ماده۱۵ـ اجرای مراسم زناشویی مادامی که دختر و پسر در سن کمتر از بیست و یک سالگی باشند علاوه بر خواست طرفین رضایت والدین پسر و دختر را نیز لازم دارد،در صورتی که یکی از والدین در گذشته ‌باشد رضایت پدر و یا مادر زنده شرط خواهد بود و چنانچه از والدین هیچ یک زنده نباشند رضایت و اجازه جد و با نبودن آنها اجازه جده لازم است.
ماده۱۶ـ برای هر مرد زرتشتی بیش از یک زن و برای هر زن زرتشتی بیش از یک شوهر جایز نیست مگر درصورتی که همسر او در گذشته باشد یا جدایی برابر این آیین‌ نامه روی داده ‌باشد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ماده۱۷ـ پس از آیین ‌گواه‌گیری و پیوند زناشویی،روابط پس از ازدواج و حقوق و تکالیف زن و شوهر در برابر یکدیگر برقرار می‌گردد.
ماده۱۸ـ برای احترام به زندگی مشترک و اینکه عروس و داماد پس از مراسم زناشویی،در همه بخش‌های زندگی با یکدیگر شریک و همراه باشند،از این رو پس از تاریخ ثبت ازدواج ملزم به رعایت تبصره‌های زیر می‌باشند.
تبصره یک: دارایی که پسر یا دختر پیش از ازدواج خود داشته‌اند،متعلق به خودشان می‌باشد.
تبصره دو: دارایی که شوهر یا زن به صورت هدیه،جایزه،بخشش،ارث،وصیت و صلح به دست آورده ‌اند جزو دارایی شخصی آنها به شمار می‌رود.
تبصره سه: هرگونه بدهی که پیش از ازدواج هر یک از شوهر و زن داشته ‌باشند،مربوط به خود آنها است و در صورت توافق کتبی طرفین از دارایی مشترک پرداخت خواهدشد.
تبصره چهار: دارایی که شوهر و زن پس از ازدواج به تنهایی یا هر دو با کار و سرمایه‌گذاری به دست می‌آورند جزو اموال مشترک آنان خواهدبود.
ماده۱۹ـ سرپرستی خانواده در طول زندگی با شوهر بوده ولی پس از در گذشت و یا محجور و ممنوع یا غایب مفقودالاثر شدنش با زن وی است.
۳-۱۹ تعدد زوجات در تربیت اسلامی
اسلام بسیاری از انواع ازدواج های قبل از جاهلیت چون ازدواج جبری ، میراثی ، جمعی را ملغی اعلام نمود.اما تعدد زوجات را به عللی به کلی ملغی نساخت و آن را از لحاظ کمیت و کیفیت محدود نمود.به طوری که هیچ مردی حق ندارد بیش از چهار زن اختیار نماید و این در حالیست که اسلام تنها تحت شرایطی اجازه ی این ازدواج ها را می دهد که از جمله میتوان از بضاعت مالی مرد ، توانایی عدالت بین همسران و … نام برد. (موریسشیخی/ ۱۳۷۶/ ۹۲)
برخی از دلایلی را که باعث شده اسلام تعدد زوجات را به صورت محدود بپذیرد بر شرح ذیل می باشد:
۱- معمولا مرد ها در حوادث میمیرند و زنان آنان بی شوهر می مانند و در صورتی که سرپرستی نداشته باشند و نیازهای جنسی آنها برآورده نشود ممکن است به گناه بیفتند و جامعه را در معرض خطر فساد قرار دهند و این امر علاوه بر ضرری خواهد که به واسطه ی گناه بر خویش وارد می سازد. (همان)
۲-از طریق چند همسری میتوان هوسرانی و تنوع طلبی برخی از مردان را که توان حفظ خویش از گناه را ندارد مهارکرد. (همان)
۳-در برخی جوامع آمار زنها بیش از مردهاست و لذا لازم است با مسئله ی چند همسری مشکل زنان را حل کرد تا از گناه احتمالی به دور افتند. (همان)
ازدواج مسلمان با افراد اهل کتاب
طبق دستور قرآن مسلمان میتواند با افراد اهل کتاب ازدواج نماید .به شرط آن که از طریق ازدواج مشروع باشد و مهر آنها پرداخت شود. (همان)
۳-۲۰ تعدد زوجات در آیین زرتشت
در آیین زرتشت هر کس اجازه دارد تنها یک زن اختیار نماید و تعداد زوجات در آن مردود اعلام گردیده،دلیل آنها هم این است که همانگونه که یک زن نمی تواند در آن واحد چند شوهر داشته باشد ، لذا یک مرد هم حق ندارد در آن واحد چند زن داشته باشد.و گرفتن زن دوم در صورتی امکان دارد که زن اول مرده باشد و یا طبق شرایطی که در آیین زرتشتیان آمده طلاق گرفته باشد. و عملا و شرعا بدون زن باشد و از آنجاییکه تولید و ادامه ی نسل یکی از اهداف ازدواج در آیین زرتشت می باشد در صورتیکه زن نازا بود مرد می توانست زن دومی اختیار کند البته بعد از تاییدیه ی پزشک و موافقت زن اول. (موریس شیخی/ ۱۳۷۶/ ۱۹۲)
برای اثبات این امرکه مجوز گرفتن فقط یک زن در آیین زرتشت صادر شده دربند اول یستای ۱۱ آمده که:
“گاو به صاحبش نفرین کند،ای که مرا خوراک کافی نمی دهی تا فرزند و زن خود را سیر نگهدای بشود که بی فرزند باشی.”
در اینجا کلمه ی زن به صورت مفرد آمده و دلالت بر یک زن دارد. (همان)
در بحث تعدا زوجات ظاهرا از جانب برخی موبدان به اشراف اجازه داشتن زنان بیشتر بر خلاف تعالیم مقدس زرتشت داده می شدکه آن هم به صورت مالک بودن و در اختیار داشتن افرادی بود که در حرم سرا به سر می بردند و نباید اینگونه موارد نادر را به حساب آیین زرتشت گذارد. (همان)
۳-۲۱ ازدواج با مرتدان در اسلام
آیین اسلام – همان گونه که در قرآن کریم به طور مکرر بدان تصریح شده است – ناقض ادیان آسمانی پیش از خود نیست ،بلکه تصدیق کننده پیامبران قبل از اسلام است ؛ از جمله در سوره بقره ، آیه ۴۷ و ۴۱،بنی اسرائیل را مورد خطاب قرار داده و می فرماید:.
(یا بَنی اِسْرائیل َاذْکُرُوا نِعْمَتِىَ الَّتی اَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ … و ءامِنُوا بِما اَنْزَلْتُ مُصَدِّقا ًلِما مَعَکُم ْوَلاتَکُونُو ااَوَّل َکافِر ٍبِه).
در عین حال ، اسلام ، نگهبان و حافظ همه شرایع پیشین و مصلح آنها به شمار می آید:.
(وَاَنْزَلْنا اِلَیْکَ الْکِتابَ بِالْحَقِ ّمُصَدِّقا ًلِما بَیْن َیَدَیْه ِمِن َالْکِتابِ وَمُهَیْمِنا ًعَلَیْه ِفَاحْکُمْ بَیْنَهُم ْبِما اَنْزَلَ اللّهُ وَلاتَتَّبِعْ اَهْواءَهُمْ عَمّا جاءَکَ مِن َالْحَقِ ّ لِکُلٍ ّ جَعَلْنا مِنْکُم ْشِرْعَهً وَمِنْهاجا ًوَلَوْشاء َاللّهُ لَجَعَلَکُم ْاُمَّهً واحدهً وَلکِن ْلِیَبْلُوَکُم ْفی مِا آتیِکُم ْفَاسْتَبِقُوا الْخَیْراتِ.) (مائده/ ۴۸).
بنابراین، آنچه از قرآن کریم و شریعت اسلام در درجه اول انتظار داریم، تصحیح قوانین مربوط به شرایع پیشین الهی و راهگشایی و تسهیل در احکام گسترده یهود و نصارا می باشد و خوشبختانه این واقعیت در غالب احکام اسلام مشهود است؛ از جمله در مورد ارتداد نیز همین واقعیت به چشم می خورد ،بدین معنا که در عین حال که اسلام مسأله ارتداد و لزوم مجازات مرتد را اجمالا ًهماهنگ با شرایع پیشین پذیرفته است،ولی در این مسأله که ارتداد چیست و مجازات مرتد کدام است و این که آیا با توبه حکم مجازات از او برداشته می شود و…،کاملاً با شرایع پیشین متفاوت است.(ساوجی/ ۱۳۷۱/ ۷۹).
فی المثل در کتاب تورات، ارتداد به عنوان یک انحراف شخصی و فردى ، مورد توجه قرار گرفته ، ولی در قرآن کریم مسأله ارتداد به عنوان یک انحراف اجتماعی و سیاسی مطرح می باشد؛ مثلاً ،در سوره آل عمران (آیه ۷۲) می فرماید:.
(وَقالَت ْطائفَه مِن ْاَهْلِ الْکِتاب ِامِنُوا بِالَّذی اُنْزِلَ عَلَی الَّذینَ ءامَنُوا وَجْه َالنَّهارِ واکْفُرُوا ءاخِرَهُ لَعَلَّهُم ْیَرْجِعُونَ.).
و حاکی از آن است که همین گروه توطئه گر ، در حقیقت از لحاظ بینش مشکلی نداشتند ،بلکه ارتداد و بازگشت از دین را به عنوان توطئه ای سیاسی و روشی برای سرنگونی نظام حاکم اسلامی به کار گرفته اند و چنین افرادی اگر از موضع خویش، که همان تلاش و کوشش برای نابودی نظام اسلامی است، دست بر ندارند، از نظر همه مکاتب حقوقى، حتی در حال حاضر نیز مستوجب مجازات شدید خواهند بود؛در حالی که اگر ارتداد ، تنها به عنوان جرم فردی و خطا و اشتباه معرفتی مطرح گردد، از نظر عقلا مستوجب چنین مجازات شدیدی نخواهد بود. (فینایی/ ابراهیمیان/ ۱۳۸۷/ ۱۱۶)
و از طرف دیگر ،ارتداد از دیدگاه قرآن به صورت انکار ِاصل مکتب مورد توجه قرار گرفته و بر همین اساس ،در سوره بقره (آیه ۲۱۷) آمده است:.
(وَلایَزالُونَ یُقاتِلُونَکُمْ حَتّی یَرُدّوُکُمْ عَنْ دینِکُمْ اِنِ اسْتَطاعُوا وَمَنْ یَرْتَدِدْ مِنْکُمْ عَنْ دینِهِ فَیَمُتْ و َهُوَ کافِر فَاوُلئِکَ حَبِطَتْ اَعْمالُهُم ْفِی الدُّنْیا وَالاَخِرَهِ وَاوُلئِکَ اَصْحابُ النّارِهُمْ فیها خالِدُونَ.)بنابراین، ارتداد از دیدگاه اسلام، بازگشت از دین بر پایه همفکری و هماهنگی با دشمنان حربی است و مجازاتی که برای چنین افرادی در متن قرآن ذکر شده،همان مطرود شدن از منظر الهی و عقوبت اخروی است؛در حالی که در تورات کمترین اشاره ای به مطرود شدن و عقوبت الهی نشده و تنها مجازات اعدام، آن هم احیاناً به صورت خودکشی یا برادرکشی مطرح گردیده است، و مهمتر اینکه کمترین انحراف عقیدتی که حاکی از عدم پذیرش بعضی از مراسم مذهبی بوده باشد نیز، همان مجازات اعدام را به دنبال دارد،درحالی که از دیدگاه قرآن و همه فقهای مسلمان، ارتداد به معنای انکار اصل مکتب است. (همان)
درکتاب تورات (سفر اعداد، فصل پانزدهم، آیه ۳۲) چنین آمده است:.
(چون بنی اسرائیل در صحرا بودند ،کسی را یافتند که در روز شنبه هیزم جمع می کرد. او را نزد موسی و هارون آوردند و او را در حبس نگاه داشتند، زیرا که اعلام نشده بود که با وی چه باید کرد و خداوند به موسی گفت: این شخص البته باید کشته شود، تمام جماعت او را بیرون از لشکرگاه با سنگها سنگسار کنند.).
پر واضح است که چنین احکام شدیدی نمی تواند وحی الهی بوده باشد، بلکه حاکی از تنگ نظریهای قومىِ بنی اسرائیل است که بعدها به وجود آمده و قهرا ًنمی توانست مورد تأیید قرآن قرار گیرد. (همان/ ۱۱۷)
مهمتر اینکه در متن تورات – همانگونه که ملاحظه شد – به پذیرش توبه مرتد کمترین اشاره ای نشده است ،بلکه می توان گفت: حاکی از عدم پذیرش توبه مرتدان و لزوم اجرای اعدام، بدون کمترین ملاحظه انسانی در مورد آنان است، در حالی که در قرآن کریم آیات متعددی ناظر به پذیرش توبه مرتدان است و عذاب اخروی را که برای مرتدان مطرح شده، مشروط به عدم توبه و مرگ در حال کفرمی داند،چنانکه در آیه ۲۱۷ سوره بقره ملاحظه شد و درسوره آل عمران (۸۶ – ۸۹) می خوانیم:.
(کَیْفَ یَهْدِی اللّهُ قَوْماً کَفَرُوا بَعْدَ ایمانِهِمْ … اِى الَّذینَ تابُوا مِنْ بَعْدِ ذلِکَ وَاَصْلَحُوا فَاِن َّاللّهَ غَفُور رَحیم.).
بنابراین، بر اساس آیات قرآن کریم، تردیدی در پذیرش توبه مرتد و رفع عقوبت دنیوی و اخروی از او وجود ندارد، در حالی که از نظر تورات چنین نیست.
۳-۲۲ تکرار ارتداد
فقهای اسلام در مورد پذیرش توبه مرتد در صورت تکرار ارتداد نیز اختلاف نظر فراوانی دارند؛ چنان که از نظر مدت زمانی که مرتد می تواند توبه نماید، چنین اختلاف نظری دارند. پیروان فقه حنفی معتقدند که مهلت دادن مرتد برای توبه لازم نیست،جز اینکه خود او مهلت بخواهد و ابن عابدین، فقیه معروف حنفی می گوید: دعوت به اسلام، مخصوص کسی است که صدای اسلام به گوش او نرسیده باشد و پیروان فقه مالکی دعوت به توبه را لازم دانسته و شافعی ها و حنبلی ها دارای دو نظر مختلف هستند. (الحلی/ ۱۳۸۹ق/ ۲۵۰)
و اما شیخ طوسى ،از فقهای شیعه، معتقد است که نه تنها در دفعه اول توبه او پذیرفته می شود، بلکه تا سه مرتبه باید دعوت به توبه شود، ولی در مرتبه چهارم توبه او پذیرفته نخواهد شد؛ در حالی که مالکی ها و حنبلی ها در صورت تکرار ارتداد، بازگشت از ارتداد را مانع اجرای حکم نمی دانند.(همان)
در این اختلاف نظر، ظاهرا ًمستند شیخ طوسی و همه کسانی که بازگشت از ارتداد را تا سه بار صحیح دانسته اند، آیه ۱۳۷ از سوره نساء است که می فرماید:.
(اِنَّ الَّذینَ ءامَنُوا ثمّ َکَفَرُوا ثُمَّ ءامَنُوا ثُمّ َکَفَرُوا ثُمّ َازْدادُوا کُفْرا ًلَم ْیَکُنِ اللّهُ لِیَغْفِرَلَهُمْ.).

ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی^۶(QSPM)

شکل۲-۳- چارچوب جامع تدوین استراتژی (دیوید، ۱۹۹۹)
۲-۱۱ مرحله ورودی
در این بخش برای تهیه ماتریس ارزیابی عوامل خارجی و ماتریس ارزیابی عوامل داخلی رویه هایی ارائه می گردد. اطلاعاتی که از این دو ماتریس به دست می آید مبنایی را به دست می دهد که می توان برآن اساس اطلاعات مربوط به عوامل خارجی و داخلی سازمان را مقایسه کرد و تصمیم گیری نمود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ابزارهای ورودی باعث می شوند که استراتژیست ها در همان مراحل اولیه قضاوت کمّی را در فرایند تدوین استراتژی به کار گیرند. تصمیمات کوچکی که در ماتریس های ورودی برای گردآوری اطلاعات اولیه در مورد اهمیت نسبی عوامل داخلی و خارجی سازمان گرفته می شود به استراتژیست ها این امکان را می دهد که استراتژی های مختلف را به شیوه ای اثربخش ارائه نمایند و آنها را مورد ارزیابی قرار دهند. همیشه برای تعیین نمره و ضریب مناسب برای این عوامل باید از قضاوت های شهودی خوب (حس ششم قوی) استفاده کرد (دیوید، ۱۹۹۹).

• External Factor Evaluatiou (EFE) Matrix 2. Competitiveness of the Matrix (CPM) 3. Internal Factor Evaluation (IFE) Matrix 4.Internal – External (IE) Matrix 5. Grand Strategy Matrix 6. Quantitative Strategic Planning Matrix (QSPM)

۲-۱۱-۱ بررسی عوامل خارجی
قبل از اینکه سازمان بتواند مرحله تدوین را آغاز کند، باید محیط بیرونی خود را بررسی و پویش کند تا بتواند فرصت ها و تهدیدهای بالقوه را کشف کند.محیط بیرونی یا خارجی شامل متغییرهایی(فرصت ها و تهدیدها)است که خارج از سازمان قرار دارند و از حیطه کنترل پیوسته مدیریت ارشد سازمان خارج می باشند.
مدیران برای آنکه بتوانند عرضه فرآورده ها و خدمات خود را در راستای نیازها و خواسته های جامعه و در سطح انتظارات، آرمان ها و معیارهای مشتریان قرار دهند، باید شناختی مناسب از محیط، رفتار متغیرها و طبقه بندی و سازوکارهای محیطی داشته باشند.هرچه شناخت از محیط بیشتر شود، شناسایی، طبقه بندی، ارزیابی مسائل استراتژیک بهتر صورت می گیرد؛ در این صورت، استراتژی نیز مناسب تر تدوین می شود.(حمیدی زاده، ۱۳۸۸، ص۱۰۴)
محیط خارجی در خارج از سازمان است و اجزای آن، دو عامل فرصتها و تهدیدهای بیرونی است که از حیطه کنترل پیوسته مدیریت ارشد سازمان خارج می باشد. این محیط شامل محیط کاری و محیط عمومی است. محیط عمومی شامل عوامل غیر اختصاصی اطراف سازمانها است که بر فعالیت های سازمان تأثیر می گذارد و پنج قسمت اقتصادی، تکنولوژی، اجتماعی، سیاسی و بین المللی را شامل می شود. آثار این عوامل بزرگ و تدریجی است (امینی و سماواتیان، ۱۳۸۹).
در ادامه دو تقسیم بندی محیط خارجی مطرح می گردد:
نیروهای خارجی را می توان به پنچ گروه طبقه بندی کرد: ۱)نیروهای اقتصادی؛ ۲)نیروهای اجتماعی، فرهنگی، بوم شناسی و محیطی؛ ۳)نیروهای سیاسی، دولتی و قانونی؛ ۴)نیروهای فن آوری و ۵)نیروهای رقابتی(دیوید، ۱۹۹۹).
از طرفی می توان محیط را به دو لایه: محیط عمومی یا کلان و محیط تخصصی یا خرد تقسیم کرد. محیط عمومی: شامل نیروهای کلانی است که به طور غیرمستقیم بر فعالیت های سازمان اثر می گذارند. محیط تخصصی: شامل آن دسته از عناصر یا گروههایی است که به طور مستقیم بر شرکت تاثیر می گذارند و خود نیز از آن تاثیر می پذیرند. این گروه ها (ذینفعان) عبارتند از: دولت، عرضه کنندگان، رقبا، مشتریان، بستانکاران، کارکنان، اتحادیه های کارگری و تجاری و غیره. محیط تخصصی شرکت را می توان همان صنعتی دانست که شرکت در آن فعالیت می کند. باید هم بر محیط عمومی و هم بر محیط تخصصی نظارت کرد تا بتوان آن دسته از عوامل استراتژیک را که در موفقیت یا شرکت تاثیر و نقش به سزایی دارند، کشف و شناسایی کرد. اگر محیط سازمان را به محیط کلان یا عمومی و خرد یا تخصصی تقسیم کنیم. محیط کلان می تواند تاثیر عمیقی بر شرکت و محیط خرد آن داشته باشد(رضایی، ۱۳۸۵؛ ریتسون^۱، ۲۰۱۱).
۱٫Ritson
منظور از فرصت ها و تهدید ها، رویدادها و جریان های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی ، فناوری ، قانونی، دولتی و رقابتی هستند که می توانند به میزان زیادی در آینده به سازمان سود یا زیان برسانند. فرصت ها و تهدیدها به میزان زیادی از کنترل یک سازمان خارج هستند. هر سازمانی برای بهره گیری از فرصتهای خارجی و پرهیز از آثار ناشی ازتهدیدها یا کاهش آنها، باید استراتژی هایی تدوین کند. به همین دلیل، شناسایی، نظارت و ارزیابی فرصت ها و تهدیدهای خارجی میتواند موفقیت سازمان را تضمین کند(امینی و سماواتیان، ۱۳۸۹).
با بهره گرفتن از ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE) می توان عوامل خارجی را مورد ارزیابی قرار داده و پس از بررسی این عوامل، فرصت ها و تهدیدها شناسایی می شوند.
۲-۱۱-۱-۱ فرایند بررسی عوامل خارجی
با توجه به شکل ۲-۴ که محیط خارجی را به دو بخش کلان و خرد نموده است، در ادامه به بررسی هر یک از عوامل و متغیرهای اصلی آن ها می پردازیم.
۱- اقتصادی: نرخ بهره، نرخ تورم، الگوی مصرف، بیکاری، نرخ مالیات، سیاست های مالی و پولی
۲- اجتماعی و فرهنگی: نرخ زاد و ولد، مقررات دولت، سطح تحصیلات، تغییر جمعیت، عادت خرید
کلان ۳- سیاسی، دولتی و قانونی: میزان یارانه های دولت، قوانین حفظ محیط زیست، نهادهای سیاسی
۴- فن آوری: مهندسی رایانه، صنایع ارتباطات، شبیه سازی
۵- مسائل بین المللی و منطقه ای: پیمان های منطقه ای و بین المللی
عوامل محیطی
۱- مشتریان: عمده، خرد، بالقوه، توزیع جغرافیایی
۲- رقبا: نوآوری، تولید، مالی، مدیریت، بازاریابی
خرد ۳- سهامداران
۴- تکنولوژی
۵- صنعت
شکل(۲-۴) فرایند بررسی عوامل خارجی (احمدی، ۱۳۷۷)
الف. عوامل اقتصادی
عوامل اقتصادی بر جذابیت بالقوه استراتژی های گوناگون اثرات مستقیم می گذارند. این عوامل چگونگی استفاده جامعه از تولید , توزیع کالاها و خدمات مختلف و درک بخش های اقتصادی موثر سازمان را نشان می دهند(اعرابی و همکاران، ۱۳۸۶).
خلاصه ای از متغیرهای اقتصادی که نشان دهنده فرصت ها و تهدیدات برای سازمان ها هستند در زیر ارائه شده است. برای تهیه سوالات اقتصادی می توان از این عوامل کمک گرفت.
– نظام اقتصادی کشور
– میزان سرمایه گذاری های داخلی و خارجی
– نرخ تورم و تغییرات دوره ای
– حجم بازار مصرف و نرخ رشد آن
– قدرت خرید
– نرخ دستمزد(احمدی، ۱۳۷۷).
– سطح بهره وری کارکنان
– سیاست های مالی و پولی

۳ ـ ۹ ـ ۱ ـ قابل درمان شدن برخی عیوب:

در صورتی که عیوب مذکور در قانون مدنی جزء بیماری‌های قابل درمان باشد، آیا حق فسخ ساقط خواهد شد یا خیر؟ میان فقها و حقوقدانان اختلاف نظر است. به نظر می‌رسد پاسخ این پرسش، مثبت باشد؛ چنان که برخی از فقهای معاصر ضمن بیان دو وجه و استدلال بر آنها، در فرض مسئله، سقوط خیار فسخ را اولی دانستند.^[۲۰۷]
افزون براین ملاک این حکم از عیب عنن نیز فهمیده می‌شود؛ زیرا طبق روایات، به مرد یک سال فرصت داده می‌شود تا خود را معالجه کند.^[۲۰۸] بی شک نمی‌توان گفت صبر زوجه محمول بر استحباب است و یا امر به صبر، امر ارشادی است؛ چون مشهور فقها معتقدند فسخ به موجب عنن متوقف است بر انقضای اجل.^[۲۰۹] ممکن است گفته شود با توجه به عدم پیشرفت دانش پزشکی در زمان قدیم، ائمه معصوم (ع) فقط درباره عیب عنن که در آن مقطع امکان درمان آن وجود داشته است، اظهارنظر کرده اند و به مرد این امکان را داده اند تا خود را درمان کند. برخی حقوقدانان معتقدند: با این ادعا که هرچند اسقاط حق فسخ در چنین مواردی با ظاهر عبارات قانون مخالف است، ولی به طور قطع با روح قانون موافق تر به نظر می‌رسد، حق فسخ ساقط خواهد شد؛ زیرا از نظر این عده، مبنای حق فسخ در این موارد، جلوگیری از ضرر است و با درمان عیوب، ضرری متوجه طرف نخواهد بود.^[۲۱۰]

علاوه بر این، مفاد قانون حمایت از خانواده و لایحه قانونی دادگاه مدنی خاص، این تفسیر را تقویت می‌کند؛ زیرا از آنها استفاده می‌شود که قانونگذار خواسته است از خانواده و استحکام آن حمایت شود و از جدایی‌های بی مورد جلوگیری کند.^[۲۱۱]
بر این اساس می‌توان گفت چنانچه زن قبل از اعمال حق فسخ از سوی همسرش، به درمان خودش مبادرت ورزد، حق فسخ، موضوع‌اش را از دست می‌دهد و درواقع از آنجا که تبدّل موضوع پیش می‌آید حکم فسخ نیز منتفی می‌شود؛ یعنی به این زن دیگر عنوان «قرناء» یا «عفلاء» اطلاق نمی‌شود تا حق فسخ جریان یابد.^[۲۱۲] این نظر با ملاک سقوط حق فسخ در صورت عدم ممانعت از نزدیکی قرن، سازگار است.

۳ ـ ‌۹ ـ ۲ ـ پیدایش بیماری‌های جدید و امکان تسرّی از عیوب منصوصه:

با توجه به اینکه بیماری‌های دیگری نیز وجود دارد که باعث اختلال در امر زناشویی می‌شود؛ از این رو این پرسش به طور جدی مطرح می‌شود که آیا می‌توان با توجه به وجود امراض خطرناک و مسری، با الغای خصوصیت از عیوب منصوصه، حق فسخ را در مورد بیماری‌های جدید اعمال کرد؟
اگر بنا باشد از مبنای «لاضرر» درباره پیدایش حق فسخ در مورد عیوب منصوصه دفاع کرد، چه بسا ضرر بیماری‌های جدیدی مانند «ایدز» ، «هپاتیت»، «سفلیس»، «سرطان» و … بیش از آن عیوبی است که در قوانین و شرع مقدس آمده است.
در اینکه آیا برای زوجین در غیر از عیوب منصوصه، حق فسخ وجود دارد یا خیر؟ میان فقیهان اختلاف است.
برخی فقیهان امکان فسخ نکاح در امراض مسری به غیر از عیوب منصوصه را منتفی دانسته، به اصل لزوم استناد کرده اند و در پاسخ افرادی که می‌گویند حق فسخ در جذام که بیماری مسری است، وجود دارد، پس در عیوب جدیدی که مسری باشد نیز می‌آید، می‌گویند: این مسئله قیاس است که در مذهب امامیه مردود است.^[۲۱۳] این عده راه حل مشکل را در رجوع به حاکم می‌دانند تا براساس نظر وی عمل شود. صاحب ریاض در مقام رد استدلال شهید ثانی، به اشتراک برص و جذام در زن و مرد مبنی بر مسری بودن آنها می‌فرماید: «اگر بنا باشد براساس اینکه اینها از عیوب مسری اند، قائل به اشتراک برص و جذام بشویم، لازمه‌اش این است که این کلام را در تمام امراض تسّری بدهیم که به نظر نمی‌رسد خود شهید ثانی به آن ملتزم باشد»^[۲۱۴]
همین سیاق را می‌توان در کلام شیخ انصاری ناظر به استدلال شهید ثانی دید.^[۲۱۵]
برخی فقها در همین مسئله، ثبوت حق فسخ در جمیع عیوب مسریه را از ساحت همه فقیهان نفی کرده اند.^[۲۱۶]
از مجموع کلمات فقیهان می‌توان برداشت کرد که اکثر فقها به عدم امکان تسرّی از عیوب منصوصه نظر دارند؛ امری که با اصاله اللزوم در عقود به ویژه در عقد نکاح و اهتمام شارع مقدس بر حفظ و حراست از کیان خانواده همسو است و در آرای شعب دیوان عالی کشور نیز آمده است.^[۲۱۷]
البته تعداد معدودی از فقها به تفصیل درباره امکان حق فسخ در صورت ابتلای یکی از زوجین به «ایدز» به بحث و بررسی پرداخته اند^[۲۱۸] و معتقدند در این باره به دلیل قاعده «لاضرر» که در برخی از روایات به آن استدلال شده است، حق فسخ وجود دارد؛ همچنان که قاعده لاحرج نیز قابل استفاده است.^[۲۱۹]
چه ضرری بالاتر از ابتلای مرد به ایدز است؟ نهایت چیزی که در این باره می‌توان گفت اینکه حاکم شرع بر حسب احتیاط، مرد را به طلاق امر کند و در صورت امتناع از طلاق خود زن نکاح را فسخ کند و حاکم نیز از باب ولایت، احتیاطاً وی را طلاق دهد.^[۲۲۰]
این عده حتی تا آنجا پیش رفته اند که گرویدن مشهور فقهای امامیه به عدم وجود خیار فسخ در امراض مسری را منکر شده اند؛ زیرا اولاً اصل این مسئله ثابت نیست، چون بسیاری از تألیفات فقها به دست ما نرسیده است؛ ثانیاً، ضرر امراض مسری برای مردم و فقها روشن نبوده است؛ ثالثاً، گرایش مشهور فقها به عدم وجود خیار فسخ در امراض مسریه، مانع از آن نیست که ما از روی دلیل، فتوا بر خلاف مشهور بدهیم و دلیل نیز دو قاعده «نفی حرج» و «نفی ضرر» است که لزوم عقد نکاح در ارتباط با زن را بر می‌دارند.^[۲۲۱] در ارتباط با سخن صاحب جواهر مبنی بر اینکه می‌توانیم از راه وجوب تجنب و پرهیز مقاربت زن و مرد، از ضرر دوری کنیم فرموده اند: «این مطلب ضعیف است؛ زیرا در وجوب تجنب زوجین از یکدیگر حرج شدیدی نهفته است و چه فایده‌ای پی این ازدواجی که فاقد سکون و مودّت و رحمت است، بار است».^[۲۲۲]
حال مطلب را به این صورت طرح می‌کنیم که در صورتی که شخصی بدون اینکه بداند با فردی که دچار بیماری مسری مثلاً ایدز است، ازدواج کند و بعد از ازدواج به این امر پی ببرد، آیا برای وی حق فسخ وجود خواهد داشت؟
باید گفت در صورت ابتلای زن به ایدز، اینکه برای مرد حق فسخ باشد مشکل است؛ زیرا آنچه از روایات استفاده می‌شود، این است که عیوب موجود در زن که برای مرد حق فسخ می‌آورد، در آنچه در روایات باب آمده است، منحصر است؛ مثلاً می‌توان به صحیح حلبی اشاره کرد:
ملاحظه می‌شود که راوی از امام (ع) می‌پرسد: در صورتی که ظاهر شود، زن یک چشم بوده آیا مرد حق فسخ دارد؟ امام (ع) در جواب می‌فرماید: خیر.^[۲۲۳] فقط «انّما در ادبیات عرب، مفید حصر است» ازدواج را می‌توان به واسطه برص، جذام، جنون و عفل فسخ کرد و عیوب مستحدثه از آن دسته نیست. البته روشن است که مرد اختیار طلاق دادن زن را دارد؛ ولی درباره زن و اینکه آیا در صورت ابتلای مرد به «ایدز» وی از حق فسخ برخوردار است یا خیر؟ باید گفت بعید نیست گفته شود برای وی حق فسخ وجود دارد، به جهت قاعده «لاضرر» که در برخی روایات به آن استدلال شده است؛ چنانچه قاعده لاحرج نیز در مقام قابل استفاده است.^[۲۲۴]
برخی فقها بر این باورند که حتی اگر نتوان برای زن از راه استدلال به آیات و قواعد نفی ضرر و حرج و نفی عسر، حق فسخ را اثبات کرد، می‌توان از راه «تدلیس» برای زن حق فسخ قائل شد؛ با این بیان که اگر زن از حال خواستگار مبتلایش آگاهی داشت و با توجه به ابتلای وی به مرض مهلکی مانند «ایدز» هرگز به ازدواج با وی تن نمی‌داد. سکوت مرد از طرح بیماری‌اش با اینکه بنای مردم بر اصاله الصحه است و غفلت زن از احتمال بیماری مرد می‌تواند مصداق «تدلیس» قرار گیرد؛ هرچند سلامت از امثال این امراض در متن عقد، به صراحت شرط نشده باشد؛ ولی سلامت از چنین امراضی از چیزهایی است که زن و مرد بنای بر آن می‌گذارند و عقد را بر آن اساس اجرا می‌کنند و ظاهراً میان شرطی که صریحاً در عقد ذکر شود با شرطی که طرفین بنای بر آن می‌گذارند، فرقی نیست.^[۲۲۵] در واقع هرچند به استناد ماده منحصر کردن «عمل» به عمل مثبت نمی‌تواند خیلی دقیق باشد. بلکه به نظر می‌رسد شامل عمل منفی و سکوت نیز می‌شود؛ چنان که برخی فقها به آن اشاره کرده اند.^[۲۲۶]
در مجموع می‌توان گفت راه‌های اثبات خیار برای زن و مرد در غیر این موارد منصوصه، یکی از موارد سه گانه ذیل است:
الف) از راه شرط بنایی و ارتکازی، هنگامی‌که تخلف صورت گیرد. این موضوع هرچند در قالب «تدلیس» باعث خیار می‌شود و به نظر می‌رسد در تحقق عنوان شرط، ذکر آن قبل از عقد یا در متن عقد ضرورتی نداشته باشد، بلکه ارتکاز عقلایی در این جهت کفایت می‌کند، به شکلی که اگر هر یک از زن و مرد می‌دانست شرطی در کار نیست هیچ گاه اقدام بر ازدواج نمی‌کرد.
ب) از راه قواعد نفی عسر و حرج و لاضرر.
ج) اشتراط در متن عقد.^[۲۲۷]
ممکن است هواداران نظریه وجود حق فسخ برای زن، در صورت ابتلای مرد به یکی از عیوب مسری خطرناک مانند ایدز، هپاتیت، سفلیس و … به امر ذیل استدلال کنند:
عقد نکاح در حوزه معاملات می‌گنجد، نه عبادات و ملاکات احکام در معاملات تا اندازه‌ای قابل دریافت است؛ به ویژه اینکه گفته شود مسائل فقهی پزشکی عمدتاً امضایی است.
در این باره توجه به قاعده لاضرر با فاکتورهای ذیل دارای اهمیت است:
۱- قدرت سرایت بالای امراض جدید همچون ایدز.
۲- وجود ملاک عیوب جذام و برص و عدم امکان استمتاع در امراض جدید خطرناک.
با این حال، نمی‌توان حق فسخ را در عیوب غیرمنصوص حتی برای زن، برشمرد؛ زیرا این مسئله با همه مطالبی که گفته شد، به نظر قیاس است؛ امری که بطلان آن در مذهب امامیه اظهر من الشمس است برای حل مشکل در عمل به نظر می‌رسد بهتر است قانونگذار به سیاق ماده ۱۰۴۰ قانون مدنی^[۲۲۸] زن و شوهر را به ارائه گواهی سلامت از امراض خطرناکی همچون ایدز و هپاتیت مکلف سازد. در حال حاضر تا نهادینه شدن این موضوع می‌توان گفت در صورتی که یکی از طرفین ازدواج به ایدز یا هپاتیت مبتلا باشد و این امر را مکتوم نگاه دارد، بعد از کشف حقیقت، طرف وی به استناد خیار تدلیس، حق فسخ نکاح را خواهد داشت؛ ولی در صورتی که یکی از زن و مرد بعد از ازدواج به این امراض مبتلا شوند، وضعیت فرق می‌کند؛ یعنی در صورتی که زن مبتلا شود مرد براساس ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی می‌تواند وی را طلاق دهد و چنانچه مرد به یکی از امراض جدید مبتلا شود امراضی که زندگی در کنار مبتلا‌ی به آن باعث عسر و حرج زوجه خواهد بود زن می‌تواند در چهارجوب ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی اقدام کند. ^[۲۲۹] البته در قباله‌های ازدواج کنونی طی شروطی ضمن عقد خارج لازم، زوج به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر می‌دهد تا در موارد تحقیق یکی از بندهای دوازده گانه مندرج در آن با رجوع به دادگاه و دریافت مجوز از محکمه خود را مطلقه سازد.
در بند ۳ از شروط دوازده گانه آمده است: «ابتلای زوج به امراض صعب العلاج به گونه‌ای که دوام زناشویی برای زوجه مخاطره آمیز باشد».
روشن است درج چنین شرطی ضمن عقد نکاح بهتر می‌تواند از حقوق زن پاسداری کند تا اینکه وی از راه ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی اقدام کند؛ زیرا اثبات عسر و حرج خیلی مشکل است در حالی که از راه درج شرط به صرف اثبات تحقق موضوع (بیماری صعب العلاج) زن می‌تواند خود را مطلقه کند.
بنابراین به رغم همه مطالبی که گفته شد ما نتوانستیم نظریه تسرّی از عیوب منصوصه و اعمال حق فسخ در عیوب مسری جدید را بپذیریم.
با توجه به مطالب قبلی می‌توان دلایل موافقان و مخالفان انحصار عیوب در موارد سنتی را به شرح زیر بیان کرد.

۳ – ۱۰ – موافقان دلایل انحصار عیوب

مشهور فقها با توجه به اصل لزوم عقد و وضعیت خاص نکاح که آن را از دیگر عقود متمایز می‌کند و حتی الامکان باید پایدار باشد، جواز فسخ و بر هم زدن نکاح را منوط به وجود نصّ و تجویز صریح شارع می‌دانند و جایگاهی برای توجیهات عقلی و ملاحظات اجتماعی، انسانی و استدلال‌هایی مبتنی بر مصلحت و قیاس و استحسان قائل نیستند. این گروه برای قائل شدن حق فسخ نکاح برای زن یا مرد در جست‌وجوی نصّ روایی می‌باشند.^[۲۳۰] از جمله دلایل ایشان به شرح زیر است:

۳ – ۱۰ – ۱ – اصل لزوم نکاح

علامه حلّی در کتاب ایضاح الفوائد قائل است در جایی که شک در وجود حق خیار نسبت به مابقی عیوب وجود دارد، ‌لزوم عقد استصحاب می‌شود و نمی‌توان در مابقی موارد، ‌حق خیار فسخ را جاری کرد و نکاح را از این ناحیه منحل نمود.^[۲۳۱]
۳ – ۱۰ – ۲ – روایات
عمده دلیل قائلین به انحصار عیوب فسخ نکاح، ورود نصّوص و روایات عدیده‌ای است که منحصراً عیوب نکاح را برشمرده که برخی از آنها به شرح زیر است:
۱ – علامه حلّی از امام صادق (ع) از مردی سؤال می‌کند که با قومی ازدواج کرده بود و پس از آن همسر خود را نابینا یافته بود و در حالی که قبل از نکاح برایش مشخص نکرده بودند. امام در پاسخ فرمودند که نکاح به واسطه‌ی این عیب فسخ نشده و زن برگردانده نمی‌شود، ‌بلکه نکاح به واسطه برص، جذام، جنون و عفل فسخ می‌شود.^[۲۳۲]
۲ – روایات دیگری با اسنادی که اندکی با روایت بالا متفاوت است، ‌ولی مضمون آنها دقیقاً یکی است، نیز وجود دارد. امام صادق (ع) می‌فرمایند: زن تنها به خاطر عفل، ‌برص، جذام و جنون برگردانده شده و به جز این عیوب دیگر چیزی نیست.
۳ – امام صادق (ع) فرمودند: زن تنها به خاطر چهار چیز قبل از نزدیکی برگردانده می‌شود: برص،‌ جذام، ‌جنون و قرن و اگر نزدیکی حادث شود، دیگر فسخی در کار نیست.^[۲۳۳]
۴ – امام صادق (ع) در پاسخ به سؤالی که از کوری به عنوان مجوز فسخ نکاح سؤال می‌کرد، ‌فرمودند که موجب فسخ نیست.^[۲۳۴]
این روایات به بیان موارد فسخ پرداخته و در برخی از آنها، ادات حصر (انّما) آمده است که دلالت برحصر عیوب در موارد مذکور کرده یا در پاسخ سؤال اصحال، تنها این عیوب را مجوز فسخ دانسته و سایر عیوب را رد کرده‌اند. همچنین مرحوم صاحب جواهر پس از بیان صحیحه‌ی حلبی، اضافه می‌فرمایند که ظاهر مفهوم عدد می‌تواند تأییدی بر این قول باشد که سایر عیوب داخل در عیوب نکاح نیست.^[۲۳۵]
۵ – روایت غیاث ضبّی از امام صادق (ع) که آن حضرت فرمودند: مرد به واسطه عیب برگردانده نمی‌شود.^[۲۳۶]
مرحوم محقق کرکی قائلند که این روایت حجت است، ‌مادامی که دلیل دیگری عیوب دیگری را مطرح نکند.^[۲۳۷] شهید ثانی در نقد این دلیل می‌گویند: «غیاث در کتب رجال شناخته شده نیست، لذا سند حدیث قابل اعتماد نمی‌باشد، علاوه بر آن لازمه عمل به روایت غیاث ضبّی آن است که وجود هیچ عیبی در مرد، موجب حق فسخ برای زن نشود که این امر خلاف اجماع مسلمین است.»^[۲۳۸]

۳ – ۱۰ – ۳ – شهرت

مشهور فقها قائلند که عیوب موجب فسخ نکاح، منحصر به عیوب مطروحه در روایات است. از این رو انحصار عیوب از شهرت فتوایی برخوردار است.^[۲۳۹]

۳ – ۱۰ – ۴ – حرمت قیاس

– آب و غذای یکسان در اختیار تمام آزمودنی ها قرار گرفت.
– ابزار و وسایل مورد استفاده در این پژوهش از قبیل دماسنج، رطوبت سنج، کرونومتر و کیت الایزا از دقت و روایی لازم برخوردار بودند.
۱-۷- محدودیت های تحقیق
اگرچه در تحقیق حاضر بسیاری از متغیرها از قبیل: گونه، نژاد، جنس، وزن، عوامل محیطی (صدا، نور، رطوبت، دما)، عوامل محیطی (نوع، مدت و شدت فعالیت ورزشی)، و برنامه غذایی تحت کنترل بودند. با این وجود پژوهش حاضر با محدودیت های ذیل مواجه بوده است:
– عدم اندازه گیری میزان آب مصرف شده هر یک از موش های گروه های شامل کادمیوم
– عدم اندازه گیری میزان جذب کادمیوم و سیلیمارین در آزمودنی ها
۱-۸- تعریف واژه ­ها و اصطلاحات پژوهش
۱-۸-۱- واژه ها و اصطلاح های نظری
۱-۸-۱-۱- متالوتیونین: پروتئین درون سلولی غنی از سیستئین با وزن مولکولی پایین است که توسط خانواده ژن های حداقل ۱۰ ایزوفرم اصلی در بدن کدگذاری می شود. [۱۰]
۱-۸-۱-۲- کادمیوم: یک فلز سمی سنگین با عملکردهای بیولوژیکی ویژه که در انسان و حیوان از طریق آب و غذا وارد بدن شده و موجب عدم تعادل وضعیت اکسیدانت ـ آنتی اکسیدانت بدن می شود. [۱۷]
۱-۸-۱-۳- سیلیمارین: یکی از ترکیبات مشتق از گیاه خار مریم که ویژگی آنتی اکسیدانتی و عملکردهای بازسازی سلولی دارد و از طریق اصلاح چرخه سلولی و پروتئین های مرتبط با آن فعالیت ضد سرطانی قوی بر علیه سلول های سرطانی اعمال می کند. [۳۰]
۱-۸-۲- واژه ها و اصطلاحات عملیاتی
۱-۸-۲-۱- تمرین استقامتی شنای زیر بیشینه: این تمرین شامل یک دوره برنامه سه هفته ای تمرینات شنابود که ۵ جلسه در هفته و به مدت ۶۰ دقیقه در هر جلسه انجام گردید.
۱-۸-۲-۲- موش های صحرایی: موش های صحرایی ماده بالغ نژاد ویستار با میانگین وزن تقریبی۱۹۰گرم بودند که از مرکز انستیتو پاستور آمل تهیه و به صورت تصادفی به گروه های موردنظر تقسیم شدند.
۱-۸-۲-۳- سیلیمارین: ترکیبی مشتق از گیاه خار مریم که به میزان ۱۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن سه بار در هفته به رت ها در دوران بارداری و شیرخوارگی تزریق شد.
۱-۸-۲-۴- کادمیوم: یک فلز سمی سنگین که به میزان ۴۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن به صورت محلول در آب آشامیدنی در اختیار رت ها قرار گرفت.
فصل دوم
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
۲-۱- مقدمه
مطالعات قبلی نشان دادند که برهم خوردن مسمومیت به وسیله­ فلزات سنگین موجود در محیط موجب آسیب به بسیاری از اندام ها بویژه بافت ریه می گردد.[۶] در این فصل ابتدا مبانی نظری پدیده استرس اکسایشی ناشی از مسمومیت فلزات سنگین بخصوص کادمیوم و عوامل مرتبط با آن و نیز نقش ورزش و مکمل های غذایی آنتی اکسیدانی در تولید و حذف رادیکال های آزاد و تاثیر آنها روی دستگاه آنتی اکسیدانی ارائه و در ادامه نیز به پژوهش های انجام شده در خصوص تاثیرات کادمیوم بر ریه و اثر تمرینات استقامتی و مکمل سیلیمارین بر دفاع آنتی اکسیدانی در بافت ریه اشاره می شود.
۲-۲- مبانی نظری پژوهش
در ابتدا به ساختار ریه و اهمیت آن در رشد جنین و سلامت، کادمیوم و اثرات آن بر سلامت بخصوص بر جنین و بافت ریه، متالوتیونین و ارتباط آن با ورزش و رشد ریه، سیلیمارین و همچنین سازوکارهای اثر آنها اشاره می شود.
۲-۲-۱- ریه و اهمیت آن در رشد جنین
ریه ها یکی از مهمترین اندام های بدن انسانند که وظیفه­ی تنفس را به عهده دارند. یک تئوری جالب این است که نیروی محرکه موجب ایجاد فشار در داخل سپتوم می گردد. یک چنین نیروی محرکه ای برای رشد سپتال علاوه بر الاستین و فاکتور رشد ناشی از پلاکت^[۱۵]، می تواند از رشد عروق خونی در پارانشیم ریه­ی دیستال نیر بهره گیرد. شواهد اخیر نشان می­ دهند که عروق خونی ریه به طور فعالی موجب افزایش رشد آلوئولی نرمال و منجر به حفظ ساختارهای آلوئولی در طول زندگی می گردند[۳۱]. این حقیقت که تعامل بین راه های هوایی و عروق خونی برای رشد طبیعی ریه ضروری است، پیشنهاد می کند که آنژیوژنز ممکن است برای آلوئولی شدن طبیعی مهم بوده و تخریب آنژیوژنز ممکن است منجر به کاهش آلوئولی شدن گردد. نقش فاکتور رشد اندوتلیال عروقی^[۱۶](VEGF) در رشد ساختار عروقی جنینی به اثبات رسیده و نشان داده شده که غیر فعال کردن VEGF در زندگی بعد از تولد منجر به افزاش مرگ و میر، کاهش رشد بدن و تخریب رشد و نمو اندام­ها می گردد[۳۱].
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۲-۲- ساختار بافت شناسی ریه
قسمت زیادی از حفره­ی سینه ای با ریه های راست و چپ پر شده است. ریه پستانداران از بخش های راه های هوایی داخل ریوی، ناحیه­ی تبادل گاز (پارانشیم)^[۱۷] و پرده­ی جنب^[۱۸] تشکیل می شود. راه های هوایی داخل ریوی (برونش ها و برونشیول ها) تقریباً ۶ درصد از ریه را اشغال کرده اند. ناحیه تبادل گاز شامل برونشیول های تنفسی، مجاری آلوئولی، کیسه های آلوئولی و آلوئول ها تقریب از۸۵ درصد از ریه را تشکیل می دهند. بافت ریه به وسیله­ لایه ای از بافت همبند محصور شده که توسط سلول های مزوتلیال پوشیده شده است. علاوه بر این موارد، اعصاب داخل ریوی و بافت عروقی (سرخرگ و سیاهرگ های ریوی و سرخرگ های برونشیال) ۹ تا ۱۰ درصد باقی مانده­ی ریه را می سازند. هر برونشیول به چندین برونشیول انتهایی کوچک تر تقسیم می شود که کمتراز ۵/۰ میلیمتر قطر داشته و پایانه بخش هدایتی دستگاه تنفس را تشکیل می دهند. این ساختاره، هوا را برای سینوس های ریوی که انشعابات فرعی لوبول ریوی هستند فراهم می کنند. بافت پوششی برونشیول های انتهایی، از سلول های کلارا و سلول های مکعبی تشکیل شده است که برخی مژکدار هستند. پارین، از بافت پیوندی فیبرو الاستیک تشکیل شده است و به وسیله یک یا دو لایه سلول ماهیچه صاف، احاطه شده است. برونشیول های انتهایی، منشعب می شوند تا به برونشیول های تنفسی تبدیل شوند [۳۲].
بخش تنفسی دستگاه تنفس از برونشیول های تنفسی، مجاری آلوئولی، کیسه های آلوئولی و آلوئولها تشکیل شده است. برونشیول های تنفسی از لحاظ ساختار به برونشیول های انتهایی، شباهت دارند. با این تفاوت که دیواره­ی آنها به دلیل وجود ساختارهای کیسه ای شکل نازکی به نام آلوئول که در آنها، گازها می توانند مبادله شوند گسسته شده است. همچنان که برونشیول های تنفسی، منشعب می شوند، قطر آنها کاهش یافته و تعداد آلوئول های آنها افزاشی می یابد. در پی انشعابات متعدد، هر برونشیول تنفسی، به یک مجرای آلوئولی پایان می یابد. مجاری آلوئولی، از خود دیواره نداشته و تنها از آرایش خطی آلوئول ها حاصل می شوند. عناصر نازک بافت پیوندی موجود بین آلوئول ها، دیواره های بین آلوئولی را تقویت کرده و تا اندازه­ای سبب پایداری آن می شود. آلوئول ها واحد ساختاری و کارکردی اصلی دستگاه تنفس را تشکیل می دهند، چرا که دیواره های نازک آنها امکان تبادل دی اکسید کربن و اکسیژن را بین هوای موجود در حفره­ی داخلی آنها و خون موجود در مویرگ های مجاور، فراهم می کنند. زیاد بودن تعداد آلوئول ها، اغلب سبب فشرده شدن آنها در کنار هم و حذف بافت پیوندی بین بافتی آنها می شود. در چنین نواحی تماسی، فضاهای هوای دو آلوئول از راه یک منفذ آلوئولی که قطر آن از ۸ تا ۶۰ میکرومتر متغیر است با یکدیگر ارتباط می یابند. این منافذ، احتمالاً در راستای موازنه­ی فشار هوا در داخل قطعات ریوی، عمل می کنند. از آنجا که آلوئول ها و مویرگ ها از سلول های پوششی تشکیل شده اند، به وسیله یک لایه­ی قاعده­ای مشخص پوشیده شده ­اند. مدخل آلوئول های مربوط به کیسه های آلوئولی، برخلاف مدخل آلوئول های برونشیول های تنفسی و مجاری آلوئولی، سلول ماهیچه­ی صاف ندارد. در عوض این مدخل به وسیله­ رشته های الاستیک، احاطه شده است. دیواره­ی آلوئول ها از دو نوع سلول به نام نموسویت های نوع I و نموسیت های نوع II تشکیل شده است. نزدیک به ۹۵ درصد سطح آلوئولی، از بافت پوششی سنگفرشی ساده، تشکیل شده است که سلول های آن نموسیت نوع I (سلول های آلوئولی نوع I یا سلول های آلوئولی سنگفرشی) نامیده می شوند. ضخامت سلول های این بافت پوششی بسیار کم است به گونه ­ای که سیتوپلاسم آنها ممکن است تا ۸۰ نانومتر ضخامت داشته باشد. منطقه­ مربوط به هسته، پهن­تر بوده و بیشتر اندامک های سلول، شامل شمار اندکی میتوکندری، اندکی اجزای شبکه اندوپلاسمیک خشن (RER) و یک دستگاه گلژی کوچک را در خود جای داده است [۳۲].این سلول ها، اتصالات انسدادی را با یکدیگر تشکیل داده و به این روش از نشت مایع خارج سلولی (مایع بافتی )به حفره­ی داخلی آلوئول، جلوگیری می کنند. لبه­ی هر منفذ آلوئولی با الحاق غشاهای سلولی دو نموسیت نوع I تشکیل می شود که به طور تنگاتنگ مجاور هم قرار گرفته و به دو آلوئول جداگانه تعلق دارند. اگرچه شمار نموسیت های نوع II بیشتر از نموسیت های نوع I است، اما تنها نزدیک به ۵ درصد آلوئول را اشغال می کنند. این سلول های مکعبی، بین نموسیت های نوع I پراکنده شده و اتصالات انسدادی را با آنها تشکیل می دهند. سطح گنبدی شکل راسی آنها به درون حفره­ی داخلی آلوئول، بیرون زده است. آنها معمولاً در مناطقی قرار گرفته­اند که آلوئول های مجاور، به وسیله­ یک دیواره از هم جدا شده ­اند و سطحی از آنها که به طرف حفره­ی داخلی قرار گرفته، به وسیله­ لایه­ی قاعده­ای پوشیده شده است. میکروگراف های الکترونی نموسیت های نوع II ، میکروویلی راسی کوتاهی را نشان می دهند. این سلول ها دارای یک هسته­ی مرکزی، مقدار فراوانی اجزای شبکه اندوپلاسمیک خشن، یک دستگاه گلژی کاملاً تکامل یافته و میتوکندری هستند[۳۲] . آشکارترین ویژگی این سلول ها، وجود اجسام لایه­ای غشادار است که حاوی سورفکتانت ریوی هستند که فراورده­ی ترشحی این سلول­ها است. سورفکتانت ریوی که درون شبکه اندوپلاسمیک خشن نموسیت های نوع II ساخته می شود، به طور عمده از فسفو لیپیدها، دی پالمیتوئیل فسفاتیدیل کولین و فسفاتیدیل گلیسرول و چهار پروتئین منحصر به فرد، به نام پروتئین های سورفکتانت A, B, C, D ساخته شده است. این ترکیب، در دستگاه گلژی، تغییر یافته و سپس از شبکه گلژی ترانس به درون وزیکول های ترشحی به نام اجسام مرکب از پیش ساز اجسام لایه­ای هستند، آزاد می شود. مونوسیت هایی که به بافت بینابینی ریه راه می یابند به ماکروفاژهای آلوئولی (سلول های غباری) تبدیل شده، بین نموسیت های نوع I مهاجرت کرده و وارد حفره داخلی آلوئول می شوند. این سلول ها، ذرات ریز، مانند غبار و باکتری ها را فاگوسیتوز کرده و در نتیجه، سبب برقراری یک محیط استریل در ریه ها می شوند .همچنین این سلول ها به نموسیت های نوع I در جذب سورفکتانت کمک می کنند. روزانه نزدیک به ۱۰۰ میلیون ماکروفاژ به برونش ها مهاجرت کرده و به وسیله فعالیت مژک ها به حلق منتقل می شوند تا بلعیده شده یا از راه خلط، دفع شوند. اما برخی از ماکروفاژهای آلوئولی دوباره وارد بافت بینابینی ریه شده و به رگ های لنفی مهاجرت می کنند تا از ریه ها خارج شوند. ماکروفاژهای آلوئولی افرادی که از احتقان ریوی و نارسایی احتقانی قلب رنج می برند، دارای گلبول های قرمز خارج عروقی فاگوسیتوز شده هستند.این ماکروفاژها اغلب سلول های نارسایی قلبی نامیده می شوند. آمفیزم نوعی بیماری است که معمولاً به دنبال مواجهه­ دراز مدت با دود سیگار و دیگر مهار کننده های پرتئین آلفا ۱ـ آنتی تریپسین ایجاد می شود. این پروتئین، ریه ها را در برابر نابودی رشته های الاستیک به وسیله الاستاز ساخته شده به وسیله سلول های غباری، محافظت می کند. بافت ریوی در اشخاصی که از آمفیزم رنج می برند، کشسانی کمتری داشته و کیسه های بزرگ پر از مایعی را نشان می دهد که سبب کاهش توانایی تبادل گاز در بخش تنفسی دستگاه تنفس می شوند. دیواره­ی بین آلوئولی منطقه ای است بین دو آلوئول مجاور که در هر دو سو به وسیله­ بافت پوششی آلوئولی مفروش شده است. دیواره­ی بین آلوئولی، ممکن است بسیار باریک بوده و تنها یک مویرگ پیوسته و غشاء پایه­ آن را در خود جای داده باشد یا ممکن است تا حدی پهن­تر بوده و در برگیرنده­ی عناصر بافت پیوندی مانند کلاژن نوع ۳ و رشته های الاستیک، ماکروفاژها، فیبروبلاست ها (و میوفیبروبلاست ها)، مست سل ها و عناصر لنفوئید باشد[۳۲] .
۲-۲-۳- رادیکال های آزاد
رادیکال آزاد عبارتند از هر اتم یا مولکولی که حاوی یک یا چند الکترون جفت نشده در مدار آخر خود باشد این مواد از نظر شیمایی بسیار فعال و ناپایدار بوده. به سرعت با مولکول های دیگر از طریق دادن یا گرفتن الکترون واکنش نشان می دهند. [۳۳; ۳۴]
تولید انواع زیادی از رادیکال های آزاد محصول سوخت و ساز طبیعی در دستگاه های بیولوژیکی بوده و دارای عملکرد فیزیولوژیکی مهم متعددی می باشد. تجمع رادیکال های بیش از حد نیاز موجب آسیب لیپیدها، پروتئین ها و اسیدهای نوکلئیک می شود. [۳۵]
از مهمترین اثرات رادیکال های آزاد می توان به پراکسیداسیون لیپیدی اشاره کرد که به تخریب غشاء سلولی منجر می شود. [۳۶]
هنگام تنفس اکسیژن به شکل آب احیا می شود برای تولید آب چهار الکترون موردنیاز است اگر به جای چهار الکترون یک ،دو یا سه الکترون به اکسیژن اضافه شود رادیکال های آزاد سوپراکسید ( _۲O ) هیدروژن پراکسید ( _۲O₂H) و رادیکال های آزاد هیدروکسیل (OH) تولید می شوند [۳۶].
جداسازی اتم هیدروژن از اسید چرب غیر اشباع توسط رادیکال های آزاد با ایجاد آندو پراکسیداز و سپس تخریب طیف وسیعی از مواد کتون ها، اترها، آلدهیدها انجام می شود [۳۷].
باید توجه داشته که تجزیه آندو پراکسیدازهای چربی که حداقل ۳ گروه مستقل دارند منجر به تولید مالون دی آلدهید می گردد[۳۴].
اثرات مضر رادیکال های آزاد باعث ایجاد آسیب بالقوه بیولوژیک می شود که اصطلاحاً به استرس اکسایشی و استرس نیتروژنی معروف است (ROS – RON) این حالت زمانی در دستگاه های بیولوژیک رخ می دهد که تولید بیش از حد ROS و RON از یک سو و نارسایی آنتی اکسیدان های آنزیمی و غیرآنزیمی از سوی دیگر رخ دهد. افزایش بیش از حد ROS استرس اکسایشی می تواند باعث ایجاد بیماری مانند سرطان، دیابت و یا بیماری های التهابی از قبیل بیماری قلب و عروق و روماتوئید آرتریت و بیماری های آلزایمر و پارکینسون و کهولت شود[۳۸].
۲-۲-۳-۱- استرس اکسایشی و فلزات سنگین
میلیون ها نفر در دنیا در معرض سطوح بالای فلزات سنگین در آب آشامیدنی شان قرار دارند. بنابراین، پایه کیفیت آب آشامیدنی و کشف فلزات سنگین در آن از موضوعات بسیار مهم برای حفظ سلامتی انسان است. منابع اصلی فلزات سنگین در آب آشامیدنی، آلودگی آب های سطحی و زیرزمینی با فاضلاب های صنعتی و زائدات کشاورزی می باشد. مطالعات زیادی نشان داده که فلزات سنگین قادر به تولید ROS در بدن انسان بوده و می توانند آسیب های جدی به سلامت انسان وارد کنند[۲].
همچنین نشان داده شده که بیشتر این آسیب ها با مصرف روزانه­ی آنتی اکسیدان قابل پیشگیری است[۳۹]. تاثیرات آلوده ساز و سرطان زای فلزات زیادی مانند آلومینیوم، آرسنیک، کروم، نیکل، سلنیوم و کادمیوم قبلاً به اثبات رسیده است[۲]. کادمیوم یکی از مهمترین آلاینده های صنعتی و محیطی است و یکی از سمی ترین فلزات سنگین محسوب می شود. کادمیوم تاثیرات منفی زیادی بر سلامتی انسان دارد. این فلز در کلیه و اندام های جنسی انباشته شده و موجب نارسایی های کلیوی و نکروز بیضه­ای می گردد[۳]. آن همچنین باعث افزایش ناباروری، سقط جنین، کاهش شمار اسپرم ها، استئومالاژی، استئوپروز و آنمی می گردد و شواهد به دست آمده همچنین پیشنهاد می کند که سمیت کادمیوم می تواند بر اندام هایی مانند کبد، ریه و اندام های خون ساز نیز تأثیر گذارد[۱; ۳; ۱۸].
۲-۲-۴- استرس اکسایشی از آلاینده های زیستی و تاثیر آن بر بافت ریه
ریه بیشتر از بافت های دیگر در معرض تنش بالای اکسیژن قرار دارد. اکسیدان ها و آلاینده ها، باعث افزایش متعاقب تولید اکسیدان و ایجاد التهاب سلولی به وسیله ساخت رادیکال های آزاد می شوند. عواملی مانند هایپراکسی، سیگار کشیدن و برخی داروها با واکنشهای بینابینی فیبروتیک ریه در ارتباط اند[۴۰]. چندین گونه­ اکسیژن واکنشی (ROS) مهم در این شرایط به طور درون زاد تولید می شوند. آنها شامل رادیکال سوپراکساید، پراکساید هیدروژن (H2O2) و رادیکال هیدروکسیل می باشند. مسیرهای آنزیمی مهمی که می توانند با تولید ROS در ریه انسان فعال شوند شامل نیکوتامید آدنین دی نوکلئوتید فسفات اکسیداز، میلو پراکسیداز، ایزینوفیل پراکسیداز، زنجیره انتقال الکترون میتوکندریایی و احتمالاً زانتین اکسیداز می باشد[۴۰]. سیتوکروم های غشاهای هسته ای و میکروزومی هم می توانند ROS تولید کنند و این واکنش های چرخه­ی اکسایش ـ کاهش ممکن است با بیماری های بینابینی ریه­ی ناشی از دارو یا سیگار مرتبط باشند. شماری از گونه های نیتروژن واکنشی (RNS) ، مثل پرکسی نیتریت، می تواندبه وسیله­ واکنش سوپراکساید با نیتریک اکساید (NO) تشکیل شوند[۴۰]. بیشتر NO به وسیله­ شکل القایی نیتریک اکساید سنتاز (iNOS, NOS2) ، تشکیل مخصوصاً در حالت های التهابی ریه تولید می شود. اشکال ساختاری NOS به میزان زیادی در سلول های ریوی انسان بیان و در تنظیم سیگنالینگ سلولی در هموستاز سلول های نرمال دیده شده ­اند. به طور کلی، بازه­ی وسیعی از اکسیدان ها در پاسخ به آسیب های منجر به فیبروز ریوی آزاد و می توانند چندین ژن مرتبط با مرگ سلولی، رشد سلولی و تکثیر فیبروبلاست را فعال کنند[۴۰].
ROS و RNS ترکیبات فیزیولوژیکی و عوامل خطرزای چندین بیماری تنفسی می باشند. دستگاه تنفسی به خوبی توسط مکانیسم های آنزیمی و غیر آنزیمی حمایت می شود اما افزایش بار گونه های واکنشی درون زاد و برون زاد موجب عدم توازن حالت اکسیدانی / غیر اکسیدانی در سیگاری ها و بیمارانی با بیماری ریوی ساختمانی مزمن (COPD)^[19] می شود [۴۱]. هر یک از رادیکال ها موجب بیماری یا آسیب خاصی در ریه می گردند که خلاصه ای از این آسیب ها در جدول شماره ۲-۱ نشان داده شده است[۴۱]
جدول ۲-۱ دخالت احتمالی رادیکال ها در آسیب ها یا بیماری های ریوی[۴۱]

ROS / RNS

آسیب / بیماری

OH , RNS واسطه­ نوتروفیل O₂

(ARDS) سندرم و دیستری تنفسی بزرگسالان

با اتصال جریان حرکتی مواد و جریان بازخوردی اطلاعات، ASC به قابلیت سازگاری و انعطاف‌پذیری توجه دارد و قادر است تا سریعاً و به صورت اثربخش، به بازارهای در حال تغییر واکنش نشان دهد. در مجموع یک زنجیره تأمین برای دستیابی به چابکی، باید تعدادی از ویژگی‌های متمایز را داشته باشد که در شکل ۲-۵ به آنها اشاره شده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

فرایند طراحی و تولید مدولار
پاسخگو و منعطف
ایجاد شایستگی‌های محوری، محصولات سفارشی شده و با ارزش افزوده
بکارگیری فناوری اطلاعات
سرعت اثربخشی، هزینه و کیفیت، هماهنگی زنجیره تامین با جذابیتهای واقعی کسب و کار
شکل ۲-۵- چارچوب زنجیره تأمین چابک
(تکمیل شده توسط کریستوفر، ۲۰۰۰ و ون هوک، ۲۰۰۱)
براساس این شکل ارکان و توانمندسازی‌های اصلی زنجیره تأمین چابک را به چهار دسته تقسیم می‌کنند:
۱- روابط همکارانه در شبکه‌ها: این راهبرد زنجیره تأمین عبارت است توانایی جذب خریداران و تأمین‌کنندگان برای کار به صورت مشارکتی و توسعه مشترک محصولات و سیستم‌های اطلاعاتی.
۲- یکپارچگی فرایند: یکپارچگی در فرایند بدین معنی است که زنجیره تأمین هسته‌ای از شرکاست که به یک شبکه متصل می‌شوند و با انجام فعالیت‌های مشخص،‌ هدف خاصی را به طور مشترک دنبال می‌کنند.
۳- یکپارچگی اطلاعات: این مورد به عنوان زیربنای زنجیره تأمین، توانایی استفاده از فناوری اطلاعات برای تسهیم داده‌ها میان خریداران و تأمین‌کنندگان و در نتیجه، ایجاد یک زنجیره تأمین مجازی مؤثر را دربر می‌گیرد. گفتنی است که زنجیره تأمین مجازی مبتنی بر اطلاعات است نه مبتنی بر موجودی انبار.
۴- حساسیت نسبت به مشتری: این مورد به عنوان اساس و محور زنجیره تأمین، توانایی ادارک، شناخت و پاسخگویی به نیازهای جاری مشتری و نیز تغییر و عدم اطمینان را شامل می‌شود. یک زنجیره تأمین چابک واقعی نسبت به بازار حساس و پاسخگو به مشتریان باشد. این بدان معنی است که زنجیره تأمین توان پیش‌بینی و پاسخگویی نیازهای مشتریان را داشته باشد و همچنین نسبت به تغییرات و شرایط عدم اطمینان منعطف نیز باشد.
همچنین علاوه بر مؤلفه‌های ذکر شده پاور و سوهال (۲۰۰۵) در مقاله‌ای تحت عوامل کلیدی در موفقیت مدیریت زنجیره چابک اذعان داشته‌اند که رهبری مشارکتی فناوری‌های مبتنی بر کامپیوتر، مدیریت منابع، توانمندسازهای بهبود مستمر، ارتباط با تأمین‌کنندگان و استفاده از فناوری منجر به موفقیت زنجیره تأمین چابک می‌شود که این عوامل را از بررسی تجزیه و تحلیل در ۹۶۲ شرکت صنعتی دریافته‌اند.

۲-۲-۳-۱- مدل مفهومی در جهت دستیابی به زنجیره تأمین چابک

توسعه همزمان و موازی در زمینه‌های چابکی و SCM مقدمه‌ای برای ایجاد زنجیره تأمین چابک می‌باشد (کریستوفر،۲۰۰۰). به زعم اسماعیل و شریف (۲۰۰۵) چابکی در زنجیره تأمین توانایی اتحاد با شبکه (اعضاء) و پاسخگویی به محیط پویا جهت ارضاء نیازمندی‌های متغیر مشتریان می‌باشد. در قیاس با تعریف عمومی چابکی، چابکی در زنجیره تأمین می‌تواند به طریقه زیر تعریف گردد (شارپ و همکاران، ۱۹۹۹):
«چابکی توانایی زنجیره تأمین به پاسخگویی سریع به تغییرات بازار و تقاضاهای مشتریان است.»
زنجیره تأمین را می‌توان به سه بخش اساسی تقسیم کرد: منبع‌یابی، تولید و تحویل. تلفیق این بخش از زنجیره تأمین از یک طرف و سرعت و تحویل از طرف دیگر، مولد تعریف چابکی در زنجیره تأمین می‌شود. دامنه‌ای که با آن شرکتی به زنجیره تأمین چابک دست می‌یابد از طریق نحوه شکل‌گیری بخش‌های فیزیکی آن جهت داشتن سرعت و انعطاف‌پذیری مشخص می‌شود. هر چه سطوح سرعت و مهمتر از همه، انعطاف‌پذیری افزایش یابد، سطح چابکی زنجیره تأمین نیز بالا می‌رود(پورتر و همکاران، ۲۰۰۱).
لین و همکارانش در سال ۲۰۰۶ یک چارچوب مفهومی برای زنجیره تأمین طراحی نمودند (شکل ۲-۶) که بعدها بسیاری از تحقیقات به آن استناد نموده‌اند. هدف نهایی در این مدل ارضای نیازهای مشتریان می‌باشد. بر اساس این مدل عامل اصلی چابکی، تغییر دگرگونی است. آشفتگی و عدم اطمینان در محیط کسب و کار از عوامل عمده ناکامی زنجیره تأمین شناخته شده است. شرکت‌های مختلف با ویژگی‌های مختلف و شرایط متفاوت، تغییرات خاص و متفاوتی را در نیازهای مشتریان، شاخص‌های رقابتی، بازارها و نوآوری فناوری تجربه می‌کنند که ممکن است برای آنها بی‌نظیر و منحصر به فرد باشد. هر چند در این میان ویژگی‌های مشترکی وجود دارند که می‌توانند برای تمامی شرکت‌ها نتایج یکسانی داشته باشند. لذا سازمان می‌تواند مبتنی بر ارزشیابی محیط کاری (نیازهای مشتریان، رقبا، بازار و نوآوری‌ها). سطح چابکی لازم برای زنجیره تأمین را معین ‌کند. از آنجا که زنجیره تأمین چابک به تغییر، عدم اطمینان و عدم پیش‌بینی‌پذیری موجود در محیط کسب و کار پرداخته و واکنش‌ها و عکس‌العمل‌های مناسبی را در مقابل تغییرات انجام می‌دهد، به قابلیت‌های متمایز و متنوعی نیاز دارد. این قابلیت‌ها به چهار مؤلفه اصلی تقسیم می‌شوند:
پاسخگویی:^[۳۷] به معنای توانایی تشخیص تغییرات و پاسخگویی، واکنش و پیش واکنش سریع به آنها.
شایستگی:^[۳۸] به توانایی کسب اهداف و مقاصد سازمان دلالت می‌کند.
انعطاف‌پذیری^[۳۹]: انعطاف‌پذیری درجه‌ای است که با آن یک شرکت قادر است زمانی را برای تحویل کالا و محصولات مشخص سازد که می‌توان آن را در سه حوزه منبع‌یابی، تولید و تحویل ارزیابی نمود.
سرعت:^[۴۰] توانایی انجام یک فعالیت با بالاترین سرعت ممکن (در کمترین زمان).
لین و همکارانش در سال ۲۰۰۶ اذعان داشتند یک زنجیره تأمین چابک واقعی باید دارای چهار دسته از توانمندسازها به شرح ذیل باشد:
روابط همکارانه به عنوان استراتژی زنجیره تأمین
یکپارچگی فرایند به عنوان بنیان زنجیره تأمین
یکپارچگی اطلاعات به عنوان ساختار زیربنایی زنجیره تأمین
حساسیت بازار (مشتری) به عنوان مکانیسم زنجیره تأمین
توانمندسازهای چابکی که در بالا به آنها اشاره شد می‌توانند قابلیت‌های چابکی را بهبود بخشند تا زنجیره تأمین به اهداف نمایان خود برسد.
محرک‌های چابکی (تغییرات موجود در محیط کسب و کار)
بازار
معیار رقابتی
نیازهای مشتریان
نوآوری در فناوری
عوامل اجتماعی
تعیین سطح چابکی مورد نیاز
قابلیت‌های چابکی
پاسخگویی
شایستگی
انعطاف‌پذیری
سرعت
اهداف زنجیره تامین چابک
ارج نهادن به مشتری از طریق:
هزینه
زمان
عملیات
ثبات و استحکام
ارکان و توانمندی‌های چابکی
استراتژی ارتباطات همکارانه
اصل یکپارچگی در فرایند
یکپارچگی اطلاعات