رفیعی و همکاران مطالعه­ ای را با هدف کاوش و توصیف وضعیت­های تأثیرگذار بر کیفیت مراقبت­های پرستاری در مراکز سوختگی تهران، ۱۳۸۶ انجام دادند. رویکرد مطالعه کیفی و با روش گراندد تئوری صورت گرفت. یافته ­های مطالعه بیانگر آن بود که دو طبقه از عوامل ساختاری شامل وضعیت­های درون سازمانی و برون سازمانی بر کیفیت مراقبت­ها تأثیرگذار بوده ­اند. وضعیت­های درون سازمانی شامل وضعیت­های مربوط به مدیران، کارکنان، مشکلات مالی، سنگینی بار­کاری، اعضای تیم، امکانات و تجهیزات، شرایط و عوامل محیطی و بیماران بود. وضعیت­های برون سازمانی به صورت خودگردانی بیمارستان­ها، عدم وجود سازمان­ های حمایت کننده از بیماران و سنگینی هزینه­ ­درمان_، بالا بودن هزینه­ زندگی و کم بودن حقوق کارکنان دولت، عدم وجود مجوز استخدام، بی­توجهی مدیران ارشد و بازرسین فرایند­ها و توجه بیش از حد آنان به موارد نوشتاری، قوانین دست و پاگیر مربوط به تخلفات اداری، پزشک­سالاری و بازتاب منفی حرفه پرستاری در جامعه پدیدار گردید. محققین نتیجه گرفتند، تعامل وضعیت­های درون سازمانی و برون سازمانی منجر به تنیدگی جسمی و روحی کارکنان پرستاری، کاهش ‌انگیزه و نارضایتی و در نتیجه کاهش کیفیت مراقبت­ها می­ شود(۳۹). این مطالعه اطلاعات جامعی در خصوص زمینه مراقبت بالینی بیماران سوختگی در ایران فراهم نموده است.

مقصودی و همکاران در سال ۲۰۰۵ نیز مطالعه­ ای با عنوان «اتیولوژی و پیامد سوختگی در تبریز» انجام دادند. رویکرد پژوهش کمی و روش بررسی گذشته­نگر بود. ۲۹۶۳ بیمار از مرکز سوختگی آذربایجان شرقی انتخاب و از نظر سن، جنسیت، اندازه زخم، وجود و عدم وجود آسیب استنشاقی، علت حادثه مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج مطالعه­ آن ها نشان داد میزان بروز بستری و مرگ به ترتیب ۵/۳۰ و ۵/۶ درصد در هر۰۰۰/۱۰۰ نفر در سال بود. میانگین سن ۲۲ سال و نسبت مرد به زن ۲/۱ بود. در کل ۵۵۵ مرگ (۷/۱۸ درصد) روی داده بود. ‌بیشترین بروز سوختگی در گروه ­های سنی۹-۱ سال(۲/۲۹ درصد) بود. ۸/۷۹ درصد از آسیب­ها مربوط به سوختگی ­های کمتر از ۴۰ درصد از سطح بدن بود. شایعترین علت آسیب سوختگی در بزرگسالان چراغ نفتی و در کودکان آب جوش بود. میانگین زمان بستری ۱۳ روز بود. میانگین سطح آسیب سوختگی با افزایش مرگ و میر در زنان بالاتر از مردان بود(p≤ ۰٫۰۰۱). آسیب استنشاقی قویاً با سوختگی­های بزرگ مرتبط بود و با همه تلفات سوختگی­های ناشی از شعله آتش همراه بود. پژوهشگران نتیجه گرفتند که عوامل اجتماعی عامل اصلی میزان بالای غیرقابل­قبول آسیب­های سوختگی در ایران هستند. آن ها پیشنهاد نمودند، از آنجا که بیشتر آسیب­های سوختگی مرتبط با حوادث خانگی بود ‌بنابرین‏ قابل پیشگیری بوده و برنامه ­های آموزشی می ­تواند بروز این آسیب­­ها را کاهش دهد(۴۰). این مطالعه نیز اطلاعات اپیدمیولوژیکی خوبی را در خصوص زمینه مورد مطالعه فراهم ‌می‌آورد.

پراستر^[۷] نیز در یک مطالعه­ مروری، بازتوانی را یک بخش اساسی درمان بیماران سوختگی معرفی کرد. وی بیان کرد بازتوانی آن چیزی نیست که تنها به دنبال التیام زخم­ها و گرفت­های پوستی یا ترخیص از بیمارستان صورت گیرد، بلکه فرآیندی است که از همان روز اول بستری آغاز شده و ممکن است تا ماه­ها یا حتی سال­ها پس از رویداد اولیه ادامه یابد. بازتوانی فرایندی نیست که از طریق یک یا دو نفر کامل شود بلکه لازم است یک تیم با بیمار و خانواده همکاری داشته باشند. برای بیماران سوختگی که مشکلات متعددی را تجربه ‌می‌کنند واژه­ «بازتوانی سوختگی» آمیخته­ای از جنبه­ های جسمی، روانی و اجتماعی مراقبت است. در صورتی­که سوختگی کاملاً درمان نشود ممکن است معلولیت و یا ناتوانی­ های زیادی را ایجاد کند. وی اشاره می­ کند هدف بازتوانی سوختگی به حداقل رساندن عوارض جانبی و جمع شدگی مفاصل، افزایش دامنه حرکتی و توانایی عملکرد و بهبود روانشناختی و افزایش تعاملات اجتماعی است(۲۳). این مطالعه ضمن توصیف ابعاد مختلف توانبخشی در بیماران سوختگی، مراحل آن را به صورت توانبخشی اولیه و تأخیری طبقه بندی می­ نماید.

بررسی متون در مرحله اول نشان داد، اگرچه موضوع سوختگی از جهات مختلف مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است، اما اغلب مشکلات سازگاری با اختلالات جسمی و زیبایی مد نظر بوده است و چگونگی بازگشت به زندگی، بویژه داشتن یک زندگی معنی دار و نقش فرد در دستیابی به آن کمتر بررسی شده است. بعلاوه در ایران به جز دو مطالعه با رویکرد کیفی که اساساً در زمینه تطابق با بدشکلی سوختگی و کیفیت مراقبت های پرستاری انجام شده است سایر مطالعات با رویکرد کمی و هدف بررسی های اپیدمیولوژیک بوده است.

متون بررسی شده در مرحله­ دوم

این مرحله شامل دو بخش است: بخش اول بررسی متونی که در هنگام توسعه مفهومی و نظری مورد استفاده قرار گرفت و بخش دوم بررسی متونی که در هنگام توسعه مدل مورد استفاده قرار گرفت.

بخش اول: تئوری­های پایه مرتب با مفاهیم مطالعه حاضر

• تئوری­های پاسخ به بیماری

در طی ۳۰ سال گذشته تئوری­های متعددی پاسخ­ ذهنی افراد به بیماری­های مختلف را توصیف کرده ­اند. کونراد^[۸] در سال ۱۹۸۷ این مطالعات را به دو دسته تقسیم نمود. مطالعاتی که از یک دیدگاه بیرونی^[۹] موضوع را مورد بررسی قرار داده ­اند و پژوهش ­هایی که بر اساس دیدگاه بیمار^[۱۰] انجام ‌شده‌اند(۴۱).