به طراحی فرآیندهای جدید و ایجاد فرصت هایی جهت به وجود آوردن برتری رقابتی نسبت به رقبا بی انجامد(صرافی زاده، ۱۳۸۸ : ۱۱۷- ۱۱۸).
فناوری به تنهایی و به صورت انتزاعی نمی تواند موجب تغییر و تحول باشد. اما با وجود این، فناوری می تواند تأثیر بسیار قوی و گسترده ای از خود به جا بگذارد. فناوری اطلاعات به ایجاد تغییرات در سازمان ها که آن هم عمدتاً تغییراتی در ماهیت کار، ادغام وظایف سازمانی و تبدیل نیروهای رقابتی است کمک می کند. فناوری اطلاعات می تواند در ایجاد تغییرات به مهندسی مجدد تلقی کرد. بنابراین مهندسی مجدد فرآیندها اغلب به وسیله کمک گرفتن از فناوری اطلاعات صورت می گیرد(شاهی بیک و هاشمی، ۱۳۸۵).
در اغلب حالات، فناوری اطلاعات مهمترین عامل توانایی بخش مهندسی مجدد است. آنچه که امروز دانستن آن درباره نقش فناوری اطلاعات اهمیت دارد این است که فناوری اطلاعات تنها چگونگی انجام کارها را دگرگون نمی کند بلکه تعریف اقتصاد، تجارت و رقابت را هم تغییر داده است. همواره پروژه مهندسی مجدد به نیازهای اطلاعاتی جدید نیازمند است و شاید لازم باشد که به منظور رفع این نیازمندی ها فناوری جدید به کار گرفته شود. امروزه اجرای فرایند مهندسی مجدد منابع انسانی با بهره گرفتن از فناوری اطلاعات در بخش های مختلفی همچون حقوق و دستمزد، گزینش و استخدام، آموزش، ارزیابی عملکرد، پاداش دهی و پیاده سازی فرهنگ سازمانی نقش عمده ای را در راستای دستیابی اهداف ایفا می کند(شاهی بیک و هاشمی، ۱۳۸۵).
از آنجا که واژه فناوری اطلاعات بسیار گسترده است و جنبه های بسیاری را شامل می شود، می توان به کاربرد آن در فعالیت های منابع انسانی از جنبه های مختلف اشاره کرد : تجهیزات و سیستم ها، نرم افزارهای کاربردی، اینترانت، واقعیت مجازی، آموزش از راه دور(شاهی بیک و هاشمی، ۱۳۸۵). فناوری اطلاعات اگر به درستی و با بسترسازی مناسب اجرا شود می تواند اقدامات جالب توجهی را برای فرآیندهای سازمان انجام دهد. در غیر این صورت ممکن است با ایجاد هرج و مرج و محدودیت ، به پدیده ترسناک و غیر قابل قبول تبدیل شود. بیشترین اهمیت در این راستا به BPR داده شده است؛ چرا که می تواند فرآیندها را به روش های جدید اجرا کند. در BPR استفاده از IT یک اصل نیست، بلکه یک ابزار بسیار مهم است که برای تخریب مرزهای فیزیکی، افزایش سرعت اجرای فرآیندها، بالا بردن دقت و کیفیت، آسان کردن کارها و در نهایت کسب رضایت مشتریان مورد استفاده است(سوری، ۱۳۸۷ : ۵۶).
محققان زیادی نقش قطعی IT در برنامه های BPR را شناسایی کرده اند. فناوری اطلاعات یک عامل فعال برای تغییرات است. در واقع اگر IT به درستی و با بسترسازی مناسب اجرا شود می تواند اقدامات جالب توجهی را برای فرایند های سازمان انجام دهد(ماوول،ترانفیلد^[۱۰۴]،۲۰۰۳).زمینه های اصلی که فناوری اطلاعات می تواند از مهندسی مجدد کسب و کار پشتیبانی کند عبارتند از(صرافی زاده، ۱۳۸۸ : ۱۱۸) :
کاهش زمان فرایند و پاسخ گویی به بازار
توانمندسازی کارکنان و کارگروهی
نگرش مشتری- محور و مدیریت روابط مشتری
باز سازی و نوسازی ساختاری مبتنی بر کارگروهی
مشارکت تجاری
کسب و کار الکترونیک
نقش فناوری اطلاعات می تواند با توسعه شبکه های اینترنتی و اینترانت و نوآوری های نوین فناوری در مهندسی مجدد فرآیندها بسیار گسترده باشد. از فناوری اطلاعات می توان در کلیه سازمان ها در بهبود ریشه ای فرآیندهای کسب و کار استفاده کرد. برخی از تغییرات حاصل از فناوری اطلاعات در فرآیندهای کسب و کار در جدول ۲- ۵ نشان داده شده است(صرافی زاده، ۱۳۸۸ : ۱۱۸).
جدول ۲- ۵ – برخی از تغییرات حاصل از فناوری اطلاعات در فرآیندهای کسب و کار

نقش قبلی

فناوری میانجی

نقش جدید

موضوع استیفای بلاعوض ناشی از تعارض میان حوزه دو اصل گات یعنی اصل عدم تبعیض و تقابل است.^[۳۶۸] اصل عدم تبعیض به نحو گریزناپذیری منجر به رفتار ملت کامله‌الوداد غیرمشروط می شود و لزوماً تعادل و توازن منافع را به همراه ندارد. برعکس در اصل تقابل، تعادل و توازن ویژگی اصلی آن است.
مطابق اصل عدم تبعیض، امتیازاتی که از طریق شرط ملت کامله‌الوداد غیرمشروط فراهم می‌گردد، متقابل نبوده، بلکه به طور یکجانبه اعطا می‌شوند. یعنی طرفی که این امتیازات را می دهد نمی‌تواند الزاماً انتظار چیزی را دربرگشت از طرف دیگر داشته باشد. لذا اصل عدم تبعیض در شروط ملت کامله‌الوداد غیرمشروط با اصل تقابل که یک طرف به طرف دیگر امتیازی را اعطا می‌کند و طرف دیگر پاسخی معادل آن می دهد در تعارض است. آزادی تجارت به دنبال کسب منافع ملّی به کار گرفته شد و غالباً یکجانبه نبوده بلکه به صورت متقابل و بخاطر کسب بیشترین منافع بوده است. زیرا یک ملت به این امید موانع تجاری خود را کاهش می دهد که پاسخی معادل آن از طرف دیگر دریافت کند. اما در نظام گات امتیازات متقابل به طور خودکار از طریق شروط ملت کامله‌الوداد غیرمشروط بایستی فراگیر شود.
این تعارض با بهره گرفتن از “تقابل فراگیر”^[۳۶۹] قابل حل است. زیرا اعتدال را برقرار می‌سازد.
در “تقابل عام” چنان چه یک طرف رفتار ملت کامله‌الوداد غیرمشروط را ارائه دهد، طرف دیگر نیز با تعهد به رفتار غیرمشروط پاسخ او را می دهد. نوع منافع مبادله شده در شرط غیرمشروط مهم نیست. لذا وقتی روابط دوجانبه تحت سیطره نظام تجارت جهانی درمی آید، شرط ملت کامله‌الوداد غیرمشروط می‌تواند با اصل تقابل سازگار شود. زیرا تصمیم به اعطا رفتار ملت کامله‌الوداد غیرمشروط می‌تواند موردی صورت گیرد. اما به هر حال، اعمال هم زمان رفتار ملت کامله‌الوداد و آزادی تجارت از طریق معامله متقابل مشکل است. ایالات متحده که نقش رهبر و پیشوا را در مذاکرات گات داشت، ابتدا با معضل استیفای بلاعوض کنار آمد، زیرا هزینه‌های اجرایی و الزامی بر علیه استیفای بلاعوض، بیش از منافعی بود که از اجرای سخت و دقیق آن به دست می‌آمد.^[۳۷۰]
اما با افزایش دولت های عضو، مذاکرات پیچیده‌تر شدند دولت هایی که بعد از مذاکرات کاهش تعرفه‌ها را مقرر داشته بودند از استیفای بلاعوض شاکی شدند. علاوه بر این، ایالات متحده نیز دیگر با استیفای بلاعوض موافق نبود زیرا با رکود اقتصادی در داخل و افول فرمانروایی اش در خارج روبرو بود.
برای حل مسأله استیفای بلاعوض دو اقدام قابل تصور بود: اقدام اول، انکار و رد رفتار غیرمشروط ملت کامله‌الوداد و دومی به حداقل رساندن ارزش ملت کامله‌الوداد غیرمشروط از طریق جایگزینی آئین‌ها و روش‌های عملی در گات بود. از آن جا که اصل بنیادین عدم تبعیض قابل تغییر نبود، لذا تلاش شد تا ارزش رفتار ملت کامله‌الوداد غیرمشروط با تغییر در روش‌های عملکردی گات به حداقل رسانده شود.^[۳۷۱] بعد از دور کندی (۷-۱۹۶۴)، گات در خصوص روند تصمیم گیری “بسته­ای”^[۳۷۲] را ارائه داد که استیفای بلاعوض‌ها را استثنا می‌نمود، نه تنها دولت ها را مجبور ساخت که به صورت اجماعی در ساختار مشارکت کنند، بلکه تصمیم گرفت که کل این معضل را به عنوان یک واحد مورد بررسی قرار دهد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

یکی از روش‌ها و آئین‌های جایگزین عملکرد گات، کُدهای چندجانبه بود. موافقتنامه‌های چندجانبه موازین غیر تعرفه‌ای^[۳۷۳] که اصطلاحاً “کُد”^[۳۷۴] نامیده می‌شدند در نتیجه دور مذاکرات توکیو به تصویب رسیدند، اما جدای از موافقتنامه گات بودند.
مشارکت در این کُد‌ها اختیاری بود و تنها نسبت به آن دسته از کشورهایی قابل اعمال بود که خواهان امضای آن ها بودند. اغلب کشورهای در حال توسعه از امضای کُدها خودداری کردند و هر کُدی نیز یک امضا جداگانه داشت که باعث پیچیده شدن این نظام می‌شد.^[۳۷۵]
این روش، به دلیل گرایش ایالات متحده اتخاذ گردید. از آن جا که ایالات متحده نمی‌توانست کل منافع ممکن الحصول خود را از طریق لیبرالیسم عدم تبعیض که مبتنی بر “تقابل فراگیر” بود، بدست آورد، لذا شروع به تأکید ورزیدن بر شیوه‌ها و روش‌های جایگزینی که مبتنی بر “تقابل خاص” بود، نمود.^[۳۷۶]
در چارچوب گات، ایالات متحده از به کارگیری موافقتنامه‌های چندجانبه در دور توکیو حمایت کرد و نیز از مذاکرات دوجانبه خارج از گات بهره برد.
این که آیا چنین روشی با تعهدات ملت کامله‌الوداد غیرمشروط منطبق هست یا خیر، یک موضوع قابل تشکیک است.
بعد از دور توکیو، اعضا گات تأکید کردند که کُدها اثری بر رفتار ملت کامله‌الوداد غیرمشروط مندرج در ماده یک ندارند، که تلویحاً نوعی نقض مخفیانه موافقتنامه گات نیز به حساب می‌آمد. “جکسون” درباره موضوع تطابق میان کُدهای چندجانبه (موازین غیر تعرفه ای) و اصل عدم تبعیض بیان می‌کند که امضا کنندگان کُدها بایستی منافع کُدها را به غیر امضا کنندگان نیز تسری دهند. اما در واقع تنها آن دسته از امضا کنندگانی که الزامات ناشی از کُدها را بر عهده گرفته بودند از منافع کُدها بهره مند می‌شدند.^[۳۷۷]
“توکلاین” بیان می‌کند که هرچند معلوم نیست که این کُدها خارج از رفتار ملت کامله‌الوداد غیرمشروط هستند یا خیر، اما کُدهای موازین غیر تعرفه‌ای دورتوکیو، به صورت دو فاکتو استثنائی بر رفتار ملت کامله‌الوداد هستند.^[۳۷۸]
مطابق با نظر “هافبور”، “ارب” و “استار”، این شرط مشروط است که نقش مهمی را در چارچوب نظمی که در دور توکیو استقرار یافت، بازی می‌کند و نه مفهوم شرط غیرمشروط.^[۳۷۹]
در نتیجه مسیر تقابل در نظام گات و سازمان تجارت جهانی می‌تواند به یکی از دو جهت زیر میل کند:
یا بسوی چندجانبه گرایی همراه با رفتار ملت کامله‌الوداد مشروط رود، نظیر کُدهای موازین غیر تعرفه‌ای که در دور توکیو به کار گرفته شد و یا به سوی دوجانبه گرایی هدایت شود که اجازه استثنا قائل شدن بر تعهدات ملت کامله‌الوداد غیرمشروط را می دهد، نظیر موافقتنامه‌های منطقه تجارت آزاد.^[۳۸۰]
به طور کلی می‌توان گفت، در تمامی موافقت‌های حاوی شرط ملت کامله‌الوداد غیرمشروط که حاصل مذاکرات است، تمامی مراحل انعقاد موافقتنامه تحت شمول اصل تقابل است، اما وقتی موافقتنامه منعقد شد، امتیازات آن به طور خودکار از طریق عملکرد شرط ملت کامله‌الوداد غیرمشروط به همه تسری می‌یابد. لذا تعارضی که در عملکرد شرط ملت کامله‌الوداد غیرمشروط می‌بینیم غیر قابل اجتناب است.^[۳۸۱]
گفتار سوم. رفتار ملت کامله‌الوداد در گات ۱۹۹۴
در رابطه با هر یک از تعهدات بنیادین عدم تبعیض ابتدا به بررسی ماهیت و عناصر تشکیل دهنده این تعهدات می‌پردازیم.
ماده (۱)۱ گات ۱۹۹۴ تحت عنوان رفتار ملت کامله‌الوداد در بند یک خود چنین بیان می‌کند: “هر نوع مزیت، سود، امتیاز یا مصونیتی که در رابطه با تعهدات گمرکی و تعهدات وضع شده از هر نوع دیگری که در رابطه با صادرات یا واردات وضع می شود یا بر مبنای انتقال پرداخت‌های مربوط به صادرات یا واردات و نیز در رابطه با شیوه وضع مالیات بر این گونه تعهدات و الزامات وضع شده، همچنین کلیه قواعد و تشریفاتی که درخصوص صادرات و واردات و کلیه موضوعاتی که در بند‌های ۲ و ۴ ماده ۳ به آن اشاره شده است، از طرف یکی از اعضا به هر نوع کالا یا محصولی که مبدأ یا مقصد آن در کشور دیگر است، اعطا شود، بایستی فوراً و بی‌قید و شرط به کالای مشابهی که مبدأ یا مقصد آن در سرزمین کشورهای دیگر عضو است، نیز تسری یابد.^[۳۸۲]
این تعریف دقیقاً با تعریف شروط ملت کامله‌الوداد غیرمشروط هماهنگ است و ترجیحات تعرفه‌ای دوجانبه را تخطئه می‌کند.^[۳۸۳]
علاوه بر این، مواد (۷)۳ تحت عنوان ضوابط کمی داخلی، ماده ۵ تحت عنوان آزادی ترانزیت، ماده ۶ تحت عنوان الزامات مربوط به علامت‌گذاری ها، ماده ۸ تحت عنوان عدم تبعیض در برابر محدودیت‌های کمی اجرایی، ماده ۱۷ در رابطه با سرمایه گذاری های تجاری دولت، دربردارنده تعهد رفتاری ملت کامله‌الوداد یا رفتاری شبیه به آن هستند. همچنین ماده ۲۰ گات ۹۴ تحت عنوان مقرره “بند عام” دربردارنده تعهدی نظیر ملت کامله‌الوداد است.
ویژگی نافذ اصل ملت کامله‌الوداد در این گونه شروط، اصل عدم تبعیض در ملت کامله‌الوداد است.^[۳۸۴]
مبحث اول. ماهیت تعهد رفتاری ملت کامله‌الوداد در ماده (۱)۱ گات ۹۴
همان طور که نهاد استیناف در قضیه “ترجیحات تعرفه‌ای – جوامع اروپایی” بیان کرده است، تعهد رفتاری ملت کامله‌الوداد سنگ بنای گات است و یکی از ارکان نظام سازمان تجارت جهانی است.^[۳۸۵]
نهاد استیناف در قضیه بخش ۲۱۱ قانون بودجه عمومی ایالات متحده چنین می گوید: “بیش از ۵۰ سال است که تعهد به برقراری رفتار ملت کامله‌الوداد در ماده یک گات مرکزیت یافته و هم برای این که اطمینان از موفقیت نظام مبتنی بر قواعد جهان شمول حاکم بر تجارت کالاها اساسی و ضروری شناخته شده است.”^[۳۸۶]
ماده یک گات ۱۹۹۴ تبعیض میان مبدأ یا مقصد محصولات مشابه در کشورهای مختلف را ممنوع دانسته است.^[۳۸۷]
هدف اصلی تعهد رفتاری ملت کامله‌الوداد تضمین برابری فرصت‌ها در خصوص واردات یا صادرات نسبت به تمامی اعضا سازمان تجارت جهانی است.
در قضیه “موزها – جوامع اروپایی” نهاد استیناف در رابطه با تعهدات راجع به عدم تبعیض نظیر تعهد بیان شده در ماده یک چنین گفته است: “اساس تعهدات راجع به عدم تبعیض این است که با محصولات مشابه، یکسان برخورد شود، صرف نظر از مبدأ یا خاستگاه آن ها. از آن جا که هیچ اختلافی در این باره که همه موزها، یک نوع محصول به حساب می‌آیند، وجود ندارد، لذا مقررات راجع به عدم تبعیض نسبت به تمامی واردات موزها قابل اعمال است و این که چطور یک دولت عضو به دلایل اجرایی یا علل دیگر، واردات موز را به زیر دسته‌ه ای مختلفی طبقه بندی کرده است، مهم نیست».^[۳۸۸]
در قضیه “موزهای ۳ – جوامع اروپایی” معیار مورد بحث، عبارت بود از نظام موزهای وارداتی به جوامع اروپایی که مطابق آن موزهای وارداتی از کشورهای آمریکای لاتین (موزهای دلاری)، از رفتاری که از نظر مطلوبیت کمتر از رفتاری بود که با موزهای وارداتی از مستعمرات اروپای سابق (موزهای ACP) شده بود، برخوردار شده بودند.
ماده (۱)۱ گات نه تنها شامل تبعیضات قانونی یا دوژوره است، بلکه تبعیضات عملی یا دو فاکتو را هم در بر می‌گیرد.^[۳۸۹]
در قضیه “کانادا – ماشین ها” نهاد استیناف همانند پانل بدوی، استدلال کانادا، مبنی بر این که ماده یک نسبت به موازینی که به نظر می رسد بی طرفانه است، اعمال نمی شود را، رد کرد،^[۳۹۰] زیرا موازینی که ظاهراً بی طرفانه است، می‌تواند فرصت بیشتری را برای تجارت به کشورهای خاصی به نسبت دیگر کشورها بدهد و بنابراین در تعارض با تعهد عدم تبعیض در ماده یک است.
اقدام مورد بحث در این قضیه، معافیت از تعهد گمرکی واردات بود که از طرف کانادا نسبت به واردات از سوی سازندگان خاصی از وسایل موتوری اعطا میشد.
ظاهراً هیچ محدودیتی بر آن دسته از وسایل موتوری که شایسته این معافیت بودند وجود نداشت، اما در عمل تنها آن دسته از سازندگان وسایل موتوری که به تنهایی اقدام به ساخت نموده بودند و شرکت‌های مربوطه شان، از این معافیت برخوردار شدند. در نتیجه تنها کشورهای بسیار کمی به صورت دو فاکتو از این معافیت بهره مند شدند.
پانل گات در قضیه “جامعه اقتصادی اروپا (EEC) – واردات گوشت” به این نتیجه رسید که اقدامات جامعه اقتصادی اروپا دایر بر منوط ساختن تعلیق مالیات ورود محصولات به ارائه گواهینامه صحت و سلامت با تعهد ملت کامله‌الوداد در ماده یک سازگار نیست، زیرا مطابق موازین مربوطه، تنها آژانس تصدیق کننده‌ای که حق داشت به محصولات وارداتی، گواهینامه صحت بدهد آژانسی بود که در ایالات متحده قرار داشت.^[۳۹۱]
مبحث دوم. معیارهای عدم تبعیض در ماده (۱)۱ گات ۱۹۹۴
ماده (۱)۱ گات ۱۹۹۴ یک معیار سه بندی را جهت انطباق اقدامات اتخاذی با ماده یک بیان داشته است:
“الف. آیا اقدام مورد بحث، یک مزیت تجاری از نوعی که در ماده یک آمده است را اعطا می‌کند.
ب. آیا محصولات مورد نظر، محصولات مشابهی هستند و ج. آیا مزیت مورد بحث فوراً و بدون هیچ قید و شرطی به محصولات مشابه مربوطه تسری داده شده است یا خیر. “
بند اول. اعطا هر نوع مزیت یا … در رابطه با آن چه که در ماده یک آمده است
تعهد رفتاری ملت کامله‌الوداد هرگونه سود، امتیاز، مزیت یا مصونیتی را که از سوی هر یک از اعضا به هر محصولی که مبدأ یا مقصد آن در هر کشور دیگری قرار دارد در این حوزه‌ها اعطا می‌کند:
۱- تعهدات گمرکی
۲- تعهدات از هر نوعی که بر ورود یا صدور وضع می شود (مثلاً جریمه‌های اضافی وارداتی یا مالیاتهای کنسولی)
۳- تعهداتی که به نوعی در رابطه با ورود یا صدور وضع می شود. مثلاً حق الزحمه‌های بازرسی گمرکی یا بازرسی کیفی.
۴- تعهداتی که بر نقل و انتقال بین‌المللی پرداخت‌ها جهت واردات یا صادرات کالاها وضع می شود.
۵- روش اخذ مالیات از چنین تعهداتی، مثل روش ارزیابی بها قیمت پایه که بر مبنای آن عوارض گمرکی محاسبه و اخذ می شود.
۶- کلیه قواعد و تشریفاتی که در رابطه با ورود و صدور وضع می شود.
۷- مالیاتهای داخلی یا دیگر تعهدات داخلی.
۸- قوانین، مقررات و الزاماتی که فروش داخلی، پیشنهاد فروش، خرید، حمل و نقل، توزیع یا استفاده از هر نوع محصولی را متأثر میسازد.
به طور خلاصه تعهد رفتاری ملت کامله‌الوداد شامل هر گونه مزیتی است که از سوی هر دولت عضو در رابطه با:
۱- تعهدات گمرکی، دیگر تعهدات راجع به واردات و صادرات و موضوعات گمرکی دیگر اعطا می شود،
۲- مالیاتهای داخلی،