ای بخــت رســان به باغ کشمیر مرا

او خود به ریاضت متمایل است:

بی ریاضت نشود نشئه عرفان حاصل

تا کدو خشک نگردید می ناب نیافــت
(همان)

(همان)
دوران پادشاهی اورنگ زیب، بر خلاف دوران درخشان پدرش، فرهنگ و هنر و ادبیّات چنان به اضمحلال رفت که از آن­پس چهره­ی درخشانی در هنر و ادبیّات هند پدیدار نشد. چندان بعید نمی­نماید که عزلت غنی و دوری از دربار، با دوران سیاه اورنگ زیب مرتبط بوده باشد. به هر روی، نه طبع منیع غنی اجازه پیوستن او را به دربار اورنگ زیب می­داد و نه پادشاه چندان مشوّق هنر و فرهنگ بود تا غنی مجذوب دربار این پادشاه شود.
دربار اورنگ زیب، خالی از چهره­ های شاخصی نظیر صائب و کلیم بود و جریان ادبی در شبه قارّه دچار فترت شده بود، از دیگر سو، جنگ­ها و کش­مکش­های داخلی، فرصت چندانی برای توجّه به هنر و ادبیّات نمی­داد.

معرفی نسخه­های استفاده شده در تصحیح حاضر با پیوست تصویرآغازین صفحه از هر یک از نسخ
این پژوهش، حاصل تورّق و دقّت نظر در پنج نسخه خطّی و یک نسخه چاپ سنگی است. از این میان، یکی از نسخه­ها، به علت استنساخ خاصّ آن و نیز ناخوانا بودن، از پژوهش حذف شد. نسخه مذکور با خطّ شکسته نستعلیق و دارای حاشیه­نویسی­های پراکنده بود که به علت آبدیدگی، کاملاً ناخوانا شده بود.لازم به ذکر است، در همه نسخ موجود، سر شناسه: غ‍ن‍ی‌ک‍ش‍م‍ی‍ری‌، م‍ح‍مّ‍د طاه‍ر، -۱۰۷۹ق‌. و عنوان و نام پدیدآور: دیوان غنی[نسخه خطّی] محمّد ‌طاهرغنی کشمیری متخلّص به غنی، می­باشد.
نسخه اول(الف)
نسخه اساس
نسخه اصلی در این پژوهش که به عنوان نسخه اساس مورد استفاده قرار گرفته است، نسخه نستعلیق و تحشیه ­نویسی شده کتابخانه ملّی است.
‏ شماره بازیابی:۵-۷۴۱۰
‏سرشناسه:غ‍ن‍ی‌ ک‍ش‍م‍ی‍ری‌، م‍ح‍مّ‍دطاه‍ر، -۱۰۷۹ق‌.
‏عنوان و نام پدیدآور: دیوان غنی[نسخه خطّی]/محمّد‌طاهر غنی کشمیری متخلّص به غنی
‏وضعیت استنساخ: [هند]
‏آغاز و انجام :
آغاز: جنونی کو که از قید خرد بیرون کشم پا را / کنم زنجیر پای خویشتن دامان صحرا را
انجام: از بس لباس خود را رهن شراب کردیم / چون شیشه نیست ما را جز دست و آستینی
‏مشخّصات ظاهری: ۴۱برگ،۱۸ سطر، اندازه سطور:۱۲۵ ×۲۱۷؛ قطع: ۱۹۵ ×۳۰۱
‏یادداشت مشخّصات ظاهری:
نوع و درجه خط:نستعلیق
نوع کاغذ: هندی نخودی
تزیینات متن: فاقد تزیینات
نوع و تزیینات جلد: مقوایی با روکش کاغذی منقوش زمینه بنفش، عطف و گوشه­ها پارچه قرمز.
‏خصوصیّات نسخه موجود: حواشی اوراق: دارای حواشی در توضیح برخی کلمات و عبارات اشعار متن کتاب.
‏توضیحات نسخه: نسخه بررسی شده دارای آثار آفت زدگی، شکنندگی لبه­های اوراق، گسستگی اکثر اوراق از شیرازه نسخه.
‏یادداشت کلی:زبان فارسی
‏منابع اثر، نمایه­ها، چکیده­ها: مشترک(۷: ۸۹۷)، موزه ملّی کراچی(ص۵۱۵)، مشار(۲: ۲۳۴۷)، نسخه­ها (۳: ۲۴۵۴)، ذریعه (۹: ۷۹۳).
تصویر صفحه اول دست نویس دیوان غنی کشمیری (نسخه کتابخانه ملّی (نسخه اساس) )مورّخ……
نسخه دوم (ب)
نسخه کتابخانه ملّی
شماره بازیابی: ندارد.
‏‏وضعیت استنساخ : [احتمالاً هند]
‏ آغاز: جنونی کو که از قید خرد بیرون کشم پا را / کنم زنجیر پای خویشتن دامان صحرا را
انجام: بر تربت او ز دیده می ریزم آب/ شاید که ازین خواب گران برخیزد
‏مشخّصات ظاهری: ۱۴۴برگ، ۱۶-۱۲سطر.