بوگلر و سومچ^[۱۰۲] (۲۰۰۸) از طریق بررسی تاثیر توانمندسازی شناختی، فنی و معنوی بر تعهد شغلی، حرفه ای و رفتار مدنی سازمانی در مدارس ‌به این نتیجه دست یافتند که رفتار مدنی سازمانی معلمان در حد متوسط با توانمند سازی فنی و در حد بالایی با توانمندسازی شناختی و معنوی رابطه معنادار دارد.

بادریناریان و شانکارپاوار^[۱۰۳] طی تحقیقی(۲۰۰۹) به بررسی ارزیابی تاثیرات مستقیم سه جنبه معنویت محیط کار،معنویت فردی و نگرش های کاری پرداخته‌اند که نتایج حاصل از این مطالعه شواهد قابل توجهی بر ارتباط بین جنبه‌های معنویت محیط کار و نگرش کاری فراهم می‌سازد. اما ارتباط بین معنویت فردی و نگرش های شغلی را تأیید نمی کند. نتایج فقط حمایت نسبی برای مدل تاثیرتعاملی فراهم می‌سازد و فرضیه ی آن این است که معنویت فردی نقش واسطه ای در بروز تاثیر معنویت محیط کار بر نگرش های شغلی کارکنان و رفتارهای فراوظیفه ای خواهد داشت.

العطیبی^[۱۰۴](۲۰۱۰) ارتباط ویژگی های شخصیتی، درک عدالت سازمانی و هوش معنوی را بر رفتارهای مدنی سازمانی مورد بررسی قرار داد. نتایج تحقیق نشان داد که نقش عدالت سازمانی ادراک شده و هوش معنوی نسب به ویژگی های شخصیتی در ارتباط با رفتارهای مدنی سازمانی بالاتر و معنی دارتر می‌باشد.

کاراکاس^[۱۰۵] (۲۰۱۰)، به بررسی نقش معنویت و تاثیر آن بر عملکرد سازمانی و رفتار شغلی کارکنان پرداخته است. نتایج پژوهش وی نشان می‌دهد که سه دیدگاه راجع به تاثیر معنویت بر عملکرد سازمان وجود دارد: ۱) معنویت بهزیستی و کیفیت زندگی کارکنان را بالا می‌برد ۲) معنویت به کارکنان حس معنا و هدفمندی در کار می‌دهد و ۳) معنویت باعث ایجاد حس برقراری ارتباط و روابط اجتماعی با همکاران می شود.

در تحقیقی با عنوان ادراک پرهیزکاری(سلامت) سازمانی و شادکامی به عنوان پیش بین کننده­ های رفتار شهروندی سازمانی، ۲۶۰ نفرکارمند ادراکشان از پرهیزکاری(سلامت) سازمانی و سلامت عاطفی شان در کار را گزارش کردند. یکی از شاخص های کارمندان، شادکامی بود. همچنین سرپرستان نیز میزان رفتارهای شهروندی سازمانی کارکنان را گزارش کردند. یافته مهم این بود که ادراک های کارکنان از سلامت سازمانی، هم به طور مسقیم و هم از طریق نقش تعدیل کنندگی تندرستی عاطفی، بعضی رفتارهای شهروندی سازمانی کارکنان را پیش‌بینی می کرد(رفلر^[۱۰۶]، ۲۰۱۰).

رضا زاده(۱۳۸۱) در پژوهشی به بررسی ارتباط بین شادکامی با تعهد سازمانی و رفتار شهروندی معلمین مرد تربیت بدنی شهر مشهد پرداخت، که در ذیل به نتایج این پژوهش اشاره می شود: بین شادکامی و تعهد سازمانی نمونه تحت بررسی رابطه معنی داری وجود دارد. رابطه بین شادکامی و رفتار شهروندی مثبت و معنی داری می‌باشد. معلمان با سنوات خدمت بالا، از شادکامی بالاتری برخوردار بودند و نسبت به سازمان خود تعهد بیشتری داشتند و رفتار شهروندی بیشتری از خود نشان می‌دادند.

مدنی و زاهدی در پژوهشی که در سال ۱۳۸۴ جهت تعیین اولویت عوامل مؤثر بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان شرکت های پالایش گاز فجر و بید بلند انجام دادند ‌به این نتیجه دست یافتند که، شادکامی و سلامت روان یکی از عوامل مهم و تاثیر گذار بر رفتار شهروندی سازمانی است و همبستگی قوی و مثبت با آن دارد.

رسولی(۱۳۸۵) در پژوهش خود با عنوان «بررسی رابطه شادکامی با خشنودی شغلی، تعهد سازمانی و رفتار شهروندی» ‌به این نتیجه رسید که بین شادکامی و خشنودی شغلی، تعهد سازمانی و رفتار شهروندی در سطح معنی دار ۰۱/۰ رابطه مثبت وجود دارد.

مطالعه ای با هدف سنجش هوش معنوی و بررسی رابطه آن با رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان بیمارستان ها و مراکز سلامت شهر آستارا توسط دوستدار(۱۳۸۹)انجام شد. همچنین رابطه بین هر یک از مؤلفه‌ های هوش معنوی با رفتار شهروندی سازمانی مورد سنجش قرار گرفت. روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این تحقیق را همه کارکنان رسمی و قراردادی در بیمارستان­ها و مراکز سلامت شهر آستارا به حجم ۳۳۲ نفر تشکیل می‌دادند که تعداد ۱۷۸ نفر از آن ها به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. اطلاعات به صورت می‌دانی جمع‌ آوری شدند و ابزار آن پرسشنامه بود. برای بررسی فرضیه‌ها از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج تحلیل ها نشان داد که رابطه معنی داری بین هوش معنوی و رفتار شهروندی سازمانی وجود دارد.

لواسانی و همکاران (۱۳۸۹) در پژوهشی به بررسی معنویت، تعهد سازمانی و رفتار فرا وظیفه ای در پرستاران شهر تهران پرداختند. در این پژوهش ۳۹۷ پرستار(۳۰۷ زن و۷۵ مرد) حضور داشته اند که به پرسش نامه های معنویت و مراقبت معنوی، تعهد سازمانی و رفتار فرا وظیفه ای جواب داده‌اند. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که پرستارانی که از معنویت بالاتری برخوردار بودند، در عین حال تعهد سازمانی بالاتری داشتند. همچنین احساس معنوی و مراقبت معنوی بالا رابطه قوی و مثبتی با رفتار فرا وظیفه ای کارکنان داشت.

پژوهشی با هدف بررسی رابطه بین هوش معنوی و رفتار شهروندی سازمانی انجام شد. جامعه آماری آن معلمان دوره متوسطه شهرستان زنجان در سال تحصیلی ۸۹-۸۸ به حجم ۲۳۴ نفر بودند که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. آزمودنی ها به دو پرسشنامه خود گزارش دهی هوش معنوی گینک^[۱۰۷](^[۱۰۸]SISRI-24) و رفتار شهروندی سازمانی پودساکوف^[۱۰۹] و همکاران(۱۹۹۰؛ به نقل از موسوی و همکاران، ۱۳۹۰) پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که بین هوش معنوی کل با رفتار شهروندی سازمانی کلی معلمان همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین مؤلفه‌ های هوش معنوی (تفکر انتقادی وجودی، آگاهی متعالی، معناسازی شخصی و گسترش خودآگاهی) می‌توانند مؤلفه‌ نوع دوستی و وظیفه شناسی معلمان را تبیین و مؤلفه‌ های تفکر انتقادی وجودی، آگاهی متعالی و معناسازی شخصی می‌توانند مؤلفه‌ احترام و رفتار شهروندی سازمانی کلی معلمان را پیش‌بینی

1. 1. – Brief ↑

1. 1. ۱- organizational citizenship behavior ↑

1. 1. ۲-Bateman & Organ ↑

1. 1. -Appelbaum, Bartolomucci, Beaumier, Girard, Corrigan& Boulanger ↑

1. 1. -Spiritual Quotient ↑

1. 1. -happiness ↑

1. 1. -Intelligence Quotient ↑

1. 1. – Emotional Quotient ↑

1. 1. – Zohar & Marshal ↑

1. 1. – Argyle ↑

1. 1. – Heins ↑

1. 1. -Appelbaum, Bartolomucci, Beaumier, Girard, Corrigan & Boulanger ↑

1. 1. – Francis ↑

1. 1. – Bolger ↑

1. 1. -Argyle & Lu ↑

1. 1. -Danahzohar ↑

1. 1. – Pounder, James ↑

1. 1. -Batman and Organ ↑

1. 1. – marketing ↑

1. 1. – economic ↑

1. 1. – leadership ↑

1. 1. – social psychology ↑

اثر دیگر در این زمینه با عنوان افساد فی الارض در حقوق موضوعه ایران از دکتر ایرج گلدوزیان، دکترمحمود عرفانی و عباس گنجه اجیرلو منتشر شده در حق گستر است. اثر مذبور مربوط به مقاله ای است که از پایان نامه دانشجو استخراج شده است.

این اثر اگر چه به مبانی فقهی و مفاهیم فقهی پرداخته است اما سعی نموده است به قوانین پراکنده ای که مربوط به افساد فی الارض نیز بپردازد. اگر چه با توجه ‌به این که مربوط به قانون مجازات سابق است چندان به روز نیست و نگارنده به لایحه هم توجهی نداشته است.

۸- روش انجام تحقیق

روش تحقیق در این پایان نامه توصیفی- تحلیلی است ‌به این صورت که ابتدا، کتب، مقالات و سایر منابع معتبر در موضوع حاضر گردآوری می شود، آن گاه سعی می‌گردد به توصیف و تحلیل این مطالب با توجه به قوانین پرداخته شود. تا ضمن روشن شدن نقاط قوت و ضعف قانون جدید پیشنهادهای حاصل از این پژوهش ارائه گردد.

۹- روش جمع‌ آوری اطلاعات

تحقیق مذبور به لحاظ روش گردآوری بر اساس شیوه کتابخانه ای بوده که با مطالعه و بررسی های مختلف پس از جمع‌ آوری فیش برداری از منابع و اطلاعات معتبر مورد نیاز به رشته تحریر در خواهد آمد.

۱۰- نو آوری تحقیق

با توجه ‌به این که در این پژوهش سعی بر آن است ضمن بیان دیدگاه های فقهی به بیان دیدگاه های متعارض در خصوص مستقل بودن و غیر مستقل بودن افساد فی الارض پرداخته شود و نیز بحث افساد فی الارض در قانون مجازات اسلامی سال ۹۲ که تا به حال اثر یا آثار خاصی در خصوص آن انجام نشده است، دارای جنبه ها و رویکرد جدید به موضوع مورد نظر است، به ویژه که در قانون مجازات اسلامی سال ۹۲ برای اولین بار مفهوم بغی و جرم آن مورد توجه قانون‌گذار قرار گرفته است.

۱۱- محدودیت های تحقیق

از آن جا که قانون مجازات اسلامی در حدود یک سال است که به اجرا درآمده است لذا متأسفانه آثار و تألیفات حقوق جزا در این خصوص چندان به روز نشده است و از جمله می توان اشاره نمود حتی یک مقاله جدید که بتواند در این زمینه یاری رسان باشد وجود نداشت.

۱۲- ساختار تحقیق:

این پایان نامه در دو بخش تدوین شده است:

بخش اول : مباحث تمهیداتی: در این بخش طی سه فصل به بررسی مفاهیم، پیشینه و مبانی افساد فی الارض پرداخته شده است.

بخش دوم: مصادیق افساد فی الارض ماهیت فقهی و حقوقی آن در ایران:

در این بخش در دو فصل به بیان مصادیق افساد فی الارض و بررسی ماهیت فقهی و حقوقی و تحولات افساد فی الارض در ایران پرداخته شده است.

در پایان نتیجه گیری و پیشنهادها ارائه شده است.

بخش اول

مباحث تمهیداتی

فصل اول: مفاهیم

از جمله عناوین مجرمانه ای که در فقه اسلامی و به تبع آن در قانون مجازات ‌در مورد فعلی که به رواج یک عمل ممنوع و حرام در جامعه می‌ انجامد، به کار می رود، افساد فی الارض است. عنوان افساد فی الارض، پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ با ایده ی اسلامی نمودن قوانین کیفری وارد حقوق موضوعه گردید و زمینه اجرا پیدا کرد؛ اما از همان ابتدا به خاطر عدم رعایت بعضی از ویژگی های حقوق کیفری، ملاحظات سیاسی و نادیده گرفتن این که مفاهیم جزایی باید از تعریف صریحی برخوردار باشند، مورد انتقاد واقع گردید، لذا برای درک بهتر مطلب و ایجاد تصویری روشن از مسئله ضمن ارائه معنای ریشه عنوان افساد فی الارض و عمده تعاریف فقها و حقوق ‌دانان، به مطالعه عناوین و واژه های مرتبط با آن پرداخته می شود.

مبحث نخست- مفهوم افساد فی الارض

با توجه ‌به این که هر لفظی دارای معنای خاص خود است و معنای اصطلاحی نیز وام گیر از همان معنای لغوی می‌باشد، در این جا ابتدا معنای لغوی افساد و قید آن «فی الارض» مورد بررسی قرار می‌گیرد^[۱] و سپس تعاریف اصطلاحی فقها و حقوق ‌دانان مورد مطالعه قرار خواهد گرفت.

گفتار نخست- مفهوم لغوی الفاظ «افساد» و «فی الارض»

بند نخست- مفهوم لغوی «افساد»

در فرهنگ معین لفظ «فسد» به معنای تباه شدن، نابود شدن، از بین رفتن، متلاشی شدن و نیز به معنای تباهی، خرابی، فتنه، شرارت و بدکاری آمده است. ^[۲]

در فرهنگ عمید نیز «فسد» به معنای نابود شدن، از بین بردن، متلاشی شدن، تباهی، خرابی، فتنه و آشوب آمده است. ^[۳] در جای دیگری آمده است افساد از ریشه «فَسَدَ، یَفْسِدُ، اِفساد، فساداً» بر باب افعال ضد صلاح و به معنای «خارج شدن از حد اعتدال و بر هم زدن نظم هر چیزی» تفسیر شده است.^[۴]

در تبیین اللغات آمده است: ریشه «فَسَدَ، یَفْسِدُ، اِفساد، فساداً» به معنای تباه شدن و از حد اعتدال خارج شدن که هم در نفس و هم در بدن و هم در چیزهایی که از استقامت خارج شده اند استعمال شده است و ضد صلاح می‌باشد…»، ^[۵] که البته مصدر آن یعنی «فساد» را برای معنای دیگری از قبیل بدعت گذاشتن و لهو لعب و اخذ مال از روی فساد و عدوان حمل کرده‌اند و در تعریف فلسفی از آن عنوان شده است که «به معنای از بین رفتن شکل ماده است بعد از آن که خلق شده است».^[۶]

می توان نتیجه گرفت که لفظ فسد و کلیه مشتقات آن چه از نظر فارسی و عربی و چه از نظر فقهی و فلسفی، جامعاً در معنای خارج شدن از اعتدال و به هم ریختن اعتدال و نظم هر چیزی است و فاسد کسی است که موجب بر هم خوردن نظم و اعتدال اشیا شود. ^[۷]

‌بنابرین‏ با توجه به نحوه استعمال واژه ی “فساد” بالاخص در فرهنگ و متون عربی، می توان گفت مفهوم فساد و صلاح، عام است و هر کس عمل صالح انجام دهد، صالح و اگر نفعی متوجه دیگران شود، مصلح است و هر کسی فسادی را مرتکب و ضررش به دیگران برسد، به ترتیب فاسد و مفسد است.

بند دوم- مفهوم لغوی «فی الارض»

با توجه به معنای لغوی فساد، بدون شک هر جرم و معصیتی که از انسان سر می زند، فساد در یکی از جنبه‌های زندگی او محسوب می شود؛ اما در این جا عنوان فساد به «فی الارض» اضافه شده است یعنی معنای آن مقید می شود به فسادی که در زمین واقع می شود. ‌در مورد لفظ «ارض» در «مفردات راغب اصفهانی» آمده است: «پایین و زبر هر چیز را به ارض تعبیر کرده‌اند. همان گونه که بالا و فوق هر چیزی را هم سماء نامیده اند. لفظ «ارض» عبارت است از هر پدیده ای که در زمین بعد از تباهی و فرسایش، حیات مجدد می‌یابد و بعد از وجود تکوینی و خلقت، مجدداً به سوی حیات و رشد عودت می‌یابد…”. ^[۸]

‌در مورد قید فساد در زمین سه احتمال ذکر نموده اند:

احتمال اول- این قید برای برای بیان ظرف فساد است، یعنی فساد در زمین واقع می شود، ‌بنابرین‏ این عنوان همه مفاسدی را که در زمین به وقوع می پیوندد را در بر می‌گیرد.

احتمال دوم- تقیید فساد بر قید «فی الارض» بر این معنا دلالت دارد که «فساد در زمین حلول می‌کند و زمین فاسد می شود».

بر این اساس افساد در زمین به معنی تباه کردن زمین است اما نه بدان معنا که ذات زمین تباه می شود بلکه بدان معنا که حالت صلاح و سامانی زمین تباه می‌گردد. ^[۹]

ب- مهارت‌های اجتماعی در بافت بین فردی برای نیل به تقویت‌های غیر اجتماعی به کار می‌روند:

مهارت‌های اجتماعی در مواردی فرد را در جهت رسیدن به هدف مطلوبی که در اصل بین فردی نیست، یاری می‌دهند. مثلاً مهارت‌های مصاحبه شغلی که در یک بافت اجتماعی وجود دارد (تعامل بین متقاضی و مصاحبه گر) ولی تقویت کننده‌ای که اکثرا متقاضی‌ها در پی آن هستند، استخدام است و نه ایجاد یک رابطه. لذا مهارت‌های مصاحبه شغلی، نشان‌دهنده ترکیبی از رفتارهای اجتماعی است که فرد را به سوی یک تقویت‌کننده غیر اجتماعی ولی مهم سوق می‌دهد.

ج- مهارت‌های اجتماعی که مانع از دست دادن تقویت‌های جاری می‌شوند:

برخلاف مهارت‌هایی که اصولاً ارزش تقویتی یک فرد را افزایش داده و واکنش گرایشی سایرین را تسهیل می‌کند و نیز مهارت‌هایی که باعث دست یافتن فرد به اهداف مطلوب غیر اجتماعی می‌شوند. توانش‌های متعددی برای مقابله با رفتارهای نامعقول دیگران لازم است که به جرات امتناع چنین هدفی را تامین می‌کند. در اینجا جرات امتناع به آن توانش‌هایی اطلاق می‌شود که یک نفر برای جلوگیری یا مانع شدن دیگران لازم دارد (عناصری کافکی، ۱۳۷۳).

۲-۵-۷ فرایند‌های عاطفی و شناختی در مهارت اجتماعی

چنین به نظر می‌رسد که فرایندهای واسطه‌ای تفکر که میان بروز رویدادهای محیط و واکنش فرد، رفتار را هدایت می‌کند و افکار مربوط به برخوردهای اجتماعی تا حد زیادی از طریق نحوه درک موقعیت اجتماعی شکل می‌گیرد. از سوی دیگر عواطفی که به علت رویدادهای برونی یا درونی تحریک می‌شوند نیز بر واکنش اجتماعی اثر می‌گذارند. تئوری‌های مختلفی در زمینه ماهیت ارتباط میان عواطف و فرایندهای شناختی وجود دارد، ولی پیوستگی این دو فرایند به یکدیگر کاملاً شناخته شده است (لویز^[۴۵] و مایکلسون، ۱۹۸۳، به نقل از سهرابیان، ۱۳۷۹).

۲-۵-۷-۱ مهارت‌های اجتماعی مربوط به عواطف

توانایی شناخت و شرکت در تجربه های عاطفی دیگران بر پایه درک شخص از عواطف خود استوار است. کودک در جریان رشد با نحوه شناخت و نامگذاری احساسات خود و دیگران و راه های مطلوب بیان عواطف آشنا می‌شود به تشخیص تفاوت پاسخ‌های عاطفی در موقعیت‌های مشابه و درک فرایندهای فکری در ایجاد حالات احساسی خود نایل می‌شود و روش‌های مناسب و قابل قبول ابراز احساسات خود را در شرایط مختلف می‌آموزد. شناخت و تشخیص عواطف، درک دیدگاه دیگران، توانایی تجربه کردن و آگاه شدن از عواطف. . . خود و بروز پاسخ‌های سازنده در برابر رفتار عاطفی بر انگیخته از عوامل مهم رفتار عاطفی هستند (فش باخ، فاور، بالارد و کمپل^[۴۶]، ۱۹۸۳، به نقل از سهرابیان، ۱۳۷۹).

برخی از تظاهرات رفتاری نامطلوب مانند بروز خشم، که از حالات عاطفی ناشی می‌شوند. ضرورت آموزش مهارت‌های اجتماعی را به شکل رفتارهای جانشین ایجاب می‌کند. به همین نحو ترس، اضطراب و شرم ناشی از آن می‌تواند با آموزش و اعمال رفتارهای اجتماعی تداخل داشته باشد. آموزش مهارت‌های اجتماعی مربوط به عواطف را می‌توان دارای چند جنبه به هم مرتبط دانست. این آموزش در پایین‌ترین مقطع با شناخت و تعیین هویت عواطف دیگران آغاز می‌شود و هدف غایی آن یادگیری راه های مناسب و قابل قبول نحوه ابراز هر نوع احساسات در هر موقعیت است.

۲-۵-۷-۲ مهارت‌های مربوط به شناخت اجتماعی

اینکه کودک درباره جهان پیرامون خود، آدمهایی که می‌بیند، ارتباط بین مردم و گروه هایی که در آن شرکت می‌کند چه استنباطی دارد و این استنباطها در کدام یک از تغییرات رشدی دخیل است، سوالاتی است که در حوزه شناختی مطرح می‌شود. مطالعه شناخت اجتماعی در سال‌های اخیر توجه بسیاری از روانشاسان را به خود جلب ‌کرده‌است، زیرا آنان تشخیص داده‌اند که واکنش‌های عاطفی و اجتماعی تا حدودی بستگی ‌به این دارد که فرد چگونه می‌اندیشد، شناخت اجتماعی به ادراک تفکر و استدلال درباره انسان‌ها در روابط انسانی اطلاق می‌شود. بررسی‌های مربوط به رشد اجتماعی – شناختی بر دانش و فهم افراد درباره جهان اجتماعی، مردم، خود در روابط اجتماعی تأکید می‌کند. با این حال هدف شناخت اجتماعی این نیست که انواع محیط‌های اجتماعی که رفتارهای گوناگون را به وجود می‌آورند بررسی کند، بلکه هدف افزایش تراکم اطلاعات به دست آمده درباره فرآیندهای شناختی نهفته در رفتار اجتماعی است و ‌به این وسیله نتیجه‌گیری درباره انجام این فرایندها واقعی‌تر است (آشمن^[۴۷]، ۱۹۹۷).

منظور از عوامل شناختی، مهارت‌های مربوط به حل مسئله و قدرت استنباط است آنچه که به حل مسئله مربوط است، مستلزم برخورد با مسئله، تشخیص مسئله، توجه به راه حل‌های متفاوت و انتخاب یکی از راه حل‌ها و ارزیابی نتیجه کار است. هر چه آدمی بهتر بتواند ‌به این مقتضیات پاسخ مطلوب بدهد قدرت سازگاری و سلامت اجتماعی او بهتر خواهد بود. اما آنچه به قدرت استنباط اجتماعی مربوط است به حوزه های دریافت شخصی و چگونگی رشد فرد در حوزه بستگی دارد.

۲-۵-۸ پیامد‌های مهارت‌های اجتماعی

جانسون و جانسون^[۴۸] (۱۹۹۱) پیامد ماهر بودن از نظر اجتماعی را بیان کرده‌اند.

اولین پیامد مطلوب مهارت‌های اجتماعی، بهبود بخشیدن «رشد شخصی و هویت» می‌باشد، زیرا رشد بیشتر افراد در فراسوی ارتباطات با دیگران ایجاد می‌شود. در واقع فهم فرد، پیامد تعامل بیشتر با دیگران می‌باشد ‌افرادی که مهارت‌های بین فردی کمی دارند، دارای ارتباطات آشفته‌ای با دیگران هستند و تمایل دارند به اینکه نظرات نادرست و ناقصی راجع به خود داشته باشند.

مهارت‌های اجتماعی همچنین درصدد تأکید بر توانایی کارایی بهره‌وری، موفقیت شغلی و مهارت‌های اصلی مورد نیاز در دنیای واقعی کار هستند. مهمترین مهارت بخصوص سودمندترین آن ها واداشتن دیگران به همکاری کردن، راهنمایی دیگران، مقابله با موقعیت‌های پیچیده و کمک به حل مشکلات کاری افراد است. «کیفیت زندگی خوب» یکی دیگر از اجزاء لازم و پیامد مثبت مهارت‌های اجتماعی است، زیرا هر فردی به روابط خوب، نزدیک و صمیمی نیازمند است «سلامتی جسمانی» نیز از طریق روابط مثبت و حمایتی تأمین می‌شود. جانسون و جانسون روابط با کیفیت عالی، با زندگی طولانی‌تر و بهبود یک سری از بیماری‌ها و آسیب‌ها ارتباط دارند واز طریق روابط مثبت و حمایتی با دیگران تأمین شده و افزایش می‌یابد. ناتوانی در برقراری ارتباطات مثبت با دیگران اغلب اوقات منجر به اضطراب، افسردگی، ناکامی بیگانگی و تنهایی می‌شود. این مطلب به اثبات رسیده است که توانایی برای ایجاد روابط مثبت با دیگران، آشفتگی روانی را کاهش داده، منجر به افزایش خود مختاری شده و عزت نفس افزایش می‌دهد.

در جرائم با قصد اخلال و براندازی ، عنصر معنوی جرم که حکایت از مقابله و رودر رویی متهم با موازین حاکم بر اجتماع دارد هدف و قصد از ارتکاب جرم برای آن است که امنیت اجتماعی و آزادی مردم سلب گردد و دولت در ارائه خدمات عمومی ناتوان گشته و نیروی خصم بتواند با بهره گیری از این ناتوانی ضربه خود را به حکومت وارد آورد.

قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵

در ماده ۶۸۸ آمده که : « هر اقدامی که تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود از قبیل آلوده کردن آب آشامیدنی یا توزیع آب آشامیدنی آلوده ، ریختن مواد مسموم کننده در رودخانه ها و … جرم محسوب و مرتکبین چنانچه طبق قوانین چنانچه طبق قوانین خاص مشمول مجازات شدیدتری نباشند به حبس تا یکسال محکوم خواهند شد . تشخیص این امر با وزارت بهداشت و در مان و سازمان محیط زیست است.

ضمن آنکه تعریف آلودگی را در تبصره ۲ قانون مذکور بعمل آورده است.

در ماده ۶۸۹ گفته : « چنانچه اقدامات مذکور منتهی به قتل یا نقص عض یا جراحت یا صدمه انسانی شود مرتکب علاوه بر مجازات‌های مذکور حسب مورد به قصاص و پرداخت دیه و در هر حال تادیه به تادیه خسارت وارده نیز محکوم خواهد شد^[۸۹].

اهمیت مباحث آلودگی آبها بحدی است که قانونگذاران مختلف خود را مکلف دیده اند تا علاوه بر ممنوعیت آلودگی آبها نسبت به تعیین مجازات لازم برای مرتکبین اقدام نمایند وبا اتخاذ تدابیر جزایی از آلودگی آبها ممانعت به عمل آورند .

گفتار دوم : آلودگی خاک

مدت‌هاست که مواد نفتی و مشتقات آن در اثر حمل‌ونقل یا ذخیره‌سازی‌ موجب آلودگی خاک می‌شود. آلودگی های نفتی یک پیامد اجتناب ناپذیر از افزایش سریع جمعیت و فرایند صنعتی شدن است که به دنبال آن آلودگی خاک توسط مواد هیدروکربنه نفتی به شکل وسیع در اطراف تأسیسات اکتشاف و پالایش و به شکل موضعی در مسیرهای انتقال این مواد قابل مشاهده است. علاوه بر انتشار مستقیم این آلاینده‌ها، غبارات حاصل از سوخت گازهای همراه نفت، طی سالیان متمادی توانسته مواد سمی و مضری به خاک‌های منطقه اضافه کند هرچقدر مواد نفتی به عمق بیشتری از خاک نفوذ کند، رفع آلودگی آن مشکل‌تر و هزینه آن چندین برابر خواهد بود.^[۹۰]

‌در مورد رکن قانونی جرم زیست محیطی آلودگی خاک نخست باید از ماده ۹ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست و تبصره آن سخن گفت. در این ماده ابتدا هر گونه آلودگی محیط زیست ممنوع (جرم) دانسته شده است. سپس آلودگی محیط زیست تعریف شده و در این تعریف از آلودگی خاک نیز نا برده شده است. ‌به این ترتیب می‌توان ماده ۹ را نخستین مصداق عنصر قانونی این جرم تلقی کنیم.

در قانون اراضی مستحدث ساحلی مصوب ۱۳۵۴ نیز از آلودگی خاک سخن گفته شده است. در ماده ۱۱ این قانون آمده است: «هر کس به قصد تصرف به اراضی مستحدث و ساحلی متعلق به دولت و حریم دریا و دریاچه‌ها و تالاب‌‌های کشور تجاوز کند و یا اراضی مذبور را با برداشت شن و ماسه و خاک و سنگ تخریب نماید به حسب جنحه‌ای تا سه سال و خلع ید محکوم خواهد شد.»

در حال حاضر ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی یکی از مهمترین مواد رکن قانونی این جرم زیست محیطی به شمار می‌رود. در تبصره ۲ این ماده همانند ماده ۶ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، ضمن تعریف آلودگی محیط زیست، از آلودگی خاک نیز به عنوان یکی از مصادیق این آلودگی و جرم عام زیست محیطی نام برده شده است. به علاوه، ماده ۶۹۰ قانون یاد شده و قانون مدیریت پسماندها، قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگلها و مراتع مصوب ۱۳۴۶ با اصلاحات بعدی و قوانین برنامه های توسعه کشور را نیز می‌توان در این باره مورد توجه و بررسی قرار داد.

گفتار سوم :آلودگی هوا

آلودگی هوا تغییر در ویژگی‌های طبیعی جو براثر مواد شیمیایی، غباری یا عامل‌های زیستشناختی است. جو یا اتمسفر سامانه گازیِ طبیعیِ پویا و پیچیده‌ای‌است که زندگانی در سیارهٔ زمین به آن بازبسته‌است. تحلیل‌رفتن لایه اوزن ِ استراتوسفر به خاطر آلودگی هوا، دیرزمانی‌است که خطری برای تندرستی مردمان و نیز زیست‌بومهای زمین شناخته می‌شود. آلودگی هوا ممکن است طبیعی (مانند فعالیت آتش‌‌فشان‌ها)، یا مصنوعی باشند. آلودگی‌های مصنوعی عمدتاً ناشی از فعالیت وسایل نقلیه و کارخانه‌ها هستند.

وسایل نقلیه موتوری مشکلی اساسی هستند که دی اکسید نیتروژن که مهمترین آلوده کننده هوا است را تولید می‌کنند. سایر منابع مصنوعی آلوده کننده هوا عبارتند از زغال سنگ سوزها، صنایع مختلف آلودگیهای ناشی از سوزاندن بقایای کشاورزی و… .

یکی از آثار و نتایج آلودگی هوا باران اسیدی است. باران‌های اسیدی از گازهای سولفور دی اکسید و از خانوادهٔ نیتروژن اکسید که از دود اگزوز اتومیبلها و کارخانه‌ها ایجاد می‌شود، به وجود می‌آید. این گازها در اتمسفر زمین با بخار آب واکنش داده و اسیدهایی مانند سولفوریک اسید و نیتریک اسید را تشکیل می‌دهند. یکی از مشکلات جدی محیط زیست که امروزه بشر در اکثر نقاط جهان با آن درگیر است، باران اسیدی می‌باشد. باران اسیدی به پدیده‌هایی مانند مه اسیدی و برف اسیدی که با نزول مقادیر قابل توجهی اسید از آسمان همراه هستند، اطلاق می‌شود. ذباران هنگامی اسیدی می‌شود که میزان PH آب آن کمتر از ۵٫۶ باشد. این مقدار PH بیانگر تعادل شیمیـــایی به وجود آمــــده میان دی‌اکسیــــد کربن و حالت محلــــول آن یعنــی بی‌کربنــات (HCO3) در آب خالص است. باران اسیدی دارای نتایج زیانبار اکولوژیکی می‌باشد و وجود اسید در هوا نیز بر روی سلامتی انسان اثر مستقیم دارد. همچنین بر روی پوشش گیاه تأثیرات نامطلوبی می‌گذارد.

موادی همچون مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، هیدروکربن‌های سوخته نشده و ترکیبات سربی از موادی هستند که باعث آلودگی هوا می‌شوند.در بسیاری از کشورهای جهان اقداماتی برای کاهش آثار آلودگی هوا بر محیط زیست انجام شده‌است. درحالی که دانشمندان آثار زیانبار آلودگی هوا را بر گیاهان، حیوانات و زندگی انسان‌ها مطالعه می‌کنند، قانون‌گذاران قوانینی را برای کنترل کاهش آلاینده‌ها تصویب نموده و آموزگاران در مدارس و استادان در دانشگاه ها آثار آلودگی هوا را برای نسل جوان تشریح می‌کنند.

اولین گام برای حل مشکل آلودگی هوا ارزیابی است. محققان آلودگی هوا را بررسی نموده و استانداردهایی را برای اندازه‌گیری نوع و مقدار آلاینده‌های خطرناک تعیین می‌کنند. بعد از آن باید حد مجاز آلاینده‌های هوا مشخص شود.در مرحله بعد می‌توان گام‌هایی برای کاهش آلودگی هوا برداشت. تنظیم مقرراتی برای موادی که در اثر فعالیت‌های انسانی در فضا منتشر می‌شود این هدف را تکمیل می‌کند. بسیاری از کشورها برای میزان انتشار آلاینده‌های خودروها و صنایع محدودیت‌هایی را اعمال کرده‌اند. این کار از طریق سازمان‌های ‌هماهنگ کننده که وظیفه نظارت بر محیط زیست و هوا را به عهده دارند انجام می‌شود. در سازمان ملل برنامه مدیریت جو طرحهای زیست محیطی را در سراسر جهان اجرا می‌کند. در روزهای بحرانی آلودگی هوا حتی الامکان از تردد در محدوده‌های مرکزی و پر ترافیک شهر اجتناب کنید. استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی در سفرهای روزانه درون شهری خود را جایگزین خودروهای شخصی نمائید. فعالیت یا بازی کودکان در محیط‌های باز را محدود نمائید. و افراد مسن یا افراد با بیماری‌های قلبی، ریوی نظیر آسم، برونشیت مزمن و نارسائی قلبی از خروج از خانه اجتناب نمایند.^[۹۱]

حقوق حاکم بر جنگ شامل مجموعه اصول و قواعدی است که حاکم بر روابط میان کشورهای متخاصم با یکدیگر و یا میان کشورهای متخاصم با کشورهای بی طرف باشد.

جنگ های رخ داده تا کنون یا به صورت جنگ هوایی و یا جنگ دریایی و یا جنگ زمینی و یا آمیخته ای از جنگ های مذکور بوده اند.آنچه در این نوشته به آن پرداخته می شود،تجزیه و تحلیل جنگ های هوایی خواهد بود.

پیشینه روی آوری انسان به جنگ های هوایی مربوط به قرن ۱۸میلادی می شود.آن زمان از هواگردهای اولیه و سادهای ، بالن های هوای گرم جهت به دست آوردن پیروزی در جنگ استفاده می‌گردند.در این تحقیق برآن هستیم که به تجزیه و تحلیل دقیق این نمونه از جنگ بپردازیم،ابزارهای مورد استفاده را بررسی کنیم و در نهایت ‌به این مسأله متمرکز شویم که چه اصولی استفاده از این ابزار های خاص و قدرتمند را قاعده مند می‌کند.و نقاط قوت و ضعف این اصول را بررسی کنیم.

با توجه به آنچه که ذکر شد نقطه تمایز اصول حاکم بر نبردهای هوایی با سایر نبردها در این است که در نبردهای هوایی، اولأ: صحنه نبرد با نبردهای زمینی و دریایی متفاوت است زیرا که علاوه بر فراز سرزمین،بر فراز دریای سرزمینی و هم بر فراز دریای آزاد،که صحنه نبرد قلمداد می‌شوند،فضاهای بسیاری از صحنه نبرد مستثنی می‌باشد که عبور بر فراز آن ها تخطی قلمداد می شود.ثانیأ: اصول لازم الرعایه به تبع(هواپیما)به علت سرعت در عبور و تهاجم به صورت لحظه ای ممکن است تا حریم ثالث را مورد تهاجم قرار دهد.و ‌بنابرین‏ اهداف می تواندثالث را حتی اگرچه در حریم متخاصم هدف قرار دهد.

یکی از مباحثی که باید در این پایان نامه مورد بررسی قرار گیرد هواپیماهای بدون سرنشین و استفاده از آن ها در جنگ ها است زمانی که آدمی برای اولین بار برای حمله به دشمنان خویش، در پهنه آسمان حضور پیدا کرد، از بالن ها برای رسیدن به مقصود خود استفاده نمود. بعدها هواپیماها و هلی کوپترها نیز وارد این عرصه شدند. آخرین دستاورد در زمینه حملات هوابرد، بعد انسانی موضوع را از گستره آسمان کنار گذارد. مردم قادر هستند تا وسایل نقلیه هوایی بدون سرنشین (Unmanned Aerial Vehicles) را صدها مایل دورتر از محل هواپیماهای بدون سرنشین (Drones)کنترل کنند.‌بنابرین‏ با توجه به اهمیت این مسئله بر آن شدیم که در گوشه ای از این تحقیق ‌به این مهم بپردازیم.

سابقه تحقیق

با توجه به بررسی های صورت گرفته،منابعی که در خصوص این نمونه از جنگ(هوایی)نسبت به دو نوع دیگر جنگ (دریایی و زمینی)در دسترس می‌باشد محدود و در لابلای کتاب های موجود در زمینه کلیات حقوق جنگ ‌و کتاب های حقوق بشردوستانه بین‌المللی می‌باشد که در این کتاب ها هم بسیار مختصر به جنگ های هوایی پرداخته شده است با توجه ‌به این اینکه امروزه استفاده از جنگ ابزارهای هوایی یکی از مسایل مهم در زمینه حقوق جنگ می‌باشد ولی در ایران انگونه که شایسته است مورد توجه حقوق دانان بین‌المللی قرار نگرفته است ازجمله این کتاب های موجود در رمینه حقوق جنگ که در آن ها به جنگ هوایی پرداخته شده است می توان به کتاب حقوق جنگ دکتر محمدرضا ضیایی بیگدلی،انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی،چاپ دوم در تهران سال۱۳۸۰ اشاره کرد( که مشخصات کامل کتاب بدین شرح است:ضیایی بیگدلی،محمدرضا،حقوق جنگ، تهران ،انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، چاپ دوم، ،۱۳۸۰) که از بارزترین منابع حقوق جنگ در ایران می‌باشد که متاسفانه بخش اعظم کتاب در زمینه جنگ‌های زمینی و دریایی است و در فصل چهارم،بخش اول،بند سوم درصفحه های ۱۰۰تا ۱۰۳به عرصه مخاصمات در جنگ های هوایی پرداخته شده است و در بند دوم از

بخش سوم در فصل چهارم در ۱۰۹ تا ۱۱۱به هواناو های متخاصم و غیر متخاصم پرداخته است.در بند چهارم از بخش ششم از فصل چهارم به در صفحه۲۳۶ تا ۲۳۹به بحث غنایم در جنگ هوایی پرداخته شده است.دربخش چهارم از فصل هفتم به بیطرفی در جنگ هوایی در صفحات۳۱۶تا۳۱۹پرداخته شده است این مطالب بسیار مفید بوده اما در مقایسه با مطالبی که راجب دو نوع دیگر جنگ وجود دارد به طور دقیق این نوع جنگ را معرفی نمی کند.

کتاب حقوق بشر دوستانه بین‌المللی و مخاصمات مسلحانه بین‌المللی که ترجمه موفقی از کتب انگلیسی است نوشته پروفسور دیتر فلک با ویرایش دکتر قاسم زمانی و دکتر نادر ساعد،انتشارات شهر دانش،تهران،(مشخصات کامل کتاب بدین شرح است: فلت،دیتر، حقوق بشردوستانه در مخاصمات مسلحانه، ترجمه زمانی، قاسم، ساعد، نادر، شریفی طرازکوهی، حسین، سیاه رستمی، هاجر، کیهان لو، فاطمه، شافع، میرشهبیز، ساعد، محمدجعفر، تهران،شهر دانش،چاپ اول، ۱۳۸۷)که در صفحه۳۳ که مباحث مقدماتی این کتاب است تحت عوان سیر تاریخی و مبانی حقوق بشردوستانه کلیاتی ‌در مورد جنگ از جمله حقوق جنگ هوایی اورده شده است،در فصل سوم قسمت ششم ابعاد خاص جنگ های هوایی و دریایی در صفحه۱۴۵تا۱۳۰است،در فصل چهارم قسمت سوم در صفحات۲۲۵ تا۲۲۸ ازروش های نبرد صحبت شده است وبه موضوعاتی چنداز جنگ هوایی پرداخته شده است این کتاب از متون دیگر است که کمک شایانی به پژوهشگران حقوق جنگ می‌کند اما به طور منجز و مشخص به جنگ هوایی نمی پردازد و با گشت و گذار بسیار در لا بلای صفحات کتاب می توان مطالب فوق را یافت.و البته کتاب حقوق مخاصمات مسلحانه نوشته پروفسور شارل لسو ترجمه دکتر علی هنجنی نیز از منابع دیگر موجود در این زمینه است(مشخصات کامل کتاب بدین شرح است: رسو،شارل، حقوق مخاصمات مسلحانه ،ترجمه هنجنی،علی،تهران ، نشر دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی،تهران،چاپ اول،جلد اول،۱۳۶۹) که در مقایسه جنگ هوایی با سایر جنگ ها مطالب موجود در زمینه جنگ هوایی بسیار کم است و طول و تفسیر مطالب موجود از سایر جنگ ها را ندارد این کتاب شامل مباحث گسترده ای از حقوق جنگ و جنگ دریایی که در جلد اول این کتاب به تفصیل به آن پرداخته شده است و در جلد دوم کتاب ‌در صفحات ۴۶تا ۵۵به حقوق جنگ هوایی و بیشتر به کنوانسیون ها و مباحث پراکنده پرداخته شده است این سه کتاب که ذکر آن رفت مهمترین سوابق موجود در زمینه جنگ هوایی می‌باشند که همان گونه که مشخص است انقدر موسع نیستند که بتوان آگاهی دانشجو را آنچنان بالا ببرند که جای سوالی ایجاد نکنند چنان که در خصوص جنگ زمینی و دریایی بی پرده از آن ها صحبت شده است وبسیار مفصل می‌باشند.