موتور استنتاج مینیمم
(۴-۵۷)
که در آن مجموعه خروجی اصلی،M تعداد قواعد؛ L شماره قواعد؛ مجموعه ورودی اصلی؛ n تعداد ورودی ها؛ i شماره ورودی ها Aو B به ترتیب مجموعه‌های ورودی و خروجی بکار رفته در قوانین فازی هستند.
موتور استنتاج لوکاشیویکز
(۴-۵۸)
که در آن مجموعه خروجی اصلی،M تعداد قواعد؛ L شماره قواعد؛ مجموعه ورودی اصلی؛ n تعداد ورودی ها؛ i شماره ورودی ها Aو B به ترتیب مجموعه‌های ورودی و خروجی بکار رفته در قوانین فازی هستند.
موتور استنتاج زاده
(۴-۵۹)

که در آن مجموعه خروجی اصلی،M تعداد قواعد؛ L شماره قواعد؛ مجموعه ورودی اصلی؛ n تعداد ورودی ها؛ i شماره ورودی ها Aو B به ترتیب مجموعه‌های ورودی و خروجی بکار رفته در قوانین فازی هستند.
(۴-۶۰)
که در آن مجموعه خروجی اصلی،M تعداد قواعد؛ L شماره قواعد؛ مجموعه ورودی اصلی؛ n تعداد ورودی ها؛ i شماره ورودی ها Aو B به ترتیب مجموعه‌های ورودی و خروجی بکار رفته در قوانین فازی هستند.
۴-۵-۵- فازی ساز
فازی ساز به عنوان نگاشتی است از یک نقطه به یک مجموعه فازی در U تعریف شده است. سه گروه از فازی سازهای معروف و کاربردی را در اینجا معرفی می‌کنیم:
فازی سازی منفرد (Singleton Fuzzifier)
(۴-۶۱)
فازی ساز گوسین (Graussian Fuzzifier)
(۴-۶۲)
فازی ساز مثلثی(Trianjulr fuzzifier)
(۴-۶۳)
۴-۵-۶- غیر فازی ساز:
غیر فازی ساز به عنوان نگاشتی از مجموعه فازی B در (که خروجی موتور استنتاج فازی است.) به یک نقطه قطعی تعریف می‌گردد.
سه گروه از غیر فازی سازهای معروف و کاربردی را در اینجا معرفی می‌کنیم:
غیر فازی ساز مرکز ثقل (Center of Gravity Defuzzifier):
این غیر فازی ساز عملا مجموعه فازی را که دریافت می‌کند مرکز سطح زیر منحنی تابع عضویتش را در نظر گرفته و به عنوان جواب و خروجی قطعی به ما می‌دهد.
(۴-۶۴)
که در آن علامت به معنای انتگرال معمولی می‌باشد.
غیر فازی ساز میانگنین مراکز (Center Average Defuzzifier):
فرض کنید ورودی سیستم فازی باشد و ما از فازی ساز منفرد استفاده کنیم. خروجی سیستم فازی را در هر یک از حالات زیر حساب می‌کنیم.
موتور استنتاج حاصلضرب و غیر فازی میانگین مراکز
موتور استنتاج حاصلضرب و غیر فازی ساز مرکز ثقل
موتور استنتاج حال لوکاشیویکز و غیر فازی ساز میانگین ماکزیمم
از آنجا که ما از فازی ساز منفرد استفاده می‌کنیم داریم:

بنابراین در این حالت برابر است با:

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

اگر ما از موتور استنتاج لوکاشیویکز استفاده کنیم، داریم:

۴-۵-۷- کنترل فازی
کنترل فازی توجه اصلی را در کاربردهای اخیر نظریه مجموعه فازی به منظور توسعه سیستم‌های صنعتی به خود معطوف نموده است. اما در این بخش تنها به ارائه مفاهیم اساسی کنترل فازی می‌پردازیم زیرا تحلیل دقیق آن مستلزم آگاهی داشتن اطلاعات وسیع در زمینه کنترل مهندسی است.
منطق کنترل فازی چیست؟
به بیان ساده منظور از منطق کنترل فازی مصداق خط مشی کنترل انسانی است. خط مشی ها ی کنترل در کنترل کننده‌های معمولی از قبیل متناسب- انتگرال – مشتق – نسبی (proportional- Integral- Derivative- PID) به صورت توابع ریاضی تعریف می‌شوند. این روش اساسا با شیوه کنترل انسانی متفاوت است. مسلما بیان کنترل انسانی در قالب توابع ریاضی بسیار دشوار است. از طرف دیگر، کنترل فازی با بهره گرفتن از تجربه و آگاهی انسان عملکردی مشابه کنترل کننده انسانی از خود بروز می‌دهد و در واقع می‌توان گفت که مصداق یک کنترل هوشمند است.
برای برقراری کنترل فازی نیازمند ایجاد قواعد اگر – آنگاه هستیم. قواعد اگر – آنگاه مورد استفاده در کنترل فازی قواعد کنترل نامیده می‌شوند. برای ایجاد قواعد فازی -اگر – آنگاه غالبا از اطلاعات اپراتورهایی که در بکار گیری سیستم مورد نظر دخالت دارند، استفاده می‌کنیم. همین که قواعد فازی اگر – آنگاه را ایجاد کردیم می‌توانیم به کمک استدلال فازی خط مشی کنترل را برقرار سازیم. از این رو ساختار کنترل کننده‌های فازی همان ساختار فرایند استدلال فازی است. با بهره گرفتن از سه روش استدلال که گفته شد می‌توان سه نوع مختلف کنترل کننده بسازیم. که ما تنها روش مستقیم را توضیح می‌دهیم.
هنگامی که یک کنترل کننده را طراحی می‌کنیم، لازم است تا متغیرهایی را برای ورودیها و خروجی ها تعیین کنیم. متغیرهای خروجی بیانگر میزان عملیاتی است که کنترل کننده انجام ورودی است و لذا به وسیله سیستم کنترل شد تعیین می‌شوند. از طرف دیگر، تصمیم در مورد متغیرهای مربوط به ووردی ها وابسته به هر موقعیت است. اگر برای مثال، اپراتورهای انسانی برخی از متغیرهای سیستم را بازرسی می‌کنند تا خط مشی کنترل دستی را تعیین کنند، آنگاه لازم است تا ما نحوه برخورد و اقدامات اپراتوری انسانی را مورد بررسی قرار دهیم.
به طور کلی، در سیستمهای چند درجه آزادی (MIMO) تولید قواعد کنترل دشوار است. کاربردهای موفق کنترل فازی اساس در رابطه با سیستمهای تک ورودی خروجی (SISO) بوده است.

دانشگاه کاشان
دانشکده مهندسی مکانیک
گروه مکانیک جامدات
پایان‌نامه
جهت اخذدرجه کارشناسی ارشد
در رشته مهندسی مکانیک (طراحی کاربردی)
عنوان:
تحلیل کمانش، ارتعاشات و انتشار موج در نانو تیر پیچیده شده با بهره گرفتن از تئوری­های گرادیان کرنشی و غیر محلی ارینگن
استادراهنما:
دکتر مهدی محمدی مهر
توسط:
محمد جواد فراهی
اسفند ماه ۱۳۹۳
تقدیم با بوسه بر دستان پدرم:
به او که نمی دانم از بزرگی اش بگویم یا مردانگی سخاوت، سکوت، مهربانی و …..
پدرم راه تمام زندگیست
پدرم دلخوشی همیشگیست

تقدیم به مادر عزیزتر از جانم:
مادرم هستی من ز هستی توست تا هستم و هستی دارمت دوست
غمگسار جاودانی مادر است
چشم سار مهربانی مادر است
تشکر و قدردانی:
شکر شایان نثار ایزد منان که توفیق را رفیق راهم ساخت تا این پایان نامه را به پایان برسانم .از استاد ارجمند، جناب آقای دکتر مهدی محمدی­مهرکه همواره نگارنده را مورد لطف و محبت خود قرار داده و با صبر خویش مرا در مشکلات و سختی­های راه یاری رساندند، صمیمانه کمال تشکر را دارم .
از جناب آقای پروفسور علی قربان­پور و جناب آقای دکتر ایرانی که زحمت داوری پایان نامه اینجانب را بر عهده گرفته­اند، تشکر و قدردانی می­ شود.
در پایان از تمامی دوستان بخصوص آقای مهندس سالمی که در مراحل مختلف انجام پایان نامه به بنده یاری رساندند، صمیمانه سپاسگزارم.
چکیده
در این تحقیق، به تحلیل ارتعاشات، کمانش و انتشار موج نانو تیر پیچیده شده تحت بار محوری بر بستر پاسترناک پرداخته می­ شود. ابتدا میدان جا به ­جایی و تغییر مکان تیر پیچیده شده به دست می ­آید. سپس با بهره گرفتن از میدان جا به ­جایی بدست آمده، روابط کرنش-جا به ­جایی به دست می ­آید. از تئوری­های گرادیان کرنشی و غیر محلی ارینگن برای اعمال اثرات اندازه ناشی از مقیاس نانو استفاده می­ شود. در نهایت معادلات حرکت نانو تیر پیچیده شده با بهره گرفتن از روش انرژی و اصل هامیلتون به دست می ­آید. با بهره گرفتن از روش تحلیلی، فرکانس­های طبیعی، بار کمانش بحرانی و سرعت انتشار موج نانو تیر پیچیده شده محاسبه می­ شود.در انتها فرکانس طبیعی، سرعت فاز، فرکانس قطع، عدد موج و بار کمانش بحرانی تیر پیچیده شده تحت تاثیر سه پارامتر مقیاس کوچک طول، پارامتر غیر محلی ارینگن، نرخ زاویه پیچش، ضخامت، طول نانو تیر پیچیده شده و بستر الاستیک به دست می ­آید. نتایج این تحقیق نشان می­دهد که سرعت فاز در نانو تیر پیچیده شده، با افزایش نرخ زاویه پیچش در نانو تیر پیچیده شده افزایش می­یابد. همچنین عدد موج با ضخامت نانو تیر رابطه معکوس داشته درحالیکه با فرکانس انتشار موج رابطه مستقیم دارد. افزایش نرخ زاویه پیچش باعث افزایش فرکانس طبیعی سیستم می­ شود که این افزایش در ضخامت­های بالاتر مشهود­تر است. بار کمانش بحرانی با ضرایب وینکلر و پاسترناک رابطه مستقیم داشته و با افزایش طول نانو تیر پیچیده شده، تاثیر این ضرایب بر روی بار کمانش بحرانی افزایش می­یابد. اثر تغییرات نرخ زاویه پیچش بر سرعت گروه در فرکانس­های کم محسوس بوده، ولی با افزایش فرکانس انتشار، نمودارها همگرا می­شوند. هم چنین با افزایش نرخ زاویه پیچش، فرکانس فرار به صورت ناچیز افزایش می­یابد. مقادیر سرعت فاز و سرعت گروه با بهره گرفتن از تئوری گرادیان کرنشی بسیار بیشتر از تئوری تنش کوپل اصلاح شده و کلاسیک می­باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

کلمات کلیدی: تحلیل کمانش، ارتعاشات و انتشار موج، نانوتیر پیچیده شده،تئوری گرادیان کرنشی، تئوری الاستیسیته غیر محلی ارینگن، زاویه پیچش

فهرست مطالب

عنوان
صفحه

فصل اول: مباحث نظری ……………………………………………………………………………………۱
۱-۱- مقدمه­ای بر نانوفناوری ۲
۱-۱-۱- کاربرد فناوری نانو ۳
۱-۱-۲- تئوری­های مختلف اثرات اندازه ۴
۱-۲- تیر پیچیده شده ۵
۱-۳- موج ۸
۱-۳-۱- انواع موج ۹

• نشانگرهای سیتوژنتیکی

• نشانگرهای پروتئینی

• نشانگرهای فنوتیپی

• نشانگرهای مولکولی

2-13-1 نشانگرهای مورفولوژیکی
تفاوت موجود بین ردیف دی. اِن. اِ کروموزوم­های هر ارگانیزم که از افراد به نتاج آن­ها منتقل می­گردد و می ­تواند به عنوان نشانه یا نشانگر ژنتیکی به کار گرفته شود. این تفاوت می ­تواند به طرق مختلفی تظاهر یابد برخی از این تفاوت­ها به صورت عرضی بوده و در صفات قابل رؤیت در آزمایشات مندلی تجلی می­نمایند این گونه نشانه­ها را نشانگرهای مورفولوژیکی می­نامند.
2-13-2 نشانگرهای فیزیولوژیکی
مطالعات مربوط به بعضی صفات نشان می­دهد که افزایش تولید با افزایش سطح برخی از هورمون­ها در پلاسما همراه است پس میزان این هورمون­ها می ­تواند به عنوان یک نشانگر فیزیولوژیک محسوب شود. اشکال نشانگرهای فیزیولوژیک این است که این نشانگرها (از جمله سطح هورمون­ها در پلاسمای خون) علاوه بر ژن­ها به شدت تحت تاثیر محیط داخلی، سن و جنس هستند.
2-13-3 نشانگرهای سیتوژنتیکی
در بسیاری موجودات زنده تفاوت­هایی در گستره کروموزومی مشاهده می­ شود که می­توانند به عنوان نشانگر به کار روند. تلوسنتریک­ها، جابجایی­ها و الگوهای نواربندی (G, C, R, Q و غیره) از جمله این نشانگرها می­باشند.
2–13–4 نشانگرهای مولکولی
نشانگرهای RFLP اولین نشانگرهای توسعه یافته و مطمئن­ترین روش برای تشخیص پلی­مورفیسم می­باشند. خاصیت اختصاصی بودن لوکوس، دسته­بندی دقیق ژنوتیپ­ها را امکان­ پذیر می­ کند. این ویژگی باعث کاربرد گسترده آن­ها در مطالعات نقشه­یابی مقایسه­ ای بین گونه­ های خویشاوند می­ شود. با این وجود آنالیز RFLP از نظر هزینه و وقت مقرون به صرفه نبوده و نیاز به مقدار نسبتا زیادی دی. اِن. اِ دارد. این محدودیت­ها به­وسیله معرفی نشانگرهای مبتنی بر پی. سی. آر مانند RAPD، ریزماهواره­ها و AFLP رفع شده است. هر چند که هیچکدام از این تکنیک­های جایگزین بدون عیب نیستند. به عنوان مثال نشانگر RAPDبرای تهیه نقشه­های پیوستگی ژنتیکی در گونه­ های گیاهی استفاده می­ شود، اما موارد استفاده این تکنولوژی به علت غیر­اختصاصی بودن آن­ها تنها به پروژه­ های نقشه­یابی وسیع محدود می­ شود. از طرف دیگر ریزماهواره­ها، نشانگرهای هم­بارزی هستند که سطوح بالاتری از تنوع آللی را نسبت به RAPD و RFLP شناسایی می­ کنند. ریزماهواره­ها برای ساختن نقشه­های متراکم ژنوم پستانداران مانند انسان و موش مورد استفاده قرار گرفته­اند. ریز­ماهواره­ها می­توانند سطوح بالاتری از تنوع آللی را در گیاهان شناسایی کنند اما به پرایمرهای اختصاصی آلل نیاز دارند. اخیرا تکنیک توسعه یافته AFLP مورد استفاده قرار می­گیرد که ظرفیت آزمایش تعداد بیشتری از لوکوس­ها را برای شناسایی پلی­مورفیسم نسبت به RAPD و ریز­ماهواره­ها دارد. این مزیت حتی در مورد مقایسه داخل گونه ­ای جایی که پلی­مورفیسم خیلی کمتر است نیز صدق می­ کند. به علاوه AFLP این مزیت را دارد که نیازی به اطلاعات توالی اولیه ندارد. روش جدیدتری از نشانگرهای (مارکرهای) مولکولی پلی­مورفیسم ناشی از نوکلئوتید­های منفرد (SNP) است که عمومی­ترین شکل پلی­مورفیسم دی. اِن. اِ محسوب می­ شود که می­توان در یک ژنوم پیدا کرد. گمان می­رود که یک SNP به­ طور متوسط در فواصل 1000-300 باز وجود داشته باشد. عبارت مترادف دیگری که می­توان به جای مفهوم SNP به کار برد کلمه نشانگر دو آللی است که به این صورت تعریف می­ شود: دو آللی که ممکن است در یک موقعیت نوکلئوتیدی مشخص در یک سلول دیپلوئید با هم متفاوت باشند. به SNP­ها می­توان به دید نشانگر­هایی نگاه کرد که احتمالاً در نسل آینده می­توانند باعث تکمیل و یا حتی جایگزین نشانگر­های موجود شوند که اکنون در آزمایشگاه­ها به طور معمول استفاده می­شوند. یکی از علل جذابیت SNPها امکان شناسایی آن­ها با بهره گرفتن از سیستم­های غیر مبتنی بر ژن است. موفقیت بالای این­ها همراه با سیستم­های اتوماسیون که در حال توسعه و پیشرفت هستند امکان استفاده از SNP را در سیستم­های مختلف فراهم می­سازد. اگرچه در مجموع داده ­های محدودی از SNP در گیاهان و جانوران وجود دارد ولی اخیراً مطالعات زیادی در این زمینه خصوصا در گیاه آرابیدوپسیس^[27] انجام شده است (گله­داری و همکاران، 1385).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

2-13-4-1 انواع نشانگرهای دی. اِن. اِ
2-13-4-1-1 نشانگرهای مبتنی بر واکنش زنجیره­ای پلیمراز

• تفاوت طول قطعات هضم شده محصولات پی. سی. آر^[28]

• تفاوت طول قطعات قابل تکثیر^[29]

• تفاوت فرم فضایی رشته­ های منفرد^[30]

• تکثیر تصادفی دی. اِن. اِ پلی­مورف^[31]

• ریز­ماهواره­ها^[32]

• انگشت­نگاری با دی. اِن. اِ تکثیر شده^[33]

• پلی­مورفیسم تک نوکلئوتیدی^[34]

• تفاوت طول قطعات حاصل از تکثیر^[35]

• موقعیت توالی نشاندار^[36]

• ردیف­های بیان شده نشاندار^[37]

2–13-4-1-2 نشانگرهای غیر مبتنی بر واکنش زنجیره­ای پلیمراز

• تفاوت طول قطعات حاصل از هضم دی. اِن. اِ توسط آنزیم محدودگر^[38]

• پویش ژنومی نشانه­ های هضم^[39]

• ماهوارک­ها^[40]

• تعداد متغیرهای تکرارهای متوالی^[41] (فرهادی، 1392).

جدول 3-2 مقایسه کلی ویژگی انواع نشانگرها

SNP
AFLP
Microsatellite
RADP
RFLP
Minisatellite
ویژگی

عالی
عالی

قیمت‌ها را کاهش دهید

توزیع

توزیع انتخابی باشد

توزیع بسیار وسیع و گسترده باشد

توزیع بسیار وسیع خود را باز هم گسترش دهید

انتخابی عمل کنید: کانال‌های غیر سودآور را رها کنید

تبلیغات

پذیرندگان اولیه و واسطه‌ها را آگاه کنید

تمام بازار را آگاه و علاقمند کنید

بر وجوه تفاوت و مزایای نام تجاری تأکید کنید

میزان تبلیغات را برای حفظ وفاداران حفظ کنید

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

تبلیغات پیشبرد فروش

برای تحریک مشتریان از تبلیغات پیشبرد فروش زیاد استفاده کنید

برای بهره‌برداری از تقاضای بازار از میزان آن بکاهید

برای جلب مشتریان دیگر نام‌های تجاری آن را افزایش دهید

به حداقل ممکن کاهش دهید

۲-۶-۲- قیمت‌گذاری
قیمت یکی از عوامل اساسی در آمیخته بازاریابی و یکی از مشکل‌ترین آن‌ها برای برنامه‌ریزی است. اهمیت قیمت از نظر تأثیر بر بازار هدف روشن است. چون قیمت نشان‌دهنده‌ی هزینه اولیه مصرف‌کننده برای به دست آوردن محصول شماست. بنابراین قیمت یعنی ارزش پولی محصولات/ خدمات شما در بازار هدف. پیچیدگی طبیعت قیمت‌گذاری به دلیل تأثیرات شرکت شما، محصول شما، رقابت، بازار هدف و فرد مصرف‌کننده است. در نتیجه قیمت‌گذاری علاوه بر علمی بودن یک هنر است (های بینگ و کوپر، ۲۰۰۳).
۱-۲-۶-۲- قیمت‌گذاری و موضع‌سازی کالا
شیوه قیمت‌گذاری شما حاوی یک پیام خاص برای مشتریان است. هر شرکت نخست باید تصمیم بگیرد که با. کالای خاص خود چه می‌خواهد بکند. اگر شرکت بازار هدف و جایگاه خود را در این بازار به دقت انتخاب کرده باشد، در این صورت در تعریف ترکیب عناصر بازاریابی خود که شامل قیمت فروش هم هست مشکلی نخواهد داشت (کاتلر، ۱۳۸۲). برخی از شرکت‌ها با قیمت‌گذاری بسیار بالا و تطبیق آن با موضع‌سازی، بسیار موفق عمل می‌کنند. اگر شما باور دارید که کالاها و خدمات شما به همان اندازه خوب هستند که باید باشند، باید قیمت‌های شما بالاتر از رقبا باشد. و از طرف دیگر اگر کسب و کار شما مبتنی بر قیمت‌گذاری پایین و ارائه تخفیفات قیمتی است، قیمت‌ها را با توجه به جایگاهتان در بازار کاهش دهید (منتی و دیگران، ۱۳۸۵).
۲-۲-۶-۲- استراتژی قیمت‌گذاری
یک راه مناسب برای توجه به استراتژی قیمت‌گذاری، استفاده از ماتریس قیمت/ کیفیت است (شکل۱۹-۲).

کیفیت پایین

کیفیت بالا

قیمت پایین

اقتصادی^[۶۵]

نفوذ در بازار^[۶۶]

قیمت بالا

قیمت‌گذاری ناپایدار برای کسب سود اولیه^[۶۷]

قیمت‌گذاری سودمند و اولیه^[۶۸]

تصمیم گیری یکی از وظایف مدیران برای حل مشکل یا مسأله است. بنابراین تا واقعه ای حادث نشود، تصمیم گیری برای مدیران ضرورت پیدا نمی کند. هر مسأله دارای ابعاد و تعریفی است که باید به خوبی بیان گردد. پس از تعریف مسأله، باید راه حل های ممکن را جهت حل مسأله شناسایی نمود. با محک زدن راه حل های شناخته شده، بهترین راه حل برای حل مسأله توسط مدیر انتخاب می شود.(آذر ۱۳۷۹، ۸)

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۱۶-۳ تکنیک های تصمیم گیری گروهی
با توجه به محدودیت عقلایی که هر انسان به تنهایی دچار آن است، شاید همکاری و تشریک مساعی گروهی تنها راه دستیابی به یک سیستم تصمیم گیری منطقی، منظم، جامع و کامل باشد. سازمان های مدرن امروزی چنان وسیع و پیچیده شده اند که مدیریت آنها از عهده یک فرد به تنهایی بر نمی آید و مدیر مجبور است در تصمیم گیری ها و اداره امور سازمان، از دیگران کمک بگیرد.(آذر و معماریانی ۱۳۷۳، ۲۲)
پیچیدگی تصمیمات مدیریت باعث خواهد شد که مدیر برای تصمیم گیری بهتر، از افراد متعدد و با موقعیتهای شغلی مختلف و تخصصهای گوناگون دعوت به عمل آورد. در جایی که از نظر پست و مقام، تفاوت هایی میان اعضای گروه وجود دارد، احتمال این که عضو بانفوذی، اعضای دیگر را تحت تسلط و نفوذ خود قرار دهد، بسیار زیاد است. کنش متقابل ارتباطی در یک تصمیم گیری گروهی در مقایسه با تصمیم فردی می تواند هم موجب افزایش و هم موجب کاهش کیفیت تصمیم گردد. وقتی اعضای یک گروه عملاً رو در روی هم قرار می گیرند و به کنش متقابل با هم می پردازند، می توانند ضمن عیب جویی از همدیگر، دیگران را نیز برای انطباق دادن با خود، تحت فشار قرار دهند. به علاوه موقعیت افرادی که از تخصص بالا و یا از سن و تجربه زیاد برخوردارند به افراد کم تجربه و جوان فرصت ارائه نظر نخواهد داد. یکی دیگر از مشکلات تصمیم گیری گروهی، پدیده تک فکری است. این مشکل هنگامی که تأکید بر انسجام و یکپارچگی گروهی، حالت افراطی به خود می گیرد و احساس شدید و قوی “ما بودن” در آن ایجاد می شود، به وجود می آید.(آذر و معماریانی ۱۳۷۳، ۲۲)
از روش های متعددی برای مؤثر کردن تصمیم گیری چون طوفان مغزی، روش دلفی و تکنیک گروه اسمی استفاده شده است. اگر چه استفاده از این فنون تا حدودی مشکلات تصمیم گیری گروهی را حل کرده است ولی به کارگیری آنها به جهت زمان و هزینه، خالی از اشکال نیست. به علاوه در دنیای پیچیده و متلاطم امروزی، تصمیمات به حدی است که عملاً استفاده از روش های ذکر شده غیرممکن می شود و نیاز به یک روش جامع بیش از پیش احساس می گردد.(آذر و معماریانی ۱۳۷۳، ۲۳)
۲-۱۶-۳-۱ طوفان مغزی
در این روش ایده ها برای حل یک مسأله به طور دلخواه توسط گروه خبرگان شرکت کننده اظهار شده و هیچ محدودیتی در بیان آنها نیست و تجربه نشان داده است که حجم ایده های فرد در گروه دو برابر ایده های او در تنهایی است. قوانینی خاص برای طوفان مغزی وجود دارد که شامل دو اصل و چهار قانون به شرح زیر می باشند :
اصل یکم- به تأخیر افتادن تفسیر و قضاوت از ایده ها : قضاوت و تفسیر از ایده های بیان شده به منظور فعال شدن بخش خلاق مغز شرکت کنندگان، به تأخیر افتاده و به بعد از ارائه کلیه ایده ها موکول می شود.
اصل دوم- کمیت بیشتر از ایده ها منجر به کیفیت بهتر آنها می شود.
قوانین عبارتند از :
ممنوعیت انتقاد
هر نوع ایده ای بدون ترس از بلافاصله ارزیابی شدن خوشامد است
کمیت ایده ها خواسته می شود : هر چه ایده ها بیشتر باشد، احتمال وجود ایده های مناسب بیشتر خواهد بود
ترکیب ایده ها برای بهتر شدن آنها مطرح می شود.(اصغرپور ۱۳۸۲، ۹۵)
۲-۱۶-۳-۲ تکنیک دلفی
این روش وقتی به کار می رود که اعضای گروه قادر به تشکیل جلسه رو در رو نیستند. در این روش یک سری سوأل بین اعضای تصمیم گیرنده پخش می شود و آنها اولین پاسخ خود را ارائه می دهند، هماهنگ کننده تصمیم گیری راه حل های ارائه شده را خلاصه می کند و آن را همراه با سوأل بعدی برای اعضای گروه ارسال می کند. اعضای گروه بار دیگر نظریات خود را ارسال می کنند و این فرایند ادامه می یابد تا وقتی که هم رأیی به دست آید و تصمیمی شفاف اتخاذ گردد.(اصغرپور ۱۳۸۲، ۹۵)
۲-۱۶-۳-۳ تکنیک گروه اسمی
در هر گروهی ممکن است آرای اعضای گروه چنان با یکدیگر در تضاد باشد که بحث های خصمانه در بگیرد. در چنین شرایطی اتخاذ تصمیم کاری بسیار مشکل است. گاهی اوقات نیز ممکن است که گروه چنان بزرگ باشد که بحث غیرممکن باشد. در این موارد نیز اتخاذ تصمیم بسیار دشوار است که از شکل خاصی از تصمیم گیری گروهی به نام تکنیک گروه اسمی استفاده می شود. در این روش افراد به گروه های شش، هفت نفره تقسیم می شوند و از هر کدام از افراد خواسته می شود که به طور انفرادی و به شکل کتبی به یک سوأل پاسخ دهند.(اصغرپور ۱۳۸۲، ۹۶)
در این روش هر فرد تشویق می گردد تا آنجا که ممکن است بدیل ها و ایده های جدیدی را که به ذهنش می رسد، یادداشت نماید سپس شرکت کنندگان پاسخ خود را با صدای بلند برای گروه قرائت می کنند و یک نفر پاسخ ها را در یک تخته بزرگ یادداشت می کند. در این مرحله اجازه انتقاد داده نمی شود اما هر کس اجازه دارد برای روشن شدن پاسخ، سوألات مورد لزوم را از پاسخ دهنده بپرسد. پس از طرح شدن تمام پاسخ ها یک فرایند رأی گیری ساخت یافته برای رتبه بندی پاسخ داده شده به پرسش، مورد استفاده قرار می گیرد. به شرکت کنندگان کارتهایی داده می شود و از آنها خواسته می شود پنج تا هفت پاسخ را که با ارزش تر تشخیص می دهند در آن کارت نوشته و رتبه بندی نمایند. آراء داده شده برای رتبه بندی هر پاسخ در لیست اصلی شمارش می شود. این مرحله در صورتی که بار دیگر پالایش لیست لازم باشد تکرار می شود و در پایان مرجع ترین پاسخ به پرسش تعیین می شود. در مجموع، این روش اجازه می دهد که ایده ها بدون مخاطره تخاصم، خودداری از پاسخ و تحریف آراء بیان شده و مورد ارزیابی قرار گیرند. (اصغرپور ۱۳۸۲، ۹۶)
۲-۱۶-۴ فرایند تحلیل سلسله مراتبی
فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) یکی از جامع ترین سیستمهای طراحی شده برای تصمیم گیری با معیارهای چند گانه است زیرا این تکنیک امکان فرموله کردن مسأله را بصورت سلسله مراتبی فراهم می کند و همچنین امکان در نظر گرفتن معیارهای مختلف کمی و کیفی را در مسأله دارد. این فرایند گزینه های مختلف را در تصمیم گیری دخالت داده و امکان تحلیل حساسیت روی معیارها و زیرمعیارها را دارد. علاوه براین بر مبنای مقایسه زوجی بنا نهاده شده که قضاوت و محاسبات را تسهیل می نماید. همچنین میزان سازگاری و ناسازگاری تصمیم را نشان می دهد که از مزایای ممتاز این تکنیک در تصمیم گیری چند معیاره می باشد. بعلاوه از یک مبنای تئوریک قوی برخوردار بوده و براساس اصول بدیهی(axioms) بنا نهاده شده است.(قدسی پور ۱۳۸۷، ۵)
AHP در آغاز برای تصمیم گیری های انفرادی در یک محیط فازی ارائه شد. سپس در دهه هشتاد به چگونگی استفاده از آن در تصمیم گیری های گروهی باعث خواهد شد که نه تنها مزایای فنون تصمیم گیری گروهی حفظ شود بلکه معایب آنها (همانند سرعت، هزینه و تک فکری) برطرف شود.(آذر و معماریانی ۱۳۷۳، ۲۲)
فرایند تحلیل سلسله مراتبی به علت ماهیت ساده و در عین حال جامعی که دارد، مورد استقبال مدیران و کاربران مختلف واقع شده است. بعلاوه در طول بیست سال گذشته از سوی محافل علمی نیز همواره مورد توجه بوده است. فن AHPبراساس تحلیل مغز انسان برای مسائل پیچیده و مبهم پیشنهاد گردیده است. عمدتاً مفاهیم مبهم و AHP نادقیق یا ناشی از درک تصمیم گیرنده اند و یا به لحاظ ابهام در معنای پدیده رخ می دهند. فن AHP به درک پدیده کمک می کند.(آذر ۱۳۷۹، ۴۴)
۲-۱۶-۵ اصول فرایند تحلیل سلسله مراتبی
توماس ساعتی(بنیان گذار این روش) چهار اصل زیر را به عنوان اصول فرایند تحلیل سلسه مراتبی بیان نموده وکلیه محاسبات، قوانین و مقررات را بر این اصول بنا نهاده است. این اصول عبارتند از :
اصل۱: شرط معکوسی^[۳۶]– اگر ترجیح عنصرA بر عنصرB برابرn باشد، ترجیح عنصرB بر عنصرA برابر ۱/n خواهد بود.
اصل۲: اصل همگنی^[۳۷] – عنصرA با عنصرB باید همگن و قابل مقایسه باشند. به بیان دیگر برتری عنصرA بر عنصرB نمی تواند بی نهایت یا صفر باشد.
اصل۳: وابستگی^[۳۸] – هر عنصر سلسله مراتبی به عنصر سطح بالاتر خود می تواند وابسته باشد و به صورت خطی این وابستگی تا بالاترین سطح می تواند ادامه داشته باشد.
اصل۴: انتظارات^[۳۹] – هر گاه تغییری در ساختمان سلسله مراتبی رخ دهد، پروسه ارزیابی باید مجدد انجام گیرد.(قدسی پور ۱۳۸۷، ۶)
۲-۱۶-۶ مزایای فرایند تحلیل سلسله مراتبی
فرایند طوری طراحی شده که با ذهن و طبیعت بشری مطابق و همراه می شود و با آن پیش می رود. این فرایند مجموعه ای از قضاوت ها(تصمیم گیری ها) و ارزش گذاری های شخصی به یک شیوه منطقی می باشد. به طوری که می توان گفت تکنیک از یک طرف وابسته به تصورات شخصی و تجربه جهت شکل دادن و طرح ریزی سلسله مراتبی یک مسأله بوده و از طرف دیگر به منطق، درک وتجربه جهت تصمیم گیری و قضاوت نهایی مربوط می شود. کلیه افراد اعم از دانشمندان اجتماعی و فیزیکی، مهندسان و سیاستمداران و حتی افراد عامی می توانند این روش را بدون استفاده از متخصصین به کار ببرند.(قدسی پور ۱۳۸۷، ۷)
امتیاز دیگر فرایند تحلیل سلسله مراتبی این است که ساختار و چارچوبی را جهت همکاری و مشارکت گروهی در تصمیم گیری ها یا حل مشکلات مهیا می کند. ساعتی، ویژگیهای فرایند تحلیل سلسله مراتبی را به شرح زیر بیان می کند:

1. 1. یگانگی و یکتایی مدل^[۴۰]– فرایند تحلیل سلسله مراتبی یک مدل یگانه، ساده و انعطاف پذیر برای حل محدوده وسیعی از مسائل بدون ساختار است که به راحتی قابل درک برای همگان می باشد.

1. 1. پیچیدگی^[۴۱]– برای حل مسائل پیچیده، فرایند تحلیل سلسله مراتبی هم نگرش سیستمی و هم تحلیل جزء به جزء را به صورت توأم به کار می برد. عموماً افراد در تحلیل مسائل یا کل نگری کرده و یا به جزئیات پرداخته و کلیات را رها می کنند. در حالی که فرایند تحلیل سلسله مراتبی هر دو بعد را با هم به کار می بندد.

1. 1. همبستگی و وابستگی متقابل^[۴۲]– فرایند تحلیل سلسله مراتبی وابستگی را به صورت خطی در نظر می گیرد. ولی برای حل مسائلی که اجزاء به صورت غیرخطی وابسته اند نیز به کار گرفته می شود.

1. 1. ساختار سلسله مراتبی^[۴۳]– فرایند تحلیل سلسله مراتبی اجزای یک سیستم را به صورت سلسله مراتبی سازماندهی می کند که این نوع سازماندهی با تفکر انسان تطابق داشته واجزاء در سطوح مختلف طبقه بندی می شوند.

1. 1. اندازه گیری^[۴۴]– فرایند تحلیل سلسله مراتبی مقیاسی برای اندازه گیری معیارهای کیفی تهیه کرده و روشی برای تخمین و برآورد اولویت ها فراهم می کند.

1. 1. سازگاری^[۴۵]– فرایند تحلیل سلسله مراتبی سازگاری منطقی قضاوت های استفاده شده در تعیین اولویت ها را محاسبه کرده و ارائه می نماید.

1. 1. تلفیق^[۴۶]– فرایند تحلیل سلسله مراتبی منجر به برآورد رتبه نهایی هر گزینه می شود.

1. 1. تعادل^[۴۷]– فرایند تحلیل سلسله مراتبی اولویت های وابسته به فاکتورها در یک سیستم را در نظر گرفته و بین آنها تعادل برقرار می کند و فرد را قادر می سازد که بهترین گزینه را براساس اهدافش انتخاب کند.

1. 1. قضاوت و توافق گروهی^[۴۸]– فرایند تحلسل سلسله مراتبی بر روی توافق گروهی اصرار و پافشاری ندارد ولی تلفیقی از قضاوت های گوناگون را می تواند ارائه نماید.

1. 1. تکرار فرایند^[۴۹]– فرایند تحلیل سلسله مراتبی فرد را قادر می سازد که تعریف خود را از یک مسأله تصحیح کند و قضاوت وتصمیم خود را بهبود دهند.(قدسی پور ۱۳۸۷، ۸)

۲-۱۶-۷ مراحل فرایند تحلیل سلسله مراتبی
به کارگیری این روش مستلزم چهار گام عمده زیر است:
گام۱. مدل سازی. در این گام، مسأله و هدف از تصمیم گیری به صورت سلسله مراتبی از عناصر تصمیم که با هم در ارتباط هستند، در می آید. عناصر تصمیم شامل “شاخص های تصمیم گیری” و “گزینه های تصمیم” است.
گام۲. قضاوت ترجیحی. مقایسه هایی بین گزینه های مختلف تصمیم، براساس هر شاخص صورت گرفته و در مورد اهمیت شاخص تصمیم با انجام زوجی.
گام۳. محاسبات وزن های نسبی. وزن و اهمیت “عناصر تصمیم” نسبت به هم از طریق مجموعه ای از محاسبات عددی تعیین می شود.
گام۴. ادغام وزن های نسبی. این گام به منظور رتبه بندی گزینه های تصمیم صورت می پذیرد. (مهرگان ۱۳۸۷، ۱۶۵)
۲-۱۶-۷-۱ مدل سازی مسأله تصمیم
فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) نیازمند شکستن یک مسأله تصمیم با چندین شاخص به سلسله مراتبی ازسطوح است. سطح اول بیانگر اهداف اصلی فرایند تصمیم گیری است. سطح دوم، نشان دهنده شاخص های عمده و اساسی است(که ممکن است به شاخص های فرعی و جزئی تر در سطح بعدی شکسته شود). سطح سوم گزینه های تصمیم را ارائه می کند. این سلسله مراتب در نمودار(۲-۴) نشان داده شده است. (مهرگان ۱۳۸۷، ۱۶۵)