شـوق گنـاه و نـقـش پرستی را
راضـی مشو که بنـده ی ناچیــزی
عاصــی شـود به غیـر تـو رو آرد
راضی مشـو که سیل سرشکـش را
در پــای جــام بــاده فــرو آرد.»
(همان: ۶۲و ۶۳)
فروغ فرخزاد عشقی را تمنّا میکند که یک قطره از پاکی ذات خدا را داشته باشد تا زیر سایهی قدرت بیپایان خداوند، نقش وسوسه انگیز عشقش و اشتیاق گناه را به فراموشی بسپارد و راضی نشود که بندهی سست اراده ی او، روحش را به جای نماز و نیایش به درگاه خدا، با شراب تسکین دهد.
در واقع فرخزاد از تمایلات درونی و تمنّاهای گناه آلود خود باخبر است و پیوسته برای ثبات آرامش وجودیاش از خدا راه حل میخواهد:
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

« تـا نـهان سـازم از تـو بار دگر
راز ایــن خـاطـر پـریـشــان را
می کشـم بر نـگـاه نـاز آلـــود
نـرم و سنـگین حجاب مژگان را
دل گرفتـار خواهشـی جان سوز
از خــدا راه چــاره می جـویـم
پـارســا وار در بــرابـــر تـــو
سخن از زهد و توبه می گویم.»
(همان: ۱۱۰)
فروغ در غلیان احساسات درونی به سر میبرد و روح بی تاب او حکایت از دل و روانی دارد که از بودن خود سخت آزرده است به همین سبب ذهن او در پیچوتابهای زبان و کلام سرگردان شده است و از سویی هم ایمان به فردا را نشان میدهد و هم از نقص ایمان حکایت میکند. (عابدی، ۱۳۷۷: ۸۹)
به نظر میرسد چیزی که فروغ را حیران کرده جدا ماندن و دور شدن از معبودی است که میتواند به او آرامش بدهد اما فروغ با این معبود بیگانه است و علت همهی ناکامیهای خود را در وجود او جستوجو میکند و همین مسئله او را به پرسشهای بیشماری وا میدارد:
« بر روی مـا نگاه خدا خنـده می زند
هر چند ره به ساحل لطفش نبرده ایم
زیرا چو زاهدان سیه کار خرقه پـوش
پنهان ز دیدگان خدا می نخورده ایم.»
(حقوقی، ۱۳۷۶: ۱۲۸)
فرخزاد هنوز جهانبینی مشخصی ندارد و گرفتار دوگانگی است. او به عنوان بندهای در مقابل خداوندش قرار گرفته اما بر این عقیده است چون نمیتواند رفتار خود را با ریا و پارسایی ابراز کند، پس خداوند نیز محبت خود را از او دریغ کرده است.
بدین ترتیب فرخزاد ترجیح میدهد به جای ظاهر سازی، آنطور که میخواهد زندگی کند حتی اگر این نوع زندگی او را از آرامش حقیقی دور کرده و لطف الهی را از او دریغ کند. در واقع او نمیخواهد با فریب خود، به خدا فریبی بپردازد:
« پیشـانی ار ز داغ گناهی سیـه شود
بهتـر ز داغ مهـر نـمـاز از سـر ریا
نام خدا نبردن از آن به که زیر لب
بهر فریب خلق بگویی خدا خدا.»
(همان)
« نومیدی و سرخوردگی و شکست، فروغ را به سوی طغیان تازه میکشاند، طغیان در برابر همهی اصول اعتقادی و دینی .» (جعفری، ۱۳۷۸: ۶۸۳)
در واقع فرخزاد از تفکرات نادرست انسانها که از آن برای خضوع در برابر خدا استفاده میکنند، میگریزد و نماز با ریا را نمیپسندد و سیاهی و تیرگی ارتکاب گناهی را بر آن ترجیح میدهد.
با این همه فروغ در جستوجوی ایمان است و برای این منظور از عشق کمک میگیرد و خدا را برای اظهار عشق خود به معشوق، خطاب قرار میدهد:
« در آن جــا بر فـراز قلّـه ی کـوه
دو پـایـم خسـتـه از رنـج دویـدن
به خود گفتم: که در این اوج دیگـر
صـدایـم را خـدا خـواهـد شنیـدن
به سـوی ابــر هــای تیـره پــر زد
نـگـــاه روشـــــن امــیـــدوارم
ز دل فریـاد کـردم: کـای خداونـد
من او را دوست دارم، دوست دارم،
خـدا در خـواب رویا بار خود بـود
بــه زیـر پلـکهــا، پنهان نگاهـش
صـدایـم رفـت و بـا انـدوه نـالیــد
میــان پـرده هـای خــوابـگاهــش
صــدا فریــاد مــی زد از سـر درد:
به هـم ریزد کی این خواب طلایی؟
من اینجا تشنه ی یک جرعه ی مهر
تـو آن جـا خفته بر تخت خدایـی!!
مـگـر چنـدان تــوانـد اوج گیــرد

مخالفت عالمان، فرع بر دو خصلت مهم قصاص است که پیش‌ازاین بدان اشاره شد. عدم تمایل برخی از عالمان به نقل از اهل کتاب و همچنین سرگرم نمودن مردم عوام با احادیث جعلی و مطالب سطحی و بی‌ثمر برای کسب مال از مهم‌ترین عوامل مخالفت عالمان با قصاص است.^[۸۲۵]
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

این‌که علما از نشستن در مجلس قصاص منع می‌نمودند نشان می‌دهد منقولات آن‌ها عموماً مبتنی بر قصص و حکایات و احادیث دروغین و کذب منسوب به پیامبر بوده است.^[۸۲۶]
از احمد بن حنبل نقل‌شده است که در مورد قصاص گفته است «أکذب الناس السؤّال و القصاص»^[۸۲۷] وی همچنین گفته است:«و ما احوج الناس إلی قاص صدوق»، مراد وی از قاص صدوق قصاصی است که با یاد مرگ و عذاب قبر مردم را موعظه می‌کنند. و در استفتایی که از وی در خصوص حکم نشستن در محضر قصاص، شده است، نهی نموده است.^[۸۲۸]
ابن مفلح منع قصاصی را که دروغ می‌بندند از بزرگ‌ترین واجبات دانسته است و با استناد به قول ابن عقیل سخنرانی قصاص در محضر مردم عوام را با سخنرانی افراد ملحد یکی دانسته است و چنین استدلال نموده است که هردوی آن‌ها ایمان مردم را فاسد می‌نمایند.^[۸۲۹]
عبارت «ما أمات العلم ألا القصاص» از ابی قلابه در مورد بی‌سوادی قصاص مشهور است. ابراهیم نخعی نیز ابراهیم تیمی را از قصه کردن نهی نمود و از ثوری نیز نقل‌شده است که بهترین مردم را علما دانسته و در مقابل از قصاص نام‌برده که با کلام خود اموال مردم را می‌خورند.^[۸۳۰]
دو ماجرای زیر به‌روشنی دلیل مخالفت محدثان با قصاص را نشان می‌دهد:
یکی از قصاص به نقل از هرم بن حیان فراوان روایات حدیث می‌گفت. تا این‌که ازقضا روزی هرم بن حیان خودش در مسجد حاضر بود و به وی اعتراض نمود که وی هرم است و چرا بر وی دروغ می‌بندند، قاصّ در پاسخ با تعجب به وی گفت که چگونه گمان برده غیر از او فرد دیگری به نام هرم نیست زیرا او از ۱۵نفر به نام هرم بن حیان نقل حدیث کرده است.^[۸۳۱]
ماجرایی دیگر مربوط به یحیی بن معین و احمد بن حنبل است که به‌اتفاق یکدیگر وارد مسجد «رصافه» شدند یکی از قصاص شروع به سخنرانی حدیث طولانی نمود و شروع به «حدثنا یحیی بن معین و احمد بن حنبل» نموده و در ضمن یک روایت طولانی گفت: هر کس بگوید لا اله اله الله خداوند برای او پرندهای خلق می کند که منقارش از نقره و پرهایش از مرجان است و… همین‌گونه می‌گفت و می‌گفت تا این‌که احمد بن حنبل و یحیی به وی مراجعه نمودند و گفتند: احمد بن حنبل و یحیی بن معین هستیم و چنین روایتی نگفته‌ایم، قاص گفت شنیده بودم که احمد بن حنبل احمق است اما باور نمی‌کردم تا الآن که شمارا دیدم یحیی گفت چرا؟ قاص در پاسخش گفت گمان برده‌اید جز شما یحیی بن معین و احمد حنبل دیگری نیست درحالی‌که من از ۱۶ نفر به نام احمد حنبل و یحیی بن معین نقل کرده‌ام.^[۸۳۲]
چنین آزارهایی علما از قصاص دیده بودند و خطر آن‌ها را لمس کرده بودند که «فضل بن مهران» به یحیی بن معین از وضع برادرش که در مجلس قصاص شرکت می کند شکایت نمود، یحیی به وی گفت برادرت را نهی کن، مهران گفت قبول نمی‌کند، دوباره یحیی گفت برادرت را نصیحت‌کن، مهران گفت باز قبول نمی‌کند، یحیی گفت پس او را بزن.^[۸۳۳]
همان‌طور که برخی صحابه مانند خباب فعالیت قصاص را بدعت می‌شمردند. حسن بصری و مالک نیز نشستن در مجلس قصاص را بدعت می‌دانستند. ابو ادریس خولانی نیز گفته اگر در گوشه‌ای از مسجد آتشی شعله کشد بهتر است از این‌که قاصی قصه بگوید.^[۸۳۴]
داستان ورود اعمش به مسجد بصره نیز بیانگر جرئت و جسارت قصاص در ساخت اسناد است. اعمش روزی که وارد مسجد بصره شد یک از قصاص فراوان می‌گفت «حدثنا اعمش» و پس‌ازآن روایات را بیان می‌کرد تا این‌که اعمش به وی گفت من اعمشم و ازآنچه گفتی چیزی نمی‌دانم، وقتی مردم نام اعمش را شنیدند از قاص منصرف شدند و خطاب به اعمش گفتند حدثنا یا أبا احمد.^[۸۳۵] این ماجرا به‌خوبی نشان می‌دهد که تمایل مردم به سمت قصاص به جهت علاقه به احادیث بوده است؛ لیکن چون از افراد نام‌آشنا و عالم بی‌بهره بودند و یا این‌که این افراد زمانی را برای تبلیغ اختصاص نمی‌دادند افراد فرصت‌طلب خلأ فکری جامعه را با مطالب ساختگی و بانام افراد سرشناس پر می‌کردند.
البته به نظر می‌رسد تمامی نواحی سرزمین اسلامی به یک‌میزان از قصاص آسیب‌ندیده بود، یحیی بن معین ماجرایی را نقل می کند که به این موضوع اشاره دارد، وی می‌گوید: در کاروانی که از طرابلس به سمت مدینه می‌آمد حضور داشتم. در هر منزلی جوانی شروع به قصه‌گویی می‌نمود و همراهانم در تعجب بودند. تا این‌که به مدینه رسیدیم، وی طبق عادت شروع به قصه‌گویی در جمعی از مردم نمود، مردم به وی اقبالی نشان ندادند و کودکان نیز بر وی سنگ می‌زدند و می‌گفتند: «اُسْکُتْ یَا جَاهِلُ». وقتی خبر به مالک رسید رفتار مردم و کودکان را تأیید نمود. مالک خودش قصه‌گویی را بدعت می‌دانست و معتقد بود نباید در مجلس قصاص نشست.^[۸۳۶] شاید یکی از دلایل عدم تمایل مردم مدینه به قصاص ازاین‌رو باشد که برخلاف شام، بصره و کوفه که از زمان عمر فعالیت قصاص آغازشده بود، در مدینه اولین کسی که به قصه‌گویی پرداخت قاصی بوده است که عمر بن عبدالعزیز وی را اجیر نموده است.^[۸۳۷]
برخی از علمای محدث مطلقاً جلسات قصاص را قبول نداشتند؛ باوجود عدم ممانعت از قصه‌گویی حسن بصری توسط امیرمومنان(ع) و استثناء وی از سوی برخی از علما به‌عنوان «قاص صدوق»، عامر حتی از حضور در مجلس قصه گویی او خودداری می‌نمود و معتقد بود در این مجالس راست و دروغ با یکدیگر درهم‌آمیخته می‌شوند.^[۸۳۸]
ابن الحاج (م۷۳۷) پس از بیان ماجرای اخراج قصاص از مسجد بصره توسط امیر مومنان(ع) و آزمودن و استثنا نمودن حسن بصری به‌عنوان عالمی که افضل بر علمای صالح زمانش است، به وخامت زمان خویش اشاره می کند که هرکسی در زمره قصاص قرارگرفته است.^[۸۳۹]
ابن ادریس شافعی نیز در باب مکاسب محرمه، احادیث قصاص را برابر با کذب و در کنار لهو لعب و قمار قرار داده است.^[۸۴۰]

قصاص در بوته جرح‌وتعدیل

فرایند جرح‌وتعدیل نیز به‌روشنی بر ساختگی بودن منقولات قصاص دلالت دارد، مراد از جعلی بودن این است که عامدانه مطالبی را به پیامبر(ص) نسبت می‌دادند، گروهی اندک از قصاص که مشهور به زهد و تقوا بودند نیز به سبب بی‌دقتی و تساهل سبب نقل روایات جعلی فراوانی شده‌اند.

جرح موردی

عبدالرحمن سلمی تنها نشستن در مجلس «أبا الأحوص» را جایز می‌دانست.^[۸۴۱] عوام‌گرایی قصاص و تقابل آن‌ها با محدثان سبب شده است که در فرایند جرح‌وتعدیل افراد، هرچند «قاص» بودن به‌تنهایی به‌عنوان جرح قلمداد نشده است اما به‌عنوان یک قرینه مهم در تضعیف و رد روایات موردتوجه قرارگرفته است.^[۸۴۲] و احادیث و روایات آن‌ها و کسانی که از آن‌ها نقل می‌کرده‌اند موضوع و بی‌اساس دانسته شده است.
وهب بن منبه یکی از قصاص مشهور توسط ابو فلاس تضعیف شده است^[۸۴۳] و در مورد عبدالمنعم ادریس که از وی نیز نقل می‌نموده گفته‌شده که بر وهب بن منبه، پدرش و دیگران دروغ می‌بسته و روایات را جعل می‌نموده است.^[۸۴۴]
شقیق الضّبّی از قصاص مشهور کوفه احادیث را بدون سند نقل می‌کرده است.^[۸۴۵] حتی نقل حدیث از قصاص سبب جرح صالح بن بشیر شده است.^[۸۴۶]
حتی آن گروه از قصاص که در حرفه خود موفق و مورد اعتماد بودند در ارزیابی محدثان در نقل حدیث جایگاهی نداشتند. تساهل آن نسبت به روایات سبب می‌شد که مورد بدبینی محدثان قرار گیرند. مثلاً عثمان بن ابی العاتکه که یکی از قصاص مورد اعتماد عوام بود. باوجوداینکه راوی احادیث فراوانی است لیکن در نظر محدثانی مانند یحیی بن معین در ارزیابی حدیثی جایگاهی نداشت.^[۸۴۷] عبدالرحمن بن زیدالقاص نیز به‌عنوان عابد و زاهد شناخته می‌شد، دانش حدیثی نداشت^[۸۴۸] و بر ضعف او ادعای اجماع شده است^[۸۴۹] صالح المری که پیش‌ازاین ذکر وی گذشت نیز باوجوداینکه از وی به‌عنوان فردی صالح و زاهد و با تقوی یادشده است، گفته‌شده متروک الحدیث بوده است.^[۸۵۰] و بر احادیث دروغین اعتماد می‌کرده است و عموم احادیث وی پایه و اساسی نداشته است.^[۸۵۱] بنابراین هیچ‌گاه زهد و عبادت وی سبب نشد است تا از جهت حدیثی نیز مورد اعتماد قرار گیرد، یکی از محققان پس از نقل نظرات مختلف در مورد وی در جمع میان اقوال مختلف در مورد وی می‌گوید:
«من خلال أقوال النقاد نجد أنهم قد أجمعوا على تضعیف صالح المری القاص فی الحدیث وروایته، وأثنوا على دینه وعبادته وخشیته من الله، وبخاصه فی وعظه وتذکیره. لذلک قال أبو حفص ابن شاهین البغدادی (ت ۳۸۵ق) بعد أن أورد توثیق ابن معین له وتضعیفه فی (الثقات) و (الضعفاء) و (المختلف فیهم) : “وهذا الکلام من یحیى بن معین فی صالح المری یحتمل أن یکون وصف صلاحه ودیانته ووعظه؛ وذلک أنه کان قاصّاً، ولم یکن یعرف صحیح الحدیث من سقیمه، وما رأیت أحداً مدحه بالثقه»^[۸۵۲]
به نظر می‌رسد تفاوت قصاصی مانند صالح المری با دیگران این بوده است که وی به سبب تقوایی که داشته از دروغ بستن عامدانه خودداری می‌کرده است اما سهل‌انگاری وی سبب شده است که حامل روایات دروغین و بی‌اساس باشد. به‌ خصوص که احتمالاً انحصار و صرف زمان زیاد برای وعظ و قرائت قرآن وی را از توجه به صحت‌وسقم روایات بازمی‌داشته است.
أبووائل القاص نیز باوجود تصریح برخی بر وثاقت وی^[۸۵۳] با تردیدهایی همراه شده است^[۸۵۴] به نظر می‌رسد رأی بر وثاقت وی فردی دیگر حاصل تشابه اسمی بوده است وگرنه منقولات ابو وائل قابل احتجاج نیست.^[۸۵۵]
بررسی این چند تن از قصاص که عموماً در جایگاه مناسبی حداقل در حرفه قصه‌گویی هستند این نکته را محتمل می‌سازد که تمرکز بر قصه‌گویی سبب می‌شده است تا از یک‌سو زمان لازم برای بازبینی منقولاتشان نداشت باشند و از سوی دیگر ازآن‌رو که مخاطب آن‌ها عوام بوده است ضرورتی برای این کار احساس نکرده‌اند. ازاین‌رو محمد بن قیس که قاص مدینه و امارت عمر بن عبدالعزیز بوده است به قضاوت نیز مشغول بوده است و ازاین‌روست که باوجود «کثیر الحدیث» بودن بر وثاقت وی تأکید شده است.^[۸۵۶] چه‌بسا انتساب به عمر بن عبدالعزیز که نسبت به سایر حاکمان اموی بهره‌ای از علم داشته است و همچنین مقام قضاوت وی سبب شده است تا دقت عمل بیشتری داشته باشد لیکن سایر قصاصِ مسجد و میدان و بازار که مخاطب عمومی داشته‌اند چنین دقت عملی نداشته‌اند.

جرح کلی

از قرن ۶ به بعد با نگارش برخی از آثار مستقل در مورد آن‌ها و اشاره به خطر آن‌ها مورد ارزیابی قرار گرفتند. مهم‌ترین آثار در این زمینه متعلق به ابن جوزی است. که خودش از واعظان مشهور روزگار خود بوده است. به نظر می‌رسد تلاش‌های او که انگیزه‌ی دفاع صنفی در آن بی‌تأثیر نبوده است برای ترسیم چهره قصاص مؤثر افتاده است. «أخبار الحمقى والمغفلین» و «القصاص والمذکرین» دو اثر مهم وی در این زمینه هستند؛ در اثر نخست که بیشتر یک جنگ‌نامه است به بیان مطالبی از برخی قصاص پرداخته است که ضرب‌المثل شده‌اند^[۸۵۷] و در اثر دوم تلاش نموده است با تبیین تفاوت مذکر، واعظ و قاص چهره قصاص دروغ‌گو را روشن سازد.
ابن جوزی قصاص را کسانی می‌داند که اهل روایت بوده‌اند نه اهل درایت، آن‌ها روایاتی فراوانی را نقل می‌کرده‌اند بدون اینکه نسبت بدان فهم داشته باشند و یا در عمل بدان بکوشند.^[۸۵۸] ابن جوزی مطالبی را از آن‌ها نقل می‌کند که نشان‌دهنده غایت بی‌سوادی، دروغ‌گویی و سوءاستفاده از درک عوام است. مثلاً او از ابی علقمه القاص نام می‌برد که در مجلسی در ضمن سخنرانی گفت «حجون» نام گرگی است که یوسف را خورده است و چون مورد اعتراض واقع شد که یوسف را گرگ نخورده است جسورانه بیان کرد که مراد وی گرگی است که یوسف را نخورده است.^[۸۵۹]

رویارویی مکتب اهل‌بیت با قصّاص

رویارویی مکتب اهل‌بیت درست در مقابل رفتار سیاسی است که خلفا و حاکمان اموی نسبت به قصاص داشتند و همین موضوع به‌خوبی نشان می‌دهد که چگونه قصاص برای اهداف سیاسی حاکمیت مؤثر بوده‌اند.
حضرت امیرمومنان(ع) قصاص را از مسجد بیرون نمود تا این‌که به حلقه حسن بصری رسید و وقتی او را آزمود از مسجد بیرون نکرد.^[۸۶۰] همچنین حضرت برای قصاصی که ماجرای حضرت داوود را از اسرائیلیات نقل می‌نمودند دو حد قراردادند^[۸۶۱] برخی از مفسران^[۸۶۲] به تأسی از حضرت، آنچه را قصاص در مورد داستان حضرت داوود بدون توجه به منصب نبوت بیان داشته‌اند رد نموده و به این شعر استناد جسته‌اند:
وَنُؤْثِرُ حُکْمَ الْعَقْلِ فِی کُلِّ شُبْهَهٍ … إِذَا آثَرَ الْأَخْبَارَ جُلَّاسُ قَصَّاصِ
روزی شریح قاضی با حضرت امیرمومنان در بازار کوفه می‌رفت تا این‌که به قصه‌گویی رسیدند که قصه می‌گفت، حضرت به عبارت «تقص و نحن قریب العهد» که نشان از بدعت چنین کاری می‌دادند رهایی وی از مجازات را منوط به درستکاری او دانست و از وی در مورد ناسخ و منسوخ و عام و خاص پرسید و چون پاسخ داد رهایش کرد.^[۸۶۳]
امام سجاد(ع) روزی در کنار کعبه و حجرالأسود حسن بصری را دید که برای مردم به قصه‌گویی می‌پرداخت، حضرت او را متوجه نمود و فرمود: «أَ تَرْضَى نَفْسُکَ لَلْمَوْتِ قَالَ لَا قَالَ فَعِلْمُکَ لِلْحِسَابِ قَالَ لَا قَالَ فَثَمَّ دَارُ الْعَمَلِ قَالَ لَا قَالَ فَلِلَّهِ فِی الْأَرْضِ مَعَاذٌ غَیْرُ هَذَا الْبَیْتِ قَالَ لَا قَالَ فَلِمَ تَشْغَلُ النَّاسَ عَنِ الطَّوَافِ ثُمَّ مَضَى قَالَ الْحَسَنُ مَا دَخَلَ مَسَامِعِی مِثْلُ هَذِهِ الْکَلِمَاتِ مِنْ أَحَدٍ قَطُّ أَ تَعْرِفُونَ هَذَا الرَّجُلَ قَالُوا هَذَا زَیْنُ الْعَابِدِینَ فَقَالَ الْحَسَنُ ذُرِّیَّهً بَعْضُهَا مِنْ بَعْضٍ‏»^[۸۶۴]
از ابی جعفر( ع) نقل است که مراد از « الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیاتِنا» قصاص هستند.^[۸۶۵]
امام صادق(ع) در مورد غاوون در « وَ الشُّعَراءُ یَتَّبِعُهُمُ الْغاوُونَ»^[۸۶۶] فرمودند آنها قصاص هستند.^[۸۶۷]
درجایی دیگر حضرت امام صادق (ع) این گفته قصاص را که وقتى شخصی یک‌بار حج بجا آورد و دیگر به حج نرود و به‌جای آن پولش را صدقه داده و صله‌رحم کند از حج برایش بهتر است، تکذیب نمودند.^[۸۶۸]
در جای دیگر امام صادق(ع) در حکم حضور قصاص در مسجد فرمودند که جد بزرگوارشان امیرمومنان (ع) آن‌ها را از مسجد بیرون می‌نمود^[۸۶۹] امام صادق در مجلسی که نامی از قصاص به میان آمد حضرت آن‌ها را لعن نموده و فرمودند « إِنَّهُمْ یُشَنِّعُونَ عَلَیْنَا.»^[۸۷۰] یعنی آنها مارا زشت جلوه می‌دهند؛ بنابراین در پرسشی مبنی بر حکم گوش دادن به آن‌ها، حضرت نهی فرمودند.^[۸۷۱]
درجایی دیگر عباد بن کثیر ادعای قصاص در مورد جایگاه مجالسشان و پاسخ حضرت امام صادق(ع) را این‌گونه نقل می کند: «قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ(ع) إِنِّی مَرَرْتُ بِقَاصٍ‏ یَقُصُ‏ وَ هُوَ یَقُولُ هَذَا الْمَجْلِسُ الَّذِی لَا یَشْقَى بِهِ جَلِیسٌ قَالَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع هَیْهَاتَ هَیْهَاتَ أَخْطَأَتْ‏ أَسْتَاهُهُمُ الْحُفْرَهَ إِنَّ لِلَّهِ مَلَائِکَهً سَیَّاحِینَ سِوَى الْکِرَامِ الْکَاتِبِینَ فَإِذَا مَرُّوا بِقَوْمٍ یَذْکُرُونَ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ قَالُوا قِفُوا فَقَدْ أَصَبْتُمْ حَاجَتَکُمْ فَیَجْلِسُونَ فَیَتَفَقَّهُونَ مَعَهُمْ فَإِذَا قَامُوا عَادُوا مَرْضَاهُمْ وَ شَهِدُوا جَنَائِزَهُمْ وَ تَعَاهَدُوا غَائِبَهُمْ فَذَلِکَ الْمَجْلِسُ الَّذِی لَا یَشْقَى بِهِ جَلِیسٌ».^[۸۷۲] یعنی: «عباد بن کثیر گوید: به امام صادق (ع) گفتم: من به یک قصه گو گذر کردم که قصه مى‏گفت: و او مى‏گفت که: این مجلسى است که هر که آن نشیند شقى نگردد، گوید: امام صادق (ع) فرمود: هیهات هیهات پر خطا رفتند، به راستى براى خدا فرشته‏هائى است گشتى جز کرام الکاتبین و چون به مردى رسند که ذکر محمد و آل محمد کنند، گویند: بایستید، به تحقیق که به حاجت خود رسیدید و بنشینند و با آنها فقه آموزند و چون برخیزند بیماران آنان را عیادت کنند و سر مرده آنها حاضر شوند و از غائبین آنها بازرسى و احوال پرسى کنند، این است آن مجلسى که هر که در آن نشیند شقى نگردد».
امام رضا(ع) نیز قصاص مخالفشان را سفیهانی نامیدند که مجادله با آن‌ها سودی ندارد.^[۸۷۳]
علمای شیعی نیز به تأسی از امام معصوم(ع) در ابواب مختلف^[۸۷۴] نشستن در مجلس قصاص را مجاز دانسته‌اند و حکم به بیرون نمودن آن‌ها از مساجد داده‌اند. شیخ حر عاملی پس از ذکر برخی از روایاتی در مورد قصاص می‌گوید: «أَقُولُ: وَ أَحَادِیثُ مَذَمَّهِ الْقُصَّاصِ کَثِیرَهٌ.»^[۸۷۵] علامه مجلسی نیز پس از ذکر برخی از سخنان دروغین قصاص می‌گوید: «ظاهر أکثر الأصحاب تحریم استماعها».^[۸۷۶]

تحلیل سیاست خلفا در مورد قصاص

سیاست خلفاء در مورد قصاص با تحلیل نقش ایجابی و سلبی حاکمیت روشن می‌شود.

نقش ایجابی حاکمیت

ابن جوزی نقش حاکمان را در ترویج علم و جهت‌دهی به آن بسیار مؤثر دانسته است. تا بدان جا که هرگاه متمایل به مطالب برهانی بودند و به حجت و استدلال توجه می‌نمودند، گروهی از مردم نیز به سمت علم کلام می‌رفتند و هرگاه مردم به سمت مناظره در فقه گرایش داشتند مردم نیز به سمت مسائل جدلی حرکت می‌نمودند. زمانی که امیران به سمت موعظه رغبت نمودند تعداد زیادی از مردم به موعظه متمایل شدند و [لیکن] زمانی که جمهور مردم به سبب قصاص تمایل پیدا کردند، قصاص فراوان شدند و فقها کم، افزایش قصاص درواقع فزونی کسانی بود که بهره‌ای از علم نداشتند و چنین شد که عالمان درباری پرورش یافتند.^[۸۷۷]
باوجود تبیینی واقع‌بینانه‌ای که ابن جوزی از نقش حاکمیت در ترویج قصه‌گویی و پدیده‌های مشابه آن ارائه می‌دهد لیکن اذعان نمی‌کند که چه کسی قصه‌گویی را پایه‌گذاری نمود و چه کسانی سبب ترویج آن شدند.

۳-۲-۲. ساختار SVC
یک SVC از دو قسمت تشکیل شده است:

• • راکتور تایریستور کنترل(TCR)^[7]

• • خازن تایریستور سوئیچ(TSC) ^[۸]

این جبران کننده به دلیل مزایایی نظیر سادگی در تحلیل و عملکرد و قیمت پایین تر نسبت به جبران کننده­ های کانورتری که نیاز به قطعات نیمه هادی از نوع قابل قطع با گیت دارند، تا کنون پرمصرف ترین ابزار FACTS می­باشد .
ساختار این جبران کننده در شکل زیر آمده است.
شکل (۴-۲). دو ساختار متعارف از SVC
شکل (۴-۲) دیاگرام تک خطی دو ساختار مختلف از SVC را نشان می­دهد. قبل از آن­که به بررسی تفصیلی هر یک بپردازیم چند وجه کلی را متذکر می­شویم. اول اینکه عموماً خازن­های ثابت به موازات سوسپتانس قابل کنترل قرار می­گیرند. خازن­های ثابت اغلب با راکتورهای کوچک برای فرکانس­های هارمونیک که ممکن است عدد صحیح یا غیر صحیح می باشند، همنوا می­گردند. این عمل همنوایی به منظور جذب هارمونیک­هایی که توسط سوسپتانس قابل کنترل ^[۹]SR)یا(TCR ایجاد می­ شود و یا اجتناب از رزونانس­های مزاحم، انجام می­گیرد. خازن­های ثابت موجب می­شوند که یا خروجی راکتیو جبران کننده به سمت رژیم پیش فاز (تولید توان راکتیو ) سوق داده شود. وجه کلی دیگر در جبران کننده­ های شکل (۲-۲)، به کار گرفتن ترانسفورماتور کاهنده است. ترانسفورماتور همیشه وجود ندارد لیکن وقتی که وجود دارد عملکرد و رفتار جبران کننده را به خصوص نسبت به هارمونیک، تلفات و اضافه ولتاژ به طور قابل ملاحظه­ای تحت تأثیر قرار می­دهد. خازن­های موازی ثابت در بعضی مواقع به طرف فشار قوی این ترانسفورماتور متصل می­شوند، اما عموماً در. باس جبران کننده با ولتاژ متوسط، به طور مشترک با عنصر کنترل شده قرار می­گیرند . گاهی جبران کننده به سیم پیچ سوم ترانسفورماتور موجود در شبکه متصل می­ شود . در جبران کننده­ های از نوع TCR اتصال دادن خازن­های موازی به طرف فشار قوی مستلزم ترانسفورماتور کاهنده بزرگتری است و این امر تأثیر نامطلوبی بر تلفات می­ گذارد . این مطلب در مورد جبران کننده نوع ترانسفورماتور تایریستور کنترل (TCT) که از TCR مشتق شده است نیز صادق است . بالاخره تشابه موجود در دو ساختار کاملاً مفهوم است. طرح پست و قرار گرفتن انواع جبران کننده­ها می ­تواند به طور متنوع تغییر نماید. به عنوان مثال، راکتور قابل اشباع از نظر ساختمان از نوع ترانسفورماتوراست در صورتی که کنترلر تایریستور در جبران کننده TSC و TCR از نظر فیزیکی از خازن­ها و راکتورهای­شان جدا هستند و اغلب در یک ساختمان ساده برای حفاظت در مقابل جو، نگهداری می­شوند. عنصر کنترل کننده راکتور تایریستور کنترل (TCR) ، کنترلر تایریستوری است که در آن یک زوج تایریستور هر یک در جهت خلاف هم قرار گرفته و در نیم سیکل متوالی فرکانس تغذیه هدایت می­ کنند. اگر تایریستورها دقیقا در لحظه پیک ولتاژ تغذیه، آتش شوند، تایریستورها به طور کامل هدایت کرده و جریان عبوری از راکتور مشابه وقتی است که کنترلر تایریستور اتصال کوتاه شده باشد. جریان اساسا راکتیو بوده و از ولتاژ تقریباً ۹۰ درجه عقب تر است. این جریان به واسطه تلفات راکتور که ممکن است (۲-۵/۰)% توان راکتیو باشد، دارای مولفه کوچک همفاز با ولتاژ می­باشد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اگر در آتش کردن تایریستورها به مقدار مساوی تأخیر ایجاد گردد یک مجموعه شکل موج­های جریان به دست می ­آید . در زاویه آتش ۹۰ درجه هدایت کامل صورت می­گیرد. کسری از هدایت با زاویه آتش بین ۹۰ درجه و ۱۸۰ درجه به دست می ­آید. اثر زاویه آتش، کاهش دادن مؤلفه هارمونیک جریان است و این امر معادل است با افزایش اندوکتانس راکتور که در نتیجه جریان و توان راکتیو آن کاهش می­یابد. تاکنون تا جایی که به مؤلفه جریان پایه مربوط می­ شود، راکتور کنترل شده با تایرستور یک سوسپتانس قابل کنترل بوده و بنا براین می ­تواند به عنوان جبران کننده استاتیک به کار برده شود.
جریان لحظه­ای i از رابطه زیر به دست می ­آید
(۴-۲)
که در آن V ولتاژ rms ، راکتانس راکتور در فرکانس پایه (بر حسب اهم)، و زاویه تأخیر آتش است. مبدا زمان طوری انتخاب شده است که با نقطه صفر مثبت شونده موج ولتاژ منطبق باشد. مؤلفه پایه به وسیله تحلیل فوریه طبق رابطه زیر به دست می ­آید
(۴-۳)
که در آن زاویه هدایت است و به وسیله رابطه زیر با مرتبط می­ شود.
(۴-۴)
معادله (۴-۳) را می­توان به صورت زیر نوشت :
(۳-۵)
که در آن سوسپتانس قابل تنظیم فرکانس پایه است و با زاویه هدایت طبق قانون زیر کنترل می­ شود،
(۴-۶)
حداکثر مقدار برابر است با که با یا ۱۸۰ درجه یعنی در هدایت کامل تایریستور به دست می آید. حداقل مقدار صفر است که با به دست می ­آید. این چنین کنترلی به کنترل فاز موسوم است. جبران کننده SVC مستلزم داشتن سیستم کنترلی است که لحظه آتش کردن تایریستور ( ودر نتیجه ) را معین و پالسهای آتش را به تایریستورها صادر نماید. در بعضی از طرح­ها، سیستم کنترل به سیگنالی که مستقیماً معرف سوسپتانس مطلوب B_L است، پاسخ می_­دهد. در موارد دیگر، سیستم کنترل طی الگوریتمی پارامترهای مختلف سیستم جبران شده (مثلاً ولتاژ) را پردازش نموده و پالسهای آتش را مستقیما -. بدون به کار گرفتن یک سیگنال B_L تولید می­ کند. در هر یک از این دو حالت، یک مشخصه ولتاژ – جریان مطابق شکل (۴-۳) به دست می_­آید.
شکل (۴-۳). مشخصه ولتاژ- جریان SVC
۴-۲-۲-۱. مدل دینامیکی SVC
در بلوک دیاگرام شکل (۴-۴ )بلوک دیاگرام SVC که بر اساس کنترل ولتاژ باس کار و عمل می کند، نمایش داده شد [۱۳،۲۰]. در صورتی که فرض کنیم عملیات فرکانس (نوسان) اساسی در حالت تعادل باشد، می توان مدل سوسپتانس مناسبی را با فرض ولتاژهای سینوسی ساخت.
شکل (۴-۴). بلوک دیاگرام SVC
شکل (۴-۵). مدل سوسپتانس متغیر SVC
۳-۲-۳. ساختار ^[۱۰]STATCOM
عملکرد STATCOM بسیار مشابه کندانسور سنکرون می­باشد [۱۲]. همانطور که در کندانسور سنکرون با کنترل دامنه ولتاژ آن توسط تحریک dc رتور می­توان توان راکتیو تزریقی را کنترل کرد در STATCOM نیز توسط مدولاسیون عرض پالس می توان دامنه ولتاژ و در نتیجه توان راکتیو تزریقی را کنترل کرد . مشخصه ولتاژ – جریان STATCOM در شکل (۴-۶)آمده است. در شکل( ۴-۷) بلوک دیاگرام STATCOM نشان داده شده است. در شکل (۴-۸) مدل دینامیکیSTATCOM آمده است. در این شکل از مدل منبع سنکرون استفاده شده است و در آن ولتاژ تولیدی بر حسب پارامترهای PWM حساب شده است.
شکل (۳-۶). مشخصه ولت آمپر STATCOM
هنگامی که STATCOM برای تولید توان راکتیو به کار می­رود، کانورتر می ­تواند خازن را تا سطح ولتاژ لازم شارژ نگهدارد. این عمل با ایجاد تأخیر فاز کوچک در ولتاژهای خروجی کانورتر نسبت به ولتاژهای سیستم تحقق می­یابد. در این حالت کانورتر توان حقیقی کمی از سیستم ac دریافت می­ کند تا اینکه تلفات داخلی­اش را تأمین و ولتاژ خازن را در سطح مطلوبی نگاه دارد. مکانیزم کنترلی مشابه­ای را می_­توان جهت افزایش یا کاهش ولتاژ خازن و در نتیجه دامنه ولتاژ خروجی کانورتر به منظور کنترل تولید یا جذب توان راکتیو به کار برد. خازن dc همچنین وظیفه برقراری تعادل انرژی بین ورودی و خروجی در حین تغییرات دینامیکی خروجی VAR را به عهده دارد.
شکل (۴-۷). بلوک دیاگرام STATCOM
شکل (۴-۸). مدل دینامیکی STATCO
فصل پنجم
روش های بهبود
پایداری
۵-۱ مقدمه:
با توجه به سیستم مورد مطالعه این پروژه که از شکل(۵-۱) مشخص می باشد، در یک نیروگاه توربین انبساطی ، ژنراتور ، توربین و گیربکس روی یک محور قرار دارند و پس از اینکه دور توربین نزدیک به سرعت سنکرون رسید، بریکر پایانه ژنراتور وصل خواهد شد . همانطور که در فصول قبلی بیان گردید ژنراتور مورد استفاده در نیروگاه توربین انبساطی از نوع القایی (آسنکرون) می باشد. یکی از مشکلات اصلی ژنراتور القایی مصرف توان راکتیو بالا در حالت پایدار و همچنین جذب توان راکتیو خیلی زیاد (حدود ده الی پانزده پریونیت) از شبکه در لحظه راه اندازی و حالت های ناپایدار دینامیکی همچون اتصال کوتاه و قطع لحظه ای گاز ورودی به توربین می باشد. که این مسئله باعث کاهش ولتاژ شدید شبکه می شود و این کاهش ولتاژ نیز باید از طریق شبکه جبران گردد. تحمیل این افت ولتاژ بر روی شبکه باعث مشکلاتی از قبیل نا متعادل شدن پروفیل ولتاژ و ضربه به وحدهای تولیدی مجاور می گردد.
شکل(۵-۱) شماتیک کلی از طرح نیروگاه توربین انبساطی مورد مطالعه
۵-۲ مقدار توان راکتیو مصرفی ژنراتور آسنکرون:
باتوجه به مدار معادل بالا مقدار توان راکتیوی را که ژنراتور از شبکه اخذ می­نماید، می­توان با بهره گرفتن از رابطه زیر بدست آورد.
(۵-۱)
چنانچه از معادله فوق مشاهده می­­گردد با افزایش سرعت رتور و در نتیجه توان مکانیکی، توان راکتیو نیز افزایش می­یابد و کمترین توان راکتیوی را که ماشین آسنکرون جذب می نماید در سرعت سنکرون است شکل (۵-۲) نکته قابل توجه در این حالت این است که میزان توان راکتیوی که ماشین آسنکرون در حالت ژنراتوری از شبکه اخذ می­نماید به ازای لغزش مشخص از حالت موتوری بیشتر بوده و با افزایش توان اکتیو تولیدی آن، میزان توان راکتیوی که ماشین از شبکه اخذ می­نماید افزایش می­یابد.
شکل (۵-۲). منحنی مقدار توان راکتیو مصرفی بر حسب سرعت
به منظور کاستن دامنه جریان راه اندازی ابتدا سرعت رتور را تا حوالی سرعت سنکرون رسانده و پس از آن ترمینال­های استاتور را به شبکه وصل می­نماید. قابل توجه است که گاهی میزان توان راکتیوی که ژنراتورهای آسنکرون از شبکه جذب می­ کنند از میزان قدرت اکتیو تولیدی بیشتر است. که این مشخصه نامطلوب، یک تحمیل غیر ضروری به شبکه و واحدهای سنکرون متصل به شبکه وارد آورده و در نتیجه سیستم را ممکن است از لحاظ شرایط تنظیم ولتاژ ضعیف نماید؛ برای حذف این پدیده می­توان مقدار توان راکتیو مورد نیاز هر ژنراتور آسنکرون را به طور محلی جبران نمود. تعدادی از روش­های کلاسیک که تاکنون برای این منظور عبارتند از:
الف) استفاده از جبران کننده­ های سنکرون
ب) استفاده از خارن­های ثابت
ج) خازن­های ثابت با اندوکتورهای موازی قابل قطع و وصل
د) استفاده از خازن­های قابل قطع و وصل
همانطور که بیان شد روش های مختلفی برای جبران توان راکتیو ژنراتور القایی وجود دارد که یکی از پرکاربرد ترین روش ها ، استفاده از خازن موازی می باشد. شایان ذکر است که تا کنون اکثر پروژه های توربین انبساطی که به بهره برداری رسیده اند ، ژنراتور القایی مربوطه ، به صورت مستقیم به شبکه یا شین بینهایت وصل شده اند ، و توان راکتیو مورد نیاز خود را از شبکه دریافت می نماید.
روش بالا که کم هزینه ترین روش می باشد باعث ولی مشکلات زیادی میگردد که در ذیل به سه مورد اصلی از آنها اشاره میشود:
کاهش ولتاژ شبکه در نزدیک نیروگاه توربین انبساطی.
ضربه به ترانسفور ماتور های خروجی ژنراتور زیرا توان راکتیو مورد نیاز که از شبکه دریافت میگردد باید از ترانسفورماتور عبور نماید که معمولا بیشتر از ظرفیت نامی ترانس می باشد.
تحمیل توان راکتیو مورد نیاز ژنراتور توربین انبساطی به روی منابع تولید نزدیک ژنراتور.
۵-۳ بررسی روش های مختلف جبران توان راکتیو ژنراتور توربین انبساطی
در این پروژه سعی شده بهبود پایداری دینامیکی ژنراتور توربین انبساطی در حضور ادوات فاکت (SVC ، STATCOM) مورد بررسی قرار گیرد. همانطور که در فصل چهارم بیان شد ، ادوات فاکت به منظور جبران سازی توان راکتیو در سیستم های قدرت به کار می روند. طبق آنچه که در فصل چهارم گفته شد حضور ادوات فاکت در سیستم قدرت و همچنین سیستم مورد مطالعه ئ این پروژه کمک زیادی در بهبود پروفیل ولتاژ و جبران توان راکتیو در زمان مناسب می نماید. ما نیز در این پروژه تاثیر حضور اداوت فاکت را بر روی حالت های گذرای ژنراتور ، توربین و همچنین حالت پایدار آن بررسی می نماییم.
۵-۴ حالت های مختلف مورد مطالعه:

توسعه گردشگری در مناطق روستایی موجب افزایش قیمت کالاهها و خدمات، افزایش کاذب قیمت املاک و افزایش هزینه‌های زندگی می شود از دیگر تاثیرات منفی آن می توان ب فصلی بودن مشاغل ان، سودرسانی توسعه گردشگری به صاحبان زمین و سرمایه، دستیابی افراد غیر محلی به مشاغل دارای درآمد بالا و انصراف افراد محلی از انجام فعالیت‌های کشاورزی اشاره کرد.
ازدحام ترافیک، آلودگی، تغییر شکل چشم اندازهای طبیعی و مصرف بی رویه منابع از جمله آثار منفی ناشی از توسعه گردشگری محسوب می شوند.
گردشگری در برخی از مناطق شهری و روستایی مستقیما باعث تغییر کاربری اراضی می شود در مناطق دیگر با افزایش قیمت زمین بر فعالیت‌های کشاورزی تاثیر می گذارد و باعث بی رغبتی کشاورزان به فعالیتهای کشاورزی شده که در نهایت به تغییر کاربری اراضی کشاورزان منجر می شود.
از لحاظ زیست محیطی با توجه به ارتباط مستقیم گردشگران روستایی با محیط طبیعی، در صورت عدم مدیریت این فرایند، در بسیاری از موارد گردشگری می تواند به تخریب محیط زیست منجر شود بنابراین گردشگری روستایی موجب برانگیخته شدن حساسیتهای محیطی شده و برای پایداری گردشگری روستایی، حفظ محیط زیست و ارتقای آن از جمله اولین ضرورتها به حساب می آید. حتی از نظر وضیعت فیزیکی روستاها، حفظ بافتهای باارزش روستایی، مسکن سنتی و متناسب با اقلیم منطقه و شیوه‌های مختلف سکونت گزینی در گردشگری مورد تاکید است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

نمودار ۲- ۱: مدل تاثیرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی گردشگری
۲-۲-۲-۲ اثرات اقتصادی گردشگری
جذابیت‌های پیامدهای اقتصادی توسعه جهانگردی به گونه ای است که پیش از هر چیز دیگری جلوه گری می کند. به همین دلیل مطالعات اولیه در مورد تأثیرات جهانگردی در دهه ١٩۶٠، بیشتر بر آثار مثبت اقتصادی آن متمرکز بوده است اما در دهه ١٩٧٠، پیامدهای اقتصادی جهانگردی با دید تازه تری توسط پژوهشگران بررسی و تحلیل شد. در این دوره بیشتر رویکردهای منفی توسعه جهانگردی حاکم گردید. در دهه‌ های ١٩٨٠ و ١٩٩٠، بر اساس انتقادات صاحب نظرانی مانند چین تأثیرات مثبت و منفی، به طور متوازن و همزمان مورد توجه و بررسی قرار گرفت (Crompton , 1998:130). اشتغال زایی، ایجاد درآمد برای مردم بومی، کاهش فقر، افزایش سرمایه گذاری و توسعه زیربناهای اقتصادی، از جمله مهمترین اثرات اقتصادی توسعه جهانگردی به شمار می رود که در بسیاری از منابع از آن یاد شده است. برخی مطالعات راجع به نگرش مردم محلی، حاکی از وجود پاره ای مشکلات در مورد آثار اقتصادی توسعه جهانگردی است. به عنوان مثال، بررسی دیدگاه ساکنین یک مقصد گردشگری در ترکیه نشان دهنده نگرانی و اعتراض، آنها نسبت به اشتغال زایی و درآمدزایی برای مردم محلی است. به نظر آنها، نیروی کار مورد نیاز فعالیت‌های گردشگری، از مناطق دیگر تأمین شده است و درآمدهای تولید شده فصلی بودن از منطقه آنها، خارج و در جایی دیگر مصرف می شود (Goeldner , 2009:668). اغلب مشاغل گردشگری، عدم بنیه مالی کافی برای سرمایه گذاری در زمینه گردشگری توسط جامعه بومی و قدرت گرفتن سرمایه گذاران غیربومی، عدم به کارگیری جامعه محلی در مشاغل کلیدی و پست‌های بالای سازمانی در شغلهای گردشگری، عدم مشارکت آنها در سیاست گذاری‌های مربوط به توسعه توریسم و غیره از اثرات منفی اقتصادی جهانگردی محسوب می شود (کاظمی، ۱۳۸۰:۸-۶).
۲-۲-۲-۳ اثرات فرهنگی و اجتماعی گردشگری
متداول ترین مسیر برای طرح اثرات گردشگری تقسیم بندی آن به آثار مثبت و آثار منفی است. پیش از آن باید به این نکته توجه داشت که تأثیرپذیری جامعه میزبان به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله این عوامل می توان به تعداد گردشگران، مدت زمان حضور آنها در منطقه، نوع گردشگران، هدف آنها از سفر، نوع مقصد و نوع جاذبه اشاره نمود. توانمندی‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه میزبان و یکپارچگی فرهنگی آنها نیز از عواملی است که در کاهش اثرات منفی گردشگری نقش به سزایی دارد.مردم محلی با نگرش، آداب و رسوم و ویژگی‌های فرهنگی – اجتماعی گردشگران از مناطق مختلف آشنا می شوند که این به خودی خود ارزش محسوب می شود. به همین دلیل است که از گردشگری به عنوان ابزار صلح جهانی و گفتگوی تمدنها سخن به میان می آید. این مسئله در جوامع بسته و در بلند مدت می تواند به باز شدن فضای اجتماعی و فرهنگی و تعامل پذیری بیشتر آنها بیانجامد. این موضوع در بعد ناخوشاید خود می تواند معنایی از تهاجم فرهنگی محسوب شود، اما شکل مدیریت شده آن همراه با انتخاب بازار هدف گردشگری از سوی مدیریت مقاصد، مفهوم توسعه فرهنگی را به دنبال دارد. منتقدین توسعه گردشگری بر این باورند که گردشگری به گسترش پدیده‌های نابهنجار اجتماعی مانند فحشا، ترویج استعمال مواد مخدر، قماربازی و غیره منجر می شود. بسیاری از کشورها از جمله ترکیه، تایلند، مالدیو، سریلانکا، کوبا و… به سرزمین‌های جذابی برای گردشگران به ویژه اروپایی و غربی تبدیل شده اند که تنها برای تفریح و لذت بردن و استفاده از آفتابی که در کشورهای خود از آن محرومند، به این مقاصد سفر می کنند. مسلماً جذب این نوع مخاطبان، افزایش میزان تأثیرات اجتماعی و فرهنگی منفی را به دنبال دارد (رنجبران و زاهدی، ۱۲۷-۱۳۸۵:۱۲۳). از مشکلات اساسی در سنجش اثرات فرهنگی- اجتماعی گردشگری، دشواری تمایز قائل شدن میان آنها و سایر اثرات است که به دشورای ارزیابی آنها می انجامد. این امر تا حدی تبین کننده آن است که چرا اثرات فرهنگی- اجتماعی در گذشته نسبت به اثرات اقتصادی کمتر اهمیت داشته است. بیشتر مطالبی که در مورد اثرات فرهنگی- اجتماعی گردشگری به رشته تحریر در آمده است، بر پایه تحقیقاتی استوار بوده که نیازمند کسانی بوده است که واقعاً مبتلای این اثرات بوده اند تا بتوانند به ارزیابی این اثرات بر خود یا دیگران بپردازند. این شکل از تحقیقات در مقایسه با رویکردهای کمّی تر مورد استفاده در سنجش و ارزیابی اثرات اقتصادی مانند ضریب تکاثری، بیشتر گرایش به کیفی و ذهنی بودن دارند (ترابیان، ۱۳۸۷:۲۹). افزایش و یا کاهش تأثیرات منفی گردشگری تا حد زیادی به سیاست‌های کلان و دورنمای برنامه ریزان سفر در کشورهای مقصد و اهداف آنها از توسعه توریسم بستگی دارد. با توجه به ملاحظات اجتماعی، فرهنگی و مذهبی کشور ایران، گردشگران بین المللی که ایران را به عنوان مقصد انتخاب می کنند، با این ملاحظات به خوبی آشنا هستند و در بسیاری از موارد، آنها را رعایت می کنند. نظرسنجی‌های مختلف از سوی راهنمایان تور، صاحبان اقامتگاه‌های توریستی، جامعه میزبان و سایر افراد و گروه‌هایی که با توریست‌های خارجی که به ایران می آیند در ارتباط هستند، این عقیده را تأیید می کند. آن چه در ایران در حال حاضر تحت عنوان تأثیرات اجتماعی گردشگری جای نگرانی دارد، تأثیرات منفی گردشگران داخلی بر طبیعت و فرهنگ جامعه میزبان است که می بایست به طور جدی در اولویت‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قرار گیرد.
۲-۲-۲-۴ اثرات سیاسی گردشگری
گردشگری با ایجاد شغل و درآمد باعث کاهش احتمال آشوب‌های سیاسی در کشورها می شود. هچنین هر چه کشوری از ثبات و امنیت سیاسی و صلح و آرامش بیشتری برخوردار باشد، بیشتر قادر خواهد بود تا توریسم خود را توسعه بخشد. برقراری ارتباط بین ملیت‌های مختلف، به درک و تفاهم بیشتری درباره نظام‌های اعتقادی و ارزشی، نحوه زندگی و الگوهای رفتاری مردم مختلف در سطح جهان منتهی می شود. بسیاری از صاحبنظران معتقدند که این ارتباطات و آمد و شدها می تواند در کاهش تشنجات سیاسی نیز مؤثر باشد و راهی برای صلح و دوستی و احترام متقابل بین جوامع به وجود آورد. در کشور‌های غربی، در موارد زیادی از توریسم برای تحقق اهداف سیاسی استفاده شده است (رنجبران و زاهدی، ۱۳۷۹:۴۴).
۲-۲-۲-۵ اثرات زیست محیطی گردشگری
طبیعت و جذابیت‌های مناطق طبیعی، همواره مورد توجه گردشگران بوده است. از پیامدهای مثبت توسعه جهانگردی می توان به افزایش گرایش‌های زیبایی شناختی و بهره مندی معنوی از شگفتی‌های طبیعت اشاره نمود. همچنین اختصاص بخشی از درآمد توریسم برای حفاظت مناطق طبیعی، از محاسن توسعه توریسم محسوب می شود. متأسفانه توسعه بی رویه و بی برنامه ی توریسم در بعضی نقاط جهان، خسارت‌های جبران ناپذیری به این جاذبه‌های طبیعی وارد آورده است. شواهد نشان می دهد که در چند دهه اخیر، منافع اقتصادی توریسم با خسارت‌های فراوان و گاهی برگشت ناپذیر محیط زیست همراه بوده است. برای افزایش درآمدهای اقتصادی مجتمع‌های توریستی و تفرجگاه‌هایی ساخته شده است که اثرات نامطلوبی بر خاک، آب، گیاهان و جانوران داشته است (Gunn & Var , 2002:77). کاهش اثرات منفی توریسم و گام برداشتن در راه توریسم پایدار، امروزه از مباحث بسیار مهمی است که مقاصد گردشگری جهان آن را در اولویت برنامه‌های خود قرار داده اند. حتی در بسیاری از کشورهای توریست پذیر با کنترل ورود گردشگر و برنامه ریزی بر اساس ظرفیت تحمل جاذبه‌های گردشگری، سعی دارند تا اثرات منفی زیست محیطی را به کمترین مقدار خود کاهش دهند.
۲-۲-۳ گردشگری روستایی
از آن جا که گردشگری روستایی می تواند به مثابه فعالیت فراگیر جهانی، و دیگری به عنوان تاکید بر توسعه سیاست‌های منطقه ای و محلی شناخته شود، بر این اساس تعریفی عام و حاصل از اجماع حوزه اندیشیدگی از گردشگری روستایی وجود ندارد. کنفرانس جهانی گردشگری روستایی گردشگری، (Rural Tourism Conference ,2006) گردشگری روستایی را شامل انواع گردشگری با برخورداری از تسهیلات و خدمات رفاهی در نواحی روستایی می داند که امکان بهره مندی از منابع طبیعی و جاذبه‌های طبیعت را همراه با شرکت در زندگی روستایی (کار در مزرعه و کشاورزی) فراهم می آورد.
گردشگری روستایی کلیه فعالیت‌ها و خدماتی است که توسط مردم، کشاورزان و دولتها برای تفریح و استراحت گردشگران و همچنین جذب گردشگران به نواحی روستایی ارائه می شود و می تواند شامل گردشگری کشاورزی، اُپرمن گردشگری، گردشگری مزرعه، گردشگری طبیعی و گردشگری فرهنگی و مانند آن باشد و روستا را در ارتباط تنگاتنگ با گردشگری مزرعه و نهادینه کردن ارزش کشاورزی در جامعه روستایی می داند که البته مناطق تحت حفاظت مانند پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده را شامل نمی شود (Oppermann , 1996:38).
۲-۲-۳-۱ قلمرو گردشگری روستایی
بازدیدکنندگان از حومه شهر در فعالیت‌های متعدد و متفاوتی شرکت می کنند. تعدادی از این فعالیت‌ها مانند پیاده روی یا ارابه سواری در روزهای تعطیل است، که شکل‌های آشکاری از گردشگری است. این درحالی است که اشتغالات دیگر معمولاً تفریح یا ورزش فرض می شوند. برای مثال، سرگرمی‌هایی چون کوهنوردی، بازدید از غارها، تماشای مسابقات ورزشی در حومه شهر، یا حتی رفتن به یک مکان عمومی یا رستوران، ممکن است جزو تفریح یا ورزش محسوب شود. در همان حال، هر گونه گردشگری که در نواحی روستایی جریان داشته باشد، گردشگری روستایی نیست؛ بعضی از فعالیت‌های گردشگری مانند ایجاد پارک‌ها یا شهرهای بازی با گردشگری روستایی رابطه اندکی دارند یا اینکه با محیط روستایی تفاوتی آشکار دارند. بنابراین، می توان گفت که قلمرو گردشگری روستایی، یا دامنه فعالیت‌ها یا شکل‌های جهانگردی که می تواند شامل گردشگری روستایی باشد، تا اندازه ای محدود است. دامنه آن با عواملی از قبیل مدت اقامت، مدت سفر، نوع فعالیت، نوع و اندازه تسهیلات یا جاذبه‌های مکانی و برداشت فرد از جهانگردی و روستا، محدود می شود. با وجود این، اگر تعریف گردشگری به طور کلی در مورد مقوله خاصی چون حومه شهر به کار برده شود، قلمرو گردشگری روستایی بسیار گسترده تر می شود.
۲-۲-۳-۲ انواع گردشگری روستایی
از آن جا که نواحی روستایی را دارای توانمندی بالقوه و قابلیت‌های طبیعی برای توسعه گردشگری می دانند، می توان انواع گوناگونی از گردشگری روستایی را بر شمرد که با توجه به اهداف گردشگری و بر اساس شرایط فرهنگی، اقلیمی و اقتصادی نواحی روستایی شکل می گیرد که در شکل ۱-۲ به تفکیک نشان داده شده است.
نمودار ۲- ۲: گونه شناسی گردشگری روستایی (نگارنده)
در حال حاضر الگوهای مختلفی از گردشگری در نواحی روستایی کشور وجود دارد که مهمترین آنها گردشگری خانه‌های دوم، گردشگری مذهبی ، اکوتوریسم و گردشگری مبتنی بر طبیعت و گردشگری تاریخی و فرهنگی است ( رضوانی، ۱۳۸۷ : ۳۰۶ ) برخورداری روستاهای ایران از جاذبه‌های طبیعی، منابع و پتانسیل‌های اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی التزامی در توسعه توریسم روستایی به شمار می رود ( شهیدی، ۱۳۸۸ : ۹۹).
گردشگری روستایی یک فعالیت چند جانبه است و در بسیاری از کشورهای جهان از تشویق‌های بنیادی برخوردار بوده و حتی در بسیاری از موارد توسط بخش خصوصی و عمومی از لحاظ مالی حمایت می شود. گردشگری روستایی برای توسعه اقتصادی بسیار مهم است، زیرا آن نقش مهمی را در توسعه روستایی بازی می کند و به همین خاطر برنامه ریزان و کارشناسان بر آن تمرکز کرده اند. پتانسیل گردشگری در هر روستا بیش از هر چیزی به سرمایه‌های جغرافیایی، کیفیت مناظر طبیعی و آثار تاریخی و فرهنگی بستگی دارد(مهدوی،۱۳۸۷ : ۱۴۰). توسعه گردشگری روستایی به عنوان یک راه حل بسیاری از مشکلات مناطق روستایی شناخته شده است و در زمینه‌های مختلفی همچون رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال در زمینه‌های مرتبط گردشگری، تجارت، صنایع دستی، ایجاد یک بازار جدید برای تولیدات کشاورزی، توسعه اجتماعی – فرهنگی ( افزایش جمعیت ساکن در مناطق روستایی، تقویت بهبود خدمات عمومی ) و نهایتا حفاظت و بهبود محیط طبیعی و زیرساختهای موجود می تواند مفید و موثر واقع شود. هرچند که در زمینه کاربری اراضی با تغییراتی در فرم و توزیع همراه بوده است. گردشگری روستایی بخشی از بازار گردشگری و منبعی برای اشتغال و درآمد بوده است و می توان آن را ابزار مهمی برای توسعه اقتصادی – اجتماعی و اکولوژیکی جوامع روستایی قلمداد کرد (رکن الدین افتخاری،۱۳۸۱ : ۲۶). نباید از نظر دور داشت که موفقیت گردشگری روستایی مرهون محیط زیست سالم و جالب توجه روستاهاست (تقدیسی زنجانی،۱۳۸۶ : ۱۸۶).
در رهیافتهای توسعه روستایی که اغلب با عنوان توسعه روستایی یکپارچه مطرح شده اند، بر افزایش درآمد روستائیان، کاهش فقر و نابرابری و افزایش ارزش افزوده اقتصادی در بخش‌های اقتصادی در بخش روستایی تاکید می شود (افروخته و همکاران،۱۳۸۸ : ۵). به طور کلی باید گفت که در مورد توسعه گردشگری روستایی دیدگاه های مختلفی وجود دارد که در جدول شماره ۲-۱ به مهمترین آنها اشاره شده است :
جدول ۲- ۱: هدفها و آثار نظریات و دیدگاه های مربوط به توسعه گردشگری روستایی: منبع محاسبات محقق

نوع نگرش به توسعه گردشگری روستایی
هدفها
آثار و پیامدها

گردشگری روستایی به­عنوانی راهبردی برای توسعه روستایی

– حل توسعه نیافتگی روستایی
– کاهش مهاجرت
– راه جل نهایی توسعه روستایی
– کاهش آثار منفی و بهره برداری از آثار مثبت
– کمک به توسعه سایر
بخش­های اقتصادی روستایی

– ثبات جمعیت
– حل معضل بیکاری
– افزایش ضریب تکاثر درآمد
– بهره برداری از منابع فاقد ارزش اسنادی

گردشگری روستایی به عنوان سیاست بازساخت

– توزیع عادلانه درآمد
– تقاضا برای بهبود کیفیت زندگی
– متنوع سازی فعالیت‌های اقتصادی روستا
– افزایش تقاضا برای محصولات محلی

جدول ۴-۲۰) انجام آزمون F لیمر فرضیه ی چهارم (انتخاب بین Panel Data یا Pooling Data)

فرضیه

نوع آزمون

آماره ی آزمون

مقدار آماره

احتمال
(P-Value)

روش پذیرفته شده

فرضیه ی چهارم

لیمر

f

۳٫۱۹۵۱۰۷

۰٫۰۰۰۰

Panel Data

همانطور که در جدول ۴-۲۰ ملاحظه می شود ، با توجه به مقدار آماری آزمون لیمر و همچنین سطح معنی داری این آزمون (P-Value) ، روش داده های تابلویی مورد تأیید قرار می گیرد. بنابراین با توجه به این روش ، آزمون هاسمن را برای فرضیه ی چهارم انجام می دهیم . جدول ۴-۲۱ آزمون هاسمن را برای فرضیه ی سوم نشان می دهد :

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جدول ۴-۲۱) انجام آزمون هاسمن فرضیه ی چهارم (انتخاب بین اثرات ثابت یا اثرات تصادفی)

فرضیه

نوع آزمون

آماره ی آزمون

مقدار آماره

احتمال
(P-Value)

روش پذیرفته شده

فرضیه ی چهارم

هاسمن

کای مربع یاخی-دو()

۱۸٫۴۶۱۹۸۵

۰٫۰۰۰۰

اثرات ثابت

در این فرضیه نیز همانند فرضیه های اول و دوم وسوم ، و با توجه به مقدار آماری آزمون هاسمن و همچنین سطح معنی داری این آزمون (P-Value) که کمتر از ۰٫۰۵ است ، روش اثرات ثابت مورد تأیید قرار می گیرد. در قسمت بعدی به تخمین مدل و تفسیر فرضیه ی چهارم با بهره گرفتن از روش داده های تابلویی و روش اثرات ثابت می پردازیم .
۴-۵-۴-۱) تخمین مدل و تفسیر نتیجه ی فرضیه ی چهارم
همانطور که در فصل سوم نیز بیان شد ، فرضیه ی چهارم تحقیق را با بهره گرفتن از مدل پنجم برآورد خواهیم کرد :

در این مدل نیز همانند سه فرضیه ی پیشین ، معنی دار بودن کل مدل ، معنی دار بودن متغیر فرضیه و استقلال خطای مدل را بررسی خواهیم کرد . همانند فرضیات قبل برای اطمینان از رفع هرگونه ناهمسانی واریانس، اثرات ثابت با بهره گرفتن از روش حداقل مربعات تعمیم یافته (GLS) برآورد شده است .
جدول ۴-۲۲ نتایج آزمونها ی مربوط به فرضیه ی چهارم را نشان می دهد .از آنجا که مقدار آماره- ی فیشر(F) 0.0000 است (کمتر از ۰٫۰۵) در نتیجه می توان معنا داری کل مدل را تأیید کرد .همچنین ضریب آزمون دوربین – واتسون گویای این مطلب است که خطای این مدل دارای استقلال می باشند . همانطور که در فصل سوم توضیحاتی در مورد این فرضیه داده شد چنانچه β_۲ کوچکتر از صفر باشد (منفی باشد) نشانه ای از چسبندگی هزینه ی حسابرسی است .در اینجا علاوه بر اینکه ضریب β_۲ برای آین آزمون مهم است ، معنا داری آماره ی t نیز برای تصمیم گیری جهت پذیرش یا رد فرضیه حائز اهمیت خواهد بود .
جدول ۴-۲۲) نتیجه ی آزمون فرضیه ی چهارم