۳- شجاعت و شرافت حرفه ای خبرنگار
۴- عدم تحریف و دستکاری در اخبار
۵- اعتبار منبع روایی خبر
۶- خودداری از مکر و خدعه و غوغا سالاری
۷- احترام به مردم و گوناگونی فرهنگها
۸- حرمت حریم خصوصی افراد
۹- انتقاد سالم و سازنده
در این مقاله گرچه باید و نباید‌های اخلاقی خبر در اسلام مطرح شده است، اما به نظر می رسد نتیجه گیری این مقاله، که به رعایت مصالح اساسی در جامعه می انجامد راهکاری کلی و غیر ضابطه مند می باشد، که شایسته است این اشکال برطرف گردد.
این نکته را باید متذکر شد، که در بررسی تطبیقی باید و نباید‌های اخلاقی و حقوقی خبر، به باید و نباید‌های اخلاقی خبر به طور مبسوط پرداخته می شود.
بررسی تطبیقی باید و نباید‌های اخلاقی و حقوقی خبر:
باید و نباید‌های اخلاقی امری درونی و مرتبط با ارزشها و هنجارهاست. بدین مفهوم درونی است، که مجموعه باید و نباید ها و اصول اخلاقی باید توسط ارتباط گر و رسانه‌های خبری رعایت شود و از این نظر با باید و نباید‌های حقوقی و قانونی متفاوت است. چه بسا بسیاری از شگردهای رسانه ای که به ظاهر با هیچ اصل و بند و تبصره ای از حقوق و قانون تنافی نداشته باشد، اما با اصول و باید و نباید اخلاقی منافات دارد. از سوی دیگر باید و نباید‌های اخلاقی با ارزشها و هنجارها سروکار دارد, ارزشها و هنجارهایی که از درون فرهنگ جامعه و در جامعه اسلامی از درون فرهنگ اسلامی سر بر می آورد. لذا باید و نباید‌های اخلاقی اگر چه تابع اصول و قواعدی کلی و جهان شمول است، اما به سبب ریشه گرفتن آن از مجموعه ارزشهای بطن جامعه می تواند از جامعه و فرهنگی به جامعه و فرهنگ دیگر متفاوت و متغیر باشد. از این رو تدوین اصول کلی اخلاق رسانه ای به سادگی تدوین کلی باید و نباید‌های حقوق رسانه ها نیست و در هر فرهنگ و جامعه ای، تعاریف و محدوده‌های خاص خود را دارد.
به دلیل تنوع ارزش ها و هنجارهای موجود در فرهنگ ها و جوامع مختلف، تدوین نظام نامه‌های اصول اخلاق حرفه ای رسانه ای که شکل جامع و شامل و عام داشته باشد، بسیار مشکل است و در صورت تحقق، چندان مشکل گشا نخواهند بود. در گزارش کمیسیون مک براید درباره حقوق حرفه ای و اصول اخلاقی رسانه ای با بیان تاریخچه ای از تدوین هنجارهای اخلاق حرفه ای که نخستین بار در دهه ۱۹۲۰ آغاز شد آمده است: در حال حاضر تعداد شصت کشور در سراسر دنیا نظام نامه‌های کم و بیش گسترده ای را که اغلب مورد پذیرش اشخاص حرفه ای قرار گرفته است، پذیرفته اند. استانداردهایی را که برای رفتار تعیین می کنند روی هم رفته جنبه ای عام دارند- از جمله آزادی دسترسی به منابع اطلاعات، عنیت و تعهد به خودداری از وارد آوردن افترا- اما اغلب اینها در لفافه ابهام و گاهی اصطلاحاتی نارسا هستند.(شن مک براید, ۱۳۶۹)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

دلیل این نارسایی را باید در تنوعات فرهنگی و در نتیجه تنوع در مبانی ارزشی هر فرهنگ و جامعه جستجو کرد. لذا معنی و ارزش‌های منسوب به مفاهیمی چون اخبار،حقیقت، عنیت، آزادی و حق دانستن واقعیات، می تواند با توجه به شرایط خاص یا با توجه به نیازها و اولویت ها یک جامعه مفروض در یک برهه مفروض زمانی تغییر کند(شیخ, ۱۳۷۵)^[۳۲].
برخی از محققان، واژه «اصول اخلاقی» را از واژه «اخلاق» تفکیک می‌کنند و «اخلاق» را به طور کلی برای مشخص کردن معیارهای «رفتار نیک»، اما ،«اصول اخلاقی» را برای معرفی یک رویکرد خردگرا و حتی عملی و توجیهی در مورد قواعد رفتاری به کار می‌برند^[۳۳].
از آن جا که اصول اخلاقی، معمولاً به صورت مدون و در قالب توصیه‌‌های مندرج در ماده‌ها و بندهای خاص عرضه می‌شوند، به حوزه حقوق نیز نزدیک می‌شوند، اما تفاوتی که با مقررات حقوقی دارند این است که مقررات حقوقی عمومیت دارند و برای همه افراد لازم‌الاجرا به شمار می‌روند، در حالی که اصول اخلاقی، از ویژگی اقتدارآمیز برخوردار نیستند و تنها یک گروه اجتماعی یا حرفه‌ای خاص (مثل اصحاب رسانه، پزشکان، حقوقدان‌ها و…) را در بر می‌گیرند و جنبه‌های الزام‌آور آنها نیز محدود است^[۳۴].
بر این اساس، می‌توانیم «اصول اخلاق رسانه‌ای» را به عنوان مجموعه‌ قواعدی تعریف کنیم، که دست‌اندرکاران رسانه‌ها به صورت داوطلبانه و بر اساس ندای وجدان و فطرت خود در انجام کار حرفه‌ای رعایت می‌کنند؛ بدون آن که الزام خارجی داشته باشند و یا در صورت تخلف، دچار مجازات‌های قانونی گردند^[۳۵].
اما دیدگاه اسلام به باید و نباید‌های اخلاقی که در اصول، ارزشها، فلسفه و ماهیت این دین الهی ریشه دارد، دیدگاهی عام و فراگیر و جهان شمول شمرده می شود که اگر چه منتسب به فرهنگی خاص به نام فرهنگ اسلامی است، اما به دلیل فطری بودن این دین، در برگیرنده تمامی اصول و فروع اخلاقی است که در زمینه رسانه ها مطرح شده است.
باید و نباید‌های اخلاقی و حقوقی اسلام جزیره‌های جدا از هم نیستند، که هر یک را فارغ از دیگری و به گونه ای مطلق بتوان مبنای عمل قرار داد. اسلام مجموعه ای به هم پیوسته از هنجارها و اصول و فلسفه هاست، که هر یک مکمل دیگری است. برخلاف تصوری که در غرب از مفهوم و واژه دین وجود دارد، اسلام دامنه کامل زندگی و تجربه بشری در سطوح خرد و کلان را در بر می گیرد و همانگونه که در سوره مائده آیه ۳ آمده است:” امروز برایتان دین را کامل کردم“ اسلام شیوه زندگی و دین کامل است و در حقیقت فرهنگ جامعی است، که شکل و الگوی فراگیر زندگی به شمار می رود. به دلیل فراگیری این الگو یک مسلمان همواره به صورت هدفمند زیست می کند و هیچ گونه عملی خارج از چهارچوب گفتمانی اسلامی نیست، حتی عمل فرد مسلمان پیش از آنکه به منصه ظهور و دنیای خارج برسد در عالم قصد و اراده و نیت نیز مستحق ثواب و یا عقاب است تا جایی که برای نیت و اراده جایگاهی فراتر از عمل دیده شده است. انسان مسلمان همواره مقید به حدود الهی است و مجاز نیست از آن حدود تخلف ورزد:
” اینها حدود الهی است پس متعرض آنها نشوید“(سوره بقره, آیه ۲۲۹)
و یا ” اینها حدود الهی است پس نزدیک آنها نشوید “(سوره بقره, آیه ۱۸۷)
حدود الهی مرزبندی ها و حوزه مشخص شده وظایف و بایدها و نبایدهای کلی و شاملی است که انسان بایستی برآن اساس زندگی روزمره فردی و اجتماعی خود را سامان دهد و حکومت نیز بایستی زمینه‌های رعایت آن حدود را فراهم و تسهیل سازد.
اصل کلی در زندگی انسان مسلمان از خدا بودن و به سوی خدا رفتن است.
”الی الله مرجعکم جمیعاً“(سوره مائده, آیه ۴۸)
تمامی نیات و اعمال مسلمان بایستی در راستای دستورات خداوند و در جهت کسب رضایت پروردگار و منطبق با خواست خداوند باشد. از جمله این اعمال فرایند خبررسانی در رسانه‌های جامعه اسلامی است که آن هم در ذیل اصلی کلی به نام اصل انطباق با اوامر الهی قرار می گیرد. بنابراین ارتباط گر مسلمان هیچ گاه مانند یک ارتباط گر سکولار غربی خود را فارغ از همه چیز به جز خبر نمی بیند. ارتباط گر مسلمان خبر و خبررسانی را نیز در سایه تلاش برای کسب رضایت و تحقق خواست خداوند پی می گیرد. لذا در توصیف و تبیین باید و نباید‌های اخلاقی و حقوقی خبررسانی اسلامی، بایستی به اصول کلی و نیز ارتباط تنگاتنگ گفتمانی تمامی این اصول با یکدیگر توجه و عنایت جدی داشت. نگاه تک بعدی به هر یک از باید و نباید‌های اخلاقی و حقوقی اسلام می تواند خود هدایت کننده به سوی گمراهی باشد و نه فلاح. باید و نباید‌های یاد شده هر یک به تنهایی مبنای عمل نیستند و بلکه همگی در هماهنگی و همراهی و ارتباط کامل با یکدیگر معنا می یابند. سرفصل‌های کلی همچون حق مداری, عدالت, تقوا, اصلاح جامعه و…. همگی خطوط پیوند باید و نباید‌های اخلاقی و حقوقی اسلام در امر خبررسانی محسوب می شوند و حلقه وصل رهنمودهای اخلاقی و حقوقی اسلام در قالب آیات قرآن کریم و تعالیم معصومین علیهم السلام هستند، از جمله تاکیدات اسلام در این زمینه موارد ذیل قابل توجه است:
”قل امر ربی بالقسط“(اعراف, آیه ۲۹) ای پیامبر به مردم بگو که پروردگارم به قسط و عدل دستور داده است.
”ان اکرمکم عندالله اتقیکم“(حجرات, آیه ۱۳) بزرگوارترین شما نزد پروردگار با تقواترین شماست.
حقیقت بهترین چیزی است که سزد انسانی در پی آن باشد. (غررالحکم و دررالکلم ۱/۳۱۹).
و یا راست ترین گفتارها آن است که با حقیقت منطبق باشد. (غررالحکم و دررالکلم ۲/۴۰۱).
و یا بهترین کارها تبیین حقیقت است. (غررالحکم و دررالکلم ۳/۴۲۸).
بدین سان خبررسانی اگر در راستای اصول اسلامی و در جهت روشن ساختن حقیقت باشد از جمله بهترین کارها در جامعه اسلامی است. اگرچه رهنمودهای اخلاقی و حقوقی اسلام در تمام عرصه‌های زندگی بشر و در ارتباطات فردی و اجتماعی در تمامی سطوح لازم الاتباع و تعیین کننده است، اما به دلیل اهمیت فوق العاده و حساسیت و تاثیرگذاری خارق العاده وسایل ارتباط جمعی بر افکار عمومی و سرنوشت اجتماع توجه مجدد به این اصول و باید و نباید ها در حوزه عملکرد رسانه ها بسیار ضروری تر به نظر می رسد^[۳۶].
باید و نباید‌های فقهی خبر:
فقه در لغت به معنای فهم عمیق است و همین واژه در اصطلاح فقها به معنای آشنایی با احکام فرعی شرعی است، که از راه ادله تفصیلی آن یعنی قرآن، سنت، اجماع و عقل بدست می‌آید و فقیه امروزه به فردی اطلاق می‌شود که دارای قدرت استنباط احکام فرعی شرعی از راه ادله تفصیلی آن باشد^[۳۷].
اهمیت خبر‌رسانی و نقش آن در ایجاد بستر مناسب برای رشد و تعالی افکار و اخلاق عمومی و نقش آن در الگوسازی برای جامعه باعث شده، که دین برای جایگاه خبر‌رسانی باید و نباید ها و تکالیف مهمی را پیش‌بینی کند، که در واقع از تلفیق باید و نباید‌های اخلاقی،حقوقی و فقهی خبر است، که بدین وسیله جایگاه رفیع آن تحقق می‌یابد.
در مکتب اسلام علم فقه عهده دار تبیین بایدها ونبایدهای فردی و اجتماعی است،اگرچه در اصطلاح قرآن و سنت “فقه” به معنای علم وسیع و عمیق به معارف و دستورهای اسلامی است، ولی در تاریخ علوم اسلامی این اصطلاح به تدریج به “فقه الاحکام” اختصاص یافت. در علم فقه؛ احکام اموری مورد بحث قرار می گیرد که انسان در واقعیت زندگی انجام می دهد یا باید انجام دهد^[۳۸].
باید و نباید‌های فقهی خبر با توجه به عصر ارتباطات و لزوم پاسخگویی فقه به مسائل جامعه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به تکالیف و وظایف خبرنگار و رسانه‌های خبری می پردازد.
در فصل دوم پایان نامه ذیل عنوان عناوین فقهی خبر و وظایف مخبر به بررسی باید و نباید‌های فقهی خبر در هجده عنوان فقهی به گونه مفصل با ذکر ادله و بیان موارد استثناء و جواز آن خواهیم پرداخت.
فصل دوم
عناوین فقهی خبر و وظایف مخبر
فصل دوم :عناوین فقهی خبر و وظایف مخبر
غیبت(بد گویی):
مفهوم غیبت در کلام علمای لغت:
غیبت به کسر غین و سکون یاء و فتح باء اسمی است از فعل مزید (اغتاب فلان فلانا)، یعنی در غیاب او سخن گفت و مصدر آن اغتیاب می باشد.^[۳۹]
«اغتابه» چنین معنی شده است:
وقتی که از او عیوبی که بدش می آید یاد شود، هر چند(گوینده) درست گفته باشد^[۴۰].
غیبت آنست، که پشت سرانسانی عفیف، چیزی گفته شود که اگر بشنود ناراحتش سازد^[۴۱].
غیبت عبارت است از یادآوری عیبهای دیگران، پشت سر آنان به گونه ای که خلاف حکمت باشد^[۴۲].
مفهوم غیبت در کلام فقها:
در کتاب‌های مهم فقهای امامیه، از شیخ مفید تا شهید ثانی، بحث مستقل فقهی درباره غیبت ارائه نشده است، مهم ترین این کتاب ها عبارتند از:
المقنعه؛ ناصریات؛ الانتصار؛ جمل العلم و العمل؛ النهایه؛ المبسوط؛ السرائر؛ کشف الرموز؛ المختصر النافع؛ نزهه الناظر؛ ارشاد الاذهان؛تبصره المتعلمین؛تحریر الاحکام؛تذکرهالفقهاء؛ نهایه الاحکام؛منتهی المطلب؛ قواعد الاحکام؛ مختلف الشیعه؛ ایضاح الفوائد؛ البیان؛ ذکری الشیعه؛ دروس الشرعیه؛ غایه المراد؛ اللمعهالدمشقیه؛ التنقیح الرائع؛ المقتصر؛ غایه المرام؛ الاقطاب الفقهیه؛ جامع المقاصد؛ روض الجنان؛ الروضه البهیه و مسالک الافهام. اولین کتابی که به بحث مستقل درباره غیبت می پردازد، کشف الریبه می باشد.
نظریه شهید ثانی:
شهید ثانی-رحمت الله علیه- برای کلمه غیبت، در رساله «کشف الریبه» دو تعریف ذکر کرده است.
تعریف اول:
« غیبت آنست که انسان پشت سر کسی سخنانی بگوید که او دوست ندارد این سخنان-که عرفا نقص است- درباره اش زده شود. و هدف گوینده هم آن باشد که به آن شخص اهانت کند و وی را تحقیر نماید.»

در سال ۲۰۰۱، الگوریتم کنترل غیر خطی تطبیقی مقاوم^[۱۶] برای هدایت خودکار کشتی معرفی شد. البته در آن فرضیاتی وجود داشت که باعث مشکلاتی میشد[^[۱۷]].

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در سال ۲۰۰۱، برای مسئله ردیابی خودکار کشتیها، استفاده از روش فازی تطبیقی پیشنهاد شد [^[۱۸]].
در سال ۲۰۰۴، هدایت خودکار تطبیقی غیر خطی بهبودیافته ایی طراحی شدکه با فرض دارا بودن پارامترهای ثابت برای هدایت کشتی دارای عدم قطعیت، مفید بود[^[۱۹]].
در سال ۲۰۰۶، برای کنترل خودکار کشتیها، استفاده از کنترل فازی و اچ اینفینیتی پیشنهاد داده شد[^[۲۰]].
تمام روش های کنترلی که تا اینجا معرفی شدند، هر یک دارای نقاط قوت و یا نقاط ضعفی نسبت به یکدیگر میباشند. برای مثال در برخی، مسئله ردیابی به خوبی انجام میگیرد اما در برابر اغتشاشات زیاد محیطی دارای پایداری لازم نیستند و یا اینکه سرعت عکس العمل خوبی در برابر تغییر مقدار ورودی مرجع ندارند.
کنترل لغزشی یکی از موثرترین روش های کنترل مقاوم غیر خطی برای رویارویی با سامانه های دارای مشخصاتی چون، عدم قطعیت در مدل و وجود پارامترهای دارای تغییرات زیاد میباشد[^[۲۱],^[۲۲]]. طرح کنترل کننده لغزشی روشی مقاوم برای مسئله حفظ پایداری وعملکرد یکنواخت در مقابل بی دقتیهای مدلسازی است. اما این روش دارای معایبی نیز میباشد، یکی از معایب کنترل لغزشی ایجاد پدیده وزوز^[۲۳] برروی سطح لغزشی طراحی شده میباشد. برای برطرف کردن این پدیده میتوان از روشهایی مانند تخمین اشباع^[۲۴] [^[۲۵]] و یا کنترل لغزشی انتگرالی[^[۲۶]] ویا تکنیک لایه مرزی[] برای بهبود بخشیدن به عمل کنترل استفاده کرد.
اگر عدم قطعیت در مدل زیاد باشد، کنترل لغزشی نیاز به یک لایه ضخیم دارد که این امر باعث ایجاد لرزش بزرگتر میشود. اگر ضخامت این لایه مرتبا افزایش یابد، به همان اندازه مزایای کنترل لغزشی کم میشود و به سمت یک سامانه بدون مد لغزشی میرویم. برای غلبه بر مشکل فوق میتوان از کنترلگرهای فازی برای تخمین مقدار تابع نامعلوم کنترل کننده مد لغزشی استفاده کرد. در واقع، تخمین ترمهای نامعلوم توسط سامانه های فازی باعث عملکرد مطلوب کل سامانه میگردد، البته این روش تا به حال به روش های گوناگون معرفی شده است که بسته به هدف مورد نظر، از روشی خاص بهره جسته اند. [^[۲۷]]و]^[۲۸][
استفاده از سیستم های فازی به همراه کنترل لغزشی به منظورهای متفاوتی انجام میشود که یکی از آنها برای حذف اثر وزوز میباشد، یک مورد دیگر استفاده از سامانه های فازی در کنترل لغزشی به منظور تخمین ترمهای نامعلوم سامانه تحت کنترل میباشد که در فصول آینده به طور کامل مورد برسی قرار خواهد گرفت.
کنترل فازی^[۲۹] بدلیل مزایایی که دارد به کرات در مقالات مورد بحث قرار گرفته است^[۳۰]]و^[۳۱]و^[۳۲][. مزیت اصلی این کنترل نسبت به کنترلهای متعارف این است که در این روش نیازی به مدل ریاضی دقیق نیست و عمل کنترل برای سامانه هایی که مدل کردن آنها کار مشکلی است میتواند بازده ایی خوبی داشته باشد.
طبق مطالب اشاره شده، جهت بهبود مقاومت^[۳۳] در کنترل فازی، مطالعات، تحقیقات و فعالیتهای زیادی انجام شده است که یکی از نتایج حاصل شده از این تحقیقات، استفاده از کنترل کننده لغزشی فازی^[۳۴] میباشد[,]. کنترل لغزشی فازی ترکیبی از کنترل فازی و کنترل لغزشی است. کنترل لغزشی فازی یک روش کنترل بسیار مقاوم در مقابل بی دقتی های مدل و اغتشاشات خارجی میباشد. همانطور که ذکر شد، از بین بردن لرزش در لایه مرزی، یکی از مزایای استفاده از کنترل لغزشی فازی نسبت به کنترل لغزشی میباشد.
کنترل کننده لغزشی فازی ترکیبی است از کنترل فازی و کنترل لغزشی، بطوری که قدرت کنترلگر در مقابل عدم قطعیت مدل و اغتشاش خارجی حفظ شود.
از آنجایی که مشخص کردن پارامترها از اهمیت بسیار بالایی در طراحی کنترلگر برخوردار است و باعث بهبود رفتار سامانه میشود، برای عملکرد بالای پارامترها از الگوریتم تطبیق استفاده شده^[۳۵]],-^[۳۶],و^[۳۷]و^[۳۸]و^[۳۹][^[۴۰]وو^[۴۱][۴۲][و در نتیجه ساختار کنترلی جدید را کنترل کننده لغزشی فازی تطبیقی^[۴۳]نام نهادند]^[۴۴]–^{[۴۵][۴۶][۴۷][۴۸][۴۹][۵۰][۵۱][۵۲][۵۳][۵۴]}[.
مراحل طراحی را میتوان به شکل زیر بیان کرد: در ابتدا مدل فازی اولیه ایی برای بیان مشخصات دینامیکی سامانه تحت کنترل ساخته میشود، بر اساس این مدلهای فازی و برای دستیابی به اهداف کنترلی، کنترلگر لغزشی فازی طراحی میشود. سپس قوانین تطبیق برای تنظیم پارامترهای قابل تنظیم مدلهای فازی طراحی میشود و در نهایت توسط تئوری لیاپانوف، پایداری کل سامانه برسی میشود.
قانون تطبیق برای کنترل کننده لغزشی فازی تطبیقی ،تابعی از بردار خطای ردیابی است].^[۵۵][. بدین معنی که قوانین تطبیق تنها خطاهای پارامتر مدل فازی را از طریق نفوذ بر بردار خطای ردیابی برگشت میدهد. بنابراین قوانین تطبیق در کنترل کننده لغزشی فازی تطبیقی، پارامترهای مدل فازی سامانه را تنظیم میکند، سپس کنترلگر، بردار خطای ردیابی را به سمت صفر هدایت کند[^[۵۶]] , [^[۵۷]] , [^[۵۸]]. حتی با وجود بردار خطای ردیابی به سمت صفر میرود.
البته برای جبران خطای خطای مدلینگ، نیاز به سیگنالهای بزرگ کنترلگر برای رسیدن به اهداف کنترلی میباشد که این امر باعث بوجود آمدن پدیده وزوز میشود.
معمولا طراحی کنترلگر لغزشی فازی با فرض وجود تمامی حالتهای قابل اندازه گیری سامانه طراحی میشوند و قوانین تطبیق بر اساس بردار خطای ردیابی سامانه، طراحی میشود[۱۸-]. اما در بسیاری موارد تمامی حالتهای سامانه تحت کنترل در دسترس نمیباشند و در نتیجه قوانین تطبیق به سختی محقق میشوند، بنابراین بردار خطای ردیابی نمیتواند صفر شود.
برای برسی رفتار سامانه های غیر خطی که در آنها تمامی حالتها قابل اندازه گیری نمیباشند، مطالعات فراوانی صورت گرفته است، یکی از نتایج این تحقیقات، معرفی کنترل فازی بر اساس مشاهده گر است]^[۵۹]–^{[۶۰][۶۱][۶۲][۶۳]}[. در این ساختار کنترل، ابتدا مشاهده گر، بردار خطای ردیابی را تخمین میزند و سپس یک تابع لیاپانوف حقیقی اکیدا مثبت را انتخاب کرده و بعد از آن قوانین تطبیق طراحی میشوند [-].
همانطور که ذکر شد، برای سامانه های غیر خطی، طراحی مشاهده گر برای تخمین تمامی متغیرهای حالت، یک مشکل چالش انگیز میباشد. مشاهده گر های غیر خطی از طرق مختلف و با توجه به رفتارهای ذاتی دینامیکهای غیر خطی آنها طراحی میشوند.
با بهره گرفتن از مشاهده گرهای غیر خطی، میتوان بر مشکلاتی از قبیل شرایط محدودیت آور وعدم قطعیت های مدل و عدم مقاومت ^[۶۴]وتخمین همراه با نویز، غلبه کرد. باید دقت داشت که اگر سامانه مورد نظر تحت تاثیر اغتشاش نیز قرار داشته باشد، مشاهده گر طراحی شده باید مقاوم باشد.
انگیزه:
تعداد قابل ملاحظه ایی از کشتیهایی که امروزه در دنیا استفاده میشوند تنها دارای یک پروانه و یک سکان میباشد و همانطور که اشاره شد سیستم فوق یک سامانه زیر تحریک میباشد. البته، در این سامانه ها میتوان با اضافه کردن یک محرک به بدنه شناور، آنرا به یک شناور فول محرک تبدیل کرد. بطوریکه برای تمام درجات آزادی و یا به زبان دیگر، برای تمام حرکات مورد نیاز بصورت مستقیم محرک داشته باشد. اما این کار برای مصارف معمولی از لحاظ اقتصادی هزینه زیادی دارد.
با این حال، تمایلات اخیر در طراحی شناورها بر این بوده است که از یک محرک در قسمت سینه کشتی استفاده شود. روش فوق که باعث فول محرک شدن کشتی میشود در مواردی چون مانور سریع برای پهلو گرفتن در لنگرگاه و راحت تر کردن ارتباط با کشتی کناری، استفاده میشود.
در سرعت های بالا به دلیل سرعت جریان آب عبوری از کنار شناور، محرک فوق اثر خود را از دست داده و عکس العمل بسیار ضعیفی از خود نشان میدهد.
با این وجود برای برخی کشتیها که نیاز به دقت بالایی دارند، استفاده از محرک مکمل ضروری است.
اهداف:
هدف اصلی در این پایان نامه این است که یک نمونه سامانه زیر تحریک درجه دو (تمرکز بر روی یک شناور اثر سطحی میباشد) را در نظر گرفته، مدل دینامیک آن را بدست آوریم و سپس با بهره گرفتن از دانش روشهایی چون، کنترل لغزشی و کنترل لغزشی فازی و کنترل لغزشی فازی تطبیقی و کنترل لغزشی فازی تطبیقی جدید به همراه مشاهده گر، هدایت کشتی فوق را کنترل کرده و پایداری و ردیابی کل سامانه را مورد برسی قرار دهیم.
سپس نتایج هر قسمت را با بخشهای قبل مقایسه کرده و مزایا و معایب استفاده از هر کدام از این کنترلگر ها را برسی می کنیم. سعی میشود که نتایج این پایان نامه با نتایج نهایی یکی از روش های کنترلی که قبلا برای هدایت کشتیها معرفی شده است، مقایسه و نقاط قدرت وضعف آن برسی شود.
در واقع نوآوری پژوهشی این پایان نامه، استفاده از یک کنترلگر جدید^[۶۵] به همراه مشاهده گر حالت برای هدایت یک سامانه زیر تحریک و برسی نتایج حاصله میباشد. در اینجا بدلیل استفاده از کنترل لغزشی، انتظار میرود بر خلاف مرجع [۷۹] سامانه، دارای پایداری خوبی باشد. همچنین در مراجع [۷۵],[۷۷] ، اغتشاشات وعدم قطعیت های مدل میتوانند در محدوده خاصی قرار بگیرند تا پایداری سامانه تضمین شود، در حال که در روش فوق این محدوده میتواند بسیار بزرگتر باشد.
ساختار گزارش
فصل اول شامل مقدمه ایی است بر تاریخچه ایی از کنترلگر ارائه شده و همچنین بر فعالیتهای انجام شده در این گزارش و مرور کلی بر فصلهای آتی آن.
در فصل دوم که مربوط به پیش نیازهای پژوهشی میباشد به معرفی کنترلگر لغزشی و برسی معایب آن و چگونگی برطرف کردن آنها پرداخته و یکی از راه های بهبود عملکرد کنترل لغزشی که استفاده از منطق فازی در کنترل لغزشی میباشد را معرفی کرده و به برسی پیرامون آن و انواع کنترل لغزشی فازی میپردازیم.
در فصل سوم به طراحی یک کنترلر لغزشی فازی تطبیقی جدید به همراه یک مشاهده گر پرداخته، سپس با بهره گرفتن از تئوری پایدار لیاپانوف، پایداری را مورد برسی قرار میدهیم.
در فصل چهارم، به برسی و چگونگی بدست آوردن مدل دینامیکی یک شناور به منظور کنترل و هدایت آن میپردازیم در این قسمت با بهره گرفتن از قوانین فیزیکی سعی میکنیم معادله ایی دینامیکی بدست آوریم که مشخص کننده رابطه بین تغییرات سکان کشتی و تغییرات جهت حرکت کشتی باشد، سپس کنترلگر طراحی شده در فصل سه را به سامانه شناور مورد نظر مدل شده، اعمال کرده و در شرایط مختلف که شامل وجود اغتشاش خارجی و همچنین عمل ردیابی به شکل های متفاوت میباشد را مورد آزمایش قرار داده و نتایج شبیه سازی شده را ارائه میدهیم.
نهایتا در فصل پنجم به نتیجه گیری و مقایسه بین روشها میپردازیم.
پیش نیازهای پژوهشی
مقدمه
در این فصل به توضیح مختصری پیرامون کنترل ساختار متغیر، مد لغزشی و کنترل لغزشی و سپس سامانه های فازی و چگونگی استفاده از سامانه فازی به عنوان کنترل فازی خواهیم پرداخت. در ادامه به این موضوع اشاره خواهد شد که کنترل لغزشی دارای معایبی میباشد و برای برطرف کردن و یا حداقل کردن آنها میتوان از روش های مختلفی استفاده کرد. یکی از روش های معرفی شده، استفاده از سامانه های فازی جهت برطرف کردن مشکلات و بهبود بخشیدن به کنترل لغزشی میباشد. این درحالی است که، استفاده از سامانه های فازی به طریقهای متفاوت و به منظور بهبود مشخصات مختلف سیستم کنترل، مورد استفاده قرار میگیرد. در این فصل به برسی دو نوع کنترل لغزشی فازی میپردازیم و سپس در فصل بعدی با بهره گرفتن از ترکیب و تغییراتی در هر کدام از آنها، یک روش کنترل جدید را معرفی خواهیم کرد.
تئوری کنترل لغزشی:
تئوریهای اولیه و مبانی کنترل لغزشی تحت عنوان کنترل ساختار متغیر مطرح شده اند که علت این نامگذاری، تغییر ساختار این کنترل کننده در حین فرایند کنترل میباشد]^[۶۶][. یک سامانه ساختار متغیر، یک سامانه دینامیکی است که ساختار آن با توجه به مقدار فعلی بردارهای حالت^[۶۷]آن تغییر می کند. تغییرات این ساختار همیشه در جهتی انجام می پذیردکه مقدار یک تابع معین موسوم به سطح نا پیوستگی، به سمت صفر میل کند. این سطح ناپیوستگی باید طوری تعیین شده باشد که در صورت صفر شدن آن خطای سامانه به سمت صفر میل کند. به دلیل اینکه تغییر ساختار کنترل کننده، در نهایت منجر به نوسانات کوچکی حول سطح مزبور می شود، این کنترل کننده ها به کنترل کننده های لغزشی مشهور شده اند و به سطح نا پیوستگی نیز اصطلاحا سطح لغزش گفته می شود.
یکی از مشکلات عملی این موضوع، پدیده وزوز ناشی از نقص افزارهای سوئیچینگ و تاخیرهاست]^[۶۸][. هنگامی که یکی از مسیرهای حالت به سمت سطح لغزش در حرکت باشد ابتدا در یک نقطه آن را قطع می کند، در حالت ایده ال، باید مسیر حالت از همین نقطه لغزش روی سطح را آغاز کند اما در واقعیت تاخیری میان زمان تغییر علامت متغیر حالت و زمان سوئیچینگ کنترل وجود دارد. به هنگام این تاخیر مسیر حالت از سطح لغزش گذشته، وارد ناحیه دیگر میشود. زمانی که کنترل سوئیچ می کند، مسیر حالت جهت خود را به سمت سطح تغییر می دهد و دیگر بار آن را قطع می کند. تکرار این فرایند سبب ایجاد حرکتی زیگ زاگ ( نوسانی) مطابق شکل زیر می گردد که به نام وزوز خوانده می شود.
وزوز موجب کاهش دقت کنترل، تلفات گرمایی فراوان در مدارهای الکتریکی و ساییده شدن اجزای متحرک مکانیکی می گردد. علاوه بر این ممکن است دینامیک مدل نشده با فرکانس بالا را تحریک کند. عملکرد سامانه را تخریب نمایدو یا حتی سبب نا پایداری گردد.
یکی از مشکلات کنترل لغزشی، وجود ترمهای نامعلوم در مدل سامانه میباشد، عدم قطعیت در عمل مدلینگ باعث وجود ترمهای نامعلوم در مدل دینامیکی سامانه میشود. در طراحی کنترلگر، این ترمهای نامعلوم باعث عملکرد ضعیف و راندمان پایین در سامانه میشوند.
کنترل فازی تطبیقی
معمولا کنترل کننده های فازی در وضعیتهایی کار میکنند که در آن یک عدم قطعیت بزرگ با تغییرات نا معلوم در پارامترها و ساختارهای سامانه وجود دارد.
مزیت های کنترل فازی تطبیقی نسبت به کنترل فازی غیر تطبیقی:

1. 1. عملکرد و کارایی بهتر معمولا قابل دستیابی میباشد، چرا که کنترل کننده فازی تطبیقی میتواند خود را با توجه به تغییرات محیطی تنظیم نماید.

1. 1. دانش کمتری از سامانه تحت کنترل لازم است، چرا که قانون تطبیق میتواند در جهت یادگیری دینامیک سامانه در طی عملیات زمان حقیقی کمک نماید.

در واقع، هدف اصلی کنترل تطبیقی عبارت است از ثابت نگه داشتن کارایی یک سامانه در حضور عدم قطعیت های ذکر شده میباشد. بنابراین کنترل فازی پیشرفته بایستی تطبیقی باشد.

گام ۷- اگر E_k­ < E_k⁰‌ بود، به گام ۱۰ می­رویم. در غیر این صورت گام بعدی اجرا می شود.
گام ۸- مقدار α برابر α+δ قرار می­گیرد.
گام ۹- گام ۵ اجرا می شود.
گام ۱۰- δ)- ۱۰۰×(α حاشیه امنیت کارایی واحد k نسبت به واحد t بر حسب درصد، است.

برای محاسبه حاشیه امنیت مطلق کارایی واحد k، ابتدا به کمک الگوریتم فوق، حاشیه امنیت نسبی کارایی واحد k را نسبت به تمام واحدهای دیگر محاسبه می­کنیم ( ESM _k,t به ازای ۱≤t≤n، t≠k)؛ مقدار کمینه کمیت­های به دست آمده، حاشیه امنیت مطلق کارایی واحد k خواهد بود:

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

AESM_k = Min { ESM_k,t| 1≤t≤n, t≠k }
۵-۳-۲ محاسبه حاشیه امنیت کارایی به کمک مدل ریاضی (با محدودیت تعداد ورودی ها و خروجی ها)
در این روش که از تحلیل نموداری برای ترسیم جایگاه واحد های مورد بررسی و بر اساس میزان ورودی ها و خروجی هایشان استفاده شده ، زاویه α و β به شرح زیر تعریف شده است:
α زاویه ای است بین شعاع حامل هر نقطه متناظر با یک واحد کارا، با جهت مثبت محور طول ها.
β زاویه ای است بین شعاع حامل هر نقطه متناظر با واحدی که عملکردش را بهبود می بخشد، با جهت مثبت محور طول ها.
حال اگر:
الف) α < β باشد، حاشیه امنیت کارایی واحد کارای (a_i,b_i) را نسبت به واحد ناکارای (a’,b’) می­توان به صورت زیر بر حسب درصد بیان کرد:
در فرمول فوق تعریف می­ شود:
a_i طول نقطه متناظر با واحدی که حاشیه امنیت کارایی آن تحت بررسی است.
b_i عرض نقطه متناظر با واحدی که حاشیه امنیت کارایی آن تحت بررسی است.
m شیب خط واصل بین واحد تحت بررسی و اولین واحدی که α آن بزرگتر از α واحد تحت بررسی است.
a^‘ طول نقطه متناظر با واحدی که حاشیه امنیت کارایی واحد تحت بررسی نسبت به آن سنجیده می شود.
b^‘ عرض نقطه متناظر با واحدی که حاشیه امنیت کارایی واحد تحت بررسی نسبت به آن سنجیده می شود.
ب) α > β باشد، چون تنها تفاوت در این است که باید محل تلاقی خط گذرا از مبدأ و نقطه (a’,b’) را با خط گذرا از دو نقطه (a_i,b_i) و (a_i-1,b_i-1) بدست آورد لذا ، از مقدار m تعریف شده در این حالت باید استفاده کرد.
ج) α = β باشد، در این حالت، استراتژی هر دو واحد مشابه فرض شده و واحد کارا، زمانی کارایی خود را از دست می­دهد که واحد ناکارا، عملکرد خود را بهتر از واحد کارا کند. یعنی نقطه (a’,b’) به نقطه (a_i,b_i) برسد و از آن عبور نماید (شکل ۳-۱۵). لذا حاشیه امنیت کارایی واحد تحت بررسی در این حالت به صورت زیر خواهد بود:
=
که در فرمول فوق ، تعریف می شود:
a_i و b_i به ترتیب طول و عرض نقطه متناظر با واحدی که حاشیه امنیت کارایی آن مورد سنجش است.
a’ و b’ به ترتیب طول و عرض نقطه متناظر با واحدی که حاشیه امنیت کارایی واحد مورد نظر، نسبت به آن سنجیده می­ شود. ^­
۵-۳-۳ محاسبه حاشیه امنیت کارایی به کمک مدل برنامه ریزی خطی
به کمک این مدل می توان حاشیه امنیت کارایی را برای هر واحد تصمیم گیری در تمام مسائل، بدون محدودیت در تعداد واحد ، ورودی و خروجی محاسبه کرد. مدل ارائه شده در این رساله به شرح زیر طراحی شده است:
min w = α

subject to:

λ_j ≤ ۰ , , j≠۰
λ_۰ ≥ ۰ , α ≥۰
که در آن α جواب مدل خواهد بود و با یافتن آن، ۱۰۰α مقدار حاشیه امنیت کارایی واحد کارای شماره صفر نسبت به واحد ناکارای D است. همچنین، s تعداد خروجی­ها و r اندیس خروجی­ها را نشان می­دهد. y_rD خروجی­های واحد D ( واحدی که حاشیه امنیت نسبت به آن سنجیده می شود ) و y_rj خروجی­های واحد کارای j-ام است. n تعداد واحدهای کارا را نشان می­دهد. λ_j­ –ها وزن مربوط به هر واحد کارا ، m تعداد ورودی، i اندیس آن، x_iD و x_ij به ترتیب ورودی­های واحد D و ورودی­های واحد کارای j-ام همچنین z مجموعه اندیس واحد های کارا وj=0 واحد کارای تحت بررسی است.
مدل فوق، همان طور که درابتدای بخش ۳-۹ گفته شد، برای محاسبه حاشیه امنیت کارایی یک واحد کارا نسبت به یک واحد ناکارا بیان شده است. اما می­توان آن را مطابق آنچه در بخش ۳-۷-۴ گفته شد بدون هیچ محدودیتی برای بررسی حاشیه امنیت کارایی یک واحدکارا نسبت به یک واحد کارای دیگر هم به کار برد. به عبارت دیگر هیچ لزومی ندارد که واحد D ( واحدی که حاشیه امنیت کارایی نسبت به آن سنجیده می شود ) در مدل فوق، ناکارا باشد و هیچ­گاه از چنین فرضی استفاده نشده است.
همچنین اگر حاشیه امنیت کارایی یک واحد ناکارا مطلوب باشد، به راحتی می­توان یک واحد مجازی کارا در امتداد واحد ناکارای مورد نظر ایجاد کرد (نقطه­ای بر روی مرز کارا در امتداد شعاع حامل نقطه ناکارای مورد نظر)؛ سپس حاشیه امنیت واحد کارای مجازی با حاشیه امنیت واحد ناکارای مورد نظر برابر خواهد بود.
۵-۴ نتیجه گیری از مطالعه موردی
در این رساله بر اساس الگوریتم و مدل های ریاضی فوق، حاشیه امنیت کارایی شانزده گروه آموزشی در دانشگاه علم و فرهنگ محاسبه شد؛ به نحوی که ابتدا با رعایت ضوابط متعارف در ادبیات تحلیل پوششی داده ها از بین پارامتر های مختلفی که در تحقیقات پیشین برای سنجش کارایی واحد های دانشگاهی به عنوان ورودی و خروجی آمده، دو ورودی و سه خروجی در نظر گرفته شد. مقدار این پارامتر ها برای کلیه واحد های تحت بررسی در جدول ۴-۹ منعکس گردید. پس از حل مسئله و اندازه گیری کارایی هر گروه آموزشی به شرح جدول ۴-۱۰ ، نتیجه محاسبه حاشیه امنیت نسبی همه گروه های آموزشی نسبت به یکدیگر در جدول ۴-۱۱ درج گردید.
در این بررسی مشخص شد که برای مثال چنانچه گروه طراحی پارچه و لباس، بیش از ۸ درصد عملکرد خود را بهبود بخشد، کروه هنرهای تجسمی با افت کارایی مواجه می شود؛ و یا اگر گروه مدیریت صنعتی، عملکرد خود را بیش از ۲۳ درصد بهبود بخشد در آن صورت گروه های آموزشی ارتباطات تصویری، آمار و کاربرد ها، حقوق، طراحی پارچه و لباس، مدیریت فرهنگی، معماری داخلی، مهندسی برق، مهندسی کامپیوتر، مهندسی معماری و هنر های تجسمی با افت کارایی روبرو خواهند شد چرا که حاشیه امنیت کارایی کلیه واحد های مذکور نسبت به گروه مدیریت صنعتی کمتر یا مساوی ۲۳ درصد است.
همچنین در این بررسی و بر اساس جدول ۴-۱۲ مشخص گردید که گروه آموزشی مهندسی صنایع با بیشترین حاشیه امنیت مطلق کارایی ( ۵۸ % )، کمترین تهدید را نسبت به بهبود عملکرد سایر گروه های مورد مطالعه احساس می کند.

ــــــ . “دستور تاریخی زبان فارسی: اشاراتی درباره تحول فعل در فارسی دری”. وحید. دوره ۱۰. ش ۹. پیاپی ۱۰۸. آذر ۱۳۵۱، ص ۹۸۷ـ۹۹۶؛ ش ۱۰. پیاپی ۱۰۹. دی ۱۳۵۱، ص ۱۱۱۱ـ۱۱۱۴؛ پیاپی ۱۱. بهمن ۱۳۵۱، ص ۱۲۵۸ـ۱۲۶۳.
سیزده مورد از تحول فعل در فارسی دری/ شش مورد از تحول فعل در زبان فارسی دری/ شش مورد از تحول فعل در فارسی دری.
ــــــ . “دستور تاریخی زبان فارسی: تحول ارزش کاربرد فعل در زبان فارسی”. ارمغان. دوره ۴۱. س ۵۴. ش ۳. خرداد ۱۳۵۱، ص ۱۹۴ـ۲۰۲.
چگونگی ساخت فعل‌های ماضی و مضارع؛ موارد استعمال منسوخ و معمول فعل‌های ماضی و مضارع.
ــــــ . “دستور تاریخی زبان فارسی: تحول فعل‌های ربطی و معین از لحاظ معنایی در زبان فارسی دری”. ارمغان. دوره ۴۱.س۵۴. ش ۹. آذر ۱۳۵۱، ص ۶۲۷ـ۶۳۵.
محدودیت سه‌گانه فعل‌های معین و ربطی در طول زمان؛ بررسی محدودیت فعل‌های معین ربطی از نظر معنی.
ــــــ . “دستور تاریخی زبان فارسی: تحول فعل‌های شبه معین از زمان پهلوی تا کنون”. وحید. ش۹. ش۶. پیاپی ۹۳. شهریور۱۳۵۰، ص ۹۵۱ـ۹۵۹؛ ش۷. پیاپی ۹۴.مهر ۱۳۵۰، ص ۱۰۶۷ـ۱۰۷۳؛ ش۸ . پیاپی ۹۵. آبان ۱۳۵۰، ص ۱۱۹۹ـ۱۲۰۸.
(این مقاله با عنوان دیگری در کتاب مجموعه سخنرانی‌های دومین کنگره تحقیقات ایرانی چاپ شده است.)
ــــــ . “دستور تاریخی زبان فارسی: تحول فعل‌های معین و فعل‌های ناقص لازم در زبان فارسی”. ارمغان. دوره ۴۱. س۵۴. ش۶. شهریور ۱۳۵۱، ص ۳۸۵ـ۳۹۳.
تعریف فعل معین؛ محدودیت‌های فعل‌های معین و ربطی در طول زمان زبان فارسی؛ دلایل کاهش فعل‌های ناقص لازم و فعل‌های معین در زبان فارسی دری.
ــــــ . “دستور تاریخی زبان فارسی: ساختمان جمله فعلی و تحول آن در زبان فارسی از قدیمی‌ترین ادوار تا کنون”. نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان. س۷. ش ۸ .۱۳۵۱، ص ۲۵۶ـ۲۹۹.
آزادی و لغزندگی اجزاء جمله در قدیم؛ جمله‌های فعلی؛ درباره مطابقه فعل و مسندالیه.
ــــــ . “دستور تاریخی زبان فارسی: فعل دعا و تحول آن در زبان فارسی”. ارمغان. دوره ۴۱. س۵۴. ش۱۱ـ۱۲. بهمن ـ اسفند ۱۳۵۱، ص ۷۷۷ـ۷۸۳.
سه ساختمان قدیم فعل دعا؛ تحول صیغه دعا.
ــــــ . “دستور زبان فارسی”. مصاحبه مطبوعاتی. هفت هنر. ش۱۰ـ۱۱. آبان ۱۳۵۱، ص ۶۹ـ۷۵.
مسایل و موقعیت کنونی دستور زبان فارسی؛ فنی بودن اصطلاحات دستوری؛ رابطه زبان و دستور؛ فواید دستور زبان؛ سیر و تحول و تطور دستورنویسی معاصر.
ــــــ . “دستور زبان و زبان شناسی”. فرهنگ. س۱. ش ۵ـ۶. ۱۳۴۱، ص ۴۶ـ۵۰.*
ــــــ . “دستور زبان و گسترش زبان فارسی: اسم‌های مرکب غیرفعلی”. آشنا. ش۱۷. خردادـ تیر ۱۳۷۳، ص ۴۲ـ۵۵.
(قسمت اول این مقاله در ش۱۶ همین مجله چاپ شده است.)
اسم‌های مرکب غیرفعلی وابستگی مستقیم؛ اسم‌های مرکب بین‌بین و اسم‌های مرکب تأکیدی و اتصالی؛ اسم‌های مرکب عربی در فارسی.
ــــــ . “دستور زبان و گسترش زبان فارسی:کلمه مرکب ـ اسم مرکب”. آشنا. س۳. ش ۱۶. فروردین ـ اردیبهشت ۱۳۷۳، ص ۱۳ـ۲۲.
کلمه مرکب؛ اسم مرکب.
ــــــ . “دو نظریه افراطی در دستور زبان”. کیهان فرهنگی. س۱۰. ش۱۱. پیاپی ۱۰۶. بهمن ۱۳۷۲، ص ۲۱ـ۲۳.
کاربرد دستور زبان و علوم زبانی؛ تقسیم کلمه از نظر ساختمان؛ اسم‌های مرکب فعلی؛ مصدرمرکب مجهول، مصدر مرکب منفی؛ اسم‌های غیربسیط فعلی دیگر.
ــــــ . “رابطه دستور زبان با منطق و روانشناسی”. کاوش. ش۶. مهر ۱۳۴۱، ص ۲۹ـ۳۲.
دستور زبان علمی و دستور زبان سنتی؛ شباهت‌های منطق و دستور زبان؛ تألیف دستور زبان فلسفی و منطقی؛ روانشناسان و تألیف کتاب‌های دستور زبان؛ پیدایش دانش زبان شناسی و شعب آن.
ــــــ . “رابطه دستور و علوم معارف زبانی با زبان‌آموزی”. گوهر. س۵. ش ۹. پیاپی ۵۷. آذر ۲۵۳۶=۱۳۵۶، ص ۶۷۹ـ۶۸۶؛ ش ۱۰. پیاپی ۵۸. دی ۲۵۳۶=۱۳۵۶، ۷۵۷ـ۷۶۲؛ ش۱۱ـ۱۲. پیاپی ۵۹ـ۶۰. بهمن ـ اسفند ۲۵۳۶=۱۳۵۶، ص۸۴۱ـ۸۴۶ .
۱ـ گونه‌های زبان ۲ـ عناصر و مواد زبان ۳ـ علوم ومعارف زبان ۴ـ یادگیری زبان؛ فواید و هدف‌های دستور/ فواید و هدف‌های دستور (ادامه مبحث گذشته)/ فواید و هدف‌های دستور (ادامه مبحث گذشته).
ــــــ . “رابطه دستور و معارف زبانی”. رشد آموزش ادب فارسی. س۳. پیاپی ۱۰. تابستان ۱۳۶۶، ص ۴ـ۱۱.
(این مقاله با عنوان دیگری در مجله گوهر، شماره‌های ۵۷، ۵۸ و ۵۹ـ۶۰ چاپ شده است.)
ــــــ . “ریشه و ماده فعل”. آشنا. س۵. ش ۲۶. آذرـ دی ۱۳۷۴، ص ۴۲ـ۵۹.
ماده اصلی و ماده جعلی؛ تقابل و ابدال واج‌ها و حروف در ریشه فعل‌ها؛ فعل‌های بی‌قاعده و طبق قاعده؛ پسوندهای ماده ساز؛ “ریشه” یا “بن”.
ــــــ . “زبان و ادبیات معاصر”. کیهان فرهنگی. س۱۰. ش۵. پیاپی ۱۰۰. مرداد ۱۳۷۲، ص ۹۹ـ۱۰۱.
ویژگی‌های زبان معاصر؛ …
ــــــ . “ساختمان جمله در التفهیم و مقایسه آن با آثار دیگر زبان فارسی”، در سخنرانی بزرگداشت ابوریحان بیرونی (۲۶ آذرـ ۱ دی‌ماه ۱۳۵۲)، یادنامه بیرونی. تهران: شورای عالی فرهنگ و هنر، مرکز مطالعات و هماهنگی فرهنگی، ۱۳۵۳، ص ۴۲۷ـ۵۰۹.
جمله‌های ساده فعلی؛ جمله‌های بی‌فعل اسمی؛ جمله‌های بدلی؛ جمله‌های مرکب؛ مطابقه فعل و مسندالیه.
ــــــ . “ساختمان دستوری و تحلیل معنایی اصطلاحات علمی و فنی”، در چهارمین سمینار زبان فارسی و زبان علم (تهران، ۲۸ـ۳۰ اردیبهشت‌ماه ۱۳۷۰)، مجموعه مقالات سمینار زبان فارسی و زبان علم. زیرنظر علی کافی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۲، ص ۲۶۸ـ۳۶۱.
ساختمان دستوری اصطلاحات علمی و فنی و قواعد دستوری آن؛ ساختمان فعال و غیرفعال دستوری؛ تحلیل لغوی و دستوری برخی از اصطلاحات و لغات تازه ساخته؛ دست‌بردهای دستوری و لغوی؛ قواعد و ضوابط لغت‌سازی و وضع اصطلاحات علمی.
ــــــ . “شرایط و روش نوشتن دستور تعلیمی”. رشد آموزش و زبان و ادب فارسی. س۲. ش ۴ـ۵. زمستان ۱۳۶۴ـ بهار ۱۳۶۵، ص ۴ـ۵، ۴۲ـ۴۵؛ نیز: فرهنگ و زندگی. ش۲۷ـ۲۸. پاییز ـ زمستان ۱۳۵۷، ص ۲۲۷ـ۲۴۱.
چهارده مورد از شرایط و روش نوشتن دستور تعلیمی؛ نکاتی درباره تعلیم دستور.
ــــــ . “شناسه‌ها و نشانه‌های صوری گروه اسمی در فارسی امروز با اشاره‌ای به آثار قدیم”. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی تهران (جشن‌نامه استاد محمدمقدم). س۲۳. ش۴. زمستان ۱۳۵۵، ص ۱۱۱ـ۱۱۹.
۱ـ حروف اضافه ۲ـ عددهای اصلی ۳ـ هر ۴ـ پسوندهای جمع ۵ـ پسوند نکره ۶ـ وزن‌های خاص کلمات عربی.
ــــــ . درباره ادبیات و نقد ادبی: “شیوه واژه‌گزینی و واژه‌سازی فردوسی”. تهران: امیرکبیر، ۱۳۷۳، ج۱، ص ۳۴۳ـ۳۷۱.
اصل‌های واژه‌سازی؛ ساختمان‌های فعال و زنده شاهنامه؛ ساختمان‌های فسرده و نیمه‌ فعال ترکیبی و اشتقاقی در شاهنامه.
ــــــ . “شیوه وضع و ترجمه اصطلاحات علمی و فنی”، در سمینار نگارش فارسی (تهران، ۱۵ـ۱۸ آبان ۱۳۶۱)، مسایل نثر فارسی، مجموعه سخنرانی‌های اولین سمینار نگارش فارسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۶۳، ص ۱۳ـ۴۱.
۱ـ واژه‌سازی با عناصر زنده و معنی‌دار و روشن زبان ۲ـ رعایت ذوق: الف ـ عوامل معنایی ب ـ عوامل لفظی و صوری ۳ـ اصل تمرین و ممارست ۴ـ نبرد با واژه‌های مهاجم ۵ـ کارهای لازم برای پیشبرد واژه‌سازی و وضع اصطلاحات علمی و فنی.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ــــــ . “صفات شاعرانه در دیوان حافظ و مقایسه آن با کار شاعران دیگر ایران و جهان”. آشنا. س۷. ش۳۴. بهار ۱۳۷۶، ص ۱۲۴ـ۱۳۸؛ ش ۳۶. پاییز ۱۳۷۶، ص ۱۳۱ـ۱۴۱؛ ش۳۷. زمستان ۱۳۷۶، ص ۹۳ـ۱۰۴.
اهمیت صفت شاعرانه در نقد ادبی؛ اقسام صفت‌های شاعرانه؛ نقش‌های صفت شاعرانه در شعر حافظ/ اقسام صفات شاعرانه از نظر زبان شناختی؛ صفت‌های غیربسیط شاعرانه در شعر حافظ/ صفت‌های شاعرانه از نظر نحوی.
ــــــ . “صفت‌ها و قیدهای مرکب فعلی در زبان فارسی”. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی تهران. س۳۲. ش ۱ـ۴ . پیاپی ۱۲۹ـ۱۳۲. ۱۳۷۳، ص ۱۹۸ـ۲۱۹.
کلمه بسیط و غیربسیط؛ ساختمان ترکیبی فعال و غیرفعال؛ ساختمان‌های ترکیبی قیدی و وصفی فعال؛ صفت‌ها و قیدهای مرکب فعلی در زبان و ادب فارسی.
ــــــ . “ضمیر متصل و قید”. وحید. س۱. ش ۱۲. آذر ۱۳۴۳، ص ۸۶۴ـ۸۶۸ .
مثال‌هایی از هفت نوع قید چسبیده به ضمیر متصل.

۲-۷-۸ نظریه سائق (فرضیه ناکامی –پرخاشگری)
چندی بعد از رواج نظریه فروید، نظریه پردازان فرویدی این عقیده را که پرخاشگری یک سائق یا غریزه فطری است رد کردند و آن را منبعث از ناکامی دانستند(اتکینسون ۱۹۸۳، ترجمه براهنی وهمکاران ۱۳۷۳، ۲۱۳). دولارد^[۹۷] و همکارانش درسال ۱۹۳۹ اظهار کردند که شرایط خارجی مثل ناکامی ،درد فیزیکی ومسدود شدن رفتار جهت داده شده به سوی هدف، منجر به برانگیخته شدن سائقی می‌شود صدمه رساندن آشکار علیه شخص دیگر یا شی است (الیوروتیندال^[۹۸] ۱۹۹۳، ۱۶۶)، بروز پرخاشگری موجب کاهش این سائق میشود. در پاسخ به ناکامی ،پرخاشگری یک پاسخ غالب است، اما اگر پرخاشگری در گذشته تنبیه شده باشد ممکن است پاسخهای دیگر ی ظاهر شود. در واقع ناکامی همیشه به عنوان پیشایند رفتار پرخاشگرانه به شمار می‌رود (آبرامزوسگال^[۹۹]، ۱۹۹۸).
مدل نظریه سائق
نیاز← تنش← عدم تعادل روانی← ایجاد سائق← رفع تنش← تعادل روانی← ناکامی ← پرخاشگری
۲-۷-۹ نظریه یادگیری اجتماعی
برخی از روان شناسان معتقدند که پرخاشگری هیچ فرقی با سایر پاسخهای آموخته شده ندارد. پرخاشگری می تواند از طریق مشاهده یا تقلید آموخته شود و هر چه بیشتر تقویت شوداحتمال وقوع آن بیشتر میشود (اتکینسون۱۹۸۳، ترجمه براهنی وهمکاران ۱۳۷۳، ۲۱۴).
مطالعه باندورا (۱۹۶۵)با کودکان مهد کودک نشان داد که کودکان از یک مدل پرخاشگردر فیلم تقلید کردند. این مطالعه همچنین نشان داد، پیامدهایی را که مدل در فیلم تجربه میکرد، در عملکرد پرخاشگری تقلید کودکان، اثر میگذارد، نه در فراگیری آنها (نلسون وایزارائل ترجمه منشی طوسی ۱۳۷۲، ۱۷۶).
اغلب پژوهشهای مربوط به رشد رفتار پرخاشگرانه مزمن بر نقش تجربیات کسب شده در خانواده وهمسالان تاکید میورزند. استفاده والدین از خشونت وانظباط اعمال شده با قدرت، مانند تهدید، اعمال نیروی بدنی وارعاب ،رفتار پرخاشگرانه کودک راکم نمی کند. بلکه منجر به طغیان آن میگردد (پتیت^[۱۰۰] ۱۹۹۷، ۱۸۵).
در زمان طفولیت همه کودکان ساعتها رفتار پرخاشگرانه از خود نشان میدهند و به هنگام تعامل با همسالان بیش از همیشه آشوبهای پرخاشگرانه افزایش مییابد. کودک با دیگران با بد حرفی بر خورد میکند و در موقعیتهایی که در گیری کمی وجود دارد و یا هیچ تحریکی به حمله ور میشود.
وقتی که این رفتار ها تایید می شوند به سمت ادامه یافتن سوق می یابند وبه سمت نقصهای پایدار در رشد اخلق وخود کنترلی وهمچنین یکسب زندگی ضد اجتماعی پیش می روند(برک^[۱۰۱] ۱۹۹۴، ۱۳۲).
کودکان ضد اجتماعی به وسیله همسا لان بهنجار طرد می‌شوند و به تشکیل گروه های همسال منحرف در پایه‌های چهارم وپنجم دست می‌زنند (کوی وکویراسمیت^[۱۰۲] ۱۹۸۳، ۱۴۲؛ واکر^[۱۰۳] ۱۹۹۳به نقل از مس^[۱۰۴] ۱۹۹۶، ۱۷۹). این گروه همسالان منحرف به پسران دارای رفتارهای ضد اجتماعی یک سیستم حمایتی برای اعمال ضداجتماعیشان می‌دهد و مهارتهای ضروری برای اعمال بزهکاری اضافی از طریق تقلید و تقویت آموخته می‌شود (مس ۱۹۹۶، ۱۶۳).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۷-۱۰ نظریه هنرمندانه
ازپایان قرن نوزدهم به بعد بعضی از متخصصان تعلیم و تربیت به این باور رسیدند که بیان هنرمندانه می‌تواند نقش مهمّی در تکامل وآموزش کودکان ایفا کند. یکی از چهرههای بر جسته این سنت ویکتورلو و نفلد بودوی بر این عقیده بود که حدیث نفس در هنر، برای تکامل شخص وعاطفی سالم ضرورت دارد.اصلی که تا اندازه ای مبتنی بر اندیشهای روانپزشکی است. رودولف آرنهایم و پیروان بسیار اوست که در حال حاضر معروفترین کار برد روانشناسی ادراکی گشتالت رادر هنر به طور کلی وبخصوص در نقاشی کودکان به دست داده است. کار آرنهایم نظریه آرنهایم در باره هنر قابل توجه است زیرا یکی از جامعترین گزارشهای نظری مربوط به نقاشی کودکان را همراه با ملاحظات ادراکی ،عاطفی-بیانی وشناختی – تکاملی، در چار چوبی واحد ارائه می دهد کار آرنهایم بویژه، از نقاشیهای کودکان توصیف هایی ساختاری به دست میدهد که مبتنی بر اصول گشتالتی سازمان ادراک است. تکامل منطقی این دید گاه آن است که نقاشی می تواند نقش مهمی در درمان و آموزش ایفا کند (مخبر ۱۳۷۰، ۱۶۳).
۲-۷-۱۱ نظریه بالینی- فرافکن
ازسال ۱۹۴۰حوزه دیگری از دلبستگی به نقاشی کودکان آغاز شد.در این فرض برآن بود که کودکان عواطف وانگیزه های خود را در نقاشیها یشان فرافکنی میکنند. این نحوه استفاده ازنقاشی در سنجش شخصیت و سازگاری روانشناختی، بخشی از کاربرد گستردهتر روش های فرافکنی در روانشناختی بالینی و روانپزشکی بود. بهرهگیری تفسیری از نقاشیها برای سنجش شخصیت نیز مانند سایر روش های فرافکنی از قبیل آزمون لکههای جوهر رورشاخ ،بیش از آن که به تحلیل علمی باشد بر تاثیرات شهودی و ذهنی استوار بود. در حال حاضر میتوانیم میان فرض گودیناف – هاریس، مبنی برآن که نقاشیها بیان مستقیم مفاهیماند وعقاید متخصصان بالینی مبنی بر آن، که نقاشیها بیان مستقیم حالات عاطفیاند، نوعی شباهت بنیادین را مشاهده کنیم (مخبر ۱۳۷۰، ۱۶۵).
۲-۷-۱۲ نظریه تکاملی
از حدود سال ۱۸۸۵تا دهه ۱۹۲۰دلبستگی گستردهای به تنظیم نوعی طبقه بندی از هنر کودکان وجود داشت. به نظر میرسد بسیاری از پژوهندگان پیشین بر این گمان بودهاند که نقاشی کودک نسخهای از یک تصویر درذهن کودک است وبنابراین نقاشی های یک کودک، «دریچهای گشوده بر اندیشه ها واحساسات اوست. کرش اشتانیر^[۱۰۵] (۱۹۰۵) هزاران نقاشی متعلق به دانش‌آموزان را مورد بررسی قرار دادودر پایان کار به سه دسته کلی رسید که نوعی توالی سنی تقریبی را نشان میداد.۱- نقاشی‌های شماتیک^[۱۰۶] ۲-نقاشی‌های مبتنی بر ظاهر بصری ۳-نقاشی هایی که در آنها سعی میشود فضایی سه بعدی را نشان داده شود.روما^[۱۰۷]، (۱۹۱۳) نقاشی‌های دانش آموزان رادر طول یک دوره زمانی مورد مطالعه قرار داد و در فرایند تعامل نقاشی چهره انسان، ده مرحله را از یک دیگر متمایز کرد. امّا شاید مهمترین کار از میان این طبقه بندی های اوّلیه ،کار لوکه^[۱۰۸] (۱۹۲۷،۱۹۱۳) باشد این طبقهبندی که شامل پنج مرحله تکامل است تاحدودی به دلیل آن به تدوین نظریه ای واحد انجامیدو همچنین به دلیل تاثیر آن کار بعداًتوسط پیاژه صورت گرفت اهمیّت دارد. لوکه براین فرض بود که نقاشی های کودکان مبتنی بر نوعی مدل ذهنی درونی (که پیاژه آن را «تصویرذهنی» می‌نامد) است.
فلورانس گودیناف ۵ در سال۱۹۲۶ کتاب خود را درباره اندازه گیری هوش به وسیله نقاشی بود انتشار داد. این اثر، همراه با تجدید نظر بعدی وبسط آن توسط هاریس (۱۹۶۳)، منجر به شکل‌گیری نوعی سنت طولانی ارزیابی تکامل فکری از طریق نقاشی شد.دستاوردعمد این اثر، آزمون «کشیدن یک انسان »است. که در آن نقاشی کودک از چهره انسانی با اختصاص نمره به هر یک از اجزاء موجود در چهره ارزیابی میشود و ماحصل کار تحت عنوان بهره هوشی گودیناف شناخته می شود (مخبر ۱۳۷۰، ۱۷۹).
۲-۷-۱۳ نظری بالینی- فرافکنانه
نظریه غالب در شالوده نگرشهای بالینی- فرافکنانه به نقاشی کودکان، نظریه روانکاوی است. در این نظریه میتوان به مفهوم ذهن ناخودآگاه به عنوان سرچشمه سائقهای مکمل برای ارضای (شهوانی جنسی) و پرخاشگرانه ویرانگرای اشاره کرد (فروید ۱۹۷۶، ۱۷۹).
در مورد، نقاشی، نظریههای فروید حکایت از آن دارندکه کار هنری کودک، قویاً از آرزوها و ترسهای ناآگاهانهاش تاثیر خواهند پذیرفت.
این اندیشه روانکاوانه میگوید نقاشی ممکن است تخلیه هیجان های سرکوب شده را فراهم سازد. غالب پژهشگران گفته اندکه تجسم بازوان دراز ودست های بزرگ بیان کننده قدرت و اراده است (مکوور ۱۹۴۹، ۱۹۶؛ دی لئو ۱۹۷۰، ۲۰۲؛ شیلد کروت و همکارا ۱۹۷۲، ۲۱۳) برعکس حذف بازوان یا دستها از نقاشی نیز بازتابی از احساس درماندگی و بیکفایتی تلقی میشود. نقاشیهای انجام شده از پیکره انسان که در آنها دو دست در جیبها قرار میگیرند یا به پشت کشیده میشوند، نشانهای از گناه و اضطراب در مهار کردن هوسهای «ممنوع» تفسیر میشود. سونس (۱۹۶۸) میگوید براساس مدارک بسیاری میتوان نشان دادکه کودکان دارای سازگاری بهتر غالباًنقاشی هایی با کیفیت برتر می‌سازند و جزییاتی که احتمالاً در نقاشی‌های با کیفیت برترمشاهده می شوند از جمله جزییاتی هستند که به اعتقاد مکور تضادهای درونی فرد را بیان می‌کنند (فرمرازی ۱۳۸۶، ۱۳۲).
فصل سوم:
روش شناسی پژوهش
۳-۱- پیش‌درآمد
در این فصل ابتدا طرح تحقیق با توجه به موضوع تحقیق شرح داده می‌شود آنگاه جامعه آماری و نمونه مورد مطالعه همراه با نحوه نمونه‌گیری مورد بحث قرار خواهند گرفت. سپس ابزارهای اندازه‌گیری به همراه اعتبار^[۱۰۹] و قابلیت اعتماد^[۱۱۰] آنها توضیح داده خواهد شد و نیز نحوه گردآوری داده‌ها و چگونگی اجرای آزمون‌ها وپرسش‌ها تشریح می‌شود و در انتها روش آمار مورد بحث قرار خواهد گرفت.
۳-۲- طرح تحقیق
بر طبق نظر کرلینگر (بی‌تا، ترجمه شریفی و زند، ۱۳۷۷) طرح پژوهش نقشه و ساختار پژوهش برای دستیابی به پاسخ پرسش‌های پژوهش است که با توجه به هدف‌ها و ماهیت موضوع پژوهش و امکانات اجرایی، طرح پژوهش مناسب انتخاب می‌گردد. در این پژوهش با توجه به موضوع پژوهش مناسب‌ترین شیوه برای آزمون فرضیه پژوهش و بررسی تأثیر متغیر مستقل یعنی نقاشی درمانی بر متغیر وابسته یعنی میزان پرخاشگری دانش‌آموزان از طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل و انتخاب طبقه ای استفاده شده است. این طرح شبه آزمایشی است.
سرمد و همکاران (۱۳۷۸) طرح آزمایشی با گروه گواه و انتخاب طبقه ای را بدین‌گونه شرح داده از: «برای بررسی اثر یک متغیر مستقل بر متغیر وابسته می‌توان از این طرح استفاده کرد. در این طرح آزمودنی‌ها با انتخاب طبقه ای میان گروه آزمایشی و گروه گواه تقسیم می‌شوند پس از آن عمل آزمایشی به اجرا در می‌آید. این طرح با حالت پیش آزمون و پس آزمون است. چنانچه در اینجا از نمادهای R برای انتخاب طبقه ای و O₁ و O₂ به ترتیب برای نمایش مشاهده پس آزمون دو گروه آزمایشی و گواه مورد استفاده قرار گیرد و و به ترتیب برای نمایش پیش آزمون دو گروه آزمایش و گواه و علامت x^* برای نمایش مواقع عمل آزمایش و x برای نمایش عمل انجام شده در گروه کنترل به کار رود، طرح تحقیق شبه آزمایشی را به صورت ذیل می توان نمایش داد.

و پرسشنامه SCl90-R توسط اولیاء دانش آموزان تکمیل گردید.
۳-۳- جامعه آماری
جامعه آماری مورد مطالعه پژوهش شامل کلیه دانش‌آموزان پسر پایه ششم ابتدایی می‌باشند که در سال تحصیلی ۹۲-۹۱ در مدارس شهر گچساران مشغول به تحصیل بوده و دارای رفتارهای پرخاشگرانه هستند.
که تعداد آنها ۱۵۱۷ نفر است.
۳-۴- حجم نمونه مورد مطالعه
در این پژوهش ۵۰ نفر دانش‌آموز پسر که رفتارهای پرخاشگرانه دارند نمونه مورد مطالعه را تشکیل می‌دهند که از چهار مدرسه در مناطق شهر گچساران انتخاب شده‌اند.
۳-۵- روش نمونه‌گیری و تعداد نمونه
نمونه‌گیری پژوهش حاضر از نوع نمونه‌گیری طبقه ای است.
در این پژوهش ابتدا از میان چهار مدرسه پسرانه ابتدایی کلاس ششم گچساران به صورت طبقه ای از میان شهرستان گچساران انتخاب شدند. (به جدول ۳-۱ مراجعه کنید) سپس در برخی مدارس برای جلب همکاری والدین و افزایش اطلاعات آنان، با هماهنگی اولیاء مدارس برای جلب همکاری والدین با هماهنگی اولیاء مدارس جلسه آموزش خانواده تحت عنوان «نقش هنر در بهداشت روانی کودکانمان» برگزار گردید و در برخی دیگر از مدارس که امکان جمع‌ آوری کلیه اولیاء در یک زمان وجود نداشت با همکاری مشاورین از والدین دانش‌آموزانی که قبلاً به خاطر اختلالات رفتاری و رفتارهای پرخاشگرانه به مشاور ارجاع داده شده بودند تقاضا به عمل آمد که برای برگزاری یک جلسه به مدرسه مراجعه کنند. پس از ارائه توضیحات لازم به اولیاء پیرامون نحوه پاسخگویی به پرسشنامه R-90SCL، سپس پرسشنامه‌ها توسط اولیاء تکمیل گردید. دو گروه همتا تشکیل شد. سپس یکی از دو گروه به عنوان گروه آزمایشی و دیگری به عنوان گروه گواه انتخاب شدند و درمان بر روی گروه آزمایشی صورت گرفت. هر دو گروه پیش آزمون در مورد آن ها اجرا شد و بعد از آن گروه آزمایش به مدت ۶ جلسه ۲۵ دقیقه به انجام نقاشی با موضوعات آزاد پرداختند؛ اما گروه کنترل در معرض هیچ متغیر مداخله کننده (نقاشی درمانی) قرار نگرفت. پس از اتمام جلسات از هر دو گروه پس آزمون گرفته شد.
جدول ۳-۱: تعداد دانش‌آموزان گروه کنترل و گروه آزمایش

موقعیت

تعداد دانش‌آموزان گروه آزمایش

تعداد دانش‌آموزان گروه کنترل

شمال

۶