۲-۸- قابلیت پیش‌بینی سود^[۳۰]

هدف از حسابداری جمع‌ آوری و تفسیر اطلاعات مالی است تا یک راهنمای صحیح عملیاتی را برای استفاده مدیریت، سرمایه گذاران و سایر ‌گروه‌های ذی نفع فراهم آورد. (خالقی مقدم ۱۳۷۴٫)

انجمن حسابداری آمریکا در بیانیه تئوری حسابداری چنین می نویسد: در تدوین استانداردها معیار جامع، مفید بودن اطلاعات است.^[۳۱] تقریبا” بدون استثناء ادبیاتی که در این زمینه وجود دارد موضوع مفید بودن را به تسهیل در تصمیم گیری مرتبط ساخته است. در اتخاذ تصمیم یکی از مهمترین نکات مورد توجه نتیجه تصمیم است که به دلیل ارتباط نتیجه تصمیم به آینده تعیین نتیجه و پیامد تصمیم از طریق پیش‌بینی صورت می‌گیرد. ‌بنابرین‏ اطلاعات حسابداری برای اینکه بتواند در راستای تسهیل تصمیم گیری به سرمایه گذاران کمک کند باید دارای توان پیش‌بینی باشد. البته باید توجه داشت که بین پیش‌بینی و تصمیم گیری فاصله است. ‌به این صورت که می توان بدون تصمیم گیری پیش‌بینی کرد ولی بدون پیش‌بینی نمی توان تصمیم گرفت و از آنجا که پیش‌بینی جزء لاینفک تصمیم گیری است آگاهی از سودمندی در پیش‌بینی ضروری است. (خالقی مقدم. ۱۳۷۴٫ ۴۴)

ارزیابی یا قضاوت ‌در مورد سودمندی در پیش‌بینی احیانا” مستلزم در نظر گرفتن زیانی است که به لحاظ خطای پیش‌بینی رخ می‌دهد که آن هم به نوبه خود مستلزم آگاهی از سایر متغیرهایی است که در الگوی تصمیم گیری وجود دارد.

طبق آنچه از بیانیه مفاهیم حسابداری مالی شماره ۱ بر می‌آید استفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری سعی دارند خالص جریان های نقدی آینده شرکت را برآورد کنند. همچنین اغلب آن ها با توجه به اطلاعات مربوط به سود، توان سود آوری شرکت را مورد بررسی قرار می‌دهند و از این طریق رقم سودهای آینده شرکت را پیش‌بینی می‌کنند یا ریسک مربوط به سرمایه گذاری یا دادن اعتبار به شرکت را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. سرمایه گذاران به امید کسب بازده در سهام یک شرکت سرمایه گذاری می‌کنند. بازده سهام در این تحقیق به عنوان بازده نقدی بعلاوه بازده قیمت تعریف می­ شود. بازده نقدی ناشی از سود نقدی توزیع شده توسط شرکت است و بازده قیمت ناشی از تغییرات قیمت بازار سهام است. اما از آنجا که هر کدام از اجزای فوق تحت تاثیر سود هر سهم هستند ‌بنابرین‏ سود هر سهم نقش تعیین کننده ای در بازده سرمایه گذاری برای سهام داران دارد. پس هر فرد سرمایه گذار قبل از هر چیز به دنبال اطلاعات مربوط به سود است تا بتواند از این طریق بازده مورد انتظار خود را برآورد نماید و اقدام به تصمیم گیری ‌در مورد تخصیص منابع خود کند. ارزش جاری سهام یک شرکت برای سرمایه گذاران از اهمیت زیادی برخوردار است اما باید توجه داشت که ارزش سهام به جریان سود آینده بستگی دارد. یک سهام دار فعلی بر اساس این انتظارات نسبت به نگهداری یا فروش سهام تصمیم می‌گیرد و سهام داران بالقوه نیز نسبت به خرید سهام یا انصراف از سرمایه گذاری اقدام می‌کنند. ‌بنابرین‏ برای سرمایه گذاران انتظارات مربوط به سود آینده از اهمیت ویژه ای برخوردار است و اطلاعات سود در صورتی می‌تواند برای تصمیم گیری سرمایه گذاران مفید باشد که دارای ویژگی قابلیت پیش‌بینی باشد.

توان پیش‌بینی را می توان به شرح زیر تعریف کرد:

توان ارائه کاربردهای عملی (مثل پیش‌بینی ها) و امکان­یابی پیش‌بینی­ها به وسیله مدارک تجربی که متعاقبا” به دست خواهد آمد. به بیانی دقیق تر پیش‌بینی رابطه بین X و Y وجود دارد که حاصل Y به X بستگی دارد (یعنی . البته باید توجه داشت که تنها پیش‌بینی به معنای صحت آن نیست بلکه باید به تحقیقات تجربی صحت آن را تعیین کنیم. یعنی باید با توجه به مقایسه پیش‌بینی و آنچه واقع شدهدقت و صحت آن را تعیین کنیم. یعنی باید با توجه به مقایسه پیش‌بینی و آنچه واقع شده، دقت و صحت پیش‌بینی را آزمون کرد. از این رو تعیین توان پیش‌بینی بالفطره یک بحث تجربی است (خالقی مقدم. ۱۳۷۴٫ ۳۹). قابلیت پیش‌بینی سود به عنوان یکی از ویژگی های کیفی سود با عبارت توانایی سود در پیش‌بینی خودش تعریف می شود.

در چهار چوب نظری هیات استانداردهای حسابداری مالی قابلیت پیش‌بینی به عنوان بخشی از ویژگی مربوط بودن مطرح شده و اینچنین تعریف شده است: کیفیت اطلاعات که به استفاده کنندگان کمک می‌کند تا احتمال پیش‌بینی صحیح نتایج گذشته یا حال را افزایش دهد.

اطلاعات سود نیز به عنوان بخشی از اطلاعات حسابداری باید توان پیش‌بینی استفاده کنندگان را افزایش دهد. به عبارت دیگر سود باید از ویژگی قابلیت پیش‌بینی برخوردار باشد.

اهمیت این ویژگی سود زمانی مشخص می شود که بدانیم بسیاری از سرمایه گذاران بالقوه انتظارات مربوط به سود آینده را به عنوان یک عامل مهم برای پیش‌بینی سود تقسیمی آینده مورد توجه قرار می‌دهند و برای تعیین ارزش جاری سهام یا ارزش کل یک شرکت سود تقسیمی مورد انتظار آینده به عنوان یک عامل مهم مورد توجه سرمایه گذاران است. حتی قابلیت پیش‌بینی سود آینده شرکت برای اعتبار دهندگان کوتاه مدت و بلند مدت نیز مورد توجه خاص است.

هر قدر پیش‌بینی سود آینده شرکت معتبرتر باشد، اعتبار دهندگان نیز از قابلیت وصول اصل و بهره وجوه خود مطمئن­تر خواهند بود.

‌بنابرین‏ انتظار از رقم سود، داشتن محتوای اطلاعاتی جهت کمک به پیش‌بینی سود آینده است. از آنجا که هزینه سرمایه سهام عادی به عنوان بازده مورد انتظار دارندگان سهام عادی تعریف شده است، لذا تاثیر ویژگی قابلیت پیش‌بینی سود بر هزینه سرمایه سهام عادی مورد بررسی قرار گرفته است.

۲-۹-ارتباط بین تضادنمایندگی جریان وجوه ­نقدآزادومحتوی اطلاعاتی­ارقام حسابداری